장음표시 사용
131쪽
FAT Io. -pc R I B E N T E N me,&hisce uulsauiliis successivas horas tribueatem nihil eque ab incoepto deterret, quamquδd Iedioru iudiciu res formidem. nam ec eo magis id mihi pertimescendu est, qui maximis his praesertim diebus negot is districtus, uix otium studio suppea ditare possum: quapropter, non iniuria, uereor ne in nos studionori aliquis genuinum merito irangat, minime F eius audaciam probet, qui aliud agens, edenda, oe per manus hominum itura, componatisedec his sortasse illud satisfecerit, quod non omni laude defraudandus fit ille statuarius, qui tametsi
ipse poliendi ignarus, corpus tamen insum. marmoris, uenas dilinenter conspicastus,materiam peritiori exhibuit. sicut nec omnino illaudati rhetorestis lupulum nusdent,in quo excellentiores oratorum eloquentiae aciem strinetant. sic enim oc ipse dessendi potero, qui locos dissiciles ec mendosos annotarim, Frceu digito indicauerim.
prodeat nunc eruditior aliquis, qui maiore eos otio explicet, qui distringat, qui exspoliat.uerum omnino ab his qui ista facere postant, parum mihi metuedum est. sunt enim in literisDctauidam, qui, cum ipsi uel Cirnaeo melle amariora congerant, do eris tamen naso suspendere non erubescuns: solumi inde eruditos se arbitrantur, Q sibi tum maximὰ placeant,cum de peritioribus iudicat his ergo non aliud respodeo, uam sicuti Solon existimauit, eos demum bene imperare.oui insi seruissent: ita eos emum de cruditis recte pronuntiare,qui ipsi uel aeque bene,uel melius componant. , quandoquidem meo iudicio is in literarum palaestra solum aliquod nome mereatur,
ciuietaer τι ertis racf ualeat: sic antiquos,sic etiam recetiorum aliquos laudamus.quiri hil uliud ciuam criticus est. is ut phreneticus merito insputatur. Horii igitur cum uti Merarensium. ουλονee. ρυθῖαρι- sit lectandum Eune librum dijs auspicibus exordiendum duxi, quem uel sela nouitate plausibilem fore: merito suspicor, studiosos phoc nomine ad eius Iecstionem prouoco: ex quibus sortasse aliqui in hisce Grscis uerbis maiorem sermonis puritatem requirent: qui uelim sciant fri facto ita accidisse. ut eo modo conceptae clausulae proponerentur : nec idcirco Iurisconsultos arguendos, qui non de castitate elocutionis,sed de iure responsitarent. caeterisim N si quis j nobis etiam alia obiecerit,is sibi hoc proponat,eum qui edere qui ccb in publicum uelit, viaculi ma nitudinem non prospicere . at studiosorum humanitati dissidere qui nolit.
Celebratissimum quoddam Scaeuolae responsum non rectda glossematicis translatum, declaratum. c A P V T I.
132쪽
lu de uerborum significatione.
Ita loloe,uiestituta reum tamen in interpretibus eam deesse hacto
nemo animaduerterit. nemo animaduerterri.
siti fecerint, conducere Miquid ψ9 ν' ς imperator Luerariti t. c. M tutorum,uel curatorum ossicium imum habis id μ' fiseo eonducere prohibentur Nonant phona, sed antichresis. in duobus Digest.responsis legendum: si
maiores nostros omnes hallucinatos elle.
nec es Im hie est: Si promitio ibi
133쪽
EFERENDA nunc a nobis est Graeca Iex,que in uulgatis codicibus ita translata ut sensum qualemqualem exprimat,quibusdam interpretibus inseptitudinis aut erroris ansam prestitit: ea est in titulo Digestoru ad legem
ο δὲ αὐτο U Ο Ωότα- A dine i mii. Eudaemonis Nicomediensis ad Antoninum Imperatore supplicatio. Domine Imperator Antonine naufragium sas cientes in Italia, direpti sumus a publicanis, Cycladas insulas habitantibus. Antoniinus dixit Eudaemoni: Ego quidem mundi dominus, lex autem maris, qua lege Rhodiorum nautica iudicetur, in his in quibus nulli nostrarum aduersatur. Idem enim Ndiuus Augustus existimauit.Libuit hanc lege referre,ut duos interpreta nostrorum errores confutarem. Ec in primis dum Accuri ius ec Bartolus, caeterim aiunt ita accis Piendam,ut ualeat consuetudo,cui lex non adueriatur: cum nihil hic de cosuetudine dicatur: imo M ismis, inquit, N Pοδα iis γω, id est, lege Rhodia iudicetur. νόμνcnim apud Graeco sit proprie: loquamur,legem scriptam magis significat: sicut Καμὰ legem non scriptam, di quandam potius consuetudinem refert. Nam ec Iuriscosiultus ubiq; hanc Rhodiam legem appellat: ut non uideam, cur consuetudinem illa intellis gamus. Sed ec dum dicitur, ego quidem mundi dominus, lex autem maris: quidam Gallici Dociores existimabant propter aduersaliuam, maris imperium ad imperatos res non pertinuisse: quod sane perridicula est: tametsi Baldusta Iason hac ratione exi iora igneia iis stimauerint Venetos Romano imperio subditos non esse. Sensus autem huius legis tro. Bald.in ruis est: Nam cum Imperator sit mundi dominus , certe: non terra tantum, sed ec mare bri. de intim dis ipsius legibus parere debuerat,ic ipse in eis leges statuere: cum tamen in mari,non tes ni. Iason in Lexm propria iudicet, sed Rhodia, quae ab eo approbata est. Intellige ergo dum dicitur, hoc iure.
