Horae subsecivae Marburgenses anni MDCCXXIX, MDCCXXX et MDCCXXXI quibus philosophia ad publicam privatamque utilitatem aptatur

251쪽

1ι, QDe Θρothesibus philosophieis debunt. Si quibus nostra philosophi

moralis detestanda videtur, quod intecrimina referat, quae vulgo non agn*scuntur illi per nos abundent selliusto nunquam effecturi, ut majestarea ullo modo irreverenter habeamus. Denim est philosophiae nostrae mor summa Deum esse in omnibus actio nibus non verbis, quod hypocritis in more positum, sed ipso opere coles dum utendo nimirum attributis ac operibus divinis tanquam motivis sa ,& majestatem in omni opere esserererenter habendam, ne quicquam a sinbis fiat, quod vel tantillo in eam injurium videri possit.

p. I lin. ι8. pro sensum lege assertures p. 20Ilin. la pro rasta l. interest: p. ao lin. 23. 4. piqin hypothesi terrae mota L quiescentis.

D Demisione fusilia Ulpiani

'Lao. F. de justitia bure, atque esticum notionibus Aristotelicis confimu et fimi TIL'iantis , discipulus Papinimi

e ictas magiii nominis, nec autori

252쪽

-De Hano stitia' iani a Iatis minoris su iam detinit, quod fit contamin perpetua Voluntas jus uum cuique tribuendi quae definitio ut intelligatur, doceri debet, tum quae

nam voluntas constans dicatur, quae si perpetua, tum quodnam alteri

jusfit quomodo ipsum ei tribuatur. 2. In virtutum numero est justiG n

tia quod igitur in desinitione gene- i.,- ris loco ponitur, Virtuti omni o w

mune esse debet. Quoniam igitur τ'

moeres verbis alterius jungere non licet, ais quae ex rebus ipsis desumun-' in h); a virtute desumenda sunt, Myoluntati constanti, quae perpe respondent. Virtus habitus --. mutis est, atque adeo supponit actio-riternae Cum eadem consensum. alentit autem externa actio cum dilatate, si motiva, quibus utitur eam determinandam, desum

hetin ab ipsa actione , esuti si Merans appetit cibum modicum, pici conservando corporis sanitati at- Re vigori conducit, quodque hoc Numinis fatisfacit voluntati, in amore ac inde enato nitali timo-- re.

253쪽

, ureDolatrianae iustitia Ut iani. re prosequitur benignitatis divinae R. stigia in cibo salubri obvia perpen dens quae ex principiis moralibus albbi cha me stabilitis manifesta sust Justitia igitur ab Ulpiano definitur et voluntatem, ut significetur, nondum austum esse , qui alia quacunque t causa adductus alteri tribuit jus Quae: sed id potissimum requiri, ut quis ii facere velit, absentibus licet omnibus

rationibus extrinsecis non aliunde desumtis motivis nisi ab ipsa actione, quatenus justa est. Si quis veretur, ne sic notio aliena Iuri inferatur, cum Ieges civiles tantummodo externas respiciant actiones, internae autem ad philosophiam moralem pertineant:

perpendat velim rationes, quas γanus d reddit, cur Icti appellana sint usitiae Sacerdotes, nempe quiὸ

ipsime justitiam colunt, non tantum boni aequi notitiam profitentur, Salios bonos essicere cupiunt non solum

metu poenarum, verum etiam premi

orum quoque exhortatione. Etsi enim in foro non judicari conveniat nisi

254쪽

his de actionibus externis civiles t aetn legesin urgere, , quantum datur, promovere debent operis externicum actione interna consensum de

quibus in Politicis exabunde dixi.

Etsi enim in soro non attendenda 1itnin assionis externae cum lege consor mitas non tamen ideo quis justus est in sensu uridico, quia actio ejus exter raci habet requisita, quae actioni justa conveniunt, sed quia ex hac con- fomitate actionis externae cum lege prasinitur consensus ejusdem cum interra, propterea quod tamdiu aliquis sumatur bonus, donec probetur contrarium , adeoque in foro, ubia ab externae tantummodo haberi delatae potest ratio, consequenterdi eatis ejusdem ab interna nunquampinatur emper praesumidebet Quodsimas alia fuisset Ulpiano viro perspi- .consideratissimo justitidenniossiet per voluntatem,

set per facultatem tribuendi alteri jusseum, per lacultatem non intelligensis potentiam activam mere physiari cam, to inde Emanet soneta gestas id taintndit pulli in.

255쪽

cam, quam Seholcstici vocant, hoc possibilitatem eliciendi actionem, alteri tribuitur jus suum, sive id est 'teri tribuere velis, sive non tribue

SH u g. g. Requirit autem Ulpianus' runt cluntatem constantem,quam a perp

distiriguit lotim perpetui cum volvat relationem ad tempus , quadmodum mox disertius constantia restringenda venit adsolam actionem. Unde porro colligitur per constantiam luntatis intelligendassi esse firmitatem proposti indat ouincunque casu, ita ut voluntas per Milones intrinsecas, hoc est, motiva ab ipsa actione desumta determinatanus lis rationibus extrinsecis a propolim alteri tribuendi jus suum se dimoveri Patiatur, quae in casibus singularita isese offerunt. Etenim utassequamus quid in definitione justitiae, quam ira dit Ulpiantis, voluntas constans velit ad notionem virtutis in gener respiciendum, ut appareat, quid Rea voci respondeat β. α). nimvero in virtute omni requiritur istiusmo i propositi firmitas, qualem modo

