장음표시 사용
381쪽
vas aqua plenum ob uso ore ambiatur, sive circundetur nunc, ita ut aqua conges tur, naanifestum est, mod frangu vas, quia cum aqua condensata minorem occupet locum, ne detur vacuum, flangitur vas,
quia habet obstrusum os non potvi ivgredi
acre Ergo&c. 1 Io. Quamvis autem repugnet dari vacuum in remn natura per naturae vires,
non implicare attento posse Dri absoluto docuit expreste Scotus in . dist. s. q. s. an. t. in fine , & quodlibet. II. an. t. quod probatur ratione evidentissuna: quia mirania, quae sub velo sunt, omnipotenti manui Dci subjiciuntur tam quoad esse , quam quoad non cite: Ergo potest Dinis annihilare omnia , quae suo ambitu coeli continentur, & ipsum coelum conservare. Patet coissequentia; quia cum ista infimora non sint de estiuitia coelorim , immo ab illis realiter divina, potis Dciis unum d struere , conservando aliud , sed admissa ista hypothesi superficius concav3 coeli ritet
Iocus carens corpore, aptus tamen repleri: Ergo esset vacuum.1 II. Sed contra dices: ascensus aquae
per ginitam ad replendum vacrum po impediri, ne fiat ab Anmo: Ergo in tali
casu daretur vbuum non solum per divianam potentiam, sed ab agente naturali cre m. Antecedens probaturr cytia virtus Angeli ordinia superioris est, ac firtus aquae ascendentis et Ergo potia impediri &c. Respondeo negando antecedens, & ad eius probationem concedo antecedens, & nego consequentiainr qina lices sit major virtus Angesi, quam aquae, tamen rata aqua ascendit adsuta a Deo medio suo divino eo,
cursit ad explendum ordinem iniboAsba turae , a nulla creatura potest impediri, nisi a solo Deo. I tr. Se i do arguitur r si darentur duae tabulae perfecte plane una superposita alteri, de tabula desuper existens levaretur aequaliter secundum omnes suas partes, m
nifestum est,quod inter tabulam S i ilam daretur vacuum; sed rasus est possibilis: E M dc vacuum. Patet major; quia non posset aer tam cito ingredi ad replentam totum illud sparium, quin potius prius aer esset praesens parti spatii,quam toti spatior Ergo&c. Rei pondeo, quod si daretur talis casus a nulla virtute creata, nisi a divina'. tentia pinet tabula desuper posta moveri , nisi prius secundum unam Iinrtem, dc postmea secundum aliam , ne detur vacuum , ex quo nihil contra n . Alia minoris pom. deris & notae argumenta omitto apud a thores videnda.
Utri, vacuo admissopo bilis essetfori motas secatu per illud ' ctant
Iis motus esset naturalis, vel rie-Ientus, instantanem, res
successivus et i 3. Uaefit titulas, utrum semelva. . cuo admisse de potentia Dei aia soluta, dato v.; quod iis, di ignis destru
rentur, petra existens tunc in concam lunae posset moveri naturaliter,& peterecentrum
per illiud vacuum,quod nunc ignis,&aer o cupant i quod enim talis lapis moveri possit per absolutam pomitiam Dei de una par
te illiis spatii vinii ad aliam , de sue
382쪽
stipercurrere totum vacuum, aut illius in eadem limitatio potentiae moventu ita partem imaginariaen non est dubiiun. Sententia igitur nTativa omissa , cui seu tur ab Alberto Magno r. cap. 6. & . a Pertira lib. II. cap. Io. Gregorio in 2. dist. G. q. r. art. r. Respondeo cum Scoto in et . dist. r. q. s. Divo Thoma g.
