Horae subsecivae Marburgenses anni MDCCXXIX, MDCCXXX et MDCCXXXI quibus philosophia ad publicam privatamque utilitatem aptatur

291쪽

aro IIII esuccessari en urgeaverati e da certitudine conjungitur, minime ab lax, sed ab omni errandi periculo procul remotus' minime autem nobis est negotium cum assensu, quem persuasio parit, saepissime fallax cum periculo errandi semper conjunctis. Cumque solida rerum cognitio nobis curae cordique sit, de eo assensu in. primis agimus, qui per rationes intrinsecas, non autem per extrinsecas

extorquetur. Etsi enim assensum,qui extrinsecis rationibus debetur, non omni in casu rejiciamus, sed ejusdem praeclarum, immo indispensabilem usum in praxi magnoscamus, dialiquando, si Deus vitam Viresque eo poris ac animi concesserit, in Logica probabilium adstructuri simus in praesenti tamen de eo non agimus, utut haud pauca ad eum quoque applicari possint, quae de assensu rationibus intrinsecis nitente dicemus, propterea quod quaedam utrique Communia sint, quae tamen hic simul tradenda & ad unam speciem applican da, ubi extra systema de eadem loqui mur. Multa enim non modo licent,

verum etiam fieri debent extra syste-

292쪽

IR Basseeelsis Agyημινηeris isse 2 ama, ut rem pro dignitate tradies lectorique intelligenti satisfacias, quae in systemate non probantur. Dedimus exemplum aliquod jam in superioribusqu9. Obiter vero monemus,

assensum certum non esse confundendum cum certitudine veritatis. tenim certus quoque assensus est, qui praebetur propositioni probabili, tanquam probabili, ut nimirum certi simus, propositionis veritatem nonnisi probabiliter a nobis cognosci. Incem tu vero assensus est, qui praebetur vel propositioni certae, quando quis e tus non est, propositionis veritatem ae evidenter cognosci.

g. . Quodsi igitur assensus vel vi

ζ Πstrationis, ut certus praebeatur' ' 'ropositioni certa, vel vi probationis obabilis, ut certus praebeatur pro- ostioni probabili extorquendus,e-it singula principia, quae demonationem, vel probationem proba-ilem ingrediuntur,in probe perspe- ,δ familiaria esse debent xx Per- cia nobis sunt principia, si ea in-

293쪽

a a LILDesuccessu A sensus generatiose.bahildatem eorum agnoscimus. Intelligimus autem principia, si eam in nobis excitate valemus notionem, qua iisdem respondet D nempe quarc

praesentat cum eas determinationes

per quas subjectum constituitur,

quae sunt ratio sussiciens praedicati tribuendi, tum praeterea eas, quae Praedica to respondent, xcum illis una ponuntur quemadmodum satis superque agnoscere debet, qui principia nostr: Logica successiva citerata lectione ac meditatione sibi familiaria reddidit.Per spicimus veritatem propositionis,dum& de veritate principiorum demon strandi, tae forma demonstrationis nullum nobis superesse dubium potest probabilitatem autem agnoscimuSubi de probabilitate unius alteriusvprincipii, de veritate ceterorum, deserma denique probationis, vel talequisitorum ad veritatem insessicientia fuerimus solliciti. animvero B miliaria tum demum nobis dicenclisunt principia, quando holloni iisdem respondentes veluti sponte si nobis succurrunt, quoties de iisden

cogi

294쪽

ΠΖΕ εβαυφιν Assensiurgeneratione a fragitandi occasio ossertur, hoc est, erbis nonnullis, vel omnibus ad ea-lam pertinentibus auditis vel lectis: notio simul certitudinis vel proba- ,ilitatis in nobis renovatur. Haec denuo clara, certa esse debent illi. qui Logicam nostram seria attentione perlustravit. Ex his autem intelligitur, quamam ad hoc requirantur, ut assensus firmus ac immotus gignatur, qualem Geometrae propolitionibus suis praebent. Etsi autem ex iisdem porro doceri possit , quomodo fieri nequeat, ut assensus aliter quam successime gignatur; idem tamen multo artus elucescit ubi praeterea cogitaveris, quam musta principia praesupponan tur, antequam vel uni propositioni assensum praebere possit, nisi eum praecipitare volueris. meque enim assen sus signitur ex principia, quae demonstrationem vel probationem probabilem ingrediuntur, nisi ubi assen, sum firmum atque immotum ipsis quoque principiis praebueris. Enimia vero cum hic denuo eadem recurrant circa demonstrationem, Vel probationem principia, quae de demonstratione

295쪽

εν III. Defucersivari ensus eneramgri vel probatione propositionis data tenenda fuerant, assensus huic danias resolvitur in assensus anteriores ta molanteriores porro in alios ipsis prio res resolvi debent ex eadem ratione, donec tandem perveneris ad principia sine probatione admittenda , quila sunt desinitiones nominales , utpote Prorsus arbitrariete, cum nemo prohibere possit, ne per hoc vocabulum

hoc vel istud significari velis, atque

axiomata, quorum genuinam formam

in Logica et , delineavimus. Datur itaque assensuum quadam genealogia quemadmodum impossibile est, ut

filius nascatur ante parentem, ip0Sante a 'Um, pronepos ante proavum abnepos ante abavum, cita porro

ita quoque fieri nullo modo potes, ut assensus quidam posterior nascatur sine quodam anteriore, unde in aduiuo pendet. Illa autem assenses se nealogia in dato casu agnosci nequit nisi ubi veritates omnes in lystema fuerint redactae, ita ut nullum in de monstrando sumatur principiun, quo per se evidens non siit, nisi quod α

