장음표시 사용
241쪽
Ei materia : Ergo potius agens Aceretur limsiuens, S dans tale, quam materia.yos. Ulterius impugnatur contra TL milias: materia,& forma ui corum doctrina nihil causant in composito praeter unionem, quae us si aiunt, est ratio sormalis constit viva compositir Ergo unio nequit esse causalitas materiae, nequc sorinae. Antecedens est eorum doctrina expressa ; consequentia probatur; causalitas cujuscumque causae in media qua reducitur ad actuin secundum virtus causativa causae, per quam tanquam pCr viatil, & actionein accipit esse effectus: Ergo si unio est effectus materiae, & sennae, nequit esse earum causalitas. Probo consc-quentiam ; quia idem res ita ejusdem n quit esse actio, & terminus talis actionis, causalitas,& causatuine Ergo si unio est ca salitas materiae, Actarinae; nequit esse ic . minus talis causalitatis, neque c contra.'o T. Tertia sententia, quae communis inter Scotistas versatur, afficinat, quod in materia duplex causalitas reperitur, prima, quae secundaria alio nomine appellatur, est receptio passiva, quam ad recipiendam so
mam exercet,quatenus materia per modum
potentiae passivae se praebet ad ejus recepti nem. Secunda, quae primaria causalitas a pellatur,id est, per se primo intenta a materia, est quaedam activa resultantia, sive pullulatio compositi,ex eo quod materia causet compostum per taletn resultationem activam, quae quidem resultantia non est praecivo 8. Sed contra istum modum dicendi se insurgo et de ratione active in uetatis in aliud est,quod mancat influens extra illud, ad quod influxus talis terminatur ; sed materia influit active in compositum: Ergo materia
manet extra quid litatem , & naturam compositim Major probatur: ita hoc distinguitur
cauo extrinseca activa efficiens ab intrins cis, quod causa effciens manet extra terminum, sive influxum, sive essectum; intrins ca vcro manet in composito intrinsece illud constituens et Ergo de ratione principii ctivi influentis esse in aliud est, quodam neat extra illud alipd : Ergo si materia in nre intra compositum tanquam pars intrinseca, non Physicc active influit in compo
vos. Secundo impugnatur: in eo geracre causae debet quaecumque causa cautae suuincisectu primatium,in quo est causa; sed materia prout talis in cauta Physica compositi Ergo in eodem nere materiae debet causare compostum: sed materia prout materia non dicit influxum activum in aliud, neque in actu primo, neque in actu secundo: Ergo materia nequit constitui in esse causae mat Halis causultis per activum influxum. Major est cui dens, minor vero probatur: materia prout materia solum dicit esse pruivim se
jeetum, ex quo aliquid fit S ca sed esse se m
ctum piimum,ex quo aliquid fit,non dicit ctivum influxum, immo passivam capacitatem ad aliud: ergo nequit materia caucare peroe ratio receptiva passiva, sed qifidana quasi talem influxum activum, sive resultantiam, activus influxus se tenens ex parte materiae, sed per modum subjecti primi: ergo&c.& idem dico de serma, unde ajunt, quod sto. Sit crgo nostra scinitcr dosensat inateria constituitur in actu secundo causans da concluso et per eandeminet actionem, pcr illam activam resultantiam, & non perisive passivana rcceptionem, qua materia repassivam seruiae receptionem. L e cipit Disiliped by Cooste
242쪽
cipit formam, tribuit Esse composito, nullo filio influxu activo, ves passivo sit peraddito ; itiae quidem passiva receptio vocatur sor- malissime matcrialiZatio, quae aliis terminis sol et explicari, per hoc quod sit intrinseca chibitio materiar petr modum potentiae. H rc conclusio, ni fallor, ex prisc is berat
tium dubium. sub ni m. p. ubi ait: materia, ct forma in toto nensum partes ei videsnitio-itu , sive elementa perfecti Ita ab aliquo actaurato, sed unum est proprium perfeltibile, es villiinpropriis astus, ct hac est 'aecise ratio, quare faciunt inum per se et ex S. Metaph.