cgo mundi dominus: quia orbem terrarum ex lege mea rego lex aute,intellige Rho idia, maris : quoniam ex ea ius in mari redditur. Huic accedit.quod particula haec ι , id est, autem, non ita aduersatur,ut praecedentia semper excludat. Ex Solonis legibus uerba quaedam a Caio adducta suo loco restituenda esse, eorum l
interpretatio adiecta. A P. VI.
E G E M, quae in titulo finium regundorum ultima est, fuisse maxima ex parte a Iurisconsulto Caio Graece scriptam nemo ignor t: eam in Digestis ex Bulgari translatione Lauriam habemus, licet non sit politam:eiusmodi tamen ut sensum satis conuenienter exprimat, praeterquam in fine, dum dicitur : alia autem ligna quinoe pedes: nam scribendum erat, alias autem arbores duos pedes. Id ex Graeca spis bolonis lege constat, cuius Plutarchus quoque mea minit: ea in hunc modum in Pandectis extat: εα te απιὰν παμ αλλιθίω χωολ
inualuerit non aliud in causa fuisse existimauerim, quam quod in Iustii codice, Val
lentis Imp.legem esse animaduerterant,m nescio quid, de quinque pedum praescriptione loquitur: sed ea alium sensum habet ut ex Iunii Nipsit commentariis alibi de claraturus sum. nam 5c mutatos quando* insepulchris fines apud Ciceronem iI. de
legibus traditur.sane di quod uulgo translatum est passum, malim ulnam ὀρria enim id quom mensurae significat.
Ex mala interpretatione l.Lucius, de seruit.rusLpraed.quaedam Barioli, caeterorumo diis stinctiones adductae,de atio tolluntur. c A P. VII.
134쪽
N es, oratiam cocedo tibi digitum, in domum tua in Isthmo,aut quocun uolues cuC aquae etiam ad haeredes C.Se a pertineat. A Pausin dition pertinere huius rei rationem ego arbitrori quoniam non tanaeus, simi licis facultatis concessiim erat , ut aqua duceretur. Item uerbum id Est stratificor tibi, per nam respicit: & ideo ad haeredes nil transmittis in uae e lai in extu qui Latinus circunfertur, legendii non esse us aquae fluer iis ud in habetur : nam cum Bariolus distinxisset ea ratione, ut O uerba cocessior in iis ad factum concessio fit per natis : cum uero ad ius, tunc ad haeredes' a me doni cu obstaret id responsum,quo dicitur, c cedo tibi ius aquς,
re caetera eo cofugit,ut rursus sub secaret in cocessio terminata essct, uel iacique quis dem sunt merae selaol allicorum cruces: tantum reseri,incidisse uel in deprauatos, uel male translatos codices: quapropter antiqua translatione abrasa, non dubito, quin aequissimus N doctissimus quis in pro nobis sit. Illud no praetereundum, Accursium , e tam inent digita aquae intellexisse, ut plane constet, mechanicarum rerum nihil sciuisse. quandoquidem etiamnum uulo mensores hydrometrae non aliter aquas risit eaq eo is it Quam per diuit Os,palmos,pedes: quarum rerum rationem in togatus aliquis uulturius exclamabit,dδε περ A insit, hic referre supersedeo. Legem iura de legibus, cum non sat rectὶ acciperetur, alio modo declarandam. c AP vT VIII.
Il l quim ad ea quae perraro eueniunt.quoniam, ut ait Theophrastus, 3 D us Paulus, Scaevola, non sunt ναμ , scd legum Aterpretes: Hreserunt oui rarissime eueniunt: quapropter de his in supralcriptis responisis minime intellinendum est,ut uulgor fieri videmus. sed N rarissimos casus non considerari se tendum est raros tamen c6siderari: uerbi gratia, Foemina uel septenos parere potest, istud est ratissimum: potest Niergeminos,istud rara: unum uero uel duos,srequens: quod igitur statuendum : certe medium illud, tres posse nasci. sula inquit, fieri poterat, ut tergemini nascerentur, quartam partem supersti ui Utiq*ιfβ disii nauerunt Ῥυο απri , Ae,ut ait Theophrastus, M sul mia. ideo si p/ri h y fahitur, sit Ne hoe enim modo legenda sunt Iurisco sulti uerba, quae in uu ga iis ni ibu tam peruerse circunseruntur, ut nullum sensum accipiant: cui rei uasis gnem errorem addidit Accursius, qui tetgeminos interpretatus est sex.