ἴ ante

296쪽

III. D successis Assensusgeneratione an sciterioribus citetur quae sane ratio nosmpulit, ut non modo athesin uniersiam in systema istiusmodi harmo-icum redigeremus, ad quod dein-eps facile referre licet, quae praeter ve-itates in systemate extantes vel alibi 2guntur, Vel proprio Marte a nobis riveniuntur; sed idem quoque magis liffcili labore circa philosophiam mo-iamur, quemadmodum ex Logica a1obis evulgata Philosophia primarunc eidem juncta intelligitur Ostenti autem jam in Logica a), quomo-

astensuum continua series sit dete-enda, ubi istiusmodi veritatum sy-tem praesupposueris. Docui ibidemssensum propositioni de eliminatio-ie superfluorum ex delinitionibus prae-endum, qualem nos habemus, pr apponere assensus centum triginta,

uorum unusquisque menti ingenerari

ebet, antequam ipse in eadem nasciueat, etsi exemplum non studio qua verimus, sed primo oblatum arripuimus . Quoniam vero Logica di-iplinam aliam non supponit, sed, rae ibidem tradimus, ex principiis per Sis e

297쪽

a s . Desueeelsoa ensis eaerati . se admittendis deducuntur vel hine facile intelligitur , 1eriem assensuum praesuppositorum fore multo prolixiorem, si ad ceteras disciplinas progredimur, quae alias praesupponunt atque ex iisdem principia sua hauriunt .ic quod exemplis ex Mathesi docere poteramus, si quidem opus foret.

id quidem opus esse non existimavel ideo, quia quivis per se vide practer assentus, quos praesupponit a sensus uni principio dandus in ea sciplina, unde principium mutuatut superaccedere alios, qui disciplinae ildomestici sunt, ad quam propositi proposita spectat. Nurisn s.3.Hinc lucescit necessitas system;

- tum veri nominis in quibus veritatmErino repertae ad tua principia prima, Unm m . pendent reducuntur inter se cnectuntur. Diximus de his systemabus inarimestri superiori b eoru

que formam delineavimus, quaequ eo condendo sint observanda pro satis inculcavimus Certum enea, quae ibidem traduntur, In , te veri nominis solo veritates

298쪽

III. De recessis Assensusgeneratione. 27 une proponi, quo cognitio unius a. ognitione alterius pendet, ut nempe ontinuo praemittantur, quae ad intel-lgenda mprobanda sequentia requiuntur, ne ullibi utamur voce, nisi ter antecedentia clara, nec ad proban-1um fumantur, nisi quae per antece- lentia sunt evidentia claritatem enim notionibus, quatenUs constat quaenam ad eas referantur evidentiam propositionibus tribuimus, quatenu ceri sumus praedicatum subjecto vi notionis ejusdem esse tribuendum. Jam vero assensus firmus propositioni alicui dandus non generatur, nisi ubi a notionibus, quae tanquam per se clarae assumi possunt, progrediaris ad eas, quarum claritas pendet ab aliis, Maprincipiis, quae tanquam per se evidentia sumere licet, ad propositiones, quarum evidentia in illorum evidentiam resolvitur Systemata igitur veri nominis ita comparata sunt, ut assensus certus atque immotus legitima eorum tractatione generari possit. xemplo nobis sunt Mathematici, qui-γus immotus est assensus, quem pro-aositionibus geometricis praebent, nem

299쪽

M18 In Da fueras a Assensus gem imimo enim unquam ullis artificiis est . et ut Geometra dubitet de veritate theorematis Pytha risi, vel alteri Euclide cujuscunque , quin polj de veritate ejus adeo persuasus est,utis veritatem quandam investigantim sibi proponens in propositionem inlderit, unde contrarium ejus dedit tur, quod theoremate aliquo deo continetur, illico inserat propos tionem a se repertam esse falsam, quas locunque etiam gaudio perfusus fueriticum existimaret veritatem quassitam a se fuisse inventam. Assensus ivg adeo firmus est, ut ad quemlibetaste'ctuum impetum immotus pers ,

ac impossibile sit id maxime credi,

quod quis maxime vult. Nequevera putandum est , id tribuendum cst praejudicio in limine studii mathema tici tyronum animis instillato, quem admodum subinde videre licet homi

nes errorem circa religionem tantostr

Vore defendentes, ut vel matyri lPati, quam ab eodem Aecedere mal lent. Ut enim taceam rationes asis

sus distincte doceri posse, per qua it telligenti obvium est nullum hicis p . judicio

300쪽

I 2Desareel ιν assensu generatione 2 'udicio esse locum, multo minus pertinaciat erroris defendendi rationes ex-rinsecas dari, quales in altero casu requentissimas esse nemo non novit: usscit hic provocasse ad constantem

eculorum omnium morem, cum nul

um unquam extiterit tempus, quo flementa Euclidis legitima attentione studioque tractantes immotum istiusmodi assensum non fuerint consecuti,

ubi cum iis nobis est negotium, qui senisse istam assensus in se mimet perti claram ejus notionem nondum Rrimo comprehensam tenent. Ete-tim ubi quaedam persuasio a praejudiatio ortum trahit, eadem non omni torpore firmitas persistit. Exemplo vobis est honestasin turpitudo actio-vuae intrinseca circa finem superioris uti in Academiis Germanicis adeo portinaciter defensa, ut atheismi rei se nn postulati, qui eam non admitte tubi nunc tanto servore impugna ut atheismi rei judicentur, qui ζm assensum praebent. Neque du- nullum est, fore ut scena iterum putetur, cum honestas ac turpitudod num intrinseca firmo nitatur talo,