장음표시 사용
271쪽
saetitio haberi ct contra sensum, dico, quod
F accidentia aliqua activa cilent sine subj cto , substantia quanta, de qualis approximata eis corrumperetur, sed non ab eu, im- m. ab agente imi persali causato, scilicet coclo, ad quod est fuga naturalium, praecipue cum
forma hic inducendast imperfecta. Iois. Et paulo infra: Os esset aliqua
forma, ad quam inducendam coelum non sus
calor potest inducere calorem in aqua, &destridie ultimum gradum frigiditatis, quammia postulat necessario aqua adsuconservationem, tamen non propter hoc
est dicendum, quod accidens calorisco rumpis aquam, quia forma substantialis a quae An corrumpitur , nisi dispostive a calore, & immediate ab agente introducente serinam substantialem novam, quae ceret , oporteret fugere ad primam causemitarina nova aliam praeexistentem iu gencresmpliciter, quia hic induceret illam formam si forinae e sit , & agens talem tarmam ad quam agens naturale (accidentia videlicet l novam effective causans , serinam corrum-
illa separata,de quibus ibi loquituri dissonit,
nec hoc estfugere ad miraculum, quia regula
riter omnem impotentiam totius natura cre
ira Deus supplet, ut patet in animatione corporis organici, ubi non potvtur miraculam ; Oideo natura donente ad eam ultimata dispastione Dem re rariter suppleret impote
piam natura.' quomodo ex mente Sc
ti, accidentia licet non per se, & imm .siate, sed dispositive postunt etiam separ ponere estimam dispositionem ad gen rationem alicujus tamae, quam non pos rumipsa accidratia generare, & similiter ad corruptionem est mus, quam non pos sent nisi dis biiuue corrumpere, qua ultimata dispositione posita ponitur serina, vel coelo, vel a Deo authoronaturae, & hoc fine miraculo , quia homo non ponit nisi ultimam dispositionem ad animam ration lem , & ea posita anima hi ducitur la cor m organko, & tamen hemiraculo tot T. Vester Acere Scotus, quod&si accidens possit adierare substantiamώ- lacendo in illam aliquem gradum lac- sibilem cum gradu qualitatis, quam si
bi necessano vin cat, eaemeli grata, si
pendam etiam esse iuve expelli , ita ut semper sit standum o hoc, quod sub imihi nonnis a substantia per se gcneretur, aut co rumpatur , & ab accidente mere dij
Io I 8. Habemus ergo ex Scoto, quod calor v. g. separatus potvi causare caloremis passum sibi approximatum, quod pater
in accidentibus separatis Eucharisticis, in quibus idcin calor, odor, & sapor reperitur, in tantum quod si vinum consecratum fria fiat, connotat experientia , quoa labia, lingua, os, sive manus illud attingens s gestit, & tamcn ibi nulla est substantia viani , nec panis , a qua haec accidentia postae causari , sed solum,accidentia Marata et Ergo ab illis possunt alia eiusdem rationis a cidentia gesserari. Iois. Tertio dubitabis , uir n ex suppositione stod calor ut o v. g separatus posset corrumpere fi ditatem, etiam Maratam, ut octo; possit idem calor paratus eamdemmet corrumpere iri idit tem,existentem se subiecto, taliter quo per hoc, quod calor sit extra subiectum, non
numatur eius. virtus ad agentam, nec 'T, hoc
272쪽
hoc quod se giditas sit in subjecto, acquirat
novas vires ad resistendum calori. toro . Respondo dupliciter; primo a frinative ex Scoto citato n. Io I s. quia cum
