Horae subsecivae Marburgenses anni MDCCXXIX, MDCCXXX et MDCCXXXI quibus philosophia ad publicam privatamque utilitatem aptatur

271쪽

aso ILDe Definitione 'usilia Ulpiani. - - . Gustitia particularis, de qui is his accipitur desinitio G ani dividitur,ustilia ab Ariseotele in distributivam 40m

ροπε μ' mutativam, quarum illa observare di

citur proportionem geometricam, nIcarithmeticam. Divisionem hanc in Ju risprudentiam invexerunt Iuris Roma ni interpretes, cum philosophia Itotelica in Scholis esset recepta, pia ribus institutum hoc improbantibu inec ipso Grotioim prorsus conseas ente. ostrum igitur est inquirere, utrum doctrina Aristotelica sit uberior explicatio definitionis necne, Mnum utiliter in Iurisprudentiam re Cipiatur. ac enim discussione facta constabit, quaenam fuerit ratio, euIGrotio praeeunt non satis accurata inec admodum utilis visa fuerit. Fust damentum divisionis desumitur ab objecto, circa quod versatur justitia par ticularis. Etenim jus istud, quod alteri tribuendum esse inculcat definitjρ Ulpiam, aut cui debetur, qualesu ' quis est pars societatis, hoc est, adnem, cujus gratia Resp. est, obtinetudum quidpiam confert, atque id q

272쪽

II. De desinitione iustitis V lauti tmmunia dicuntur, ad quae jus quod-im quis habet . aut cui debetur sine latione ad Remp. non quatenus ci-

is est, sed alio singulari respectu, veiti ex contractu, atque ideo promappellantur, adquae jus quoddam quis

labet Circa communia Vertatur ex

nente Ariuotelis justitia distributiva

irca propria ero commutativa α illa observanda praecipitur proporio geometrica in hac arithmetica. s. o. Definitionem justitiae distributas Ueη-

ivae jam explicatiorem dedit laniae sto Eli, Feta n eam optime definiens, quod cum ul-it justitia, qua quod commune est di 8' radimus ter parte alicujuSiocletatis riba- ita, ne pars ulla conquerendi causarn I .habeat. Communia cum dicantui: ea, quae concernunt ciVes, quatenus lunt partes societatis civilis. ut, si ma-is, membra huc referri debent honores, munera monera. Ita si onera inter cives singulos distribuenda, massa integra ab omnibus solvendii constituta distributio haec ita fieri defbet, ne quis conquerendi causam habeat,

273쪽

2 II. De Definitioneiustiti Ulpiant.beat, quasi sibi majus imponatur Opu, alteri minus, cui Vel maius, vel aqua te imponi debebat. Si munus, quo vacat, cuidam civium conserendun in eo quidem conferendo id agendun, ne quis alterum sibi praelatum conquc rendi causam habeat. Idem Oinniadobservandum, ubi quis civium adlid nores evehitur, ut civiliter melior at

tero habeatur. Quodsi jam quaesiviris quid in distribuendis communibla observari debeat, ne pars ulla conquo rendi causam habeat Aristoteles re spondet, proportionem geometricassobservandam esse, qua in damno alucro ommuni dividendo uti dorvel ex regula societatis perspicere licet, quae in Arithmetica traditur, ubi par lucri vel damni proportionatur pari pecuniae collatae, ita ut, qui sextata pecuniis partem contulit, fruatur quoque sexta lucri parte vel sera sextassidamni partem Nimirum in Politi a demonstratur, onera, quae cives inRt ferre debent, proportionanda esse a ero, quae in eadem percipiunt hono res proportionandos esse meritis RemP. munera vero aptitudini, quas

quis

274쪽

quishabet, ad ea obeunda. Quodsi ea

observentur, nemo conquerendi caulam habet, cum ex istis principiis de . monstrare quis teneatur, sibi injuriam esse factam. Etenim qui ex principiis yerioris politicae demonstrare nequit, junam sibi esse factam: is utique sine tauta conqueritur, seu conquerendi rationem sussicientem minime habet. querelas autem tolli, quae ratione d stelluatur legitima , impossibile cumst ret justitiae est impedire, ut nullae prorsus suboriantur querelae. Dum yeae ita argumentamur Sicuti sei hetherum Filii, quod in Rep. perciri, ad lucrum Maevii ita quoque se ubere debet onus mitio irrogandum δ onus, quod imponitur Maevior dialo, qui vel primis labris elementa si ometria degustavit, ignorat, ita ob-

sensi proportionem, quam Geome contemplantur, quaequeo moder-d Mathematicoru* stylo geometri dicitur. Similiter dum in distribu-

in is muneribus argumentamur: Quomus ad munus publicum obeundumlptior Maevio, eo munus, quod erulem consertur, praestat munere, quod

275쪽

dis ILDe Desilutis, iustitia inpia Ai. consertur Memo; proportio de geometrica in hac illatione latet uel aliter sese res habet, ubi honores iis decreti sunt ad honores, quibus hi uim ius, ut merita Diti in Remi a

merita M tui in eandem Argu est

lationes istiusmodi speciales conit titur sub hac generali Ut personis ad alteram, ita pars communis dimbuendi, quae uni debetur, ad par mi quae debetur alteri quae utique

portione geometrica nititur mautem ex antecedentibus , proportaenem per narum determinari pre quod quis ad finem societatis constri ut in mercatorum societate per se nias collatas, si socii omnes eammoperam praestent. Nihil in hisce contiaditur, quod rationi consenta uniriosi sit. Quamobrem cumac definitio ' stitiae Ulmani eidem concordem depinhenderimus A. vel exindecolligeri rare, quod, qua in dennitione ani continentur, ad justitiam opimi

distributivam, quam rissests,o applieari possint. Sed hoc quides docendum est pauli, disertius. Di, aenisi Min unicuioue jus suum in