Physic. corumque semioribus; & prob tum quia si Deus destrueret aeretia,& ignem, nihil prohiberet, quominus lapis existens
in concavo sphaerae lunae naturali propensione peteret centriina, & versus illud ni veretur et Erso vacuo admissi, non impliacat per illud fieri motum. Antecedens probatur e quia talis motus lapidis non impliearet , neque ex parte tennini ad quem, scilieri centri, quia ejusdem esset naturae, ac modo, neque ex parte temini a quo, neque exHrte spatii, quia per spatium divisibile non implicat motum Avisi em fieri , nec ex parte lapidis, qui ex sua natura, sicut modo
a fila naturali propensione moveretur et Ergo intentum. iqi . Dico secundam conclusonem: talis motus localis , qui fieret in vacuo, esset successivus, & in tempore, non autem instantaneus. Ita Scotus ubi supra , Divus
Thomas , & omnes utriusque Discipuli contra aliquos antiquos Philosophos. Et probatur: quod motus sit saccessivus, non silum provenit ex medii resistentia, quod occupatum est altero corpore, sed etiam excivisibilitate spatii, di distantia extrem rum , inter opis fit motus, & ex limitationepotentiae moventis; sed in vacuo v. g. quod
inter coelim, & terram daretur, aere linstructo, & igne, maneret eadem spatii divisibilitas, & eademdistantia extremorum,
go horum ratione talis motus fieret siccessivus in vacuo, At non instantaneus. Major ex se patet, minor vero probatur: quia evidens est, quod aere, & igne destructis e dem daretur distantia inter superficiem te
rae, in oncavum Iunae, ac modo datur; non enim plus distaret, aut minus ciaum tunc a terra, quam modo: Ergo&c. Argumen- Aa, quae contra hanc nostram conclusionem
possunt objici, facile solventur, nam omniam tuntur in hoc, quod successio motus provenit praecise m resistentia medii , quod corpus occupat, quod falsum est, cum omnibus supra relatis capitibus possit pr-
Utrum motus aqua per fistulam ad replendam vacuum si naturaeis, vel Hesentis et i s. missis variis dicendi modis circa
praesentem diis cultato com- immiter respondent Scotistae, nullo quem ego viderim dempto, quod in aqua duplex ratio potest confiderari et prima est sua peculiaris natura, a qua liabet inclinari ad esse
deorsum ob suam naturalem gravitatem Secunda quatenus ipsa aqua est pars unive si, & tanquam pars apbetit totius consera
tionem; si lapis (ajunti consideretur secundum fisam propriam inclinationem, & pr
pinsonem, violenter movetur sursum ad replendum vacuum , eum per talem inclina tionem perat esse deor n. Si autem cor sideretur aqua , ut pars est universi, non violanter, immo maxime naturaliter m
383쪽
vetur juxta inclinationem totius, cujus est. pars, ne detur vacuum in linivcrso ; quod putant esse de mente Scoti, sed immerito quidem, ut iam Iam patebit ex ipsius verbis , quae pro sua patrocinanda esserunt
I I 6. Dico ergo hanc conclusim pro responsione quaesiti et aquam moveri sursum ad replendum vacuum smpliciter est violentum respectu lapidis, & hoc sive consideretur lapis, ut talis naturae est, quae appetit esse deorsum, sive ut est pars univerit. Haec conclusio, ni salior, expresse
habetur a min s. dis. 1 T. q. I. F. istae rationes mTm. II,mir. cujus haec suist verbarista rationes non cogunt, solum enim ostendunt: quod totum diligit magu bonum sui ip- , reι partu principi oris, quam minus principatu totiis; patet in primo exempla, quia imp ibile est aquam se movere ad sursum
propter quadcumque bonum mpers; qma ex quo habet formam narisaeem, qua determinata est ad unam actionem, illa forma manens eadem numero, nunquam potest eser
ito formalis agendi onoba actione, ipsa igitur
aqua non se moret sursum , sed solam moretur ab aliquo movense extrinseco, cui etiam mhil tale confert, quantum est ex sua natura, vi lenter igitur movetur comparando ad propriam naturam aqua . pars igitur illa non amat , num totius, plusquam suum (hari: considerate verbal neque amore salvat torum, sed totum,sve virtus regitipa in toto, cui attribuuntur partes unives, movet quamlibet partem unim res, Aut congrist bene esse totius. Hactenus Scotus.1 i T. Quod ut claEus percipiatur Sc ii mens, proponam rationes, quae sui ipse
