장음표시 사용
371쪽
procul a vitae negotiis remota esse vi deatur, ideo addiscenda ut sciatur; sed danda omnino opera est, ut indi rectionem actionum tandem influat: quod eisi non statim ubivis appareat, non tamen acutioribus, hoc est, nexum veritatum perspicientibus nec in una disciplina sola altatem omnem consumentibus impossibile deprehenditur. Utinam huc adverterent animum quiveritatum non alium faciunt usum. quam ut rixandi materiam habeant, quasi veritas sit ventositatis ac odiorum pabulum Ita enim humanum genus veritate frueretur, nec eam ab inando abusu converteret in pernici em suam.
De Ostiei hominis eirea injurias
Ffietum hominis circa injuriasina tapricipit Christus his vectis ex
lac in versione vulgata: Ego dico vobis ma
372쪽
eirea injuria, . 3 ea in dextram maxiEam tuam, praebe ei di alteram. Jurioris Latinitatis te- nax Castalio ita vertit: Ego vobis dico, mr.
non es res,lendum inviniis, quin si
quis colaphum in dexteram malam im ρ Frit, obverte ei etiam alteram. Verba haec praecipere videntur, quae arasone aliena sunt. Quamobrem cus ammondus in Paraphrasi
ovi Testamenti ea ita reddit: e vim opponite hominum injuriis, sed
conita, quantumlibet contumeliose vobiscum agant, omnia patienter ferte, quamvis etiam, dum ita vos geritis, videamini occasonem malis prae-
here vos iterum lacessendi. In rebust qui momenti par est ejusmodi periculum subire potius, quam vim vi repellere intenim ipsi persuasum est yram obvertere proverbialiter idemi hilicare ac aliquid patienter ferrer uod ipsi manifestum videtur Τhren. x t clericus in Notis ex Scriptoribus profanis idem probat etenim
Rpud Livium lib. q. c. s. ωgacitum ι3. e. LI. os contumeliis ρraebere idem si aes injuriata contumeliae exponere.
umerus in nota marginali prohiberia Chri .
373쪽
332 U. De Officio hominis a Christo inculcat vindictam privat& omnem deferri Magistratui Gen cus tamen in iisdem notis non modo vindictam privatam a Christo interdici existimat in casu levis contumetoa, stetiam vindictam illam, quae sitic ic ges implorata Magistratus auctoritale. L igotii tus su ex Judaeorum Potio ribus adducit mulctas gravataas ei statutas, qui colaphum alteri in maxillam impingit, quas vi legis talionis in terrorem ac demonstrationem picati lat: dictatas ex charitate chris an emolliendas esse ex verbis chrj infert. Enimvero videamus, quossi do ensus verborum Christi uitan stras regula logicas beneficio princjpiorum moralium mpoliticorum eitur, ut appareat quidnam in sentcs tris virorum doctissimorum subsit vert&quinam inter eos sit consentus. Se ui si a Monui non alias in Scripta: ωιrba sacra supponi posse notiones, Gl
a quae a rebus praesentibus abstrahar
xxin Horis Hebraicis, almudici Evangelistas ad hunc locum p. m
374쪽
positionibus suas respondere notiones possibiles . Ut igitur has a rebus prae lentibus abstrahere possimus, primum terti esse debemus, de qua re Christus loquatur, Cum alias non constet,nquam mentis aciem convertere debe-imus deinde opus est nonnullis prin-pissis, per quae liquet, quaenam rei inlint, cum non omnia intuitiva ratione consequamur. Quaenam vero
sint illa principia objectum ipsum, de
quo loquitur Salvator, indicabit Objectum hoc in praesente casu patet per eontextum latenim Christus praeceptum suum opponit legi talionis, quod λdeo manifestum est, ut nemo inter pretum hoc non viderit. Ita enim habent verba contextus: Audiuis, quia rictum est . Oculum pro oculo cronem pro dente, Ego autem dico vis non reNere malo θου. Lex talionis erat forensis seu civilis, quae legitur Exod XXI. m. 21. ex versiΟ- de vulgata ita habet: Si rixati fuerint Bri AE percusserit quis mulierem pia nantem labortivam quidem se
nrit, sed ipsa vixerit, subjacebit da-
375쪽
mno, quantum maritus mulieris evpetiverit Warbitri judicaverint. Sin autem mors ejus fuerit subsecuta reddet animam pro anima, oculum pro Oculo, dentem pro dente, manum Pro manu, pedem pro pede, adustio. nem pro adustion vulnus pro vulnere, livorem pro livore. Eadem repe titur Levit. XXIV I9. o. ubi ex versone vulgata haec leguntur Qui irrogaverit maculam cuilibet civium suorum: sicut fecit, sic fiet ei. Fracturam pro fractura, oculum pro oculo, dentem pro dente restituet qualem inflixerit maculam,talem sustinere cogetur. Quoniam vero per Mosen a Deo lata erat Judaeis, ideo injustitiae accusari nequit: id quod etiam patet ex iis, quae supe rius a de ustitia commutativa dicta sunt, in pecie, quatenus ea versv tu circa commutationes invitas. Nemo enim ignorat querelas inde ortas tolli jure talionis me principiis poli licis patet, eas statuendas poenas in delinquentes, quae delictis coercendis
pro statu hominum sufficiunt b ubi
ratio etiam habetur naturae eorum cor rupta;
