Commentarium de jurepatronatus Caroli Gagliardi 1

71쪽

XXVII. Praesumitur exinde dos congrua, quoties eam Loci Ordinarius acceptaverit in liuilao fundalionis si, etiamsi videatur postmodum modica, et incongrua ex futuris eventibus: lein pus enim landalionia altenditur, quo initium habuit contracta Patronatus obligatio , non. vero suturum, juxta regulam juris generalem in contractibus onerosis militantem sa). uuae hactenus do landalione, ae dolatione dicta sunt locum quoque oblinent nedum in redolatione integra Ecclesiae omnino inopis ob oandom publicaeviocessitatis rationem, Verum emtiam in renodisicalione. XXVIII. Reaedificans profecto Leelesiam omnino vel colla, Psam, vel ruin0sam , neque ac redolans Ecclesiam inopem P Donatum adipiscitur justitiae ex communi etiam jure. Honorius lil. Mariae quondam Imperatri ei Constantinopolitanae r Scripsit, ut super patronalii Monasterii Paetnaei ensis Graecarum

monialium nemo auderet eam temere molestare, pr0plerea

qu0d illud destruelum accedente Diodeesani consensu de propriis Donis ipsa reaedificavisset, ac dolasset, casdonaque moniales se, certi Ecelesiae Romanae , cui nullam Oxhibebant obedientiam, obedire 3). Quum ouim vigeat in reaedificatione ratio eadem, quae in primaeva constructione vigebat, necessitatis, ei utilitatis

Leclesiae , eadem proinde debet esse juris dispositio. et Eadem Serviliis pari conditionc consetur , ait D. II ieronymus si) aneo ratio reddi potest . cur non idem in utraque causa resp0n

deatur, inquam cum Venutrio sa).XXlX. votum ad antiquiorem Ecclesiae disciplinam si con-

Parosit ' pendium respectivis eivitalibus relinquatur, et praedes dentur fundi, aut vectigalis privilegiala pecunia. II. Quod isthaeo dispositio minime respiciat Ecclesias par hialos

jurispatronatus sive Regii, si vo ecclesiastici, si vo laicalis canonico adqitisiti, quarum onus respectivis patronis incumbat. IV. Excipiuntur Ecclesiae receptiliae, sive numeralae, sive innumeratae , capitula, et collegiatae, quibus cura animarum inest eum suam eongruam in eommunibus habeant. 13 Rota par. I 8. recent. deo. Ir . n. 3. et ε. Loller. de re bo- n. 32. n. 7. - et) L. si voluntate 8. Cod. de rescisin Nend. - Cap. avdito I. Esjurm. in quinta compilat. penes In n.

72쪽

3.vortam oculos, occurrit lex Iustiniannea. qime patronatui reaedificaloris magis savit, quam novi aedificaloris: de qua supra dixi num. I 8. duoties enim aliquis aedificare cupiens novum Ecclesiam, idoneus constituendae doli non esset, sanxit Imperator eundem posse ab Episcopo admitti, quin et moneri ad aliquam ex volusiis Ecclesiis prope destitulis, vel ruinosis vel collapsis, vel inordinalis, vel angustis lanium modo reaodisica