y II. Ex quibus verbis sic sorino discursum: ratio praecisa quare materia, & tarma faciunt unum p se, tam ex Scoto, quam ex Plutosopho est, quia matcria in composito est proprium peri tibile, & senna prinprius a Stus et Ergo materia in ratione po-t aliae pasIivae perse stibilis causat, & constituit compositiun, & sotina similiter in ratione accire ' cicinis. Hoc totum est Sc ti ; tiuac sic: sed materia,in ratione potentiat
passivae persectibilis , nullum dicit Physicum in alitid influxum ae irinii, immo c facitat in acti eam receptivam et Ergo per hoc criod talis capacitas passiva, receptiva,& persectibilis reducatur ad actinn, intelligitur materia cauom actu itor, sive consti tuens compositum et Ergo illa passiva receptio, sive materialitiatio est causalitas, in dia qua causat compositum. Patri consequentia ; quia illa AE caidalitas cujuslibet
calicae, perquam virtus c.uisativa causae r
ducitur de poteriatia ad aetiim; sed per receptaonem passivam reducitur ad aestum virtusi causativa potentiae persectibilis r Em'ro ceptio pasIi va est talis perseetibilis, silvc mae
vir. Insuper i laedem Scotus rum. Io. s. & quaeras, ait, quod Philosophus interrogatus ubi supra , quale ex materia
prima , & sorma substantiali fit unum cras Hr se , assignat pro causa , quia hoc est per se actus, illud per se pote illa : Er-M in Smere ac his , A pol tiae , de
betat somna, Ac materia concurrere ad constitutardum compositum ; sed potentia reducitur ad .actum per reception ,l tarma per inserinationem i Ergo causa litas materiae est rex tio , S formae v sormatio praecisc,3 circumstripto quinetum, que illo. sis. Ex dictis apparet , quod causae materialis causilitas , per quam in ratione causae materialis reducitur de aditi prinim ad actum secundum , sive depos se causam ad acti asitor emtac, nihil aliudia, quam receptio sermae, quae in illa in- traducitur , quae dicitur materiali Eatio , & hoc sive sumatur causa materialis figmrose , in qua acceptione non est alia , quam materia prima ,' ut habetur ninn.8s s. si sumatiar large pro quam die alia
causa materiali et Ad argumenta autem, quae contra hanc nostraen conclusionem emo possunt, cum devenem ad aTinnenta, quae contra causalitatem causae sennalis adduci
243쪽
IN OCTO ARISTOTELIS LIBRO S. Eis QS .ESTIO TERTIA,
De causa formalis qmdditate,O catis
Ubi quid sit causa formalis declaratur. si . A myotelas in hoc E. tract. s. text.1 1 1 8. - caiisam semialeat definit, ut videre ae in Scoto q. q. hujus in expositione textus Philotaphi sub num. 13 alio modo steries, ct exemplum , ct rario, ct quod qmi erat e se est caca 3, id est sist aut Sc tin) auo modo forma dicitis caca, qua dacitur steries, dia per ipsam res pomim indomminatasterie. Et vocatur exemptim,
quod sicut ad instar exempli,sini exemplarisiit aliquid senile, ita re formam est compositum naeum generare sibi suntle secundum specim: & quo quidquid eratcsse, id est, pars definitionis; se e per eadem verbo desinit causam eandem Philosophus s.
Metaph. cap. t. de causa texi 2. num. T.