ait non cogunt, quae talia sint, ut videte licet ibidem nam II. contra hoc arguitur :quia pars magis diligit esse totius, quam eo sui ipsius, via aqua ascendit, ne detur vacuum in univcco, quod tamen est contra naturalem inclinationem particularem hujus naturae aquae, cum sit naturaliter V vis , & per consequens tendat deorsum, sed vincitur ab inclinatione naturae et e salis, salvatur enim in hoc bonum totius u- 'nivetii, ad quod bonum magis inclinatur aqua, quam ad suum locum particularem; patet etiam in minori mundo, quia magis se exponit manus ad salvandum caput, quam se, quibus ait Scotus istae rationes non cogunt &c. Et ad secundum de manu ait: iadem etiam habetur ex alio exemplo, non
enim manus ex suo appetitu exponit se prototo corpore, sed homo habens illas partes unam tanquam principalem, quam potest annitere line periculo totius ad salvandum totum, & aliquam partem primipalem,qmn non potest perdere sine periculo totius. Quid clarius de mente Scoti p i 18. Probo igitur conclusionem ratione fundamentali ipsius Scoti: omnis appetitus naturalis est primo, & per se in bonum appetibile ipsius appetentis, de non alterius; sed aquam moveri sursum ad replendum vacuum non est in bonum appetibile ipsus aquae r Ergo aqua vim natur iater . seu naturali appetitu ad tale vacuum devitandum movetur. Major est definitJoappetitus naturalis, minor probatur: aqua secundum se, de sua naturali gravitate attenta movetur appetitu naturali non se
sum, sed doedum et Ergo aqua secundum se nequis esse principium motus , sive scensea
384쪽
IN OCTO ARISTOTELIS LIBRO S. acr
scensus su sum. Proldim consequinatiana: quia omnis natura, quae de se est determinata, eo quod talis ad unam actionem nequit manens eadem esse ratio for 'lis agendi opposita a Stione; sed aqua secundum se est determinata ad cise deorsum: Ergo aqua manens eadem nequit cile ratio tarmalis se moveniadi surssim.igas . Nec valet dicere,quod prout pars univera movetur sursum,etiamsi prout aqua
appetat esse deorsum. Contra: pars, ut ait Scotus, non amat bonum totius, plus quam suum, neque ex amore salvat totum. Ex quibus sic krmo discursum: omne ens creatum plus appetit naturali propensione suum esse, quam esse alterius ab illo realiter diversum: Ergo aqua etiam prout pars plus appetit , qu congruit suae naturae, quam quod congruit universo a se realiter distin-rio. Probo consequentiam: quia si plus appeteret etiam 3 ut pars bene esse totius, quam bene esse suum proprium, jam appetitus ad suum proprium bene esse non esset summus, quod est contra omnem Philos pluam , id qua tanquam primum habeturiundamentum, quod omnis res mundi appetit plus suum esse, quam esse alterius. Et roboratur et quia illud magis appetitur a
quolibet, quod est maius bonum ipsius; sed
majus bonum est cuilibet suum esse, quam esse alienum: Ergo plus appetit aqua, etiam prout pars suum esse proprium aquae, quam
esse universi..iqro. Praeterquam quod hoc quod est esse partem universi in aqua, vel est aliud distinctum ab ipso esse aquae, vel non3 Si non:
Ergo est ipsemet sua; sed idem in quantum idem semper est natum fictae idem: si aqua prout pars est aqua , nihil ab illa
distinctum semper habet eundem appe titum ; sed prout aqua appetit esse deor-ium: Ergo & prout pari. Si addit aliquid supra esse aquae, hoc, quod addit, vel in idenhrcaliter cum aqua, & de ejus substantia, vel accidens ipsi superadditiun Si est ipsa substantia , idem o argumentum ,
quia idem iraturale principium nequit e se ratio agendi opposita actione , nam calor nequit esse ratio calefaciendi , & hiagreiciendi , etiam prout pars universo Si in aliquod accidens superadditum qtiaer Ergo illud accidens vincit, & si perat inclinationem , & propensionem hquae , & rius substantiae, & hoc admissis et
Ergo illud accidens violentat aquam, quia illam movet contra suam inclinationem naturalem, & sic ille motus sursum potitis Et natu ratis respectu talis accidentis, quam respectu aquae. Alias possem asterre rati
nes , sed brevitatis causa illas innitio, Ac dicta sufficiant.
