Horae subsecivae Marburgenses anni MDCCXXIX, MDCCXXX et MDCCXXXI quibus philosophia ad publicam privatamque utilitatem aptatur

431쪽

tanto major deprehenditur quant plus studii atque laboris in veritate investiganda posueris, propterea quod majore arte eo in casu opus esse exista matur, quam in alio, ubi minore studio eruitur, quod erat inveniendum. at enim hoc non omni in casu verum sit, ex anterioribus tamen satis superque constat, non opus esse judicio vero, sed ad voluptatis genesin abunde sufficere, quod videatur Verum. Iane non alia de causa accidit ut multa voluptate fruantur, qui sibi quid inuenisse videntur, etsi in errorem inciderint veritatem minime assecuti Non unum nobis stappetit exemplum sed mittamus eo , qui felices sibi videntur errore suo. Fallax enim est felicitas, ubi voluptas cum taedio permutari potest. Gνriis, g. is.Intenditur voluptas inventoris, εμθν -- si inventa sua ad aliosreseri, qui Ciam

veritatem ab aliis inventam optinuconcipiant distincte aliis expliCare atque demonstrare valeant, in veritate tamen latente proprio Marte ervienda frustra desudant. Etenim potentiam suam ad aliorum impoteriti

432쪽

tionis suae sibi magis

conscius est, quam illa collatione ne .llida. Quid igitur mirum, si, De voluptate persundatur, quam ubi tantummodo aciem mentis in se,undit. Noluptati enim ex a tentione ad seipsum orta jungitur altera, quae ex gradu ortum trahit diderentiam inter potentiam inVT impotentiam alterius, qui

irrerinventores nondum constituitur.erhibeate iratam istum confuse puripi suffcit, cum ex confusa pedi Atinis perceptione oriatur voluptas, anilist intuitiva b). Duplex Ver lyhbpta simplici major est. Ab il ullae hac, oluptate, qui se praesta putantes hos alto supercilio linatemnunt: utunt eadem, qui ad Deo omnis boni datori res , statas impelluntur id magis ardua sublimiora audenda adducuntiar, quatenus agnoscunt dispositiones na turales, quibus alios antecellunt, s-rri a Deo essentiarum autore datas, divinae omnino providentiae deberi, Fod non defecerint determinationes:

433쪽

,rix I. De moluptate ex eognitiame

accidentales, line quibus nunquam ad habitum deducti fuissent . Sed de his eκ tristitui dicemus in hil6sophia morali, ex principiis Theologie naturalis obstetricantibus philosophia

primae notionibus, clarissime demonstraturi illud Apostoli, non esse homini quicquam boni, quod non acceperit a Deo, idque ex mera gratia, vi bonitatis ejus summae non esse

quicquam, de quo gloriari possit, quasi illud non acceperit, sed ibidebeat Multa hic dici poterant, inquibus inexpectata deprehenditur subi mitas, quamvis ipsa obvia sint; sed praesens instituti ratio ea in locum alium differri jubet. Redeamus ab hoc diverticulo , ad quod pietas in

Deum flos pertraxit, in viam. Cum ex dictis constet, intendi voluptatem inventoris, ubi inventa sua resere ad

alios, qui nihil proprio Marte reperire possunt, etsi ab aliis inventa distincta notione comprehendant, veritatis, demonstrationis prorsus convicti haud dissiculter porro intelligor hunc ipsum voluptatis gradum fore majorem, ubi inventa ad alios

434쪽

Veritatis pere'ienata aritventote referuntur, qui, cum alialveniri potuerint, huic tamen inve-lendo vires suas minime sussicere de-tehenderunt. Etenim exinde collitasse in arte inveniendi praestare in-entoribus aliis, sibi cujusdam graui perfectionis conscius est, vel falim esse videtur, qui alias attentio-em ejus subterfugeret Fruitur ad Voluptate, quam alias minime sen-Quamobrem nova quaedam Pluptas alteri superaccedens eam utrulle fici majorem . . Hoc ipso pa-

autem porro intelligitur, volu-atem adhuc majorem evadere, ubi venta tu retuleris ad inventores aeos, qui vel eadem invenere,

in inveniendis aliis licet felices tamen invenire minime potuent Etenim in priori casu te inventibus summis parem esse colligis ex quod paria cum ipsis praestare eas in posteriori te iisdem praesta-yideris, quod in potestate tua esse rehendas , quae ipsis impossibilia stimas. In utroque igitur casu dum quendam persectionis perci- , ad quem alia non pertingeret

mentis

435쪽

ἀi 'luptate ex cogniti ementis tua acies ac in posteriori a

sertim magnitudinem quandam Nisi tribuis alia non animadvertcptim. Quamobrem in utroque calu γluptate quadam seu debes, quassi alia minime perciperes, in casu quidem posteriore multo idit, quam in priores Desideratur theoria de viribus ad veritatem datam im vestigandam requisitis, cum ea ad ADtem inveniendi spectet hactenus pro dignitate minime excultam. Nos mirum itaque videri debet, quod ipuveritatum sublimium inventorti iucplurimum cespitent de facultatibu suis cepissime plus judicantes, qu Grevera in iis est y Ac idcirco nemo' dubium revocaverit, qui seria attes tione utitur, voluptatem inventorum non semper esse sinceram, sed eos α'pissime felices sibi apparere erroretio Sola enim voluptas constans est, za vero judicio mentis ortum trahi: quae autem praejudiciis debetur, smutabilis, esto ita nod quisquam errorem agnoscat suum.