calor non dependet a se disto in agendo, si ouando est in serieisto potia corrumpere frigiditatem, etiam existentem in se icto , si separetur calor a subjecto eandem p est frigiditatem vincere, & superare usq; ad ultimum gradum. Secundo r pondeon Sative ex Scoto n. 23. cy s I. s. ad secundum dico.& n. 23. & eodem s. v. ad primum: & ratio est, quia fiigiditas existens in subjecto, in aqua v. g. conservatur ab ipsa aquae substantia , quae liabet majores vires ad conservandam frigiditatem, quam calor separatus ad illam corrumpere, ita quod licet calor sep ratus potest corrumpere gradus frigiditatis, qui sint in aqua, non necessarii simpliciter ad esse aquae, tamen illos gradus, quos la cessario petit aqua ad sui conservationem, non poterit idem calor destruere, nis pon tur massus excessus lac parte caloris separati , rvmne cujus excessus talis possit calor vincere virtutem conservativam Egiditatis in aqua, & ejus vires restituere, ut patet in illo excinplo de tota sphaera caloris juxta
guttam aquae. Io EI. Probatur ratione, a cam probat Scotus e comparando activum. ad aetivum
simpliciter flectius secundum emitatem, est simpliciter persectius secundum viri rem ; sed substantia habet virtutem activam res stu qualitatis consequentis eam (v. g. aqua respectu fiuiditati & qualitas contraria habet virtut m activyn ad corrumpendam ipsam, simpliciter autem substantia in per stior qualitate contraria: Ergo virtus substantiae simpliciter est maior in resistendo; quam vitriis qualitatis contrariae incorruinpendo: hi go calor separatus non inpotens corrumpere cando frigiditatem in subjecto conservante ipsam fil*ditatem ad sui esse,quam separatam valebat corrum
Ioret. Sed contra dictar gratias arcinta, seu charitas nequit producere actum moris, nec sinittitor quilibet habitus a potentia disjunctus: idem dico de specie impressa tam intellectiva, quAn sensitiva sep rata a potentia, cujus est species: Ergo accidens separatum non potest causaresimile accidens, ac conjunctum. Respondeo concedendo antecedem, & distinguendo com sequens et accidens separatum,quod est primcipium partiale alterius accidistis, qualia sunt assignata, quae solum ut concausae partiales simul cum potentia causant, concedo raccidoes,quod est principium totale alterius accidentis,qualis est calor rigiditas,sccitas,& alia, quae non petunt potentiam aliquam determinatam subjecti, nego. Et de istis loquimur impraesentiarum, non vero de L. lis. Qui plura de hac re desideraverit, a thores consulat. Hic solet dubitari, an sicut anima v. g. mediis potentiis ab illa formalia ter distinctis intellectus.
De causalitate, flve in laxa causa es-
Postquam quaestione praecedenti stat
tum extat causim Effcientem substa tialem immedine per summet substam tiam, & non mediis accidentibus producercsuum substantialem effectum,sicut calor in mediate
273쪽
me sate per se ipsum producit alium calorem , nunc in praesenti quaestione agendum sextat , per quid causa substantialis (idem sinquirimus de accidenti constituatur in
actu secundo causans; pro cuius majori intelligentia aliqua pramittenda fore judicavi, quapropter sit
Ubi aliqua ad intelligentiam qu es: s
Io 13. TIRimo es notandum, quod sicuta diximus,supra dis . s. lvij q. I. art. L. n. 8ss. & sequentitari, hic non quae-ἀmus impraesentiarum, Fr quid constitu tur causa effici,s in aeta primo potens causare, sive producere es istum, quia certum est, quod ignis v. g. a sua intrinseca virtute,
& natum habet se, quod est posse alium
ignem generare, & similiter homo a sua intrinseca natura habet hoc,quod AE posse generare alium hominem,& sic de aliis; sed imquirimus modo, quid sit illa causalitas, per
'itain in actu secundo, S actuali virtutis exercitio constituitur causa efficiens ac ualiter causans; utrum sit ips et virtus ablatuta,&intrinseca causae, vel aliquid medians inter causam, & c stum, quo se habeat tanquam via ad terminum. hoc utrum absolutum, vel relativum, substantia,vel accidori sit,uel potius ipsemet effectus a causa procedens. Io 2 . Secundo cst notandum , quod hoc nomen actio , causalitas , sive fluxust nam haec omnia licet sint diversa, tamen iissime pro eodem usurpanturi multiplici resumitur Stato in .dis. I s. q. I. s. ex dictis.nim.t E. primo sumitur actio pro op