Argumenta contradicta.igri. QED contra hanc nostram conci Osonem insurges authoritate D. Subt. cui nititur communis sententia, qui in . dist. p. q. I s. ad rationes, P. ad
ait: Dico quod illud elisimpliciter violentum , quod opponitur simpliciter naturali , ct magis violentum, quod opponitur perfectiori iraturali , ct minus quod minus naturali ; exemplum, aquam esse sursum.
staretur plenum in universo non e NIL citer violentum, immo si tunc descenderet relicto vacuo suprem esset plinter nolentum,
385쪽
ct secundum quid naturale (haec verba s quentia considerate qiua natura totius ui vers magis est principium naturalitatis, quam natura ista particularu , O mara naturale est quod tali toti conretur, quam qria proprie hvic parti: Ergo ex inenteScori aqita et suffuni, sive illuc moveri ut non detur u cuum in universo non in simpliciter vi lentum , immo simpliciter natur e , sed non est naturale lapidi prout talis natura est:
Ergo est iraturale lapidi prout pars est universi. Ecce validissimuin telum, & sertissimum Scholistinim asylum, q suam priniant sententiam. I ra. Respondeo admittendo authoritatem, & illam insano sensu concedinido; ex illa enim nihil sequitur contra nos, nam libenter fatemur quod natura totius unive si magis principitiin naturalitatis est, quam ipsa natura particularis, & similiter conccidordo, quod magis naturale est, quod tali
convenit, quam qinia proprie huic parti; sed quod sequitur inde est, quod aquam
esse sursum, ut tauetur plenum in universo est simpliciter naturale toti universo , vel respectu univers, non vero respectu aquae, immo aquae est violentum, etiam prout pa ti , licet dicatur hoc secundum quid violetatum , quia est contra inclinationem aquae, quae est liniversi pars, quae pars comparatione totius universi est secundum quid n tura ; non autem ex hoc inscrtur quod in aqua detur duplex ratio , alia aquae prout aqua, alia aquae prout pars, & quod penes eo quod pars moveatur naturaliter ad replendum vacuum, & penes eo quod aqua violenter moveatur. Nam sicut ait Scotusui cu n, nostro marginali I qi6. ipsa aqua
non se moret sursum, sedsolum movetur ab
aliquo movente extrinseco et Ergo non habet in se principium intrinsecum talis motus sursum, sicut flumet ad se movendum deorsum; cum a sua naturali moveatur gravitate. Insuper: si pars illa non amat bonum aptius plusquam suum: Ergo plus erit naturale aquae moveri juxta luam inclinati nem naturalem deorsum, quam moveri amotore extrinseco contra ejus inclina
I 23. Ecce quomodo ruit adversari rum fundamentum , ex illo enim non silum concluditur, quod aquam moveri sum sum est naturale, respectia universi, quod appetit fui conservationem, quod nos sat mur , caeterum violentum respectu aquae , quomod umque sumatur, vel prout pars vel prout talis natura , quod nemo potestnmare in sensu rigoriad Scoti. Unde r spondeo distinguendo consequens: aquam moveri sursum est simpliciter naturale, respectu univeis concedo, respectu aquae nego, ex quo nihil contra nos.