256쪽

II. De Desinitione iustitia Ulpianti assaeavimus . Eam igitur xjustitiae triuere debemus. Ubi firmitas ista pro-ositi, seu voluntatis constantia ab aerit extra circumstantias constituti,deoque a rationibus extrinsecis libet, de iis quae sunt virtutis bene judi- ant, eadem laudant tappetunt astigendi occasione oblata, ubi rationes xtrinsecae animum alio lectunt, studium virtutis alget, ac meliora videntes probantesque deteriora sequuntur. Si quis male agendi consuetudinem contraxit, voluntate per rationes extrinsecas saepius determinata, proposito per intrinsecas genito dimota ei postea etiam extra statum Zgendi memoria suggerit ratione eX-trinsecas, atque ex iis jam statuens de hi , quae virtutis sunt, ea nec ampli-u laudat, nec appetit, proposito bene agendi prorsus exterminato. Quae i de virtute in genere dicimus, nullo negotio ad justitiam transferuntur, e perientia non invita, sed prorsus

s. q. Dixi jam ante, perpetuum a Rumlvere relationem ad tempus, adeo taet Re ad actus successivos f) Unde A.

facile

257쪽

facile intelligitur, voluntatem dici perpetuam, ut significetur, illam pro ipositi firmitatem, a qua se nullis a stionibus extrinsecis dimoveri patitur justus, in omni casu adesse debere. sQuoties nimirum offertur occasio al. tericius suum tribuendi, toties ouo que justus id eidem tribuit, ita uti nullis unquam rationibus se ab haei proposito dimoveri patiatur, quales icunque tandem casus singularisisse.

rat antea nondum expensas, cum pro spositum per rationes intrinsecas stabi iliretur. Nimirum non minus constam

tia, quam perpetuitas voluntatis indqest, quod satis superque convicti mus in dijudicandis actionibus notene respiciendum, nis ad rationes intrinsecas, quae ab ipsa actione desumuntur, praecisis omnibus circumstantiis accidentalibus, quae in callsingulari eidem adhaerent ex illis solis verum actionibus pretium statui per extrinsecas vero nos a proposithene agendi dimoveri, si ad eas attentionem nostram dirigamus is illi

animum avocemus. Quamobres mentis aciem in rationes istas intris seca

258쪽

sicas, quibus juste agendi propcissitum genitum iuerat, continuo intendit. qui justitiam colit, Wab extrinsecis, quibus ab eodem dimoveri potest, oculos pariter ac animum avertit, ne quid propositum suum intervertere potit. Hinc velatis oculis justitia pinἔi solet, ut constans illa ierpetua voluntas Ulpiani significetur quae tuae justitiae propria non sit, sed virtuti doni communis, quemadmodummodo ostendimus, virtus quoque ita genere velatis oculis a pictoribus ita toribus repraesentari debebat. quoniam vero imagines signa sunt

torum, quae rebus insunt, eaque nobis a memoriam revocare debent, quoties ea meminisse debemus, quem-

adrodum inmoralibus ostendi vi siniti non inutiles sint, non modo docendi sumus, quid sit constans illast pirpetua voluntas, de qua loquitur uus, sed danda quoque Opera

ut eandem habeamus. Tum enim enaum imaginum aliqua erit utilitas, ut nempe constantis ac perpetuae O- atis tuae te admoneant inculcantes sic t , non

259쪽

i 18 VID Dasinum iustitia Upianc non ad alias attendendum effeci: nes, quam ad eas, quibus istud positum alteri jus suum trildebes. Uen' Ceterum ex constante illa. hi dis perpetua voluntate nascitur agi Aristote promptitudo in dato casu, quamli bitum Voluntatis dixit Aristoteis.

tiones enim extrinsecae, quaecum igirarentur, ubi deliberabatur, non ipensae fuerant, moras injiciunt

non prompte agas, quod data di occasone agere debes, cum is

Quodsi ergo ad eas non alteralatia ulla quoque ratio morae adest 'la re cum nihil adsit, quod executioncm propositi remoretur idem quoque statim exequeris. Qui ad rationes extrinseeas non attendit, sed ex selis intrinsecis de actionibus statuit tereas agendi propositum firmum statalit, ei non subnascitur in dato casu nova deliberandi materia, sed in ex deliberatione acquiescit, unde enatui est agendi propositum, quaeque adeo dudum absoluta. Poterat adeo cru

eianua defi re justitiam per habitina

260쪽

IZDe Definitione iustitia in iam 43 svoluntatis alter jus suum tribuendi,

aut, cum Omnis virtus sit habitus voluntatis ejus autem quaedam species sit justitia ab Ulpiano definita, quam particularem Arisoteles appellat, per virtutem, quae alteri jus suum tribuit, genere proximo praelato remotiori. Quid igitur tandem dicendum est Num reprehendendus est Ulpianus, quod in definienda justitia non modo genus remotum praetulerit proximo; sed definitionem generis remoti loco generis posuerit trast enim constanso perpetua agendi voluntas definitio habitus voluntatis, cum illa posita ponara hic illa autem sublata tollatus voluntatis habitus Nobis, qui a eprehendendis viris egregiis sumus

jeni, in quorum numerum GPum merito suo reserimus, devita-em animi illorum damnamus, qui eximinutione famae illorum ad vanam loriam contendunt, ab omni cens a procul remotus esse Videtur. Igno-at enim verior Logica, in qua nonis propositionibus determinatis locus Conceditur , agis nequaquam , universa em illam definiendi legem, quod