ratione pol misi Mivae, vel volitivae,suc cujuscumque aliae vitalis potentiae; in quo sensu intellectio dicitur actio intest illiva, & volitio aestio volitiva nuMupatur sat auditio actio auditiva, & sic de aliis, cum
tamen revera neque intellectio, neque u
litio sint actiones, immo qualitates Asia tae, que actus illarum potentiarum, qui media Gione aguntur, sivet causantur. - iIors. Secundo sumitur actio prorem estu fundato in agento ad suum tenninum , & cum in quolibet agente naturali creato multiplex inveniatur respectus, multiplicia ter selet actio similiter usirpari. Primo sumitur pro illo respectu,qtim agens, quaten producens refertur ad productum,quae dici tur actio, sive productio activa, media qua denominatur causa, sive agens formaliter producens; cui ex pane effectus, sive condi posui,quod est,quod producitur,corres id det alia relatio privarim denominatur se maliter productum, sive causatum, & r fertur ad producens, sive causans, & hac relatio est praedicamentalis, quae posito re mino , de iundamento necessario consurgit, supponitquc necestario ad sui esse tam cile fundamenti, quod in causa, quam esse termini, qui in cisi s. ior 6. Tertio sumitur actio pro respectu educentis ad eductum, qui est Matio sundata in ipso agente, & terminata ad se main, quae est, quae de potentia materiae educitur et & ex parte tamae correspondet alia relatio passiva, quae denominatur relatio educti tenninata ad ipsum agetas, quat nus educens, sive quatenus de potentia materiae illam sorinam oducit; & haec similiter est relatio praedicamentalis intrinsecus
274쪽
formam eduistam, ad quam terminetur, &agens illam educens, in quo fundatur. Ioa T. Quarto accipitur actio pro respectit inducentis ad inductum e est relatio, media qua agens quatenus formam jam a se eduetam de potentia materiae, illam in m teria inducit , sive introducit, indu so maliter denominatur, quae inductio trimunditur ad tarmam inductam, sive introductam in materia, cui ex parte Hrmae inductae in materia eorrespondet alia relatio ;quae dicitur induetio passiva, qua Hrinalitersenna indueta denominariir, quae terminatur ad agens, quatenus inducens illam se mam in illa maioria, & haec etiam relatio est intrinsecus adveniens supponens ad sui esse fundamcntum, in quo est, videlicet agens inducens, & sennam inductam; ad quam
ior S. Quinto accipitur amo pro respectu trans nutantis ad transmittatum, &ae relatio fundata in agente, & terminata ad Metiam, quae est, quae transinutatin per tamam, media qua agens transmutans Iormaliter domini natur, cui ex parte mat
riae transinutatae correspondet similiter alia relatio terminata ad agens, flua clan in tur sermaliter materia transmutata ab illo a late per tarmam ab ipse introductam; &in hac acceptione actio transinutantis ad transmitatum est, quae se alissime comstituit praedicamentum actionis, & relatio trans initati, sive materiae ad agens praedicamentum passionis, & haec retario non intrinsecus , sed extrinsecus adveniens est, cum possit dari ideminet agens in rerum n tura , dc idemmet transmutatum patan sive materia , sine eo quod detur talis actio ;
sed ultra requirit, quod illud passim ab ista
agente per sermam a se productur trans. inutetur, ad hoc quod resultet illa relati Iory. Sexto accipitur actio pro re ista, sive pro ipso essectu, prout dicit esse ab alio, scilicet a causa; in qua acceptione actio idem est, ac senna fluens, sive sermata fieri, qu. atenus nascitur a causa, & tenssit in sectum euh ; sed haec acceptio actionis non est acceptio semesis, sed materialis , sive fundamentalis , quia tarma in stari non