dam , et construendam sine onere novam superexpendendi dolem, sique sic ro clas consuetas antiquae dolis expensas altribui si)ibi: Si autem non an sat quidem aliquo aci hoc nomen forte Gδiderans puta landaloris gloriam in Leebit ei unam tmiatim Goleriarum aeeipienti hane aevi care; sic enim γ' seris et gaerae domus fabrisatire voeari, et nihil de aus mPereat penaere: depulatis jam ei 'eu hoo evenais oblatis ab iis, qui etiam prius has eaependriant. Aliud orgo est lucri nodisi-eium , quod landatum jam sit, illudque rhstaurare: aliud er, gere novum sa). XXX. Nisi tamen urgeat ovidens Ecclesiae, patronatum canonice haud adquiri ex noxa eo reuellione, decrevil nodus Tridentina 3j. Ρula si fructus ipsiusmet Ecclesiae suppetant renodisi eationi consiolendae , indulgeri non debet alicui, ut Ecclesiae celeroqui liberam, et dolatam ullus nova constructione in Servitutem patronatus redigat. Cogendos quippe rectores ad ecclesias restaurandas, cum opus sueril, de bovis, quae S persint earundem Ecclesiarum rescripsit Alexandor IlI 4).lsiiusniodi reaedilicatoris, et redolatoris jus locum obtinet, iam si ecclesia libora, quam si de jurepatronatus fuerit. In Ε clesiis quidem liberao collationis difficultatem nullam palitur. I ainoisi onim, quod humani juris esse desiit servitutem non rincipit ex gonorati axiomale iureconsultorum 5ὶ, nihilominus re-Flaurolor antiquae Ecclesiae perinde habetur, ac si eam ab initio construxerit su).

XXXI. Vorum Ecclesiis de jurepatronatus non debel quilibet

extraneus ad reaedificationem lemere admitti, nisi patronus antea i) Nov. LXVII. cap. g. - 2ὶ L. ususfructuarius novum D. de ususfruetu. - 3 In diei. cap. IX de roserin. Sess. XXV. si) in Cap. de his IV. de Getes. aedis. - 5ὶ In L. caveri D. Eon Inuitia Pra d. lam urb. quam russic. - φὶ Glos. in cap. III. deita ιγ- ver. fundat os

73쪽

requisitus eam confiicere neglexerit, vel recusaverit: nul novor latiratori consensum suum accomodaverit. Antiquus ouimiaiulator, ejus lite heres nd suam Ecclesiam, vel cappellam reaedificandam, vel redolandam debet cmuibus praeserri, ne juro semel quaesito sine culpa. ol per injuriam privetur, ut mouet Fagnanus si), nevo cogatur invitus in communione patronalus stare cum alio sa), ad vitandas discordias , quas parere solet Societas ei communio s3j. Quia patronus pro Ecelesia restauranda juxta antiquam formam, non indiget Upiscopi adsensu, secus quam extraneus si), pluribias Rotae Romanae decisionibus quas laudat, innixus: quemadoindum dudaei aequanimiter lu-

. iurantur antiquas reaedificaro SInagogas, minimci voro novas

construere 5). Quod indicat quysilum antiqui patroni jus adhuc

permauere. Post ruiuam et destructionem Ecclesiae , illudque nonnisi Per cius consensum, vel montumaciam posse aliis coinmunieari, et indulgeri. XXXII. Reaedificalor proinde antiquum patronum nullim de valet supplantare , vel omnino extrudere: sed illi socius, ct compatronus accedit. Primus enim constructor , ejusvo Suosor in fundo saltem permanente patronatum suum relinet, d, rulo licet funditus aedificio Eeclesiae: propterea quod standus pars est rei palmitatum causantis. Explorali nulem iuris est servitutes reales lituo solum amilli, quum lota res pereat: roli-neri, quum pars aliqua supersit ex re perempta 6j, sic onim, Ulpinnus: Fundi usus puetu legato. si vina diruta sit, usus Metus non eaeti, uetur; quis vili muli aurasse est, non m

stis, quam si arbores deeralerint. Sed et eo quoque solo ut subdit Paullus in aeq. L. VIII. in quo fuit villa. uti frui p fero. Quid tamen resumit Ulpianus in aeq. L. IX. si fundus risia fuit Me ysso8 Videamus ne etiam funditisu fructus emti nyuam1 8 et idem diae um egi, ut non Iing Imr. Insu Per compatronum ex sola aedificationis causa patronalia gaud re pust reaedificalionem una cum reaedificalore, lenel cum Lam-

