Horae subsecivae Marburgenses anni MDCCXXIX, MDCCXXX et MDCCXXXI quibus philosophia ad publicam privatamque utilitatem aptatur

321쪽

gno IIII seeegis Assauus euerat L. In udicando, propterea quod rationem manifestam perspicimus , cur ipsis absurda videantur ac impia, quae non sunt. Ignorant enim successivam assensus generationem, qui estistinc Noa ignorant successivam assensus generationem, qui est ceteris, quotquot non temere eidem fidem habent. l. lius assensus non simplex est, sed geminus. Etenim certus est, se in observando non fuisse dehisum, zex eo, quod observavit, marium, fretorum atque Promontoriorum existentiam in Venere reoe colligi.' Assensus prior pariter atque posterior in plures alios anteriores a se invicem dependentes reselvitur, ut longarac amplae enascantur causarum series, per quas uterque distincte explicari potest, ita ut intelligatur, quomodo ex eo statu, qui mirantium ac temere judicantham est, ad eum pervenerit, in quo pronue assensus ' multa hic praesupponuntur principia mathematica, prpsertim optica mastronomica, itidemque principia phyfica Cum notioni bus communibus, exquisitus ratiocinandi habitus multa circa observationes

322쪽

MPUM si in sessius generatis e. otiones telescopicas experientia, quae pon uno die, sed multorum annorum intervallo animum ad assensum disposierunt id quod a nobis ex opere Autoris eximio ope principiorum ma thematicorumis nostrorum philosophaedrum demonstrari poterat, si istam gentes genesin a priori integro quOdam volumine explicare nobis propOftun esset Qui firmum assensum dis ejus praebent, illi' notionem

quandam habere debent assensus,qualis datur in Autore, ita ut, si ipsis o silvatoris loco esse daretur, idem proris in iisdem productus fuisset assensu , ae praeterea ex ipso opere perpureipia fidei certae de illius autoritat statuere tenentur Quibus igno-t loquor, illi non mirentur, quod

is assensu adeo remotos experiantur et e nim miraculum veri nominis foret, eo quo constituuntur, statu vel x iidem in se deprehenderent assensum, est Blanchino, vel alterum, qui haud temere eidem fidem haben- ini. Enimvero ne praecipitanter ju-

ljcent, judicium suum suspendant de x, quae infra ipserum horizontem est,

. . .

323쪽

ut acumen ipsorum eam non attingat quemadmodum faciunt, qui Iuccti vim assensus generationem in genere

edocti' in dato casu eam veluti et transennam adspicientes agnoseunt se rei dijudicandae impares esse id quod non dedecori, sed laudi cedit, si vel

maxime idem ultro confiteamur, cum non omnia possimus omnes, nec intelligente fugiat, qtrinam sint impares, etsi imperitis fucum facere possint, ubi videri volunt, qui non sunt Malor profecto intellectus perfectio est distinguere inter ea, quae capere ac d iudicare possumus, ac inter ea, quae a cognitione nostra remota aliorum dijudicationi sunt relinquenda , quam quae requiritur, ut quis sibi persuadeat se esse parem operi, cui vir non sussiciunt. --- ἡ Q90niam vero ipsa successirios m. tentu generatio in dato casu dese. et ait O num virium aperte monstrat, qua nam ad veritatem aliquam capiendam dijudicandam requirantur, ut huic labori pares ab aliis, qui eidem impares sunt, optime distinguantur; id quoque obtinetur , ne cum aliis sermoa

Cautaveritatis

324쪽

DIDassecessa Assensusgeneratime sores misceamus de rebus, quas caperec dijudicare nesciunt. Neque enim nter erudito probatur illud Poetae avitat de ventis , de tauris narrat irator. Multae dantur rationes mo-

ales, per quas constat, cur id fieri minime debeat, la quae sunt ab instituto praesenti alienatri successiva autem auensus generatio ubi rite fuerit intellecta essicit, ut ossicium listud ex asse adimpleamus. Etenim oppostum vitium, quod garrulitatis quaedam species est, adeo exosum retidit, ut vix quicquam aliud ipso madis fastidiamus. Eadem de causa animus a controversiis tractandis mari ine redditur alienus nec facile con

ipi datur, quod eruditos magis pacificos reddat, quam ubi successivam aD sensus generationem dijudicare valent. Nos sane id satis superque experti sumus madhuc experimur. Et inter eas rationes, quae impediunt, quo minus nos nullis convitiis Wcriminationibus adduci patiamur, ut serram contentionis cum hominibus imperitis r eiprocemus, haud postrema ea est.

quod per successivam assensus genera

tionem.

325쪽

, o II eflueeessa se/Humerattaetionem edocti simus, quam parum profeceris, ubi cum imperitis, pra sertim malae mentis , res tibi uerit. Et eadem mente Meldnesto is sedit persuasio, dum dissidiorum 'contentionum in orbe erudito finem unquam sore negavit, nisi quando ad klidam doctrinam adsuefient animi u-Venum quod ubi dictum fuerit, nemo quoque erit inter eruditos, cui successiva assensus generatio fueritigilata. Etenim doctrina solida non hauritur nisi ex systemate veri nominis, cujus necessitatem paulo ante h3 adstruximus. ax systematis autem veri nominis assensus successiva gene ratio manifesta est, quam citra ipsu

opem assequi longe dissicillimum est. Id

vero molimur circa philosophiam, ut universam in systema istiusmodi redigamus, cui nomen suum conveniat cum quo deinceps facile copulabuntur, quae ad Facultates, quas vocant superiores pertinent. Quantum hin redundet in genus humanum utilititis ac felicitatis pneter pacis illud studium, de quo jam nobis sermo est, alia ostendam, quando de uniformitate stu