stendi jam alibi d), quantum yς -

436쪽

aberrent, qui se refimede superiores esse arbitrantur, quod reperire Ualeant, quae ab Heroe isto Mathematico inveniri non poterant, cum multa hodie tyronibus facilia sint, quae insuperabilia deprehendebantur viris in Geom tria summis tempore Archimedis . Sed unicum hoc praejudicium non est, quod eradicari debet: dantur omnino plura, quae olim manifesta erunt, ubi Artem inveniendi in theoremata seu propositiones determinatas redegerimus minuentis in Mathesi praesertim prostantibus illustraverimus. Ita exempli gratia non delunt inter Geometras, qui se aliis praestare sibi videntur, si aliorum so- Iutiones particulares problematum ad universalitatem evehunt, in omni hypothesi possibili indeterminate exhi-

Dentes , quod a primo inventore determinate propositum fuerat in casu articulari, quasi vero vires intelle-mas sint extensioni doctrina proporionales, atque dissicilius it solutionem particularem aut, si mavis, spe-alem revocare ad universalem, aut, mavis, generalem imitando artificia

437쪽

I. Da mutato MMIasiticae ab aliis in eas simili usurpata, quam particularem novis artificiis proprio ingenio excogitatis invenire. Sed mittamus ista praejudicia alio lamendicanda, ut inventorum voluptas -- ra ac sincera reddatur.

D Hac g. 4. Si quis distincte unoseith ἰ et cultates mentis' habitus, ad quos

, i. 4Vehi debent, ut veritati inveniendas sint pares ille persectionem Earius ac evidentius agnoscit, nam qui nonnis confusam illorum nodonem habet. nimvero evidentiora

clarior persectionis suae agnitium eptatem essicit majorem ea, qui ex minus evidente ac obscuriori mi

tat Q. Ohiptas adeo in pnsidi

cas major est immo vera quoque, pura, sincera atque constans .m cautem in genere colligitur, quani, a discriminis intersit inter eum, qui se licerrore suo habetur, & inter inserum, qui veritati acceptam refertum mptatem, qua fruitur, inadeonon supervacaneus existimandus si labori

qui persectioni intellectus rite in mandae impenditur. Conducit, '

438쪽

- eaeis percipienda. a typt psychologiae tractatio accurata, in qua intellectus omniumque facultatum mentis distincta notio exhibetur. lnprilis vero Ars inveniendi plur,ridias hic sibi vindicat partes, in qua

iaculiatum mentis ad veritatem inve

ditandam applicatio docetur Odii ergo animum at judiciis liberare

olueris, quibus impeditur, ne V luptat, quae ex veritatis Cognitione percipitur , sit 'sura innocua;

pnne iis istis psychologicis ortis

inveniendi eum imbuere teneris, ut in dato casu perfectionem mentis, cujus tibi conscius esse videris, a ia-ine dijudicare ac rite astimare possis. interest autem ut voluptatem genui

spuria separemus, illamque in P i casu puram eisciamus. Etsi tari voluptas spuria eo, quo eadem

euimur, momento genuinae ac Purae

pquipollere videaturi si tamen rem curatius spectes, nec ei aequipollet,pte quae inde in utroque casu consequuntur eadem sunt Ubi volupta- η genuina ac pura perfunditur aninus, exinde nova quaedam olyptas iussitat, quod tacia inquisitione , Dd, agno

439쪽

ars M. De Voluptate ex cognitione agnoscis, esse revera mentis tuae Per

fectionem, cujus tibi conscius es, nec eam saltem apparere Etenim non modo persectionem mentis sentis, in qua alias attentionem tuam. nime defigis, acumen intuens, quo

in discernendo vero ab eo, quod circa persectiones menti apparet, uteris, praesertim ubi simul recorda riste deficiente adhue isto acumine saepius fuisse delusum verum etiam voluptatem, qua frueris , quaterius perfectionis mentis in veritate Cognoscenda tibi conscius es, bonum verum esse agnoscis, non PPareri , consequenter de eo gaudes. Est autem gaudiuin voluptatum praedominium insigne e , atque ideo animuvoluptate fruitur, cujus alias nihil prorsus perciperet. Praeterea volia-ptas, quae ex persectione apparente ortum trahit, animum labe quaciati inficit, quatenus eum ad pervecto

appetitus disponit, unde actione pendent parum legitimae adeoqiae tadiorum procreatrices. Quibus Principia nostra psychologica morali

440쪽

veritatis perri omia, i

sim perspecta, iis non ignota loquimur, etsi paucis adeo multa comprehendantur, ut ea distinctius hic loci explicari nequeant. manant profecto ex hoc, non ex fonte alio, abusus isti voluptatis ex veritatis cognitione perceptae, de quibus in superioribus aliquoties diximus. Etenim voluptas, quatenus genuina atque Pura nocua non est, sed appetitum

potius eo flectit, quo tendere debet, ita ut sen1itivus cum rationali sponte si a consentiat. Quodsi ergo nocua evadit id aliunde provenire nequit nisi ex eo, quod vel tota spuria sit, vel saltem spurii quid genuinat admisceatur multa adeo in appetitus determinationem influunt, ut non exiguo acumine opus sit ad ea pervidenda ac a se invicem discernenda, nullusque sit acuminis usus, nisi animum theoriis veris habeas imbutum.

Nostrum igitur esse judicamus porro inquirere, quo in casu voluptatem Uriam cum genuina, impuram cum pura confundunt, qui voluptatem ex veritatis cognitione percipere sibi videntur. Cum enim nulla sit volu-