74쪽

consimilaliouo primitus quaesitum. et vicissim comminicatum. XXXIlI. Si tamen lori iam duntaxat quolam patronatus rene discalor primaevus oblinitorii, sortasse cx pacto, et providentia in limine standationis, qui solum non praestitisset, sed expensas lanlummodo ad construoudam ecclesiam , quaeritur, utrum Isreaedificata per alium Ecclesia fundi liis dosolata compatronus hue permanonu Et nogativo respondendum videtur ob sau rem liborialis Ecelesino: quemadmodum in simili juro servit lum pracdialium liberiali polius lavent responsa prii dentum. Nam rei mutatione interire vi fruetum placet; velutι USUM fruetus mihi aedium legatus est, aedes eorruerunt, vel eamatae sunt; gine dubiis eaeΩngintur. An et area γ eertiagimum egi, eaerastis aedibus Noe areae, nee caememtorium ram mu-elum deberi; ol ita Julianus. ot Ulpianus sonsornui 23. Placuit autem Papiniano ei, qui suis tigus ruetum; eae eo quodami sit, nihil asteresceres R. Hac eadem ratione comprobari poterit sententia Viviani si), quod patronatus ex dolatione quaesitus per jacturam dotis penitus amittatur, postque novam dolem ab alio constitutam antiquo patrono nequaquam competat. XXXIV. Vorum Onimvero dissicultato maxima non caret isthaeo proposita patronatus extinctio propior dirutum nodisicium, a missamque dolem. Quaevis enim partium distributio, et materia iam diversarum collatio in Ecclosia landanda minime lol,lii jus individuum patrongius, unde promanat jus adcrescendi,

ei conjunctio, et confusio rationum ad omnos ac singulos qui adsundandam Ecclesiam semel concurrerint. Siquidem conlusio et permixtio soli, aedificii, dolis unum sundatae Ecclesino co pus essicit, et communionem inlor compatronos caumtur. D cente quippe Caio . voluntas plurium dominorum miscentiumn alerias si vo ejusdem generis, sive diversas, commune iniuricorpus ossieli: sed ol si sine voluntate dominorum rasu consi

Sae Sunt duorum maleriae , idem juris ossa dixi l 5j. Et quoniam disseilis ost soli , aedisieli, dolis separastio, quae Deo Sin mel dicalae in usus prosanos reuvari oldiscindi nequeunt, eo

75쪽

r6 : .Pnim permixtione communionem produci, quit in difficilis foret materiae separatio, secus Si facilis, consuit Callistratus frin, et Ulpianus et). Cur ergo dolator ninissa dolo patronatum non relinebit iuro aedificalionis, et tundationis, sibi communicato per conlauualorem, et constructorem Ecelesiae Ex hactenus cxpositis exploralissima ro3 est fundatoribus, aedolat 0ribus reaedificantes, ae redolantes aequiparari : ipsoque jure communi patronalumjusliliae in solidum adquirere ex praecipuis litulis lam primigeniae standalionis, ac dolationis, quam

Succedanoae, ne novae constructionis, set redolationis.

XXXV. Quid juris autem, inquies. si antiquam Ecclesiae dolem quis adauxerit, beneficitimque leniae dilaveriti Id o ronari nunc edisseram. Decretum Synodi I ridoulinae primum proferro lubot s3j. his verbis conceptum : Patronatu3 quicumque in Golema, et quibuSeumque aliis benes iis, etiam Gynitatibus antea liberis adquisiti. a quadraginis annisestra, eι in futurum adquirendi, Seu ex augmento dolis, Em eae Nova conat motione, vel alia εimili musa, ollam

auctoritato Seris Apostolisae ab eisdem ordinariis usi D legatis qui nullius in hiis saeuitatibus , aut prioilogiis impediantur , dii genter. Gnoscantur, et gusae non repererint ob m imo ovidentem Getesiae. vel beneseiis , Seu necessit alom legissimo constitvisa erae , in totum revocemur datque bene esu hujusmodi acte damno illa po33Montium , et restituto pareonis eo, quod ab eis Moiseo Halum est, in pristinum libertatis afatum redueant, nou GStantibus μό-xilogita , eouatitutionibus, et consuetudi nibus etiam mmmmorabilibus. Patres itaque Tridentini aramentum dolis evidonior Ecclesiae neeessarium duulit at probarunt, celeris posthabilis. Cum vero verbum nullum de quantilato augmenti se- corint, eam operae pretium est disquirero ex constitutionibus prastviis Summorum Pontificum.