yis. quia praedicto loco lame&ininus proprie causa misis a Philos hodefinitur , ut optimc notavit Scotus in a. P A. citato, sic aliam pro causa rinali ex diatrina Philos dii, & Scoti desiniti nem adhibelrimis, quae nostris principiis,& Scoti taetrinae consermior evadat: cas Aformalu est principium intrinsecum intram fece , ct completive per modum actus influens esse in aliud. Principium ponitur loco gen ris, Per quod convenit cum causis intrins cis IImrinsecum est, per quod ditari causa rinalis intrinseca ab extrinsecis, efficiei te, A finali, deest ratio quasi generi car spestu caiisae matrii is, & s malis , cum utraque conveniat in hoc, quod est esse intrinsiccum principium in aliud influens esset completive ponitur loco differentiae interjaterialem, & serinalem causam.y16. Pro cujus mucleatione in notandum , uod si tannalis causa accipiatur pro dari. Physka rigorosa, solum supponit pro forma Physica substantiali , quam definividis . q. ex X. lib. art. E. num. 368. silvcra
causa tam is iii latiori significatione sunt tur, supponit non solum pro causa tarmali substantiali, sed etiam accidentali. Vide, uae num. 8s s. hujus distinctionis diximus
e causa materiali, & eatan mutatis mutandis hic applica ad causae tam is intelli gentiam: qui plura desideraverit, authores
Quaeh.im fit causae formalis causalamevi . DRaeinlisis jam notabilibus, in qu a nam sensu hic dc causalitate manvis (vidc annotationes a nobis positas anum. 8ys. insta hujin distinctionis, & cashle applica , reservatis servandis dico, quod in causa tarmati duplicem debemus
distinguere effieium, alium primarium, alium secundarium: cffectus formalis primarius causae tam is in intrinseca constitutio compositi per modum actus Physici; fecitndarius essectus Hrmalis causae in actuatio,& insennatio materiae, sive reccptivaep tentiae, illam intrinsce inciendo, d pcr- ficiendo. Vidc num. yo T. yi8. Sit ergo nostia firmiter dosensanda conclusio niuativa et causalitas formalis
244쪽
etro BLASIUS a causae (quidquid hic dixerimus de ma Physica subitantiali , servatis servandis debre intelligi de serum accidentalii poequam reducitur de primo ad Metum secundum , sive de posse causare maliter ad actu iter causare , non es ipsainet intrinseca entitas tamae a cum possit serina esse sine tali causalitate . et patet in anima rationali. Vide num. 'oo.& dioi. dicta, & ea hie dicta intellige;
neque unio tarinae ad materiam , cum haec nocestato supponatur, viae a num. 32.
usque ad vos. inclusive , quia ibi manent haec omnia impugnata , ne idem bis repeta
vis. Dico secundam conclusionem: causalitas tamae, sive causae tam is, per quam reducitur de actu primo ad secundum , sive per quam constituitur in actu primo cautas, & insennatio ipsa, media qua sema insennat materiam, & illam uando perficit , ita ut nullo alio in- uxu activo , vel qliasi activo se tenente ex parte tamae per eandeminet inserin timem, qua perficit materiam , dat esse composito. Haec conelesio probatur primo ex Scoto Iocis supra citatis num. 'IO. &yri. & rationibus ibi sectis.
yro. Secundo probatur ex Stato in I. dist. s. t. s. emtra istam unisnem sub num. Io. v. item in additione: conlposeum per hoc constituitur, quia potentiale actuatur actu compositi, di determinatur. Item exa, his verbis Scoti in s. disp. 2. 2. F. ---- trian ad primam. Ubi reddens rationem ex Philosopho . Mesaph. cap. de unitate desim
tonis text. II. &I2. quam totum acciden
tale sit magis unum , quam unum aggrega-
tione, ait: quia albedo inest homim, mma tem homo albus esset tale totum, F non informaret. Ubi commentator Scini num. 3. ait: ratio stat in hoc, quia ex quo totum essentiale est magis unum, quam totum accidentage, sequitur, quod dicet auam raritatem a suis pamribus patet, nam totum accidereae ultra partes de necessitate escit informationem unimpartu ad alaam.