Legem aduersus, de arbitris,quorundam temeritate corruptam circunserri.
D v E R s v s sententia arbitri fit, si petatur ab eo a quo arbit cr peii uetuli:
Di . - quid desto si a fideius re eius petatur, an eoena commarcta Pu Iuli us
Udi arsit. eomiiii ec ita Sabinus scribit: nam luti uim a reo petitur. ita lineda sunt Iuriscosulti uerba: significant autem cum a fideiuisore petitur per quadam, v I xerim possibilitatem a reo peti, cum si fideiussor Bluat, actionem habeat contoreum uerba autem Graeca non tu in Tuscorum celebri archetypo, sed Nin iis antiquis codicibus ita se habent, ut nemini dubiu esse debeat, quinquisquis ille luit, cui uulnatam translatione induxit onge aberrauerit, imposituramcp caeteris secerit.
s ita transtulit: Nam etenim qui a fidei uisererest, eo pςunu UN lacu ba habent cum Graeco H δ dixerit aliquis, cur Iurisconsultus Latine
135쪽
DIs PUNCTIONUM LIB. II. HγA potius locutus non est sed N hoc plerisin notis, dici istud non sat eleganter potuisse
nam ec ueteres dicebam: quoniam possibile, non admodsi recepta uox erat.
Lpi ANus de interrogatoriis actionibus,seu, ut antiqui codices habet, de interrogationibus in iure factedis,ita sere in castigatis uoluminibus ait: Quod autem ait praetor omnino non resip5dissse,polteriores sic acceperiit, ut omnino non respondifle uideatur,qui ad interrogatum non respondit,
id est, dia: ἡπγ: cuius uocis interpretatio cst,ac si dixcris, ad uerbum. vice enim si nificat ad πω u bum: ut hic ritum tenere nequiverim,cum uidissem Accursium radicas uoces tanquam Latinae essent,exponentem Pro se pos : cui deinde quoniam ivltima syllaba nihil lignificabat,sacile fuit addere, ut diceretur,pbscit. sed quid ego hic Accursium quasi uel hic imus eius error,alios F nihilo leuiores secerit,uel iusta caussam non habeat qui corum uiuorum reus fiat, quae temporis maetis erant quam hos minis.Sane Erdi Graeco termone uarie accipitur,sed praesertim pro carmine heroico, cuius inuenilone Pythio Apollini tribuunt: resposa enim dabat carmine, id per exscellentiam Epos dictum fuit,quod . ) τὰ παγματα me murale, id est, uti resposum erat, res subsequerentur,ut Eustathius sub ipsum Iliadis Homericae principium traudit. inde natam adagium ego crediderim,ut cum res iuxta praescriptum consequerentur, G έων euenisse dicerentur: quae uera minime propolito quadrarent, ea me Propolito quadrarent, eat e sacere testaremur. Quo sensu oc Luciani in Philopseude uerba accipienda
r in -- ' - . . in Mi 13 si eri ut dici solet: nec enim de his ina
ssent, rustii vice ταυτα ς inmihil haec ad uersum,u - 11 , rore gabam ίδε υλλι τστων - . . Non me latet E R A s Μ V M ROTER .modis in omnibus incomparabilem uirum, ad ij ramnem aliunde deducere, nimirum ut ascena translatum censeatur,ubi histrio saltatu gestu F carminis genus rupraesentat Ad γαλα. iuerisimilius uidetur,quod nos prodidimus. ita
R E condictione triticaria in Digestis titulus esit, in quo tractatu Ulpiani Ius risconsulti haec uerba in emendatis codicibus reseruntur'. In hac actione si a in ulla. G. quaeratur res,quae petita est,cuius temporis aestimationem recipiat, uerius duriticeit,quod Seruius ait, condemnationis tempus spectandum: si uerci defietites le in rebus humanis, mortis tempus,sed etiam ετ πλατα secundum Celitari erii spesctandum: non enim debet leuissimum uitae tempus aestimari,fec. significat aut ean diactio illa γ' mi quasi latius dicas,ta inobseruatis iuris angustiis, ne ita tempus mortis spectetur,ut ad leuissimam aestimationem rem redigamus: sed nonus,quod bonum iii mi, est,aei timem ire inducenda igitiae est uox illa, antea,quae loco Graecae dictionis sipposita fuit : ut uariae illae N inconstantes Accursi expolitiones explodantur: qui dum illud adverbia tripliciter interpretatur, ostendit plane se textum non intelligere.Sane uox ista, νυ αλατα, non hic solum ita in tribus aliis Dia storum locis reponenda est: N in primis in Labeonis responso de probationibus, bcum quaeritur memoria factigio hoc quiritur,num alias meminerit, quo die aut quo Consule factum fit, sed num id aliquo modo probari possit, quando id opus sectu fit, echoc Graeci γ' πλατι dicunt. Iulianus quom ' de solutionibu jRatu, inquit rabere e tralum dominus debet mox,cum primu certior iactus est: sed hoc, ' πλατει,& cum quodam spatio temporis accipi debeti In quem sensumta Vlpia sq,in titulo rem rata ha ri: ὸ itata sGraece, inquit, hoc ita erit accipiendum, N cum quodam spatio temporis. es:
Dietionem inmin kai duobus Iurisconsulti locis reponendam nec sine ea sensum satis quadrare. . U . c A P. XII.