constituit, sive per se pertinet ad aliquod peculiare praedicamentum , sed illius praedi .camenti, & speciei est, cujus est esseetias idise, qui pro tur. Unde si sit fieri est de specie ignis, actio sempta pro reacta ejusdem speciei est, & se de aliis
Ubi ad Uitum per comissiones ' fatu.roso. II C o primam conclusionem ecflamo sive miliaitas , sive insimus , quo causa inciens constituitur in actu secundo causam, sive dans esse effectuis indamentaliter, non est ratio sumpta pro respe mi, sive relatione producentis ad pr duetium, sive causantis ad causatum. Haec concIusio expresse habetur a Scoto tam si pra citato. Probatur et relata producentis ad pro luetiam est praedicament is intrins cus adveniens nec uio firmonens in esse simpliciter producens, in quo fundatur, &pro etiam ad quod terminatur et Ergo relatio producentis ad productum non est, qua in actu secundo causa iaciens constutuitur dans esse effictui. iosi. Dico secundam conclusionoen e
275쪽
actio sumpta pro relatione educentis ad eductum, & producentis ad produc uni non est causalitas causae efficientis. Probatur: quia prima supponit tarinina eductam , ad quam terminatur, & secunda supponit se mam inductam in materia, ad quain re tur: utraque siquidem est relatio intrins, cus adveniens, supponens necessario in esse simpliciter fundamentum , & terminum; sed terminus primae est tarma educta de potentia uaateriae: Ergo iam supponitur ser-ma educta, antequam sit relatio: & sunt liter terminus secundae est tarma inducta, sive introducta in materiar Ergo iam supponitur serina, antequam detur relatio inducentis ad inductum. Praeterea poti dari vera causa efficiens , sive causam este in Physicum, & realem sine relatione indi eentis ad inductum, & educentis ad eductum: Ergo istae relationes non sunt ipsae causae efficientis causalitas. Antecedens patet, nam si Deus crearet compositum ipsim quidem produceret concreando simul materiam , & serinam sine cductione larinae amateria, neque inductione: Ergo&c.
Ios E. Dico tertiam conclusionem ractio proprie dicta de genere actionis,sumpta pro relatione transmutantis ad transmutatum non est causalitas causae efficientis. Probatur , quia haec actio terminatui ad materiam transmutatam per lamam: Ergo
jam supponit Himam productam in esse
simpliciter et Ergo non est ratio tarmalis producendi Hrmam, immo neque compinsitum , quia non ad compositum, sed ad in
i o 3 3. Dico quartam conclusonon mulla relatio potest esse causalitas media, qua causa efficiens in actu secundo constituatur causans, sive dans esse effectui, non reduplicative, sed specificative. Haec conclusici expresse habetur a Scoto in s. citruo, ct sis Metaph. q. p. s. relatio. sub num. Ir. ubi alte relatio non est quo agens agit, nec quo habena potent iam est potem, nec quo receptirum reciapit, Aec quo objectum est obestum. Idem habet in s. dis. I S. I. aliter potest. m m. 8- ct in et . dist. i. q. r. s. quantum adsum articidum. num. q. ct infra: sed eodem prorsus modo philosophandum est de causa essi ciente , ac philosophavimus de materia prima dis . r.ex i. lib. num. 22. dc sequenti
bus , & sicut diximus ibi , quod materia
immediate per suainmet essentiam, de elatitatem recipit larinam , ita hic dicendum est, quod causa inciens per eandemnare
absolutam virtuton, qua Crat potens ca sare, causat in actu secundo, nullainte veniente actione, sive causatione, quae m
diei inter ipsam causam, de in effectum, distinctam ab effectu, & causa.