XXXI l. In noeentius VlII. in sua constitui. N. sedit a x Kal. Septemb. 1485, quae incipit cum ab Apostoliea Sede , gratiosas Patronatus concessiones ab annis ais per Sedem Apostoli- ea in Oxpeditas: et Iadrianus VI in conatis. lV. quae incipii

76쪽

Mnesigamus, seu verius in sua Cancellariae regula publicata die o. Decembris I 522. privilegia patronatuum omnia a primo

anno Pontificatus Innocentii Illi, sellicel 1484, ob quam liboicausam quibuscumquo largita revocavit, exceptis iis, cim fuse eius benesisti, vel Golesiae ad medietatem veri Pator Is Soeundum communem aestimationem de propriis bonis a erant, vel Ecclesiam de novo aedificaverint, vel landilus reaedilium eis rhit, vel landos concesserint. Pula qui summam antiquae doli coaequalem saltem non dederint: medietas enim ista refertur ad totum e dole antiqua, si nova necessione conflatum, addout niterutra medietatem constiluat , juxta receptissimam DD. Interpretationem, quam Rota plaesertim Romana sequuta est I). XXXVI. Patronatus sic roservatus ex dolis Incremento an-liquam dolem vel nequante, vel exuperante a pragmaticis dicitur eae causa Oneroga promanare , et competens eae muto iustitiae ac iure etiam eommunt. Quem proinde patronalum

nedum privilegio Summi pontificis, XXXVIII in verum etiam

ordinario Episcopi adsensu posis reservari, tenent Abbas 2ὶ,

celeri Doctorum gravissimi. Et roelo quidem: in prolatis senim consillulionibus Innocentii VIII, ol Hadriani VI aequo rata

bellir patronatas concessio ex causa novae sundamentalis aediscationis, vel reaedificalionis , quam augmenti dolis usque aumedicialem. Profecto si augmentum ingens fuerit, excedatque, vel saltem coaequet antiquam dolem, quast incongua et Insum- cicus Arel Eeelesie, tune procul dubio amiti pollet integrae dolationi : quoniam paria sunt Ecclesiam esse vel penitus indolatam , vel insulselonior dolatam. Quod probavit etiam Rota coram Coccino fr). Idquo consentaneum doerolo Tridentino sso videtur, dummodo augmentum piusmodi praeseserat ovidentem Ecclesia necessitatem ex insulscientia prioris dolis resullantem. Nam Ordinarius Loci. quemadmodum 'i talis decreti

revocare potest patronatus sine ovidenti triclesiast necessitate constitutos ex nugmento dolis, puta modico, et infra medietalem, ita eos e contrario valet ratos habere, quos ex augmen ci) Dec. 5I8. par. 6. receni: dee. 29. par. 7. dee. 493.13. et passim. - 2ὶ Lib. u. cons. 28. - d) Lib. I. par. I. q. 3.art. 6. - αὶ Lib. 2 q. 8. n. 32.- 53 Disc. 65. de IureP. I . 26. - φὶ TOm. I. discept. eccl. 33. n. in .et Ir.- 7ὶ Dec. IO U. 4. .