ur: quavis uulgo Graeca uox , spatium quiacm relictu est, ' in quod I . .. Q.
136쪽
in quod possit referri: cum tamen necessaria sit,si eas quas Accursius secit subaudi ctiones uelimus euitare.id autem denotat π π LM, quod est, cum extensione: una
de apud Graecos praeteriti impersecti nomen: di non hic solum locus,sed ec lex iii. t quibus causis in possessionem eatur ubi ex fideliori lectione ita reponendum est: Haec uerba ness defenderetur, si αἶ cae scripta sunt ut neq; sussiciat unquam desendisse,si non duret defensio ne* obsit si nunc offeratur. hac in emedatione diutius immorandum non arbitror: quando quidem uix opinor fore, qui his antilogia conne.
stat,ut Plautino uerba utar. Vlpiani emaculata uerba titulo de iniuriis. CAP. XIII.
N lege iniuriarum de iniuriis,uox Graeca deest,que totum sensum obnuat hilat ut uix quicquam sani ex eo eliciatur: est autem ibi ita legendum: Sit quis me prohibeat in mari piscari uel uerriculum, quod Graeci dicunt me γ mlui, ducere an iniuriarum iudicio possum conuenire significat autem 'no rete. nec huic absimilis est minimus quidem uocularum dei eictus in lege, si quis uxori,de surtis,nisi clarus idcirco sensus de praendi non posset. Si quis inquit VI pias nus Iurisconstultus, asinum meum in equas suas, pi γπῆe duntaxat λιν captum adsmisisset,furti non tenetur, nili furandi quoq; animum habuerit. hoc autem uerba illa reserunt, quasi Latine, generationis gratia,dixi sies.
Legem ultimam,de colleg. illicitis,& in Latina uoce,& in Graeco sensu corruptam Eracunferri. CAP. XIIII.
A i v s quom Iuriscosultus in titulo de collegiis illicitis inter caeteros adaducitur,qui in haec uerba responsum id conscripserit: quod referre operae pretium non arbitrarer,nisi tam Latinis uerbis, quam in Graeco sensu de prauatum esset. dales sunt qui eiusdem collegii sunt,quos Graeci ἰτα se Dorant: his autem potestatem iacit lex Paestionem,quam uelint, sibi serre,dum ne quid ex publica lege corrumpant. sed haec lex uidetur ex lege Solonis translata esse: onam ibi citata est eade. αν δε φρα azui Νωρώο- ν,οῦ Duran et mm-ι,οῦ ὁμο- ,
. μα ἀπιου-ι δυμοαα γρομματα.Si plebs uel uicini,vel sacrificuli uel nautae, uel co 'uiu uel comunia sepulchra habetes,uel in thiasis socii, uel ad praedam simul proseacti,uel in negotiationem,uel id genus simile alter cum altero c5uenerit, firmum esse, dum publicis sanctionibus non cotradicat.Sane o ina μαρ Athenaeus eosdem cum murus esse tradit: hi sunt collegae,qui thiason, hoc est,tributii, de publico exigui, ut inde donatiua seu congiaria in plebj uel in collegia distribuant: quamuis alia quoq; uulgaris sit thiasi significatio.Demosthenes ec Xenophon thiasotas appellat multitudinem rei diuinae causa coeunte : quales nostro tempore sunt, quos vocamus uulgo scholares ec disciplinatos. sed ec huius legis mentione facit Plutarchus in Solonis ui ta*c Cornelius Tacitus Aunusis historie lib. xi li I. Ex his aut e manifestus est Acis cursit error qui Latinum codice corrupte legens,ineris ambagibus inuoluit illa uera haenam ibi citata est eadem,quasi uel illicita uel licita legendum seret: in nostra sententia dubio procul probabilior sitidicitur autem citat id est ruminata eadem: indis illa uerba μα λατπewση δειμάλα γρομματα.
Duae leges restitutae cum Graecis uerbi aperet: ea re disputatum. CAP. XV.