ideo totum accidentale homo albus v. Ddisti uitur a toto per aggregationem,
quia albedo inest homini , di illuminis at e Ergo insematio sennae est per quam diremficatur albedo , quae est patet semalis totius accidentalis a partibus totius aggravationis et Ergo in Dinatio est , quae se tenet ex parte se ae illam distinguens a partibus quae norai mant , & sie ncm constituent i tum et Ergo est causalitas tamae. Pmbo consequentiam: perhoedistinguuntur H tes causentes totum aliud a se, a partibus, quae non causant totum distinctum a se , per quod eonstituuntur in esse causentes; sed per inserinationem eonstituuntur se ma in esse ea antis: Emo per in rinati nem distinguitur. 222. Probatur conclusio ratione: illa est eautilitas se ae , per quam in gemnere stanae constituinare in actu secundo causam ; sed per intarinationem constituitur forma in genere tamiae causens: Ergo infonnatio est causelitas sorinae Roboratur e per hoc praecise quod intelligatur anima v. g. quae Cst forma adinimans corpus , & quolibet alio per
possibile , vel impossibile circumscripto
245쪽
intelligitur corpus antinatum, sed corpus animatuin est compositum et Ergo per hoc quod intelligatur forma informans, intelligitur in actu securiclo causam com- politum. Major patet ; per hoc , quod intelligatur calor calefaciens , intelligitur calefactio: Ergo per hoc, quod intellia gatur anima animans, vel vita vivificans, intelligitur animatum , ves vivificatum iErgo &c. Et roboratur et causalitas efficientis est incientia, sive effectio, & finis sin iratio r Ergo causalitas formae dirit insennino, de mamia materi tiatior Ergo &c. y23. Pro totius autem cpraesti m tori intelligentia nota ex Scoto in I. dist. s. q. 2. F. contra istam opimonem. v. item quarto sub num. s. quod causalitas mat riae , di tarmae potest dici aliqualiter inua , ex eo quod reducatur ad genus incientis , quia omne imperfectiun r
ducitur ad aliquod genus perfectum, &cum cataditas materiae sit imperfecta, nectae est , quod reducatur ad aliquod genus causae persectae , qualis est ciens ; & ideo lices reduruo fiat ad alia quod principium in illo genere, illud tamen non est simpliciter primum , sed i tum illud genus (scilicet causae materi lis reducitur ad aliquod primum in aliquo genere , quod non includit impers Aio in ; puta ad aliquod in genere cientis. Haec Scotus; sed est intelligendum in Deo, ut videre in ipse Scoto, in
quo nulla datur causalitas materialis, nec serinalis , bene autetii essicientis , .& finalis. Argumenta contra dicta. arguitur contra nostram A secundam conclusionem dc causa litate sermae num. yχo. & contra qua tam conclusionem, quae habetur num. 'Io, in quibus adstruimus causalitatem materiae essis compositum esse receptionetia stannae in rinationem e recipere forinatio
e nihil aliud est , quam aliud per m dum subicisti acciperes sed materia per in dum subiecti accipit latinam , & non commpositum: Ego causalitas materiae in ordine ad compositum non est ipsa tam is r ceptio, sed aliquid aliud. Major est per se nota, minor vero probatur: illud sorinalissim recipitur in potentia passiva , &suti iuva materiae , quod insormat , ctuat, & determinat materiam; sed forma est hujusmodi, & non compositum: Ergo
receptio materiae potius erit causalitas m teriae in ordine ad inmam, quam in ordine ad compositum. 'as. Idem argumentum viceversa laeta
de formae insormare semesissime est respectu illius, quod dicitur insomatum; sed informatum est materia, di non compositum: Ergo insormatio est' causalitas se tenens ex parte Mimae ad materiam, & non ad compositum. Maior probatur: informare est r
spectu illius, quod erat informe; sed mat ria est, quae dicitur infimius, & non compositum: Ergo informare est respectu illius, quini dicitur inserinatum, sicut actuareret, spectu illius,quod dicitur actuatum. Minor probaturilbrma non informat, nisi illud si jectum,in quo recipitur,sed non recipitur incomposito, compositu enim pon est forinae E e s mc Disiligod by oste
246쪽
receptivum , sed inateria et Ergo insorin tum non est compositum, sed materia: Ergo informatio est causalitas se tenens ex pa te sonitae ad subjectilin, de non affcoinposiluin et Ergo causalitas serinae respectu compositi non informatio, sed aliquid aliud erit.