376쪽
ppta Quodsi ergo quis alteri vulnus
dixerat, jure talionis obligatus erat dicenam . qua simile vulnus eidem
adigeretur, ne haberet vulneratia S,
luod conquereretur ut alii exemplo ulneranris sapere discerent. Enimvero lum vi principiorum politicorum poesti durioribus non sit locus, ubi mi tjores prosunt c); ideo poena conver tinia erat in mulctam, prout a Juiliis actum fuisse ex antecedentibus constat mulctae autem non modo determinandae erant ex aestimatione in junae, qualis olim obtinuit apud Ro-mὸd0S; verum etiam ex eo, quod Pu
. in intererat ne quis facile alterum id inia lacessere auderet unde denuo Iudai, quemadmodum modo retuli-R mulctas gravissimas eo in casu de-Rnebant illi qui colaphum alteri in R/Iillam impegerat Christus itaque pMeeptum suum uri talionis non petpphi tanquam legem civilem civili. tquitur adeo, quod ipsum eidem op p'hὸt, tanquam gem naturae legi ci- constat enim d legem civilem binde a naturali recedere maliqua L eidem
377쪽
3s P. De 'eium hominis eidem superaddere , in quorum dmero etiam sunt poena civiles. Ider quoque ex ipso contextu perspicuum est, ubi quis caput integrum mente attenta perlegit Pharisaei enim legem civilem cum naturali, seu, ut Theologi loqui amant, forensem cum naOra. li confundebant Christus vero confusionem istam tollit moralem fore opponendo. Quamobrem verbis Chri
sti ea respondet notio, qua ossicium
hominis circa injurias jure naturali continetur Patet adeo, quomodo ad eam perveniri possit, ubi eandem ex re ipsa derivare volueris. Nimirum jure naturali sons ossiciorum erga alios est amor alterius e), sive is amicus Derit,
sive inimicus f): id quod etiam doctrinae Christi consentaneum norimus g) Ostendimus vero h , nos tum amare alterum tanquam nosmetipsos, si ex ejus felicitate eam voluptatem percipimus, quam ex propria percipe, re solemus, consequenter ex alteri us infelicitate eum dolorem, illud α.
378쪽
lum, quod ex propria percipimus. uamobrem si jure talionis ei, qui obis injuriam intulit, eandem ipsi
fierimus, eundem indu dolorem pemipere debemus, quem ex ea percipie-amus, quae nobis inferebatur. imvero si ita dispositus fuerit animus,ltri nullo modo potest, ut alteri ma-um inseramus, qui nobis male fecit:
qui enim hoc facit, ex malo, quo alter ascitur, voluptatem percipit, qua dolorem suum lenit, adeoque dato adversus alterum flagrat, quod in ea animi dilpositione consistere, M quis voluptatem percipit ex alte- fui infelicitate, consequenter eX eo,
Dp ipsi aegre fiat, alibi i dudum Q in ius, Apparet adeo cupidivina vindicti omnem adversari amor inimicorum, qui uri naturali con-krmis est, eonsequenter a vero ab- in re, Jus civile cum naturali, seu forense cum morali, confundere, qui jus talionis regulam morum esse Volunt. Etenim morum regula haec est, habeamus animum ab omni cupidine vindictae vacuum. Quare eum
379쪽
praeceptum Christi uri talionis oppo natur tanquam regula morum, Sal vator autem optimus sincerum juris naturalis usum inculcaverit, vita fotegerrimae doctor verbis quoque u alia notio respondere nequit', nisi arimus ab omni vindictae cupidine vacua iEnimvero principium juris naturalis iquod nos in Moralibus stabilirimus, requirit actionis externae cum intes' na consensum h), cumque interpὸ in sensum minime incurrat, ex exta'na interna colligitur, si posita It sena interna etiam ponatur quassi Obrem Christus notionem animi , omni vindictae cupidine liberi in au ditoribus excitaturus actionem extis
nam commemorare debebat aqua asi
mus iste abesse nequit. Cumquero tiones universales ab imaginibus si paratae claritate careant, quam tyeas habent notiones specialissima, qβj hus nonnisi casus singulares res op dent, atque adeo illis evidentia conci
380쪽
Iulares sub se complectitur , ne notiores in animo recurrentes sua destitue-entur elaritate. Patet igitur cur X-
implo colaphi in maxillam impacti u-lus erit Salvator, aetione obvia ne-lvisique ignota. Iam si quis alterito iphum incutit hic eidem vicissimpl)pam impingit alter jure talionis p usus, jure civili cum naturali coni ἡ, vindicta cupidinem prodit atque cum ea simul odium, utpote VO-luptatem exinde percipiens, qua suum knita6lorem. Si quis alterum colaphic dies hic eidem alapam non lippingit vicissim , ejus quidem rei ra-yy gemina esse potest, vel quod sibi dat ueps a majori malo vindictam dif-itst, ab ea autem non abstinet vel Rod animum habet a vindicta cupi- re alienum, vel quod talem simu- 0nsequenter cum omissione adti- pni , quae animum vindictae cupidum 'hisest prodit, non necessario Con- gitur animus a vindieta cupidinest dus, consequenter ad eam proVΟ- ὸd in animo alterius notionem ani
vindictae cupidine prorsus alieni Vitare nequit Quodsi denique di quis