ξ v o sunt in tit .de aedilitio edicto leges, quae quoniam impre sis uolumis nibus absq; Graecarum vocum descriptione uulgatae sunt non satis perspia A me pollunt intelligi. eas ex Pisano codice placuit his nostris ci quiliis ad-- nectere: eg quantum interest inter uitia, quae Graeci inion νβc quae πόα
cant autem iaut νοῶν appellant, tantum inter alia uitia ec cum morbum ex quo quis minus aptus usui fit,dissert.alia lex haec est Pauli Iurisconsulit: Mutum morbosum esse Sashinus ait: morbosum enim esse, si sine uoce apparet. sed qui grauiter loquitur, mora is non est neq; qui plane qui hic utim morbosus . significat austem λά e obtuse loquentem, lauti μωρ idem est ac si sine ulla significatione sermonis diceres quiquidem sonum emittunt fine ullo intellectu:& iidem sere quos Iuris consultus de supelaenloqui est ri id est,uoce inarticulata,
137쪽
nosthenis uerba Claudio Saturnino restituta,& liactenus non intelinia, Icc nune optime declarata. c A P. XVIL A v D I v s Saturninus in titu Digestorii de poenis : Qualitate, inquit, I Aa
delicia cognoscuntur,cum factum uel atrocius uel leuius eli: ut surtania, a
nifesta 2 non mani sesiis discerni solent, rixae a grassaturis, expilationes a
-IU κάσχοῖ V m h ναρ ς α υhu φMAE M. No enim plaga iram prae se fert sed contemptus: nein graue est liberis uerberari,iametsi grauesed si per contumelia multa enim is qui uerberais, uiri Athenienses, facit: quois quaedam is qui patitur, nemalteri denuntiare poterit,habitu, aspectu,voce. Percutit quis uti conuiciator percutituti inimicus exta ens, percutit pugnis, percutit in maxillam: haec mouent,haec extra stipsos constituunt homines,iniuriam pati non aissuetos.nemo enim, uiri Athen. des nuntias hoc quod aggravat, audientibus repraesentare potest,ita uti rei ueritas se hauhes: cum tamen ipsi perpesso N uidentibus manifesta iniuria apparuerit.lta totus hie Iocus emendandus est,ec uulgares ineptiae explodendae.
Quaedam uerba nee Latin , nec fideliter titide pign. translata: quapropter a nobis dei
clarata uti debuit. c AP. N VII.
cAEvoLA In ultimo sere responso de pistioribus, huiusmodi rescit
te pertinere: qui mihi tanquam honesto uiro fidem adhibendam duxisti. Libuit taliane referre:quoniam in protritis exemplaribus non satis tacit ter Graeci huius epissolii sensus redditur: ut mittam barbaras uoces inculcatas: cum nec certificationem, nee foeneratum,nec suppositionem eo sensu prisci illi Iurisconsulti agnoscant: ut indolendum sit, quas Graecas uoces illi ornatus causa suis scriptis inseruerant,eb tempoluculpa decidisse, ut turpissima carcinomata perpolitis alioqui responsis induxerint.
rem ali V s D E Μ Iurisconsulti responsum in titulo de decretis ab ordine saries
dis,in haec uerba relatum est: Municipali lege ita cautum erat: ἰανti Uω - t ra O A : Q, πυπιτ σω θαίου AD 3ω,1 m 2AEGMAνυτώ, lisnutile vi q7ς - μμ quaesitum est,quam poenam sustinere debeat qui ignorans aduersus decrestum lacitirespondi,huiusmodi poenas aduersus scientes paratas.Ita legendum est hoc responsum : N ex quibusdam antiquis codicibus,ta ex Etrusco uolumine: quamuis in impressis codicibus interpretatio quaedam Graecarum dictionum addita fit, quae longe nugarior est, di multo plura continet, quam Graecum illud comma significet: quod uidelicet uariae expositiones,ec recentiorum annotatiunculae, quae super comtexta Iurisconsulti uerba adiuncta suerant, ex subsidiis in ipsam aciem transiere. si asad uerbum transferre uoluerit,is ita interpretetur necesse est:Si quis extra collegium iudicio experiri uoluerit prohibeatur,ta soluat drachmas mille.quae enim sequutur, uulgo addita sunt di in familiam aliena irrepsere: nec Scaevola eas uoces agnosceret. quantum autem id in iure ciuili reserat,qui legem uulgatam uiderit icio, nihil dubi
laturus est: etiam si illi adsit quod aiunt cornea fibra. Clausul
138쪽
CIausulam codicillarem ex Pauli responso non satis bene perceptam: idcirco noua era opositio assignara. c A P. XIX
I paterfamilias addidi uideri cu uelle uoluis e omni modo ualere ea. quae reliquit,etiam si intestatus decessisset. Accursius ita Graecas uoces interprestatur,dubitans tamen ec per coniecturas : Legata quae reliqui, di fideicommissa dari uolo ab omni haerede meo, etiam ab intestato. quae interpretatio nihil habet comune cum ipsis literis: quare ad uerbum ne dubites ita traduci debuisse : id testimentum uolo firmu esse per omnem potestatemquibus uerbis clarii est etia compraendi haeredis institutione: quae si iure directo sustineri nequibit,in fidei c5missium flectetur. nam Accursit expositio solum legata,& fideicomissa, non autem Institutiones coprenditi quod etiam Baldus notauit: cum tamen uel praecipuer in tractatu testamentoru resolaciantur institutiones,alioquin ea lex in legatorum sectione reserenda fuerat.