cliorum verba sum facturus

326쪽

IV Desareessa Assensi generatione. oe

f. q. Ipsi quoque successiva assen Cur marisus generatio indifferentiam a metho α'.do studendi aufert, quae multis impe uiniis timento est, ut solidam doctrinam Busquam consequantur. Solidam enim doctrinam non consequitur, nisi is, in cujus notionibus nihil latet obscuri 2 cujus assensus in nullo casu in aliquid precarii resolvitur. Quamobrem non perinde est, quo ordinerti ad singulas pertinentes in iisdem

tibi reddas perspectas sed primo Jco

addisienda sunt, unde sequenteS notiones suam derivant evidentiam. Hac lautem indisserentia, qua tot egre j iugenia corrumpuntur, a methΟ-do ludendi remota litterarum studia a diuitiplici dissicultate ac taedio Embuntur. Cur enim tot dissicul-

uici, cur tot taedia experiuntur juVet: litteris operam dantes Non alialae de causa, quam quod memoriae idare tenentur, quae vel prorsus Ra vel non satis intelligunt,&cujus tritatem ipsi et non perspiciunt, fide alterius admittere tenEntur. lon vero alia ratio est, quod legant, et audiant, quae non intelligunt, quam

327쪽

3os III Desuccessis assensus generatiou. quod percipiant terminos nondum fatis explicatos, ipsisque tanto obscuriores, quo plures praesupponuntur nutiones impliciores, quae notionem illis respondentes ingrediuntur, quod que in probandis propositionibus ad hibeantur principia, quae saepius nem-telligunt quidem destituti notione determinata illis convenientes, tantum

abest ut de veritate eorundem fuerint certi. In primis taedia illa ac dissicultates sentiunt, qui, ut cum Platone loquar, animum habent per studia mathematica defaecatum ipsis enim probari nequeunt notiones, in quibus aliquid superest obscuritatis, nee M'sensum extorqueri a se patiuntur, ubi precarius quidam ante praerequiritur,

Etsi autem taedia illa cum dissicultati bus prorsus tolli non possint, nisi veritates omnes ad systemata harmonica redigantur tolerabiliora tamen eva

dunt, ubi docentes successivam agea sus generationem edocti mintelletius ystematico praediti notionum clarita ti consulunt per exempla evidentirautem assensus per experimenta4 ob servationes , ut veluti ex rebus ipli

328쪽

m. Desueres a Assensis generatione. o ligant sensu duce, quae per ratiociniorum ambages consequi prohibentur. Hac ratione enim notione sparsim coulectae in animo tale quid non cogitan te connectuntur, ut confula speciem quandam systematis exhibeant id quod etiam accidit viris egregiis, qui rebus gerendis praesecti experientia scientiae desectum supplent. g. O. Quoniam notio distincta e . a.

nerationis successivae assensus tantae uti q-litatis deprehenditur, quemadmodum

modo ostendimus; superest ut osten-υς damus,quomodo notionem istam con- sequamur. Jaepius Jam monui notio-wa ne rerum, praesertim practicarum, es iq'i

rebus ipsis desumi, consequenter re-Σ Τ' rum practicarum a praxi propria derivari. consultum igitur est, ut *ltemata veri nominis ea attentione le- unus, qua apparet, quomodo clanitasin evidentia sequentium a clariates evidentia antecedentium pen-leat, facta subinde analysi desinitio-um sequentium in definitiones ante- edentesin reductis primitivis termiis, qui absque definitione sumunturi intuitum rei praesentis , factaque a analysi

329쪽

3o III. Desuce ivaAsensus generati- analysi demonstrationum sequCntium in propositiones antecedentes axiomatis, quae sine probatione ulteriori sumuntur, reductis ad exempla, per quae notio clara ipsis respondens fit evidens, sicut ostendimus alibi h . Etenim hac ratione non modo clarissimum est, quod quomodo claritas notionis cujuscunque resolvatur in claritatem notionum praecedentium; verum etiam quod assentiamur propositioni datae ideo, quia aliis anterioribus assensum praebuimus. Pater etiam, quota quinam assensus anter, ores praesupponantur, antequam assensum praesenti praebere possis quot cquamam claritatespraesupponantur Ο-tionum , antequam eidem sua consteclaritas, quae propositioni presenti re. spondet. Inserviunt huic fini disciplinae mathematicae legitima methocli pertractatae Quamobremmathes universam vero systemate complexu sum in opereinesertim Latino, Roc nunc auctius climatius excuditUr cirquo nullo negotio resolutio afferis 1 datae cuidam propositioni in discipl

330쪽

va quacunque pMbendus resolvitur in anteriores ad notiones primitim reducitur, qu: a perceptionibus nostris immediate derivantur, vi citationum data industria ita ordinatarum, ut huic usui serviant. Cumque

idem institutum in opere praesertim Latino philosophiae universae , cujus unam Lalteram partem publici iuris

secimus, sequamur; idem quoque assensus genesim successivam in dato quocunque casu reddit manifestam. Alia ratione impossibile est, ut notio-tem successivae assensus generationis distinctam consequamur multo magis autem impossibile est, ut in dato

λ denumeremus integram assensuum

sinem n quam assensus quidam datu resolvitur, atque assensus istos a se invicem dependentes per modum λula atque effectus instar causarum id continua serie sibi invicem subortinatarum rite coordinemus. Et cum demum analysis doceat, nihil in kterminatione assensus dati desidera posses; alia vero ratione constare

liqueat, eum in nullum principium recarium, in nullam notionem de-