77쪽

dotis egregio aliquis legitimo qua si verit ol, manisos iam et

smo οε lalem. Noe pnlronatum holo sola Sedis Inostoli ea onuctoritate constitui ulli modo exprimit Concilium, quod de patronalibus generatim loquitur ex dolis augmento constitutis striti me, puta post agnitam a loci 0rdinario necossi talom I clesiae, et prioris dolis lancius oneribus Ecelesino serendis ministris uo sustoniandis impares. Idqne salis etiam innuit auctoritas Nodis Apostolicae. quam delogavit Episcopis Concilium uJe illa verba: etiam au tori late Seris Apoδtoli ae quibus sano verbis superadditam fuisse ordinariae jurisdictioni polos talom quoquo delegatam ad irritandas concessiones patrona tuum privi- Iogio Ronantiao Sodis sex piscalas, et sine potes lato dolocata or-clinariam sam Episcopos oblinoro juxta mentem Concilii, nemo est qui non videat. Ordinariam vero auctoritalom usurpari oror vocandis patronalibus auctoritato parilstr ordinaria sed ill gillime constitulis , quis inficiari poterit Τ Exploratum propid-roa osi patronatum iustitiae de communi, et pubblico iuro pori ridentinum constitulo posse nuclaritale ordinaria Episcon rum constituli ex nugmento dolis vel usque, vel supra medio-

manae nullam, Irritamque PsSe patronatus reservationem sex

quovis augmento dolis; dicendum est sententiam hanc oblinero quoties vel augmentum dolis lentio fuerit, et insta modio- talem, vel necomitas Ecclesiae, quae susscienter dolata sit minimo urgeal. IIisco enim casibus nequit Ordinarius liberam Eeclosiam in Servilialem redigere, adversantibus juris publici loci lis: quibus por privilegium , ne dispensationem derogare , solinomano Pontifici fas est, Praetereaquo nomini. XL. Benofactores his ne maxime distinguendi a fundatoribus et dolatori bris. Benefactor habetur quietimqtio vol doloni in- sussicientem in limine landalionis, vel augmonium dolis Ecclesino tam fundalao, et competenter dolatae adsigno livol colla-bonios parietes Ecclesiae haud landilus destruelao roseial quem exinde patronam non esset, docent unanimit de Doelo

78쪽

rog ox ennonibus iam productis tr . Nam eonrens 3 non videtur, qvod DFalronatus ad benescia ere asellica pro milla, seu levi, et faesti causa adquiratur . et praegerlim cum

XLI. duoties vel dos permaneus augetur , vel Leclesia per partes redintegratur, ne roscitur, eadem Bdhuc esse moraliter non alia consolur: Glos. in eap. quoniam III. ver. fundat senis de Drepatr. Quemadmodum navis gradeo δaepe resecta e83et, ni ntilla fabula eadem permarieret, quae non nova fui εδο nihilominus eandem navem ease eaerat, mari. Quod δι quia pularet, partibus commutato aliam rem feri, fore ut ea Uva ratione nos spat non de measemus , qua allino anno fulissemus: propterea quod, ut Psilo3ophi Tiserent, eae quibus partieulis minimis eonsisteremtia, hae quotidie ea n auo eorpore deeederent, aliaeque eaefringecus in earwn Deram Succederent. Quapropter c0ua rei v sea eadem conδs Steret ι rem ytisqae eamdem rase existimavit Alfenus 3). XLII. Vivianus 4) lunc opinatur riclesiam penitus destructam, quando si ea reaedificetur, indiget nova consecratione secundum textum. 5). Verum si prolata inibi opistola Vigilii Papao ad Eleutherium inspiciatur, alia omnino apparebit ratio, quam Pontifex.ndhibuit ad consecrationem Ecelesino instaura-lao iterandam. Etenim si motum , violatumque suisset Allaro principale, pariolibus etiam illaesis , reconsecrandam Ecclesiam : secus si Allaro immoto , inviolatoque parietes, corruissent, ac restituti essent, scripsit Vigilius 6). Cui consonat apocrypha epistola Hygini Papae, qui secundo saeculo floruit, per Gratianum producia s7j. Talemque disciplinam viguisse usque ad saeculum undecimum ostendit S. Anselinus 8). Ubi omnes concordaro in hoc scripsit, quod violato principali aliare. t

la Eeclesia cum altare iterum consecranda essel; quum altare 1 Rochus ver. et dotavit. 3. Lamberl. par. I. lib. I. q. 6.

δὶ L. proponebatur 76. D. de iudieiis in Part. I. Lib.