mentum, quod contra ruri potest fieri, quod nullibi factum, neque audivi, neque legi, non enim quos To viderim hujulinodi a
gumenta contra suas conclusiones esse
mant, sed multoties, quae parum, aut nihil dissicultatis obtinent. Pro cuius solutione nota, quod uasonetiatio duo dicit, unum tanquam primarium, & aliud tanquam secundarium: priniarium quod dicit, est constituere compositum , quod cx primar. intentione ordinatur , licet in executione posterius st. Secundarium Wro informare, sive actuare materiam, illam determinando,& actuando, quod licet sit primum, non tamen est primarium, quia non est, quod per
se primo intenditur a stanna, sed secundario, quamvis sit in executione primum actuare materiam, & secundum constituere composituati Idem dico de materia; materiali ratio enim duo dicit, clim tamen sit
unica indivisibilis quasi actio, & constituere con positum, ad quod est priino, & per se
ordinatum, & recipere tamiam, sive ab illa pati, sive insonnati, quod est etiam per se intentum licet non primario , sed secundario. yr . Secundo est notandum, qubdlicet informatio communiter usurditur pro
hoc, quod est actuare, & inserinare pastum,& non pro causalitate, compositum tamensi accipiatur in sensu rigorata in ordine
ad terminum primarium, quod respicit, de bet accipi in ordine ad compositum, & non in ordine ad materiam, nisi secundario, &denominative: A ne videatur haec doctriana ,sicet a nullo subsequuta, quos ego vid rim , arbitraria, dico, quod expresse habetur a Scho in I. dist. 8. q. q. contra istam
solutionem. Ubi eum vel b antecedenti dixerit . sed objicies , quomodo in aliquid forinaliter sapientia, si sapientia non est se ma ejus p ait: respondeo, quod corpis est anu
urinum, quasti denominatire, quia amnia est forma ejus, homo dicitur Maimati non demismirati re, sed essentialiter, quia amma est pars ejus, ct aliquid ejus; non Uumr requetritur affi- quid esse formam informantem aliquid, ut ipsum sit rise per ipsum, quia forma non est forma informans totum, quod tamen dicitur se maliter tale per ipsam.
yr S. cfiat verba licet pre se serant aliquam implicationem, sic tamen ea declaror homo stat Scotus 3 est animatus non denomin ire, sed essemialiter quia juna est ali quid ejus, non tarma inserinans; animatio est quaedam inserinatio animae, a qua homo dicitur animatus, non quia anima intamnici hoininem, tanquam si homo esset sil jectum animat,in hoc enim sensu serina non insemat compositum, bone tamen in sensita nobis explicato, quod informatio dicat pro primario constituere compositum, de secundario perfecte, & actitare imateriam. Inserinare mim ut ex nominis etymologia patet, duo dicit in , &formare, quod constituere est, convenit tarmat res ctu coinpositi; in dieit conditioncm requisitam ex panc Mnnae ad tarmationcrin, sive consti tutionem, quae conditio est ut sorina sit imhoc
247쪽