Declarata quoq; lex, enim,de stip.seritorii,ante nos non int lecta. CAP. πα
des mutilis est stipulatio: idem si dixeri Titio X. aut Minito fundum da
bis mon idem si Iitio aut extraneo stipulatur. N rationem his uerbis prosequitur Ulpianus titulo de stio ulatione seruora: cum enim stipulatur do, mino aut extraneo seruus utrunt constat, di in domini persena stipulatio, di in exstranei soIutio. at hic γιαίων corrumpit stipulationem 5 solutionem . siqnificat illa uox Graeca,aequalitatem, qua eadem Arma per disiunctivam nominati sunt domini propter quam dubietatem uitiari stipulationem. at cum domino ec extraneo stipula tur hec est aequalitas ista cessat: quoniam extraneo cum stipulari nequiues rit,habetur solum pro adiecto. Accursius hoc in loco quantum recedat ab orbita aetoto erret coelo,qui eum uiderit,non ambiget. Quid sit quod uulgo dicitur Romam esse Gmunem patriam,qui. item ciues Romani
plurimae leges haetenus non intestinae,declarantur. c A P ΣXI.
lo DE sτiNvs Iurisconsultus titulo ad municipales: Roma, inquit cosy munis patria nostra est Cuius uerba Accursius enarrans, id dictum idcira H so dissim siquod muli Romae coueniri possit.quam sentetiam, qui in
ius pontificium scholia edidere,ubiq; probant: nullus, sere est ex iuris ciuilis Doctoribus,cui haec interpretatio no applaudat. terum haec mihi sentetia tantum abest ut placeat,ut uerbis Iurisconsulti eam repugnare existimem.quis enim admittat id c8sequens ei propterea quodd aliquis conueniri in illa urbe possit idcirco eam censeri patriam: an quod Statiliensis si a suis iudicibus ad senatu Mediolanensis Ducis prouocat,Mediolani litigare aduersarium cogit,ideo Mediolanensi; est Iei, tur ut non hanc solum legem, sed oc multa alia iuris ciuilis resipdia explicem anim dauertendum est,nequaquam uulgor cognitam esse historiam, unde haec omnia decia, rantur: quam eo libet ius referre destinaui,quod plerissi etiam eruditi humanioris litemturae proselibres,hac in re hallucinati uidentur. Constat hoc in primis, cu Romani sibi Πλx QR 'Vxsti domui sent ueluti qui Latiu incolunt, eos non plane pro subditis habitos,sed in societate admissos: ita ut in legione Romana ius milliadi haberent magistratus in in ea plerunssi gererent: quales sunt decurionatus,tribunatus praesectura castreru,5c similes: id uocabatur ius Latii ueteris: ochoc ea ratione quon am
tu Rxit ueteris: α hoc ea ratione,quoniam subsequete tepore Latinis soc as ius quoq; in urbe Romana adipiscendi honores inadultu fuit, serebaim una cum Romanis tribubus suffragia, plerunq; 5c ipsi mapistraatus deligebantur: unde non iam ius Latii habere dicebantur, sed ius ciuitatis fluit, primo Latinis lisc praerogatiua a Romanis tributa,quod uidelicet uiciniores erat ec oma em, ut Plinius autor est, Latin pars est quod ite eoru fideli pres 3 u El, ni r qu propter apud Liuium sere ubit legimus Romanis Iegionibus additos socios Latini nominis. propagatis deinde uiribus cum Italis quom dominarentur intelligo aute Italiam secundu ueteres terminos' illi peterent,ut j quoiu
139쪽
a quoq; ciuitate Romana donaretur,ta sectione optimatu Romani id denegaret, mulis seditiones exortae sunt: quaru praecipuli incitamenta Fulvius Flaccus sutile dicitur. hune Apianus Sophistes tradit,cum consulatu gereret,primum retulisse de admittes dis in ciuitate Italis,dedi iure honora illis concedendo. quod eum impetrari non postulisset,irati Itali libellii Romanis duce Tito Afranio intulerint.quoue partes Etrusci quom sequi constituissent dubitantes Romani ne tanta belli molem sustinere non Postent,eos praeoccupaueriit. sic E trusci priores in urbem adsciti,dema cuin aliquans diu cum Italis belli gratu esset multac, inc6moda ultro citroin illata: tandem pax sesquuta est,ec Itali quo a ciues Romani habiti sunt: cuius rei etia Velleius Paterculus historiae libro primo meminit. cclebratur Ennii spondaicit carmen apud Censerinu: quo traditur Campanos in ciuitatis Romanae iura etia admissos.Caeterum in seredis sit stragii