Et ultima in hoc quarto libra de tempore. CVin tempus sit duratio quaedam, prius de duratione ut sic agemus, ut postea quod de tempore dixerimus facilius intellia gatur, quapropter sit
ARTICULUS PRIMUS , Ubi quid, ct quotvlex fit taratio ostem
datur, ct an ab existentia rei durantis distinguatur ei et . T Uratio ut sc communiter hae
1 definitione desinitur: est qua
386쪽
IN OCTO ARIS OTELIS LIBRO S. risi
dam permanentia rei in esse, O existentia. vel sic: est periistentia , sive quaedain perseverantia, qua res extra caum existens hctione conservativa ili'. istentia perseverat. Sed in prima definitione omnis du
ratio tam creata , quam increata compre
hcnditur , in secunda vero solum duratio dcfinitur creata sive rei creatae, cui proprie convcnit extra causas esse , & actione conservativa alterius conservari. Prima igitur definitio durationis sic explicatur , prima particula est permanentia, sive persistentia, per quam denotatur, Suod omnis res, quae durat per aliquam perlinentiam debet durare, unde illae res proprie durare dicuntur, quae in suo esse ' everant, non vero quae in nudimento finiuntur, licet haec etiam per instans durare dicantur.
I ri. Secunda particula est in suo esse, ct existentia, per quam denotatur quod duratio praesupponit necessario esse cxistentiale rei, tamquam materiale substractum, quod a duratione denominatur, & dicit pro formali quamdam formalitatem, per quam res existens dicitur tam iter durans, quae uidem tarmalitas per persistentiam in e
Messe notificatur, cui consequitur negatio destionis, quae secundum aliquos est ratio formalis durationis, nam omnis res existens in quantum talis habet sibi annexam negationem destionis pro illo signo, in quo existit, & haec pro prima articesi parte.
i r 6. Ad Secundam autem deveniendo, duratio ut sic primo dividitur in intrinsecam, & extrinsecam; duratio intrinseca quaedam serinalitas est super existentiam rei durantis , sive existentis, qua constituitur formaliter persistens inesse. Duratio vero extrinseca est quaedam mensura externa, quae rei duranti applicatur, ut per eam dignoscatur talis rei propria duratio, ut motus coeli v. g. eo quod notior sit nobis quocumque alio, cum per illum devenimus in cognitionem hominis, Ac aliorum, cum diciamus omnes v. g. duravit per quatuor dira ,
I r . Dividitur secundo duratio in permanentem & successivam. Duratio permanens sit duratio illius esse, quod est i tum smul, ut duratio Angeli v. g. & duratio substantiae,quae in instanti generatur. Dur lio successiva est illa cujus partes non sunt simul,sed una post alteram quae totum esse fiastit in quodam fluxu, fieri, & successione partium. Duratio permanens dividitur in ae- te tamia, & aevum. Demitas est duratio rei, quae neque aptitudine , neque actu habet principium, aut finem , cujusmodi solus in Deus , quae sic communiter ex Boetio s. de trinitate describitur: aeternitas
est interminabitu iura totasimul, o perfecta. sire adaequata possesso. Avum est duratio rei finitae pennanentis , & unita iter se habentis, hoc est ut alii dicunt duratio illi rei, quae non successivo stura discurrit, sed tota simul existit , & licet habeat principium , non tamen habebit finem quamula ab intrinseco non repugnat sibi finiri; cuiuia
modi sunt Angeli, & anitura , quae aevo commensurantur. Circa hoc sere nulla est
I r8. Ad tertiam partem deveni do omissa sententia Divi Bonaventurae ex 2. dist. 2. art. 2. q. s. Ricardi a Mediavilla, de aliorum dico cum nostro Subt. Doct. in a.dis. r. q. a. s. concedo, v. O tunc ad primum,
387쪽
D. Ir. O in report. 2. dist. r. q. f. dico ponobium conclusionem. Duratio intrinseca cujuslibet et entis creati l idem dico de Divino ) non distinguitur realiter ab existentia rei. Probatur: illa non dii inguuntur realiter, quae ad inviccni sivit inseparabilia: sed liiijusmodi est existentia cujusciatque
creatlirae , & ejus duratio et Ergo non distinguuntur realiter; major ex se patri, quod iniim non potest tale sine altero, neque alterum sine ipso, arguitur identitas re lis utriusque , minor probatur et quia intelligibile est quod Angelus , sive homo
sit in rerum natura existen , sine eo quod durct , ialtetu pro siquo niuac, in quo sit verum dicere: nunc est Angelus: Ergo &c. Et roboratur et per hoc quod indiligatur existere, & perleverare res intelligitur durans et Ergo duratio non distinguitur ab exi stratia re iter. Vtrum autem distinguatur formaliter, nunc affinnativa pars est incnti Scoti consorinior , nam existentia distinctam definitionem habet , ac habet dur lio: Ergo&c. I 2s. Sed contra insurges: diuatio est accidens, quod ad praedicamentum quando Qxpectat ; sed omne accidens praedicamentale distinguitur realiter a re cujus est accidens et Ergo duratio realiter distinguitur ab existentia rei durantis. Respondeo distinguendo majorem et duratio rue temporalis, sive prodiustae per motum successivum so
naallicri & prout connotat tempus, retinet ad praedicamentum quando concedo , duratio sundamentalis intrinseca rerum nego,& de hac infra, quia hic loquimur de dis
time intrinseca, non vero extrinseca.