79쪽

non sal propter Ecclesiam , sod Ecelesia propior altare. Puls nam vero ei, qiii a fundamentis dirutam Ecclesiam immolo so lum altare, tinniolisquo reliquiis restitueri l. patronaliam dono gabit uis parietes haud integros roscienti patronaliam lar. Holur ob altaris diruti restaurationem' Nec silas ergo rei lorandae consecrationis sociandum textum opistolae Vigilianae a Vi-viano prolatum haud recto. dirigit patronatum reaedificalion adquirendum. Aptiores tamen erunt decretalos Alexandri III si),

oi Innocentii III set , qui volori jam abrogata disciplina dis linxerunt consecrationem altaris a consecration o Leclesiae; deelarantque ob aliaris molionem, soli enormem in pidis consecrati fracturam altare Solum denim consecrari , nullatenus vero Eeclesiam, cujus parietes pormanserint illaesi: Heel id ait Al xandor ) quidam canones innuere videantur: luoniam vero bonis nedum propriis , sed alionis ollam, et modo vol untario, modo coacto landantur, dolantur, reaedifica lur Ecelesino ; par est ad coronidem capituli, quo do ngitur, has oxpondoro circumstantias. XLIII. Propriis quidem bonis, non vero alienis Ecclesiam, vol beneficium landaro , construere, dolaro cum debore, qui patronatum cupial adipisci, animadvertere juvat 3), ad planius intelligonda, quas inde deducuntur . consectaria. 9uandoquidem nonnisi facultates suas in Ecclesiam conserentibus, et libberaIilalem exerconlibus retributio justa debetur, et vicissitudo

juris patronatus I). XLIV. Si propterea quis Ecclesiam landavorii, ac dolaverit

pro alionao voluntatis exsequutione tanquam nudus minister, elmandalarius , non ossicitur procul diibio patroniis quoniam ejusmodi actus landalionis, ac dolationis mandanti, bonaque sua conserensi, non exequenti, vel res alienas impendenti iribub

XLV. At heredom mandantis excipe. Qui licet fundationem Leelosiae de bonis hereditariis adimpleat juxta lesia loris volum talem, patronatum nanciscitur nedum iure defuncti, cuius per

80쪽

SIsonam heres ipse repramentat, ac sustinet I), vertim suo oliatii juro, ut polo qui per aditionem bona hereditatis omesa suum es

seti patrimonium sa)

XLVI. Eodem iuro nasterium do redditibus ecclesiasticis constructum tradi, et subjici in vim patronatus in Oidem Ecele- Siae , cuius orant redditus, deerevii VIII Synodus 3j apud Gratian M. Et Alexandor IlΙ Eboracensi Arcisiepiscopo re

scripsit in nova Ecclesia intra sines antiquae Parochialis aediscala , dequo obventionibus ejusdem villio dolata honorem . competentem , et praesentalionem parochi stialis praesertim, reelori matricis Ecelesine reservari debere 5). duam0brem si etesiae decimis landalae pationatum is nanciscitur , ad quem decimae portinebant s). Consentaneum hoc est sententiae Sabini, et Cassii velorum jureconsultorum , qui putarunt contra Nervatu, et Proculum speciem oX alieni maloria nomino suo faciam ab aliquo, non utique ad lactentem, sed ad materiae dominum perlinure, quia sine materia nulla species ossici possit: et roelo quidem, ubi specios ad materiam reverti possit s72. XLVII. Si voro quis Ecclesiam. Cappellamve conStruxerit ox oblation4bus. et eleemosynis sidelium, haec statum libortatis

Sortitur, adeo ut nec populus earum largilor, nec easdem colligens , aut expendens patronatum sibi vindicaro quoal: res iiiin oblario, aut eleemosynaliter traditae sunt Ecclesiae, quae de suis proinde bonis dici inr constructa, populusque in tradendis eleemosynis animum habere non praesumitur reservandi patronatum: alias nulla foret libera Ecclesia, quum omuta eleemosynis fidelium construci ac sere censeantur 8j. ALVIII. Ilidoni si quis per hostium debellationem recuperaverit bona Ecclesiae , patronatus ipso jure non ossicitur sine