s nouos hoste ciues Romani decipiebant: quoniam quini de triginta Romanorum tribus priores rogabantur quae cum Italicas numero superaret,facile quos libitum fuerat,promouebant: quod a principio clam suit.uerum cognita fraude,nouae seditioni ansa praestita est donec bona fide Romani cum sociis egerunt. post aliquod deinde tempus,cu Transpadani populi idem ius petere annitente Pompeio Strabosne,qui Cnes pater fuit,lex lata est,qua di ipsi iura Latinitatis recetiora cosecuti sunt, hoc ethius petendi magistratus, ta eadem quae Itali ante habuerat: cuius rei autor est Asconius Pedianus.uerum id tum etiam omnibus Insubribus concessum non fuisse arbitror: cum Tranquillus autor sit Lambri accolas de petenda ciuitate, L.Scylla, NP. Antonio consulibus agitasse: ec Plutarchus tradat Novocomesses Iulii Caetaris rogatione ciuitatem adoptos.quod cum fgreserret Marcellus,eorii decurionem flagris Publice cedi iussit,cum hac exprobratione,ut meminisset ciuem se Romanu no esse, nec Caesare ius id indulgendi habuisse.sed utcunq; ssit,fc uniuersis etia Insubribus id iuris tande indultu est e, Corn.Tacito costat. Conqueritur Cicero apud Atticum, quod M. Antonius Siculis iura ciuitatis v omanae cocesserat: tanqua id fieri debere, in comentariis Caesaris uidistet. protensa demit haec cocessio est in Narbonesem proauincia scribit Tranquillus ex semibarbaris Gallor si quosda a Iulio Cesare ciuitatev donatos N in curiam admillos.nam N alibi traditur rpositos publice libellos, ne qs
nouo senatori curiam monstraret,quota uidelicet tot externi in curia pro senatoribus irruperant.caeterum quamuis Galli ciuitate Romanam adepti forent,ius tamen adis
piscendi honoris aliquandiu illis detractum fuit,donec Aulo Uitellio,& L. Vipsana consulibus,Claudius imperator uniuerss Gallis Comais illud quoq; indulsit habita
super hoc ornatissima oratione,quam Ni . lib.Corn.Tacitus refert. fuit ec id prolata ad aliquas Hispanias V urbes donec in uniuersum ille quoq; ciuitatem adeptae sunt. aspud Strabone resertur uidisse eum Nemausi in Gallia, Caluos homines,qui aedilitate quaesturami in urbe Rom. gellerat,quord uidelice ciues Romani effecti sorent. Gasitur ec apud Spartianu a diuo Seuero Neapolitanis ec Palaestinensibus ius ciuitatis sublatu quia in armis contra eum fuerant .Paulus Iuriscosiultus in titulo de celibus: si . f. timilaris innuit,Italici sunt νωxe, hoc est, Troas,N Berytus 5c Dyntia. chium.Quamuis in codicibus Graecae uoces Gil praetercli in Pandectis Floretinos
rum desint. oc Vlpianus eode titulo: Iuris Italici cii in Syria Phoenice splendidissima ι: De in
Tyrioru colonia,unde mihi origo est,nobilis regioniGus,sstic secuit odiantiquissima: sic enim legendum est releruntur enim in illo titulo muIta Huitates, quaessius habent tItalici hoc est,quoru incolae adipisci possunt in urbe Roma magistratus: ec sunt imal munes,sicut ipsi Romani Italilae,qui nec uectigalibus multis nec tributis, capitatio nibus let atterebrae.quapropter Drepanus Paccatus nisi fallor in quoda panegyrico in Maximum tyrannii inuehitur: qui in Gallias hanc capitatione perduxerat. Cuna
: igitur,ux supςxtu ostendimus,id ius ciuitatis plurimis nationibus 5c gentibus coces
sum esset tandem diuus Antoninus te e lata sanxit,ut qui imperio Romano subditi. - rent ciues Honiani client. pausus iuris autor in titulo de statu hominu: In orbe Romano qui sunt,ciues Romani ex constitutione diui Antonini essiecti sunt.ita enim in Pandectis Etrii scis habetur: quamuis uulgo lectu sit,in urbe Romana. nec quci qua er in ii iis finis moueat nouitas dictionis: quandoquidem uox haec frequens Spartiano,Lampridio, es.c. d. edi Marcellino,& id aetatis autoribus.nam nimis nouum esset, si idcirco quoid quisquam Romae
140쪽