Ios A. Probatur conclusio autho ita sebcs Doctoris Subtilis , ipse enim Subtilis
D or in E. citato. v. O quando arguitur,
num. 8. alte dico, Aut dictum est alias 'equenter quod ad absolutum in causa immediate sequitur absolutum in Uectu, ct in essecta primo consequitur respectus ad causam , Otunc= ajiquis est respectus causa ad essectum, est ultimus , ct aliquando nullus. Et v. ad
primum argumentum. sub num. T. Hico, quod
c.uis potest prini, , ct immediate aliquem U-fectum novum producere absque omni noritate in ipsa. Et v. dico. sub num. 8. illud enim idem absolutum, quod in causa praecesiit, tam natura quam duraTioue ipsum essectum, ure
276쪽
In esse, reducitur ad actiun victus causativa causae cincientis: Ergo Nc. Minor probatur: quia per hoc ,.quod intelligatur effectus in fieri fluens a causa, intelligitur caiisa hindammualiter causans, & dans inlectaetui: Ergo per effectum. in sita constituitur in actii secundo causans. Iosy. Et confirmatur: inter causam pH- main es cetum non mediat ncque absolu- tuin, neq; r pectioiiD: Ergo non uater causalia secundam,& effectum. Patri,quia quanto ordinatum ad finem, tanto immediatius
attingit sincre, tanto maioris nobilitatis est; sed substantia creata ordinatur ad finem: Ergo quanto &c. sed hoc est,si subs immediate per se, & non medio aliquo accidenterealiter distincto, operatur, N agit: Ergo hoc quod est producere tinctum sine aliqua media a Mono distincta ab effectu est con cedendum substantiae. Patet; quia natura in omnibus est dignificanda, quae secum non involvunt aliquam repugnantiam, hoc nuI-lam involvit: Ergo&c.
P Rimo arguitur contra nostram qua tam conclusionem , in eo quod asscrit; quod causa immediate per suam substantiam, & essentiam dat tae effectui absque aliqua actione media: agere per se , & suam csstatiam soli Dco conceditur: Ergo agere, sive produccre r se mei substantiam dicitentiam substantiae creatae, sivc causae est den gandum Antecedens est certum; solus enim Deus est prima causa per essentiam agens, & omnis crcatura non per re- dc t mediare aliquod accidens, medio quo causa agat, & producat suos effectiis. Iosi. R pondeo ex Scoto in q. di LI6. q. I. f. rationes. num. Io. quod uere
per insentiam stat dupliciter: uno modo iadem est, ac in agendo non dependere ab alio, st non habere essentiam per participati, in ab alio, sed a se, & ex se, de in hoc sensu verum est quod agere per essentiam soli Deo conceditur,quia ipse solum est primum independens in discndo, & operando: alio modo agere pri essentiam idcinia ac per accidinas uperadditum licet tamen a prima causi dependenter, sed per suam substantiam immediate, & in hoc sensu falsum est, quod hoc modo agere soli Dco
convcniat,cum substantiae creatre, sive accidenti conveniat illunc Haec per seipsum da re esse effectui, unde nigo consequentiam argumenti, ex quo nihil contra nos Io r. Secundo arguituricausare in causa maliter distino itur ab esse causae causatio: Ergo non ab eodem constituitur causa in ci se causantis in actu secundo, ac constituitur in esse causativa in actu primo. Anteced Sprobatur e causam in causa, sive ac ualis causatio causae potest separari abesse causae causative: Ergo&c. Arattacdens probatur: quia prius eumatialiter cst, quod causa sit causativa, tuam causet in actu secundo, taliter quod potest dari ignis cres,iativus in actu primo,snc eo quod in actu siciuado ct mel : Ergo nequit ab eodem constitui causa in actu primo potens, a quo constituitur in aetu secundo causan s. Probo consequentia illa, quae realiter,& separabiliter possunt in-. I veniri, nc lumini idem constiti itivii habere:
277쪽
causatione: Ergo posse causare, & a 'inliter causare nequeunt ab eodein constitui: Ergo talentialiter ab alio constituitur causa in esse causantis, a quo in esse causativae non cons ituitur. Io s. Rchmiadeo negando antecedens,
3: ad ejus probationein distinguo a b dens : prius est, quod causa sit causativa, quam quod causet, id est, quam sit effectiis
causatus, conccdor quam quod causa causetae ivc,nego. Quia cum secundum idem si causa caulativa, & causet, & non secundite laliquid sibi additum , non prius convenit causae este causativam, quam quod causet a- setive; fallitur autem imaginatio (ait Scotus in Z. cit. v. dico. iub num. 8. quia semper videtur, quod causa sit indeterminata usque ad illud causat, O tunc quod aliqua relatio determinans ipsavi ad escri in, primo requiratura parte ejus, quodfalsum, laeundum illud enim absolutum, secundum quod prius fuit cacativum, est nunc causans dcc. Io s. Quod exemplo confirmo et pinatur ergo calor , & non sit aliquod corpus ipsi approximatum, quod a calore calefiat rinterrogo: tunc calor calefacit, vel non3 Di cas, quod non, non ratione sui, quia ex
calcfactivus est, sed desectu subjecti in quo
causat calorem, approximetur igni aliquod corpus, quod calefiat per talem approximationem, ponitur aliquod novum in igni pMinime quidem; quid ergo ponitur ad hoc'uod ignis calefaciat Nihil prosecto, sed
aue ea letnmet virtute, qua antea erat calefa
ctivus, est nunc calefactens sine aliqua in vitate intrinseca ex parte ignis i idem dicolle aliis causis.