276쪽

II. De Desinitione Iustitia inpiari assuere jubet. Videndum itaque quod

nicuique circa communia, in quibusistribuendis versatur justitia distribu-iva, jus sitin quomodo eidem tribua- . Non autem fictione inutili Resp.

ic consideratur instar personae, quam lepraesentant illi, penes quos est rerum

potestas. Atque ita quoddam jus est

Reip. a civibus eidem tribuendum: quoddam etiam jus civium tribuendum ipsis a Rep. Nimirum Resp. jus

habet exigendi onera, ne desint sumtus ad salutem Reip. ac tranquillatem promovendam conservandam necessarii. Atque adeo in Remp. justus est civis, qui onera pro rata lubentissime serre non recusat: qui Remp. repraesentant in cives justi sunt, quatenus onera ista distribuunt commodis in Rep. perceptis proportionaliter, consequenter in proportione geometrica Similiter jus civibus competit pratenderidi honores meritis in Remp.

proportionatos munus aptitudini ad idem Oheundum proportionatum. Illis adeo jus suum tribuunt ii, penes,luos est rerum potestas, si honores nunera in Proportione geometrica di

277쪽

x,4 IT D. Desinitione iustitis Ulpian stribuuntur. Jus quoque competit Reip. in cives ab iisdem exigendi, ut muneri publico viribus suis propo tionato subeundo humeros suos 1 mittant. Civis adeo tribuit Rei p.rus suum , qui humeros suos prompte submittit. Quae igitur circa comm nia distribuenda ex definitione G -- ni consequuntur, eadem sunt cum ii quae de justitia distributiva tradit AH sotGcS Um Videamus vero jam porri, o. Ait quomodo eidem conientiant, quastoteli iustitia commutativa seu correo

ατ ' Astiseo teles docet. sententiam Mycommu sophi denuo optime explicavit M-- a Felde o), justitiam com

zἰ- vam definiens per justitiam particu

u iani. rem, quae tollit querelas in commiat

tionibus partim spontaneis, Nini vitis Commutatio hic dicitur ae 3

quo aliquid, quod erat gitii, transferitur in Maemium. Sunt adeo colvmum rationes spontaneae contractus : mutuo contrahentium consensu perficiuntur invitae autem furta, vi , damna injuria data. Ex ominiat

278쪽

IZDe GnitioneJustitiam iani asy ionibus invitis statim oriuntur que-cebe, veluti ex furto, ex injuria Ver- laesi, ex injuria reali ex spontaneis iam demum, quando Maevius, quod erat Titi, accipit, mitio autem vel ni-

ut retribuit, vel non tantum, quantum debet, vel non eo loco & tempore, quo debet. Ponamus Maesium domum

ii emerenono thaleris, eamque ipsi

tradi MoῬim tamen statuto tem-Jore non solvere pretium, aut nons luere integrum. Νascuntur inde querelae, quod Maevius non solvat, quod debet, vel non solvat, quod debet,ntegrum. Has igitur querelas tollitustitia commutativa, sive correctoria. Videndum vero jam erit, quCmodo querelae tollantur. Si querella ex com, mutatione suboriuntur, unus quidemolus habet, alter minus. Quamobrem ut tollantur, plus habenti sub-zrahitur, quod plus habet, atque mi-aus habenti detractum additur. Itan casu praecedente Maevius, cui trata est domus Titii plus habet,quam labere debet, nempe domum mpre-lm oo thalerorum simul, cumantummodo domum habere debeat:

279쪽

ex adverso autem Titius minus hahel, quam habere debebat, cum preti habere debeat. Tolluntur adeo ut relae si .emitis solvit Titio ooo tha leros. Facta enim solutione nullinamplius conquerendi causam a Tatius, qui querebatur de Coo hest risibi non solutis eo tempore, quo solutionem promiserat aetatis A que ea quidem in commutationibuspontaneis satis manifesta sunt paul

majore autem attentione opus est, ut cum commutationibus invitis negotium fuerit. Commutationes inriti delictorum nomine veniunt. In de

lictis xstimandis spectaturin damnum illatum, Mossensa, qua tum eruti quoad personam suam privatam, tur Remp. laesit. Si Meetius mille aures

Trio abstulit, duplici ex capite ut

relae oriuntur, nempe objacturam mile aureorum, ob terrorem, utiam aliosque affectus molestos ex perceptos Tolluntur adeo queret si non modo mille aurei restituunta

sedis offensae satisfiat poena inmΗinc poena furti ab ipso Deo in RHebraeorum pecuniaria erat constiti

280쪽

x icta silvebatur domino, cui restinosuerat ablata. Minus enim habebat Titius, quam habere debebat, non modo quod mille aureis careret, quos habere debebat, sed a quod pretio destitueretur, quanti taedia objasturam mille aureorum creata estimabantur. Quamobrem non modore ' jussit p) Deus, quod furto erat ablatur, sed ejus potius nunc quinia

vindida cupido sicque querelae prorsus eclarent. Pro uno nimirum boave restituendi erant boves quinque a Gre una tantum quatuor. ΗΟ- ida vindictae satisfaciens quasi lumni, occisus damnum habet. ripitur eidem jure talionis vita sq), ut equa se utriusque conditio. Eadem stritio aestimationis injuriarum inju- Iomano Quoniam itaque in jubtia commutativa uni demitur, quod tu ubet, detractumque additur aum Phahet minus; ideo observarii j suoportio arithmetica, in qua