장음표시 사용
651쪽
4 6 III. De Phitiβρhia etiam Iurisprudentiae atque Medicina ancillari dixerint meam communera Facultatum Superiorum, quas VOCaritancillam effecerint. Quoniam itaqu philosophia ancillari dicitur Theologiae, Iurisprudentiae atque MediCinaequatenus iisdem principia generalia ac ratiocinandum de rebus ad Facultates superiores spectantibus suppeditat divisio Facultatum insuperiores Iri feriorem eodem nititur fundamento quod philosophia illis nonnisi ariCille tur Commune hoc praejudicium ple rorumque animum ita obsedit, Ut phi losophiae vel nullum esse usum assirment, Vel certe non alium, nisi quod terminos quosdam urincipia non- mulla Facultatibus superioribus prae beat, quibus commode in rem suam utantur. Quamobrem philosophiam aut prorsus non addiscendam esse, aut non alio fine eidem operam navaridam esse colligunt, quam ut terminorum quorundam principiorum notitiam nobis comparemus. Si quis vero se ad munus quoddam olim in Ecclesia vel Rep. obeundum idoneum reddere studeat; et Faculiates superiores lassicere.
652쪽
Illi igitur , qui ad ministerium ecclesiasticiam non adspirant, nec artem salutarem exercere cupiunt, ad solam Iuris- prudentiam, subinde solam civilem, tanquam ad sacram anchoram confugiunt, quasi ab ea sola expectandum sit omne ad vitam civilem praesidium. Enimvero siquis attentius consideret, quaenam rerum scientia ad Remp. bene administrandamin in ea felicitatem generis humani promovendam requiraturis facile perspiciet, a solis facultati-hus, quae dicuntur, superiori hus eam peti minime posse, Quare cum ostendi queat, philosophiam ea praestare,quae ab illis frustra requisiveris, & heolo gica , Iuridica & Medica Facultates
dicantur superiores , quatenus iis ad Remp. feliciter administrandam opus habemus, ita ut muneribus, quae in Viros literatos conferuntur, utiliter praeesse nequeat,nisi qui uni illarum se mancipavi: Philosophia autem inferior appelletur, quatenus illis ancillatur; concludendum omnino erit, si rem, non
nomen spectes , Facultatem quoque philosophicam essea superiorem quan tam facultatem, sit ita quod simul fit in-
653쪽
i IILDe Philψορhia ferior, atque philosophiam non modo
ancillari, quatenus inservit Facultatibus ceteris, verum etiam dominari qua-nus eam offert rerum cognitionem, qua in Re p. administranda opus est,quae tamen a Facultatibus ceteris peti nequit.
Sed nos de nomine parum solliciti, quibus perinde est, utrum Facultas phrlo-lsophica inferior, an superior dicatur: utrum philosophia ancilla, an domina appelletur quamvis denomine moneri da fuerint ad dispellendam praejudicio- rum nebulam profutura . illis igitur nomine, ad rem animum advertimus ostensuri philosophiam non modo praebere principia Facultatibus superioribus, verum etiam talia suppeditare, quae in Rep. administranda utilia ac proficua sunt, a Facultatibus autem superihis xioribu suppeditari nequeunt.
Atilis. a. Plurima sunt in Re p. muneraus non quae ideo in literatos conferiantur. quod eos rectius facultatibus meritis uti philos poste credamus aliis tum in rebus diju-- canclis, turn in iis discutiendis. Quare si a philosophia pendet cultura intellectus, qualem a ceteris facultatibus stu- . . , ira expectes philosophia non ancillatur
654쪽
tur facultatibus superioribus, quatenus ab ea ista cultura pendet, quoties quisititellectum excolit, qui animum ad facultates superiores non appellit, et quatenus per illam culturam expeditiorem negotiorum tractationem intendit, etsi iisdem ancilletur, quatenus e dem custura praestat, ut ad illas redd mur magis idonei Sunt autem omnLno philosophiae media, quibus intellectus excolitur, ut pronior, ςertior αl tior fit facultatum mentis usus Etenim in nume o disciplinarum philosophis carum Logica est, quae docet modum dirigendi lacultatem cognoscitivam in cognoscendaveritate id mares rite pertractetur, ex eadem discimus, quomodo facultates mentis nostraeta, rigere debeamus , ut veritatem, quam intendimus, cognoscamus. Qui vero novit, quomodo facultates mentis in veritate cognoscenda sint dirigendae ei haud obseurum est, quid fieri in dato casu debeat, ubi quid ad dijudicandum, vel inquirendum affertur. Et ubir in Iariam illarum applicationem in potet state habet, exinde simul certus reddi-
655쪽
434 I De Philosiophiatur, se facultatibus mentis uae rite uti. Pertinent huc, quae de usu Logicae in praxi vitae integro capite explicavimus f sed quae ibidem uberrime dicta sunt, adeoque ibidem etiam legi possunt, ea hic repetenda non sunt. Cincedit porro, quod ad facultatem philosophicam referatur Mathesis universa. Ecquis vero est, qui ignorat, Matheseos studio comparari habitum regulis logicis utendi, postquam tib aliis ab omni aevo id inculcatum,in a nobis etiam abunde demonstratum fuerit. Legat, qui talia nondum fatis perspecta habet,quae in opere logico de methodo logicam discendi integro capite tradidimus r .