hoe est in subjecto, ut valeat sonitarc com- quod dicit, in media receptione aliud con positum. , itituere, tanquam subjectuin, ex quo illudor'. Hoc supposito ad argumentum tale constituitur. Ad minorem eadem di- respondeo primo ad id, quod dicit deis istinctione respondeo: materia non recipitim, ut clarius appareat , quae de inarurialcompositum , sed serinam denominative , discrimus, sicut ei in materia dignoscituriconcedo et intentialiter , nego. Non quia per forinam , ita causalitas materiae perimaterin sit subjectum in rinatum a com- causalitatem serinae dignoscitur: distin-l smo; sed quia est subjectiam, ex quo com-guendo maiorem: inserinare in suo serina-lpositiun est initialiter fit, & constituitur; &listi: no conceptu res etia illius, quod dici-lcadem distinctione ad reliquisin arguinciuitiir in rinatum primo , concedo: prima- respondctur, nam receptio dicit, & rcci rio , nego. Ad minorem dis uaguo: in-ls retarinam, Ac actuari ab illa; & media formatum denoivinative est materis , &silla compositum constituere , hoc prima- non compositum , concedo et inserinatumirium, S ecundarium illud. ossentialiter , quod idem est , ac a serina ysi. Secundo arguitur: causalitas pii intarmatum, nego. Eadem distim Monclinaria cujuscumque cause distinguitur e ad alias continnationes aretamenti respon-lsentialitor a causalitate secundaria; sed caudeo. Intarmare enim quod primario dicit,lsalitas secundaria in a nobis dietis in male est constituere compositum per modumtria est actitari,& perfici a tarma,sive passive forinae, & secundario perficere, sive actu i recipere illam: Ergo haec cadon causalitas te subjectum, quod denominative diciturii equit esse primaria causalitas respectit com in matum , quia ut ait Scotus, corpus, positi: Ergo alia distincta causalitas debet quod est animae subjectum nonia prima- assignaricae parte materiae, media qua caiiset O , & per se animatum, sed denominati-lcompositum. Idem dico de tantia et in ma-ve ; compositum vero , homo vidclicet,lre est causalitas secundaria tarinae respectu essentialiter, quod Scotus ait de anim linateriae, quatenus lanna media insermatione, intelligo de omni inserinatione. tione perficit materiam, & cademirotest yso. Adpriimuit de causalitate mate- primaria causalitas respectu compositi: Er-riae num. yr . respondeo distinguen lgo ves nulla datur distinctio inter causali maiorem et rccipere nihil aliud ia, quam a-ltem primariam, & secundariam, vessida liud accipere per modum subjecti tam ini- tur alia dcbot assignari causalitas respectu native, concedo: essetitialiter, nego. Namiserinae ad compositum recipere respectit illius, a quo recipiens de- vs r. R cs deo distingtiendo malo nominatur . nihil est aliud, quam ad aliudimn: Iausalitas prima, & secundaria essen- accipere; eis priuatim, quod dicit accipe-lti aliter distinguuntur, vel formaliter in se, re, est ab alio perfici, &aetuari, sive de-ives tenninative, concedor tarmaliter, a terminari, & hoe est, quod habet materialin sic, nego. Actio enim erativa, qua-
a forma ; sed recipere quoad primarium, mi vis tenninatur ad krmam dicitur secium clariae Disiligod by Coosli
248쪽
daria generatio, & quatenus terminatui ad compositum eademniet actio dicitur prim ria pencratio , & sic nullum est inconveniens, quod actio, quae habet duos terminos subordinatos, quatenus terminatur ad terminum primarium dicatur actio prim ria , & quatenus terini natur ad se undarium , dicatur secundaria. Alia mi oris notae argumenta omittinius, apud auth res vidc da.
Utrum Deus p u supplere causalitatem m.iterialis causae, vel formalis ''s s. Q IT prima conclusio: effectus cauosae materialis quoad fieri semiar,sive quoad illum influxum, quem diximus materiam habere ad sorinae eductionem dist. q.
