Horae subsecivae Marburgenses anni MDCCXXIX, MDCCXXX et MDCCXXXI quibus philosophia ad publicam privatamque utilitatem aptatur

411쪽

ar: De Voluptate ex eornis one confundenda non sunt, nori tamen ideo negamus, cum ea voluptatis specie, quae in praesente casu pereipitusi conjungi quoque posse alteram, quae a perfectione rei cognito manat&de qua in antecedentibus si . . diximus id quod ideo monemus, ne qui cavillandi animo ad haec legenda accedunt, cum sint methodi accur tae imperiti, sibi aliquid reperisse W-deantur, quod experientiae repugnetae ideo virgula censoria dignum fit. Plures omnrno voluptatum species intino eodemque casu perCipiuntur, atque multiplex voluptas, quae linrium simul pereeptarum quaedam congeries est, utique intensior earum qualibet sigillatim percepta Neque me fugit, non esse cujusvis fingulas illas voluptates, quae in mumpi, ci permiscentur, a se invicem discernere, atque adeo plurimos de eo ne

rogitare quidem solere, quod jam

plures voluptates simul percipiam. Nostrum tamen est, Voluptatem multiplicem, etsi uno sensu contineatur, in simplices illas resolvere, quae simul percipiuntur, cum nobis propositum sit theoriam voluptatu, quae X cin

412쪽

veritatis percipienda. 89gnitione veritatis percipitur, a priori seu ex notionibus suis derivatam exhibere. Illud autem jubet Vera methodus cin ea applicanda maxime artis est a se invicem separare ea, quae in notionibus complexis confundum tur experientiae studio acquisitis. Opportune talia moneri non diuitebitur, qui praesentem rei litterariae, in Germania praesertim nostra, statum cognitum

atque perspectum habet. Ipse satis

superque expertus sum, quod ignorantia methodi reprehendantur, quae laudari debebant. . Expertus quoque sum non deesse, qui existimant necessitatem respondendi ad tales centuras nobis esse impositam, quae ex crassa ac supina ignorantia ortum trahunt Distant igitur lectores cur temeraria imperitorum judicia contemnamus, nec adeo temere judicantibus invideamus hominum sui similium applausum. Sint felices per nos errore ac turpi facinore suo Nobis potius est frui Voluptate, quae ex Veritate ac virtute percipitur.

F. 9. Major voluptas ista depre x ta

laenditur, si quis cognitionem suam confert cum ignorantia alterius tum B s enim

413쪽

enim vi oppositi magis sibi consitus est persectionis suae, quam ubi aiignorantiam alterius non attenterit, praesertim cum ignorantia alterius m-jor appareat imperfectio, quam vij propria fuerit, atque adeo sua quoque cognitio perfectio major. Et quoti am in uno casu quis sentit, quod magj delectetur cognitione sua, si ad alte rius ignorantiam eam referat, quam si in ea sola obtutum defigat idt0 hac ipsa voluptate stimulatur ad igno rantiam aliorum scrutandam 'auore incenditur imbuendi animum i doctrinis, quibus animum alteriu vacuum deprehendit Equidem hoc stimulo communiter non uno modo abutuntur praesertim illi, quibus acu men non est ad pervidendum , quid in hisce lateat d scriminis abusiniamen non ab eo, quod homini naturali est, sed ab arbitrio ipsius manat Licet enim stimulo isto uti ad diligen tiam excitandam' conseivandam, qua in hauriendis doctrinis utilibus opus est, tum ubi ignorantiam veri tatis alteri nocuam deprehendimu , tum ibi ejus cognitionem eideta valde proficuam experimur nequiideo

414쪽

veritatis ercipienda. Istile opus est ut alterum elatis superciliis contemnamus, quemadmodum utere solent, qui ab experientia rationis suppetias excludunt. Abusus, quem faciunt alii, rectum nos docere thet usum. Unde dudum invaluit praceptum istud generale: Ex alieno casu disce, non modo quae vites, rerum etiam quae facias. Intenditur porro eadem voluptas, quae ex cognitione veritatis in genere spectata proficiscitur, si animum ad numerum e0rum advertas, quae cognoscis. stenim qui veritatis cognitionem adpriectionem suam refert, is se tan-ἰ judaea perfectiorem, quo pluri-ua rerum cognitione animum sentit latum, quemadmodum alterum o imperfectiorem esse existimat,

Ranto majorem eorum numerum

prehendit, quae cum ipse norit,

ter ignorat Gradus autem volupta-

respondet gradu perfectionis, Cu- quis sibi conscius est. Nascitur inexatiabilis selendi cupido, ita ut seni discere adhuc volupe sit. amvis altero pede se jam in sepul-ro stantem videat. Voluptatem

anhelamus omnes quamob

415쪽

Mi II 'luptate ex eoenitione rem ubi nobis innotescit objectum. ex quo Voluptatem percipimus, in idem statim dirigitur appetitus atque adeo idem consequi studemus, quapeo ipsum in potestate nostra positum oestimamus. Quod si illa cupido non subsit rationis imperio, nunc inde fluit temperantia in studiis, quacum ipso sanitatis dispendica negketii aliorum, quae sunt ossi ii nostri, conjungitum nunc in sterili rerum cognitione desudando tempus fallitur quod utiliter collocari poterat, immo debebat. animvero ubi distincta cognitione singula ad rationes

suas revocantur, per errorem objecto cognoscibili minime tribuitur, quod ab ipsa cognitione in se spectata derivatur, consequenter in Obje- 'o eligendo prudentiam nostram minime desiderari patimur. APPR-ret denuo, quantae sit utilitatis voluptatem, quae ex cognitione Veritatis perspicitur, intimius pervideri, ne abusui sit, quod maximo inservire poterat usui. . Ceterhim de gradibuς voluptatis ex cognitione Veritatis in se spectata oriundae notandum Ult terius, quod cognitu' dissicilia majo