tempuefit, ct an id quid re edisset uin amotu ei so T Sse tempus in rerum natura est II commune Philosophorusn placitum, quod etiam experientia compertum cst; nam cum tempus sit mensura motus,& motus quid reale existens in rerum natura sit, neccisarium est quod tempus, quod ejus est mensura quid reale existens sit. Quid autem essentia temporis sit, difficillime potest indagari, nam ut ait Augustinus
lib. II. contanonum cap. II. & go : qu des tempus, F nemo ex me querat scio, F quarenti explicare velim nescio. Tempus igitur sic a Scoto definitur in hoc . q. qT. n. 8.3. conclusio, ex Philosopho cap. I s. tex. Ocoin. Io 2. tempus est numerus motus secum dum prius , ct posteriae.1 si . Pro cujus intelligentia nota quod prima particula scilicet monerus, quae P nitur loco generis non sumitur ibi pro numero discreto, qui ex pluribus unitatibus consurgit, sed pro mensura , nam ut ait noster Aretinus in suis annotationibus ad praefatam quaestionem Scoti n. IJ. lit. D idem est dicere tempus est numerus motus,& dicere est mensura motus , nam sicut per ulnam v. g. dignoscitur quantitas dete minata panni,& per amphoram quantitas,sive capacitas cognoscitur hydriae, de per uni
talem quantus sit numerus cognoscitur, ita ut per unitatem tripliciter replicatam numerus ternarius cognostatur. Sic r tempus dignoscitur duratio, sive persistentia motus secunda particula scilicet motus est
388쪽
determinativa illius inensurae, sive numermut dignoscatur cujus entitatis tempus sit
r 3 r. Tertia particula bilicet secundum prim , ct posteriis, quia cum partes ex quibus
componitur indius non sint totae simul, im mo ex eo quod eiu successivum sit motus,ejus partes per siccessivum fluxum decurarunt, ita ut una sit prior alia, & una desinore necesse et ad hoc quod sit alia; ita tempus quod est ejus mensura essentialiter seccemavum est habras extensionem partium secundum prius , & posterius, per . quas matus
mensuratur, nam mensura , & mensuratum
debent esse unigenea, hoc est ejusdem rationis , & proprietatis; nam sicut per ulnam replicatam dignoscitur quantitas pamni, sic per horam non replicatam, sed suce sivam dignoscitur dies, & per dies mensis,& per m es annus.1 33. Tempus igitur insensu explicato esse verum ens reale expresse docuit Scottia S. Metaph. q. g. s. dicitur , v. ad
primum , n. t. di idem supponere vid tur in a. dist. 3, ct q. ct in hoc q. q. 18.cti T. ct cum eo communis Philoseph
rum Schola contra Petaram lib. IX. c. I 3. Argentinum Ast. I. q. a. Avermes, & G
brielem. Et probatur primo ex illa Genesis a. fecit Dein duo luminaria magna, ut Apuderent noctem ac diem, , estem in tem re, ct Actorum i mnest v rum nosse tempora vel nismenta , qua Pater posvit in ina
'testate , sed quae subsunt potestati Divinae, & iu omnipotentia fiunt entia realia sunt, &non rationci: Ergo&c. I 3 . Secundor probatur ratione: tempus est mensuramoti & aliumn eorruptibilium rerum naturalium: Ergo sicut constanter tenemus aeternitatem esse verumcns reale , scilicet Dran , & similiter aevum , quia mensurat Angelum et Emo similiter tempus ob eamdem rationem, qua mensura realis , scilicet minax, dc-bet use quid reale. Et confirmatur et quia indepcnd ter ab operatione intellectus fingentis tempus habet veras par stes successivas propriis indivisialibus continuatas et Ergo est verum ens reale imdependenter ab intellectit. Et robor tur : qma secluso opere latellcctus m
