Horae subsecivae Marburgenses anni MDCCXXIX, MDCCXXX et MDCCXXXI quibus philosophia ad publicam privatamque utilitatem aptatur

311쪽

doctrinis, aut sententiis ac hypotheo hus, absurda sequi videntur, ea non illis imputabit, sed inde potius oriri suspicabitur, quod mentem illorum nondum fuerit ex asse consecutus. Ab surda igitur illa in suo cerebro quaerere studebit tantoque alacriori animo atque attentione majore discutiet, quae sibi absurda videntur, donec majore iace collustratus, quam nonnisi cum die nasci novit, desectum cognitionis agri scat, unde illa absurda ortum trahebant. Accidit etiam mihi, ut in lamine scientiarum constituto ulta viderentur absona , multa a veritate aliena, quae a Viris in Rep. litteraria summis proserebantur, etsi non deessent viri docti ac celebres, qui non nihil tribuebant judicio meo. Enimvero successivam claritatis atque assensus generationem tempestive edoctos quod elementa Euclidis eo animo legissem ac relegissem, ut in ration evidentia studiose inquirerem, noni esse talia judicavi quae videntur. Vris igitur praeclarisin merito suo celeberrimis majus acumen tribuens quam mihi in limine adhuc constita

312쪽

βωUsva Assonsur generatioηe. 29 amnem dedi operam ut meum, quodniaebatur, acumen ulterius persic

em quo facto donge alia mihi visa

unt, quae initio maxime videbantur

absurda. Climque semel ac iterum didicissem, quantum mihi obfuussiem, in viros autem bene de scientia meritos injurius fuissem , si ipsis absurda

imputare voluissem, quae meo cognitionis defeetui tribuenda fuerant eundem morem mihi constantem effeci. Neave ejus me unquam poenitet Vehementer autem doleo, quod negle

cui hujus ossicii totidem desint sibi-

netipsis. Etenim si omnes hunc molem sequerentur, quemadmodum sequi debebant, nisi in legem naturae immutabilem peccare velint, solida utique doctrina in felicitatem generis hu-nani invalesceret, morbis eruditus andem purgaretur a plebejis illis mo-ibus, qua quis ex obtrectatione ali, arum ad nominis famam contendit. nam igitur assensus successivi geneationem, quam ivis coloribus de- inxi in opere Logico, abi cognitamtquc perspectam redderent, quotquote rebus nondum discussis judicium 3M T, de-

313쪽

1θ a Ua,succus v. sensus generatiρηι deproperare solent, suaeque in v bcando praTipitantiar nimium tribuunt, ut non essent Reip. litterariae dede cori homines, qui ventos eruditone turgidi plebejis moribus infamantur lr astiti g. 6. Ex successiva illa , cum quam 3 in nobis jam negotium est, assensus U

neratione porro Intelligimus non e o iretur. mnium diiudicationem esse in potesta te nostra, nec omnia omnibus potu demonstrari, ut veritatis convineantur. Etenim per eam intelligimus iquam multa praesupponantur principia nobis cognita atque familiaria, an tequam per demonstrationem assensul extorqueri possit, quam multuri requiratur tempus, antequam principia ista cognosci atque semiliaria fiet possunt. Quodsi ergo deprehendi principia ista nobis nondum esse pspecta, nec suppetere tempus, quDdemcognoscere nobisquefamiliariderevalemus; judicium nostrum uti suspendimus & rem omnem iis dij

Candam relinquimus, qui eam ditere valent Astronomi motiam luris defendunt, quietem ejias cumotu solis reiiciunt Assensus, qui hypothesi terraemotae prahent, Pene

314쪽

BI. Disseees senses generatione 29 Ii princpiis geometricis, arithmeticis, rigonometricis, pticis, astronomi ris caculis astronomicis mobserva-ionibis, consequenter nonnira pluri morun annorum studio atque labori

ebetar. Neque adeo possibile est, ut eundim assensum in se experiatur, qui princpia ista vel omnia, vel aliquaria

tem ignorat. Deerat in cfoue assensus iste, etsi principiorum geome-ico um, arithmeticorum, trigonometficorum opticorum xastronomi coriam probe gnaro propterea quod noncum subduxisset calculos eosque cum observationibus contulisset Νο- torum notius est decessisse T)chonem. ntequam Tabulas astronomica wneret, ut calculos subducere eosque cum cbservationibus conserre posset.

Nullum vero prorsus est dubium, si

adhuc supervixisset, ut manum operi adm0vere potuisset, eum idem experturum fuisse, quod deinde expertus R. Glas, strenuus ille motus solis pro-Jugnatorin motus telluris oppugna-0r non posse tabulas astronomicasondi, quae cum observationibus ton entiunt, nisi in hypothesi terrae Ο-

Aut igitur observationibus suis

a fidem

315쪽

as IIII esuetas APUusgeneri v. fidem omnem denegare debetat, aut hypothesi vernicanae de mota teli ris assensum praebere cogebatur quod posterius secit Aeplerus, cum a Caesare eidem operi admoveretur quod

praematura morte decedens helo dereliquerat utpote eertus de veritate observationum Ichonicarum. Veri, talem igitur astronomicam capere non est cujusvis consequenter non imme

rit puerile visum conrnico, si quis sibi de ea judicium sumit, cui impossibile est, ut assensus, qui datur in Astronomo, notionem habeat, hoc tamen non obstante ab Astronomo exigit, ut assensum suum in gratiam rationum extrinsecarum, per quas de veritate astronomica statuere non datur mutet .aanta profecto insania

non cadit in vulgus quod potius artifici in arte sua credendum esse Uur largitur.Equidem non ignoro, factust exprobrari Copernis immo in casu smili Mathematicis in genere, qualsibi soli sapere videantur dum ab ares quasdam dijudicari non posse contendunt, ita ut non desint, qui evel pedantismi postulare non crUh