Ioas. Sed contra dices ,& est tertium
argumentum et non potest seri transitus de contradictorio extremo ad extremum contradictorium sin liqua mutatione, sive n vitate se tenente ex parte illius extremi, quod transit; sed causa essiciens, ignis v. g. transit de non cremare ad cremare, de calor de non calefacere ad calcfacere et Ergo per aliquam mutationem. Major probatur: non potest paries v. g. transire de non esse aliabum ad esse album, sine eo quod habeat albedinem, quam antea non habebat et Ergo non potest causa transire de non causare ad
causam sine eo quod habeat aliquid, quod antea non habebat; sed mutari est aliter se
habere: Ergo si causa, quando causat, aliter se habet, quam prius, mutatur et Ergo per causationem mutatur, sive per aliquid additum causae, quod antea non erat in ipsa.io s. Respondeo distinguendo mi retia r non potest fieri transitus de contra dictorio in contradictorium sine aliqua mutatione intrinseca, vel extrinseca, concedo e sine mutatione intrinseca , nTo. Sinister enim paHes transit ad dextrum parietinia sine aliqua mutatione in pariete existentc, solum petr mutationem illius, respectu cuius dicitur dexter, vel sinister: & paries de non esse visi transit ad esse visum permut donem solam in oculo existentem et idem dico de causa: causa transit, ignis v. n. det non cremare ad cremare per hoc selum, quod applicetur sibi passum , quod antea non habebat, absque aliqua mutatione se t nente ex parte cam, quia ipsa quantum est ex se semper est causans , quod si non appa ret , sive causatur effectus, non est defeetii
278쪽
IN OCTO ARISTOTELIS LIBRO S. ass
aeo T. Sed contra quarto et applicatio' cesiuio requiritur aliquid novum se tenens passi ad ignem v. g. est conditio praevia r quisita ad causandum, & prius ipsa caiis timer Ergo per hoc, quod applicetur pa sum , non ponitur se alissime causaeio: ex parie causae dans esse esse . Ioso. Respondeo ex Stato ibidem. v. cum imur inuet sub mim. 8. distinguendo antecedens et quia mala iure esse, hoc est , Ergo aliquid aliud requiritur ex parte ignis: quia habet virtutem intrinsecam causati- v. g. ad cremandum praeter approximati tuam Sideo a tali virium immediate poniturnem. Et confinnatur: potest dari salicini estinus in esse, concedo antecedensi quia
per divinam potentiam , quod lignum sit s causa dat esse, hocia, quia ponitur aliqua
igni approximatum, & quod non detur cre- rario nova in causa , quae sit ratio dandi esse, ideo essectus accipit esse, nTo: quia ab C dem intrinseca, & aiabluta virtute, aqua causa fuit potens dare esse, dat esse in actu secundo eflectui, absque aliqua ex parteio 8. Respondeo distinguendo ant: causae ritatione, vel novitate, ut saepe dicedens et approximatio ligni ad passum est