tus primi mobilis iu diuturnior motu lapidis descendentis deo im , & cu is equi et Ergo a parte rei tempus est mensura talis motus e rursus Philisphus tractat de tempore in hoc . de ipse d monstrando passiones , & proprietatis ,
nam de velocitate , & tarditate motus , quae tempore mensurantiir agit; sed ad Philosophusu non expectat agere de rate rationis: Ergo erit ens realeti s s. Circa id quod petit titulus ,
utrum videlicet tempus distinguatur 1 molup est primo notandum, quod tempus aliud est commune, & extrinsecum, aliud particulate, & intrinsecum tempus commune , & extrinsecum est quaedam externa duratio sempta ad mens ramiam quantitatem durationis alterius rei ; eu,si, si est duratio motus primi
mobilis , comparata ad motum renum inferiorum , ad quinum duratiotium met surari tan assumitur , nam cum omnis mensura debeat esse notior sim mc rato , & eerta, & deternumta per motum
primi mobilis duratio, Cnobis notior
389쪽
est , & magis nota, & deterininata, quam terius cujussitat motus duratio, per illius
motus durationem devenimus in cimiti nem durationis talis motus particularis,cum dicimus Petrus cucurrit per tres horas, aut vixit per tot annos, nam taut per ulnam de
venimus in cognitionem quantitatis 'mi ita per tempus primi mota lis devenimus incognitionem durationis rerim corruptil lium, quae tempore mensurantur. Tempus
particulare, &intrinsecum, &durathi trinseca , sive persistentia cujussitat motus particularis, ut duratio minus rotae figuli,& duratio decursus equi , & aliorum qui quidem motu cognostantur quoad dur timem per tempus extrinsecum, sive dur tionem motus primi motalis, ex eo quod talis motus nottar sit nobis , quam si
1 36. His breviter praeninatis initissa sententia Divi Thomae I. F. q. O. art. t. quae docet inter icinpus, & motum versaridistinctionem realem ; dico morum, &tempus quo intri ce mensuratur (& l, quor de quocumque motu secta compar tione cum sua duratione intrinseca eidem realiter kter se; ita Scotis in . dist. 8. φ II. s. contra secundam viam , v. s arguatur . n. 22. O in hoc q. 16. s. cones.sub. s. n. Et probatur ratione, qua probat Scotus aevum Angeli esse idem resi ter cum Angelo, cujus est mensura, in Z. . q. 2. s. contra istud, nam in utroque par militat ratio, quae talis esti illa non dis gulantur realiter, quibus ab intrinseco separari repugnat : sed ab int inino repugnat dari in tum successivum separatum a propria duratione, &e contra: Ergo tempus intrinse-
cum , quod est duratis motus sieeessivi
non distinguitur ab illo realiter. Unde Philosophus II. Metaph. tex. Ev. loquendo de motu, & temps , ait: Menim idem est(videlicet tempus cum motu) aia tempus est aliqua passo motus.1 sq. Ex dictis habemus pfimo, quod
cum tempus sit idem realiter cum motu, cujus melisura latrinseca est, tot erunt tempora partieularia, sive durationes, quot m tus , ut expreste docuit Scotus q. I 6. hujus
n. S. s. ex sue ubi ait: secando sequitur quod plura tempora possum esse=mia, immo, Ode
facto plura tempora sunt simia, Aut S lares
1 38. Habemus secundo loquendo de tempore extrinseco, quod motus sphaerae coeli inter omnes motus coelestes iu propriissime tempus, quia mirus sphaerae solisia maxime notus omnibus; & hujus signum est quod per motum solis mensuramus aetates remn , & quod nomina significantia
