장음표시 사용
141쪽
Ens vero fetum claram et diuinctam perceptionem secludit; quia homo ex sola m ra libertate, ri non, ut in fessis, insciens; sed prudens et sciens Connectit, quae Connectere, et disjungit, quae disiungere vult. Eris denique rntionis nihil est praeter m dum cogitandi, qui insecuit ad res intellectas facialius νetinendas , e licanticis atque imaginandas. Ubi notandum quod per modum cogitandi intelliis gimus id, quod iam Schol. propos. 4. pari. I. ex Hicuimus. Dempe omnes cogitationis assectiones, Videlicet inteHectum. laetitiam imaginationem, Elcis
cinibus cogitandi modis ros ratineamus. 9 Quod auteIn
s J dentur quidam modi cogitandi, qui inser iunxad res firmius atque facilius retinendas, et ad ipsas, quando volumus, in nr riter' revocandaS, aut menti praesentis sistandas . satis cotistat iis, qui notissima illa regula Memoriae utuntur: qua nempe alm in Novissimam retinendam et memoriae imprimendam ad aliam nobis familiari m recurritur, quae VeInomine tenus Vel re ipsa cum hac conveniat. Huno similiter in modum Philosophi res omnes naturales certas classes reduxerunt, ad quas recurrunt, ubi
filiquid novi ipsis occurrit, quas Vocant genus, De
eae liciariciaru etiam modos cogitandi habemus, de--ivinando scilicet. am per comparationem ad aliam. Nodi cogitandi, quibus id efficimus, vocantur tempus. Mumerus, mensura, et siquae adhuc alia sunt. Horum autem tempus inservit durationi explicam flae, numerus quantitati discretae. mensura qua litati continuRe.
Ptiibtis cogitandi modis res imaginomur.3 Denxque, cum
assueti simus omnium , quae intelligimus, etiam imagines aliquas in nostra phantalia depingere; fit,
tit non inentia politive, in sar entium, irranginemUr. Nam niens in Ie sola spectata, cum si res Cogitans, non majorem habet potentiam ad assirmandum, quam
142쪽
st Unm n A negandum: imaginari vero cum nihil aliud
sit. Riarim ea, quae in Cerebro reperiuntur a motu spiritimm, qui in sensibusl ab objectis excitatur. vestinia sentire, talis sensatio non, nisi confusa aMrmatio. esse potest. Atque binc fit. ut omnes mo. Hos , qHibus mens utitur ad negandum, quales sunt. ca Citas, extremitas liVe finis, terminus, tenebraa aetC. tari quam entia imaginemur.
inneiar. I Unde claro patet. hos modos cogitandi nota esse ideas rarum, nec ullo modo ad ideas revocari Posses; quare etiam nullum habent ideatum, quod necessario existit, aut existere Potest. Causa autem, ob quam hi modi cogitandi pro ideis rerum habentur, est, quia ab ideis entium realiuni tam imm diale Proficiscuntur . et oriuntur, ut facillime Cum ipsis ab iis, qui non accuratissime attendunt, confundantur: unde etiam nomina ipsis impossie- PMxurit, tanquam ad Iignificandum entia extra mentem nostram existentia, quae Entia , sive potius Non en
videre est, quam inepta sit illa divisio. qua dividi
tur ens in ens reale, et enS rationis; dividunt enim eris in ens et non-ens, nut in ens et modum cogitandi: Attamen non miror Philosophos verbales, sive grammaticales in similes errores. incideret res enim ex nominibus judicant, non autem nomina
c Ens ratἰonis quomodo dies marum nihil, se quomodo
Em isalo. NeC minus inepte loquitur. qui ait ens rationis non esse merum nihil. Nam si id, quod iItis hominibus significatur, extra intellectum quaerit, 'merum nihil esse reperiet: si autem Ipsos modos cogitandi intelligit, vera entia realia sunt. Nam cum rogo, quid sit species. nihil aliud quaero, quamn turam istius modi cogitaruit, qui teVera est en S,
143쪽
et ab alio modo cogitandi distinguitur ; verum, hi
modi cogitandi ideae vocari non Post int, neque veri aut salii possunt dici, sicut etiam amor non potest vera is aut salsus vocari, sed bonus aut malus. Sic Plato cum dixit. hominem esse animal bipes sino plumis, non magis erraVit, quam qui dixerunt hominem elle animal rationale . nam Plato non minus eo novit, hominem esse animal rationale, qtiam caeteri cognoscunt; Verum ille hominem revocavit ad certam classem. ut quando vellet de homine cogitainro, ad illam classem reciirrendo, cujus facile recordati potuerat. statim in cogitationem hominis inci-dseret : Inio Arii toteles gravissi ine erravit, si putavit se illa sua definitione humanam essentiam adaequato explicui IIe: An vero Plato bene fecerit, tantum quaeri pollet. Sed haec non sunt hujus loci.