Ex I. q. r. art. 2. num.yo I. vel quoad sustentationcin sorinae, quatenus materia serinam
sultentat, ut num. 8sy. hujus distinctionis dixitnus, potest suppleri a Deo, &hocr spectu omnis sentia: tamsubstantialis,quam
accidentalis. ItaScotus expresse in I E. q. q. r. O primo arguitur contra istud secundum : Aut potest supplere ricem subjecti quoad esse quietum accidentis, ita pote supplerexicem quoad seri ipsis accident se patet in accidentibus Eucharisticis, quae subiccto chrent, ut fides docet, quae stitit a Deo optimc conservari possunt, ipta supplente vicem subjectis ita ab illo possunt fieri abs pie
omni creato subjecto.' qq.iSit secunda conclusio et effectus secim larius, vel prima ius subjecti , quatenus primus dicit receptionem serinae, pacsive se ad illan praeboedo , S primarius
compositum, tanquam pHncipiam potentiale, ex quo constituitur, non potest suppleri a Deo; d rimo patet, quia nequit Deus se habere tanquam sui liuiae receptivum alicujus accidentis, vel tarmae, sinem quod mutetur Deus ; sed mutatio omnis Deo ab intrinseco repugnat et Ergo &c. De secundo patet et quia nequit Deus ab intrinseco esse pars intrinsece conssiluens aliud et Ergo nequit , constituere aliud per modum subjecti , neque sennae. Et probatur ex parte compositi; quia mat ria , & forma sunt partes intrinsecae , &cilentiales compositi et Ergo nequit compositum sine illis esse: Ergo neutra quoad hanc intrinsecam constitutionem potest a Deo suppleri. Patet, quia Deus sine alb dine nequit constituere stam, nec sine calore calidum, neque sine materia compotatum: Ergo&c. yss. Sed dubitabis et utrum Deus p . sit sotinam uni re materiae capaci, sine eo quod non tribuat illi suum esse mun tarma lem Respondeo ut dixi dist. r. de materia nu n. SI 6. S SIT. quod bene potest salvari , quod tarma sit in subjecto
capaci unita , quin tribuat illi esse in hi malem, sive inserinationem , quia inserinatio quid distinet ii est ab unione , &bene potest Deus insuere ad unum, quin insuat ad aliud, alias esset aliquis esset a
creatus, qui immediate a Deo non dependeret. Secundo responcto cum comm
ni consensu negative , & ratio in , quia quod senna in mei materiam, nihil in aliud, quam quod tarma per modum ictus sit communicata materiae; sed exco
quod sit unita subjecto capaci , est illi se
249쪽
nia communicata et Ergo impossibile est, quod se a sit subjecto capaci unita, quin tribuat illi suum effectum sermaloen. Item in quocumque est serina di qua , illud est simpliciter tale, secundum serinam illam,
omnino enim irrationalc videtur, quod Q ma sit in aliquo, & non constituat ipsum inserinatum secundum ipsam. Haec Scotus in . dist. ergo. v. sed contrarium videtur. hub num. 2.ys6. Ulterius inquires in quonam genere causae una tarma expellat aliam Gr-mam a subjecto p Nam certiam est, quod tantia de novo adveniens expellit prae- existentem serinam. Respondeo cum Scoto in . dist. I. q. primum ergo. Num. s. quod in genere serinae , etsi haec cxpulso dicitur etiam effectus secundarius
sermalis et & ratio est , quia serina perinlamationem subiecti expellit aliam ab eodem subjecto ; sed quod ficit lanna inserinando facit illud in genere serinae:
Ergo in genere iurinae una serina aliam pellit. Et jam dicit Scotus in hoc r. q. . quod esse vive illam expellit , ex eo quod qualitas serinae, quae de novo introducitur e stive agendo , destruat Phlitates formae, quae corrumpitur; utrumque potest dici , non enim unum alteri opponitur; & quod talis expulsio tarmae prae istentis possit imi diri a Deo, satis patet ex dist. s. de forma q. s. art. 2.num. 6o T. & Gog. At infra, ubi demente Scoti docuimus duas tamas posse esse in ea dem materia, & dicta pro hac tertia distinctione sint satis. ras
P sic is de causa esciente. ACtis in praecedentibus de natura, &causalitate causarum intrinsecarum, re stat nunc de causis extrinsecis agere ; at cum nibis notior sit cfficiens, quam fin
iis , . prius de illa , & postea de finali
U ASTIO PRIMA,s id, ct quoruplex causa esciens fit 'ARTICULUS PRIMUS .