prior ipsa crematicale, hia est ipso effectuinatio: Ergo crematio distincta est ab ignis approximatione. Antecedens patet in pueris existentibus in Babylonica fornacer Ergo &c. Mim Ios I. Sexto arguitur: haec est vera pr in fieri, & prout fluens a causa, concedo: positio, causa causatione causat; &haec si ipsa vacausatione, nego: quia causa tot militer, agens actione agit et Ergo ex parte activa fundamentaliter nihil aliud est, quam causae datur causario meam, .qua dat esse e virtus absoluta cremativa ignis, quae prior i inii, &ex parte agentis datur actio me- essentialiter est quacumque conditiorae ad dia, qua agit, di producit effectum. R
causandum. Ad consequens eodem modos spondeo distinguendo antecedens e causa causatione causat, hoc est, media relatione causationis , sive causantis denominaturis aliter causam, concedo: & agens similiter actione agit, hoc est denominatur agens tam iter ab actione de genere nise media causatione, &actione dat esse effectui, rugor quia licet actio sit ratio serinalis denominandi, non tamen est
ratio formalis agendi, sive producindi, nisi
denominative. ros s. Septimo arguiturr ex partema teriae datur unio media, qua sermae unitur, at ex parte serinae alia unio media, qua um-tur materiae: Ergo ex parte causae datur re
Iario , quae sit ratio fit malis producendi, sive distinguendum est, & licet verum sit, quod approximatio sit necessaria ad fieri effectus,
non tamen est necessaria ad causare taccausae, quia vel approximetur, vel non a proximetur, s per causa causat, hoc est, habet virtutem causativam ad dare esse es,re . Unde prius debet dici approximito conditio ad fieri effecia, quam ad causare
causae, cum causare nihil addat, vel dicat supra esse causativum.
io v. Sed contra quinto e quia causa dat esse, ideo e&ctus accipit esse et Ego prius est, quod causa det esse actualiter est Gi, quam mod effectus actualiter acci- Irit esse a calvae Ergo ante fieri effectus ne-
279쪽
sive actio productiva. Patet consequetitia, quia siaut unio est relatio, & sertiolis ratio liniendi, ita actio est ratio tarmalis agendi: Ergo sicut datur unio, quae est relatio, ita debet dari actio, quae sit relatio. ios s. Respondeo concedendo antecedens,, negando consequentiant; & u ejus probationem nego antecedens; S rati odi paritatis est per se nota , quia unio praelupponii in ecte materiam,& sormam,quas tanquam n xus, & vinculum unit; at vero illa relatio, qtiae esset ratio seruialis producendi, debebat saltesia esse aliqua prioritate prior termino producto , ad quam terminatur, &implicat, quod aliqua prioritate sit relatio sine turmino; caeterum non implicat, quod si tenninus est, ad illum detur relatio. Hicctiam adduci solent quam plures authoritates ex Scoto, ubi videtur asserere actionem propric dictam de genere actionis este rationem sonnalem producendi in causa. Sed sacilis extat solutio ex dictis, dicendo, quod loquatur Scotus de actione fundamentali,si ve de virtute absoluta causae, a qtia causatii r efficius, non vcro de actione formali. Vel si loquitur de actione formali, loquitur ar- mado contra adversarios ex eorundem findamentis. Qui plura de hac celebri di ficultate desideraverit, authores considat.
De dependentia secunda a prima. .