416쪽

em Voluptatem pariant, quam faci-ia. Quare cum dissicilia adeo dele-lent, ut plerique, ubi eorum Ο- initionem sibi acquisiverint, facilia zontemnere soleant ideo in proveratum dudum abiit, pulchra esse quae Iissicilia sunt. Nimirum ex eo, quod

lifficultatem experiamur in re cognocenda, cum aliarum rerum cogni- fionem facilius nobis comparaverimus, majorem mentis persectionem

requiri ad illius cognitionem colligimus, quam qua ad res ceteras cornoscendas usi sumus. Quare ubi andem superatis dissicultatibus rediLacili potiti fuimus, eam nobis pers ctionem adesse persuasissimi sumus.

Quid igitur mirum, si major quo-ἰsse voluptas ex cognitione rerum dificilium, quam facilium in nos redun-let Incenditur porro voluptas ex erum dissicili cognitione percepta, ibi mentis aciem in eos converteris, ut eadem destituuntur atque in fa- ilibus acquiescere tenentur. Viribus ulteriora non suffcientibus. Et-nim cum hoc pacto nostram potenam ad alioxum impotentiam refer

417쪽

xs AD Voluptate ex cognitisne muS, quam ante quoque in nobis&periebamur, vi legis oppositionj potentia clarior elucescit, adeoque ma gnitudinis perfectionis , quae nctis adest, magis conscii majore utique Voluptate perfundimur, quam si nγhis ejusdem minime conscii essemilii

Quamvis autem non infrequenter re

rum dissicilium cognitio secilium, etsi utilium, contemtum pariat, ut non sine multiplici damnosterilia ma gni fiant, quia dissicilis est eorumco gnitio, apprime autem scitu nece ariatque generi humano utilia negligatur, quod cognitu facilia existimentur in eo tamen abusus voluptati consistit , qua rerum dissicilium cognitio animum perfundit, diversin longe ab ejusdem usu, quem po mus naturae Autor intendit. Non minus abusui isti tribuendum, quod qui cognitione rerum dissicili animum imbuit, contemnat ceteros,

qui nonnisi facilia cognita atque per specta habenti suasi vero ideo qui Contemnendus , quod eum nobis im perfectiorem judicamus, vel nasti m8nda perfectione hominis tantum e modo

418쪽

veritatis percipienda. 's

nodo respiciendum sit ad aliquas intelestus prerogativas, non attentis Ce- In animi dotibus , quarum majori huc vis est in felicitate generis hu-auni promovenda. mic prosecto et-am abusus procul distat ab usu, lut Deus vi bonitatis sua intendit, sum rerum dissicilem cognitionemacili jucundiorem esse jussit homini u nimirum voluptas semulus esse libet ad dissicultates , quae nobis Obiciuntur, superandas, ut ad actum

Nucantur potentiae naturales mentile ta, ne frustra a Deo homini dativit, sed ad detegendam Veritatem Rin no generi utilem convertantur. Rhe ejus usum non modo innocv-R, si admodum salutarem faci- qui acumen abi acquirunt ad

stinguendum ea, quae in notionil consulis rerum ad mentem spe- iduum involvuntur, cum eo vir lem conjungunt. ylio. Sunt qui ex cognitione er cis in Vm ab aliis admissorum volupta--

'pereipiunt, cum proprii ere ii '

V 'animum reddat turbulentum Rexrat, is non modo rem iosam

419쪽

rsa I. De Voluptate exeognitione revera ignorat, Verum etiam nubem,

quod vulgo dicitur, pro Iunone amplectitur. Ignorantiam arguere imperfectionem mentis nostrae jam lupra notatum est si s.). Defectum autem acuminis cum arguere videatur falsi cum vero confusio, non minus ea ad imperfectionem mentis re- serri olet. Immo si in causas ere ris omnes inquisiveris, quibus acuminis desectus in dato quolibet casu debetur, eas semper in numero imperfectionum collocandas esse deprehendes , quocunque te vertas id

quod alibi commodius quam hici ceri poterit, si quando de causis e

roris in gratiam errorum evitand rum commentaturi sumus ex instituto. Quicquid sit, nemo non agnoscit errorem duplicem arguere in mente impe sectionem, adeoque majorem ea, quae ignorantiae debetur unde etiam jam olim errori ignorantiae compositae nomen tributum, quod non simplicem rei, sed aliam praeterea ignorantiam involvat pro diversitate casuum diversam , veluti ignorantiam modi verum a falso di

ster

420쪽

veritatis percipienda. ry

sternendi, vel principii veri , cujus loco falsum quis amplexus in errorem incidit Quodsi quis errorem ab abiero admissum agnoscit, aut agnoscere Litem videtur tum alteri tribuit imperfectionem duplicem , consequenter sibi perfectionem eidem respondentem Quamobrem ex cognitione erroris ab altero admissi voluptatem percipit. Quoniam vero voluptas non praesupponit judicium verum, sed sussicit, ut ei videatur verum, qui voluptate perfunditur; idcirco non est quod miremur, voluptatem percipi ex imputatione errorum, qui non nisi finguntur per imperitiam imputantis. sui hebete adhuc sunt ingenio atque judicio , ut cautis errorum a viris praestantibus admisibrum non perspiciant, non sine magna temeritate majus sibi tribuunt acumen, quam Viris merito suo celeberrimis, propterea quod sibi videre

videntiar, quae acumen illorum effugiunt idemque facile persuadent sui similibus', hoc est, plurimis. Hincenatus est mos virorum bene meritorum famam lacessendi, impugnando