Ubi traditur deflnitio escientis causa, nec non O ejus dirisa.ys . Ari causam efficientem creatam, d quae vere, Physice , ac realiter
suos producat effectus, Scirolasticorum t net communis consensus. Unde contra Gabrielem Biel in .dis . i. q. I. oppositum opinantem erronee , haec tanquam veri in fidei ex Scriptura Sacra Gencss I. laabetur et germinet terra herbam virentem&c. Unde 'uaestione an si tanquam per se nota admissa, quid sit erit cxaeninandum. Qui quidem Gabriel loco citato ait, quod quando ignis v. g. cremat lignum, vel calefacit aliud, ignis nullum influxum habet in talem cremationem , sive calefacti nem , sed Deus est , qui totaliter illam cremationem cssicit, sive calorem ad praesinitiam ignis , quae praesentia solum requiritur, tanquam conditio , non ex natura rei, sed ex pacto, 3: lege divina hoc ordinante , nam si Deus idem pactum faceret
cum aqua, eodem modo aqua cretnaret,
250쪽
ac ignis. Sed haec sententia nequit nisi peritalento confutari , mittatur ergo csa-bries in ignem doncc sateatur ignem ex se
y38. Causa efficiens sic a Philosephoclesinitur in hoc r. cap. 3. Ut i iide est prin- espruin motiu et quod sic explic.' Aloim
mum e niti iugit (supple Philosoplitis) ilae icitus raciens cst, uiae est prim i pittin motus , tanquam ab illo, miscet ejectire. Unde ab ipso Seoto ibidem sic definitur: causa es sciens est propter quod alterum est, tanquam ab illa, O per illam particulam, tanquam ab illo dissere causa estaeus ab altu causis. Fis Metaph. q. q. s. ex praedictu Iusne m m. S. ait: est autem potentia acti ra secundum uκam
ejusfigniscationem Asetaphsice loquenda prin-
cipium agendi gibile, secundum aliam principium actuatus actuabile. Llem habet t. Metaph. cap. 2. textu, &comm. 28. N S. cap. 2. tom. 2. Unde principium permutationis primum, aut quietis. Marum prima de-
finitio idem sonat, ac si dicat, causa ossic ens est principium causandi causabile, & secunda transnutandi active, sive intiandi actuabile, hoc est potentiaria passivam. yro. Sed ex definitionibus praedictis
aliam colligo, quae consormior sit iupradictis, quae talis erit: causa esciens est principium extrinsecum influens esse in aliud per Veram, O realem causationem, sire ii u-. xlim, nullam cum illo compositionem faciens, sive illud non componens. ly principium influens esse in ilia, est ratio quasi generica omni causae conveniens ; ly extrinsecum est per quod distere causa efficiens a materiali,& formali, quae intrinseca principia sunt,
& convenit cum causa finali, quae extrii secum principi inia est; per ly per rerum, realem in axum dificetia causa finali, quae non per vertim, & realcm causat influxum, ut infra patebit, seri per xletaphoricam ctionena,sive causit lateria: ultima particula, videlicci, nullam cum illo Sc., est perquam distori causa ciliciens a materiali, & forma li ; circa hoc sere nulla est controversia,S fe ad secundam partem quaesiti dem
y o. Causa eis ciens ut sie dividitur pHino in causain primam, & siccundam et causa prima eificiens est , a qua omnis causi officiens in operando, sive causando dependet: ipsi vero a nulla, cuius m di solus Deut dicitur prima causa CScim Causa vero secranda, quae a prima insita operatione dependet, cit jus modi est omnis creatura, quantumvis persecta sit, quae in e sendo, & operando dependet a creatinae'. ysi. Causa prima derelicta, causa so cunda dividitur in moralem, & Physicain , sive realem: causa Phusica realis est, quae per verum, & Physicinn realem influxum dat esse estinui, ut ignis, qxii Physico alium ignem producit, homo alium hominem &e Causa morat is, quae licet Physice realiter non influat , tamen influit moraliter, ut consulens, praecipicias, rogans aliquid; unde qui talia facit, ii renediatdidicitur causa peccati, & illi tribuitur.
Physica ulterius dividitur in causam per se, & per accidens et causa Physica per se
est, cui per se in quantum talis correspondet est ius , ut calor v. g. ab alio calore productus, homo ab alio laomine S: c. CUM