Romae esset,esuis Romanus haberetur: quod existimauit Accursius: quonia ita statu ctum fuerit in gramaticis N profestaribus.Traquillus in Caesare: Omnes, inquit me dicinam Romae profestas,di liberal tu artium doeiores quo libet ius N ipsi urbem incolςrent,di caeteri appeterent ciuitate donauit. Ide autor est multas ciuitates sua mearita in re publica allegates Latinitate uel ciuitate donatas. Intellige aute per Latinistatem ius illud Lati j ueteris.Plinius lib. i ii I .naturalis historiae, cum de Lusitania tosquitur: In ea inquit,colonis sunt quinq;: municipiu ciuium Romanorii unum : Latii antiqui tria.& lib. II l .de citeriore Hispania loquens: Continet,inqui oppida ciuia
Romanorum,X II l .Latinorum ueterum V I I l. ederatorum unum: stipendiatria, c X L i N. N alibi saepe.Sed N Iosippus libro aduersus Appionem II. Romano, rum,inquit,clementia non modicum cunctis appellationis sus donum concessit: non solii uiris singulis sed etia in uniuersum maximis getibus. Hiberi deni in antiqui, re Tyrrheni abinici, Romani appellant. Idem approbat Strabo, qui omnes Italos hac ratione Romanos diei os scribit. relatu est apud A. Hirtium, hybernis in Gallia ad Caesere peractis,eu uenisse in Italia, ut municipia 5 colonias appellaret: quibus M.Antonii qussioris sui comendauerat sacerdotin petitione.quod idcirco tactu est quia iussuffragio m habebat,5c una cum Pop.uo.magistratus creabant. ceterum id ius seredi suffragii,ut erat ante occupata Remp.maximi sic postea modicae utilitatis suit: quo- ue niam ut Here. Nod. scribit, ad curam principis magisti alvu creatio coepit pertinereri μ μ quapropter ta lex Iulia de ambitu in urbe cessauit. uerum alias inde comoditates ac cipiebant,qualis immunitas,di qua Graeci ατ Asaeli uocant. Item quod iure Romanos rum proprio,quam rem inserius declaraturi sumus,utebant. Ite quia principes in magistratus non admittebat,nisi ciues Rom.hoc est siubditos imperio Rom.quapropter lib.Xv i I. scribit Ammianus Marcellinus,inuectum in Costantinum patrem, filium, quod Barbaros quosdam,oc in orbe Romano non genitos promouisset ad consulatu. Illud tamen non distiteor,non idcirco quod alicui concessa ciuitas esset habuisse eum protinus ius sustragiorum: nam cum Itali in ciuitate Rom. recepti sunt, post aliquot annos ius quot sunragiorum recepere: quod ex Liuii Perio a constat: sicut Galli Comati prius ciues evecti,dcin anni tete Claudio in curiae etiam iura prorupere. nam 'N illud cotesserim, quam plurimis nationibus ius ciuitatis datu, honoris sollina caua α sa, non quod immunitate aliquam haberet. Igitur constitutione diui Antonini,cuius
meminimus ciuitatem omnibus tribuisse,ita intelligo,ut non tame ciuium immuniat, i s.c ah u. x i in concesserit. solum Italicum immune sutile,etiam Iurisconsulti posteriores tradisi eap. trans derunt: non aeque prouincias,quae annua tributa pendebant.nec tamen omnino inuatilis suit haec constitutio: quadoquidem omnibus tribuebat ius in legione Rom.mis litandi di in ea honores adipiscend quod non civi Rom. uetitu erat. Hinc in palatianis Theodosii osticiis legimus in lenioe Rom.militasse Nervios, Dacos, Belgas,Basta uos: cu alioquin auxiliares tantum suissent,no legionari j.Sed di qui ciues Romani essent,ilafris subiici ex delictio n5 poterant.hinc in Actis Apostol. 2 b l' οχια
manus es c at ille dixit: etiam. respondit tribunus: ego multa summa ciuitatem hae consequutus sum. ec Paulus dixit: at ego etiam natus sum. protinus ergo discesserunt ab eo, tui eum torturi erant.tribunus quoq; timuit, postquam resciuit quod Romas nus esset,ec quod uinxisset eum.Erat N aliud citi ibus Romanis propriis,quod uide Iicet in potestate filios habebant: si modor ciuem Rom. uxorem habuissent: cum alijs enim matrimonium non erat quod etiam sequenti capite ostensurus sum.csterum,ut rixandem capiti huic finem imponam, potuerunt ec ex suprascripta Antonini constitutione alia oriri commoda: qus nos quam plurimis negotiis occupati colligere ex au'toribus nequaquam potuimus. sed nec indecorii Varro putauit, spicilegio perfecto
spicam relinquere,sicut nec vindemiatori racemum. Quemadmodum intelligendum sit Francigenas in potestate filios non habere: item num subdiu fuerint Romano imperio. c AP. N Ni L. Scribit