motum solis sunt nomina temporis, ut a nus, mensis, dies &c. Rursus praeter m tum solis motus lunae propriissime dicitur tranpus, quae est maxime nota, & ideo aliqui mensurant aetates, & durationes rerum imporalium per annos, & menses lunares. Insuper sicut motu horologii certificamur de auratione, quam in aliquo consumpsi-inus opere , ita per motum quolibet alium extrinsecum possvinus certificari , &eo uti, ut cvnoscamus quamdui fuimus
praeoccupari; & se dicere soloenus Hispane. To est e ental parte mlemas Aeano fue a pia , s. vino , yo. estabe estudiando por est acto de in Credo, idem paternoster; quia duratio intrinseca illius oneris, sive exercitii Oml
390쪽
ercitii sacilis dignoscitur per durationem motus extrinseci , quam intrinseci.i 3 s. Sed petes pm majori quaesiti intelligentia si quilibet istam habet suum
tempus proprium, a quo intrinsce duransformaliter denominatur quomodo ista tempora pateticularia distingillantur a tempore communi, sive a motu primi mobilis, aut sphaerae solis, per quam certificamur de tempore , sive duratione motuum aliorum corporuin Respondeo quod realiter, ita ut unum ab alio possit separari, nam cessante motu particulari equi v. g. aut lapidis d scendentis ad centrum stat, & perseverat motus sphaerae solis, & isto stante immobiliter lapis existens in aere moveretur ad latrum & similiter figuli rota, ut ait Sc tus moveretur: Erioa c. I so. Secundo petes quomodo duo motus, sive duae durationes dicuntur ejus dem tempo is p nam communiter dicere s lemus de illis quae sumpserunt exordium in
sunt aetatis, aut temporis, ex communt m
do loquendi, quo dicimus Hispane. De unode una me a Madson Pan, I Francisco ; nam si quibibet habet finire tempus, & durationem distinctam 1 duratione, & tempore alterius videtur abus a loquutio. Respondeo quod ideo aliqvi talia ejusdem temporis nuncupantur, quia facta comparatione durationis unius jucque, cum duratione, Ac tempore, sive in tu sphaerae talis non per amplius coexistit motus talis uni, quam alteri, nam cum uterque talis motui coexistat ejusdem temporis vocantur non inisi ce, sed intrins-ce. QEod patet exemplo, nam si duo h rologia simul, & semel ponantur, quodlibet
habet sium motum ab alterius motu distin inim, & ejusdem liora nihilominus vocantur , quia saeta comparatione cum motus si lis extrinfixo non plus temporis consumptum est in unius horologii motu, quam
in altero. Immenta contraiusta.
iqqr. I Rimo arguitur contra id quo LV diximus n. I 33. tempus esse verum ens male ex Philosopho cap. ultimo huius libri ubi ait: tempus non esse eras sine anima , sed illa quae veram esse reale habent non dependent ab anima, hoc est ab intellectus operatione: Ergo ex mente Phil sephi tempus non ens riae, sed rationis est. Respondeo quod Philosophus non loquitur ibi resilutive, sed dubitativ8, ut magis eius explicet sententiam, ut paret in verbis insea, ubi ait: aut oportet dicere quod tempus non' eadem temporis Afferentia, quod ejusdem fi non est anima, aut oportet hoc dicere verius
quod tempus est utrumque ens sine anima: E go ex ipso Philosopho potius compmbat nostram quam oppinam sententiairti
n. I 36. docuimus , stilicet tempus, Acmotum esse re iter idem; temptas ex dictis n. I 3I. est mensura motus; sed inter mensuram, & mensuratum datur distinctio realis: Ergo tempus realitei distinguitura motu; major ex se patri,minor probatur et inter mensuram & mensuratum datur relatio realis: Ergo inter mensuram & mensuratum datur diuinimo realis: probo consequentiam antecedens enim est certum et illa quae realiter reseruntur , reali ci distingui neces