316쪽

III. Desuraessa AssensusIeneratione 29 sscant. nimvero si probe perpenderent, fastu tribui non posse, quod quis secundum rei veritatem sententiam dicit, ad liberandum genus humanum

a contentionibus, quae dedecent Viros eruditos multorumque malorum camia sunt, is removenda obstacula, quae incremento scientiarum objiciuntur fastui potius tribuendum esse faterentur,quod sibi quis plus sapere videatur, quam sapit,immo quam sapere potest, ac judicis partes ibi arroget de

rebus, quas non intelligit, nec intelligere potest. Si quod enim datur pedantismi vitium id in eos utique cadit qui sibi videntur, qui non sunt, ac se super alios hoc nomine efferunt. Quoniam philosophia vitia hominum

corrigere debet, nemo nobis vitio vertet, quod philosophiam ad publicam

privatamque utilitatem translaturi communibus quoque eruditorum vitiis inde medelam afferre studeamus. Et valde vereor, ne in pedantismum nimis facius sit prolapsus, ubi quis fere nequit, ut vitiis, quae dedecent viros eruditos medela asseratur. Non liud hinc metuendum est malum,

317쪽

quam quod Iustum eruditioni uniuscujusque pretium statuatur, ut sint, qui Videntur, non vero videantur, qui non sunt quod malum Verum non esse, e tantummodo apparens iis, qui a pedantismi vitio aegre sibi tem Perant, nemo sanus non intelligit. Naxima profecto utilitas in scientias mathematica redundat, quod Mathematici, quibus assensus genesis Optime perspecta est, a vitio isto liberi

sint, nec quicquam mali inde redundat, quod alii aliis praestare nec omnium eaedem esse dotes existimentur, sed unicuique sua tribuatur lauS, quam meretur. Pr judicium enim nimis leve est, quod quis se contemni arbitretur, si alterum qua in re se superiorem agnoscit. on descendimus jam ad rationes morales, quibus contrarium H Ceri poterat, cum nobis hic tantummodo propositum sit ex ipsa assensus genesi docere, cur non omnia posmus omnes, ne plus de facultatibunostris speremus,' quam in iis est. Exemplum' enim MathematiCorum docet, non rectius praecoc aliorum impugnationi mederi, quam ubi no-

318쪽

- μου vis urgeneratisin . a 3uo distincta generationis assevius aniamo ingeneratur. Et quando nostra methodo philo mari coeperint homines, a variis istis ac ventosis contemtionibus tandem liberabit genus hu-

trianum.

Dum vero successiva assensus --- genetratio nos edocet, quaenam pra requirantur, antequam assensus gigni,

post in dato casu, seu quibus aliis sensibus successive genitis is tandem προ 0riatur ut plus de lacultatibus nostris speremus, quam in iis est, fieri prosello nequit. Quare cum majudicium nimiae ccinfidentiae in eo coni,siu, quod quis de facultatibus suis

pia speret, quam in iis est. non re diuidem eradicatur, quam ubi su elisa agenses generationis notionem distincla animo habueris compre lites . . Experientia idem abunde hirmat. Etenim Geometrae ac Antonomi primi ordinis ab hoc praeju-dit,immunes sunt. Ultro confitentur,

ii qua in potestate sua non sunt, sibi ad

Nylamnondum patere alterum ei, im quaeritu detegendoesie timem,

ij vero quidam adhuc hospites fuerint 'Mahesi, rationes autem extrinsecae s --

319쪽

as mD μαεσιτ ε ηsus eviratu tiquaenam suadeant, ut imperitis, santur, qui nonciunt ab iis alienea esse non solet, ut opus aggrediantur humeris suis impar. Inprimis aeta Paret eos, qui intellectus systematici nuper a nobis delineati synotior nullam habent, consequenter nec cessivam assensus generationem animcomprehenderunt, de re qualibet ju

dicandi libertatem sive licentiam hi arrogare, immo, quo quid absur ita cogitari nequit, praetendere, quod si eadem rectius judicare possint ceus qui longo studio atque labore talia' quirendi dijudicandi facultatem ibi

compararunt. Exempla afferreῖοῖς ram domestica; sed ea hac vice epinnere libet. Recolamus anim0', Npaulo ante de sestemate mutui cisternicano dicta sunt ex iis si satis superque intelligitur quasi 'defectus notionis, qua successiva s sensus generatio exhibetur, foveati judicium nimiae confidentia Ast nomia autem plura exempla sup '

tat an posterum suppeditabit, nondum spes esse possit lare, ut sy

s)ia rimestri brumali Num.

320쪽

sti omnes intelligant, quod ignorent cui dijudicando impares sint id enim

udice Melanctione tum demum oblinebit, ubi ad litam studiorum ra-lionem juventus revocabitur. Emisit stano superiori Romae in lucem opusipiendidum dellesperi Phosphori novi phamomenis Francisitis Blanchima papae Praelatus domesticus, quod intelligentium applaul excipietur, quoniam CPhysicis, rastronomis perutile. observavit is in Venere ceta polos duo circa aequatorem septem maria iam fretis uatum promontoriis utrinque iisdem adjacentibus octo, ope telescopii centum Dinquaginta palmorum. Mirabuntur nonnulli, quomodo seri potuerit, ut illustris Autor talia sibi persuaserit: immo magis adhuc mirabuntur, v j intellexerint, alios eidem fidem ha-hore, impium Cabsurdum pronun- jrates in Venere maria fingi cum fre-ὸ promontoriis, quod risum, ὸ surditatem indignationem, si im' pietatem pectes, mereatur Potius, qu/m assensum. Enimvero nos mi-pjme miramur illorum temeritatem