Postquam in superioribus docuimus sit
stantiam creatam habere virtuteiri intrinsecam ad producendum immediate hi iam substantiam sine aliquo accidenti min io, immo sne aliqua media actione distincta a c visa, de effectu; testat nunc agere, u-
triun taliter subistantia creata, ignis v. g. I, beat virtutem adaequatam ad producendum aliquem ignem, ut sine concursu Des, & sine ejus adiuvamine valeat ignem alium producere 3 Et idem quae itinus de aliis causis creatis, quapropter sit
Utrum omnis causa esciens creata, vel alia quaecumque causa dependeat a Deo in causando, sire operando e. ros . Irca hanc dissicultatem prum .sententia est Durandi in a. dist. i. q. S. asserentis nullatenus Deum innia . diate per se influere ad effectum creatur rum, sed eatenus dicitur Deus adesteinis
creaturarum concurrere, quatenux conse
vat virtutem causativam, quam Deus indidit rebus in sui conditione prima. Unde idem est dicere (ait Durandus ) Dcus concurrit cum igne ad producendum alium ignem, ac dicere Deus conservat viitutem, quam dedit igni , quando ignis producit alium iagnetii, & lic de aliis causis esse philosophanduin. Sed haec sententia, tanquain Errori proxima, & parum tuta in fide communiter ab omnibus reiicitur, & ab Scholis jacri r
imata. Ios s. Statuada sentcntia afirmat, quod Deus concurrit cum causa secunda non statum conservando rius causativam virtut n,
sed simul ad ejus effectum lassuetido, taliter quod si Deus non influeret,etiamsi virtvicincausativam cause secundae conservaret, ii hil omnino causarent causae secundae, cum
necessario primae causae adjutorio indigeant ad causaridum. Haec ccnclusio jam apud
280쪽
omnes est noxime recepta . illamque habet expresse Doctor subtilis in a. dis . 3 T. q. r. s. si haec via, de infra num. & 8. & 2. Repori. dist. I. q. s. dicae v. illud probo.seb num. S. & saepissi ne passuit in ejus d
chrina haec veritas supponitur. Ios6. Probatur conclusio ex Sacra Scriptura: Ioannis enim cap. i. dicit: ipsa veritas Christus. Pater mem usque moesi operatur, et ego operor: quod communitcr Patres intelligunt de simultaneo concursu, quo causam creatam in suis operationibus adjuvat. Et Isaiae cap. 26. omnia opera nostra operatus est in nobis Dominus. Et Joannis I S.
sine me nihil potestu facere. Et Actorum 16. constat quod in ipso vivimu/, moremur, O , - mss. Ubi per ly sumus, denotatur dependentia creaturae a Deo quoad esse; per litvivimus duendmtia quoad potentias proximas, & vitiles; & per ly moremur dependentia quoa psas operationes. Ios T. Probatur ratione et omnis creatura citcntialiter dependet a Deo, & ipsi labordinatur quoad esse: Ergo & quoad m. peraH. Antecedens est certum, consequentia probatur et sicut res se habet ad esse ita ad operari; sed omnis causa creata quoad esse dependet immediate , & cntialiter a Deo: Ergo & quoad operari ab illo eodem
modo dopendet. Et confimaturr ille in dus causandi Deo est tribuendus, quo magis ejus virtus infinita , potestas , dominium pleniun, & authoritas relucet; sed ex stimultaneo concursi, sive causalitate, S: insucntia ad omnem effectum creatum magis retit cet, & splendet virtus Dei infinita, plenuin dominium in creaturis, potestas, & imperium, quam ex ni ione talis concursus:
Ergo concursus simultaneus, sive causalitas respectu cuiuscumque essectus creaturarum est Deo tribuendus. Ios8. Et roboratur ex noto in E. FEST. q. r. f. contra ista' opinionem. num. 8.quia ex opposito sequeretur , quod Deus non domnipotens. Probatur: quidquid omni cm vult, hoc fit pro eodem instanti, & sub illis circumstantiis, quae sibi placent : Ergo si aliquis effectus creatus totaliter, & absque dependentia ab omnipotentiae et in potestate causae creatae, talis recistus non possit a Deo impediri, quominus fi ret , & per consequens non esset Deus omnipotens. Probatur consequentia r illud, quod in fieri non dependet a Deo, non po
tist ejus fieri a Deo impediri: ergo si aliquis
erimus esset totaliter intra virtutem , &sphaeram causae creatae sine dependentia a Deo non posset impediri. Et roboratur et
quia non aliter missi Deus impedire stactum creatum cujussitat causae, nisi substra hendo concursum, & influentiam,quam ha bet Deus ad fieri talis esthetiis' ergo si Deus nullum concursum, & influentiam habet ad fieri alicujus effectus, nequit fieri talis imp diri a Deo: Erso non esset omnipotens, hquido esset aliquod, quod ab illo pro suo libito, & voluntate impediri non posset. Alias rationes omitto apud authores videndas. Argumenta contra dicta.ios s. Ultimo arguitur contra nostram 1 conclusionem ex sententia T.
brielis Biel supra hac cado dist. n. y s I. &y66. negat causam cicatain aliquid producere,sed quod Deus ad creaturarum praesen- tiam omnia causit,sic: persectissimus modus