Quamobrem cum Mathesi operam navare debeat, qui habitum utendi regulis logicis, adeoque mentis facultatibus in veritate cognoscenda 1ihi comparare voluerit ad facultatem philosophicam non tanquam ad ancillam accedere de bet. Apparet adeo singulare quoddam ossicium, quod philosophia cum Mathesi praestat in universum omnibus,qui ad munera quaecunque publica admo-Vendi
656쪽
vendissint,a quod a Facultate alia frinstra requisiveris. Non absurdum exl-stimari debet, si quis vel solius intellectus exeolendi gratia in Academiam proficiscatur, utut moribus nostrisi ctenus receptum non si ita ut culi tam intellectus vel proruas negligant, vel saltem non eo, quo fieri debebat, modo curae cordique habeant, quistindiorum gratia in Academias proficis scunturo in quocunque studiorum nere multo laetiores expertur essent
progressus siquidem intellectum rite excoluissent. Novi equidem esse don- 'ge plurimos , qui sibi persuadent, li
gicam naturalem abunde fossicere a
tificialem in spem suturae oblivionis ad- disti. At vero hi erunt, qui vel spinetiam didicere logicam, vel genui sensum non rite perceperunt, vel denuque de ea applicanda parum solliciti fuerunt, spreto connubio Logicae cum Mathes Quodsi quaesiveris, quaenamst genuina Logicain quomodo a spmaria distinguatur, cum nemo non late tur eam, quam profitetur, esse genuianam, ceteras vero ab ea dissidentes sporias nodum hunc facile solvi posse,
657쪽
432 III. De Philοβρbia nec opus esse ut instar Gordii secetur, veritatis fiducia asseveramus. Etenim in Prol omenis Logicae Latina aut, ii mavis, majoris 40, triplicem exhibui mus lapidem Lydium Logica artificialis docentis, cujus ope genuinam aspis ria facile distinguere poteris. imirum ibidem ostendimus, Logicam artificia lem genuinam praxi veterum Geome trarum esse debere conformem perre gulas genuinae rationem reddi posse eo gitationum, quae sese invicem natura liter consequuntur regulas deniqVt ejus ex ipsa mentis humana natura A notione entium in genere demonstrati
posse. Primus inprimis lapis Lydiu
is est, quo facillime omnium utimur, Cum ceteri supponant principia si chologica . Secundum istum lapidem Lydium nos primo examinavimus Lingicam nostram , ubi quaedam praSi
Geometrarum veterum non satis con Venire deprehendimus, ratione dissen' lus detecta, eadem correximus, ante
quam prima ejus lineamenta in libello Germanico in tyronum gratiam, dein qVer in majore opere Latino singui
658쪽
praecepta uberiori calamo explicata in publicum proferre decerneremus: Cum in Psychologiam maiori studio inquis
reremus, quam antea ab aliis factum fuerat, ac inprimis operam daremus ut eorum,oua in mente contingunt, rationes manifestas detegeremus id quod ante nos nemo fuerat ausus y ipso etiam opere didicimus, quantam huc asserant regulae Logicae genuinae utilit rem. Et hoc modo didicimus, eam, quam nos tradidimus, Logicam nec a secundo lapide Lydio abhorrere. D nique cum opus Logicum ederemus, ex natura mentis humanae notione ent in genere regulas omnes demonstravimus, atque sic k nos experti sumus, vitiis palam fecimus, eam, quam nox exhibuimus, Logicam cum tertio quoque lapide Lydio convenire. Cum,
cessitas exigat, ut dicamus, quae veritati consentanea sunt, ne quis in Logicam spuriam incidens a veritate aberrare existimet, quae de cultura intellectus modo commentati sumus nemo nobis vitio vertet, quod ipsmet dicamus, qualem Logicam nostram deprehem derisnua, atque polliceamur ei de selict
659쪽
culturae intellectus eventu non esse desperandum, qui Elementorum nostrorum Matheseos lectionem attentam cum Logicae nostrae tractatione conjunxerit quamvis nec ei prorsus sit desperandum, qui solam Logicam attenta mente legeritin relegerit, atque in praeceptis applicandis assiduus fuerit. o teramus provocare ad testimonium virorum cum doctissimorum in sacrisin civilibus dignitatibus constitutorum,
tum etiam mercatorum aliorumque,
qui sponte sua literas ad nos dedere, quibus significarunt, se praeter omnem opinionem didicisse, Logica nostra saepius perlecta Lad casus obvios in negotiis suis omnique vita solerter applicata, quod ejus doctrinae certissimum spondeant usum, neque in spem futurae oblivionis addiscantur, ita ut ipsos non piguerit inter ardua, quae muneris ratio iisdem imponit, negotia Logicae vel olim neglectae, vel rursus oblivioni traditae nobis ducibus operam navare. Quamobrem id non moramur, si vel homines novi ex obtrectatione aliorum se meliorum ad nominis quandam sama grassantes, vel alii, quorum in dia
660쪽
ampuntur ilia, temerariis censuris ae nostrae sibi potius, quam nobis ii sint: etenim si tempus,quod i :r ac turpiter in iis taxandis consu, quae non satisintellecta in sensumim detorquent, in intelligendis collocarent, non modo id constrintur, ut censurarum inanium t atem ipsmet perspicerent; Verum. non opus haberent ut se ab audias destitutos conquererentur. Reis ac expeditum facultatum mentis in veritate cognoscenda unicuiq;:sse plurimum, quocunque tanitae genere delectetur,nemo in du- facile vocabit. Etsi enim pluri- gica naturali sint contenti, qui nutilem Ecclesiae ac Reip. operam it extra omnem tamen dubita- aleam positum est, eosdem Linrtificialis insignem prorsus utilita-ereepturos esse, si eadem uti ipsis,ar, ut differentiam, quae interc ter Logicae naturalis Martificialis, perspicerent. Animadvert nim, quam sint in rebus ad sepe tibus acutiores, ut per experiem,