In Poeum inrestigations Entia realia cum Utibiae rationis
non ton tinndemia.) ΕΚ omnibus Iupradictis inter ens reale et critis rationi, ideata nullam dari convenientiam apparet. Unde etiam fac ile videre eli, quam sedulo sit cavendum in investigatione ρerum, ne entia reR-lin. cum eritibus rationis confundamus. Aliud enim eli, inquirero iri serum natiiram, aliud in modos, qui biis res a nobis percipiuntur. D Haec vero si con-l 'Ji fondantur, neque modoo Percipiendi, nequo natur in ipsam intelligere poterimus; imo vero. quod maximum est, in causa erit, quod in magnos errores incidemus, quemadmodum Invitis huculqua
cpuomodo Ens rationis, et ris fotum disinguantur. N
tandum etiam, quod multi confundunt ens rationis cum ento ficto: putant enim ens fictum etiam es saetis rationis, quia nuIlam extra mentem habet exi si entiam. Sed si ad entis rationis, et entis ficti dein sinitiones modo tradi: as recte attendatur, reperietur inter ipsa, tum ex ratione causae, tum etiam eri eo riam nutui .i, absque respectu causae, magna disserenita. Ens fictum enim nihil aliud esse diximus. - quum
144쪽
ΜΕTAPHYsICA. 93 quam duos terminos connexos ex sola mer1 voluntate Iirist ullo ductu rationis; unde ons fictum casu potest Esse vertim. Ens vero rationis . nec a sola Iuntate dependet, nec ullis terminis inter se conis Mexis constat, ut ex definitione satis fit manifestum. Si quis igitur roget, an ens fictum ena reale sit, an
vero eris rationis, tantum repetendum atque rege-xendum eIt id, quod jam diximus, nempe male dividi ens in ens reale. et ens rationis, iste que m Io fundamento quaeritur, an eris fictum ens reale fit, an vero rationis: supponitur enim omne ens dis vidi iri ens reale, et rationis. Eriιis dioisio. Sed ad nostrum propositum reVertain muT, R quo videmur utcunque jam deflexi .. Exentis definitione, vel, si mavis descriptione iam tradita facile videre est, quod ens dividendum si liri'ens. quod sua natura, necessario existit, sive cujus essentia . . involvit existeritiam, et in eriS, cuius essentia non involvit exilientiam . nisi p ossibilem. Hoc ultimum dividi lux in Substantiam et Modum , quorum demnitiones Part. a. Art. 5 I. 52 et 56. Princ. Philos. tra dunturi, quare non necesse est, eas hic repetere. Sed antum notari volo circa hanc diuisionem, quod ex- Presse dicimus ens dividi in Subitantiam et Μodum; mori vero in Substantiam et Accidens: nam Accidens nihiI est praeter modum cootandi; utpote quod so,. IuIImaodo respectum denotat. Ex. grati cum dico triangulum moveri. motus non est trianguli Γ' Imodus, sed corporis, quod movetur e unde motus reipectu trianguli accideris vocatur: respectu vero cor. Poris est sive eris reale, sive modus: non enim potest motus concipi sine corpore, at quidem sine triangulo. . Porro ut jam dicta , et etia in quae sequentur, melius intelligantur, explicare conabimur, quid Pur
ese essentiae, esse eaeisentitie, up ideae, ac donique
eLe potentiae intelligondum sit. Quo etiam nos mΟ- et quorundam ignotantia. qui nullam distinctionem agnoicunt inter essentiam et existentiam, vel, fi
145쪽
agnoscunt, esse essentiae cum esse ideae ves esse pa
tentiae confundunt. Ut his igitur, et rei ipli satisfaciamus, rena quam di itincte poterimus, in sequentibus explicabimus. CAP. II. Quid se esse Essentiae . quid esse Exisentiae. quid esse Ideae, quid esst Potentiae. Ut clara percipiatur, quid per haec quatuor intelligendum sit, tantum necesse et t. ut nobis ob oculos ponamus ea, quae de substantia increata, sivo de Deo diximus, nempe
continere id quod formaliter in rebus creatis reperitur, hoc est, Deum talia attributa habcre, qnibus
omnia creata eminentiori modo contineantur, vide Part. I. axi Om. 3. Et Coroll. I. Prop. 12. EX. gr. e terisonem clare concipimus sine ulla existentia, ideoque. Cum per se nulIam habeat vim existendi, a Deo creatam esse demonstravimus, Prop. ultima pari. 1. Et, quia in causa tantundein perfectionis ad miniamum debet esto, quantum est in effectu, sequitur, omnys perfectiones extensionis Deo inesse. sed qri in postea rem extensam ex sua natura divisibileni esse videbamus, hoc est, imperfectionem continere, ideo Deo extensionem tribuere non Potuimus, Part. 1. Propos. I 6, adeoque fateri cogebamur, Deo aliquod L-J attributum inesse, quod omnes materiae perfectiones excellentiori modo continet, Schol. prop. 9.Par L i. quodque vices materiac supplere potest. o P. Deum so ipsum, atque omnia alia intellig re, hoc est, omnia objective etiam in se habere, pari. 1. Prop. 9.s0. Deum esse omni ana rerum causam, eumquoax absoluta libertate voluntatis operari.
Ex his Itaque clare videre eit, quid per illa quatuor intelligendum sit. Primum enim ele scilicet Essen
146쪽
creatae in attribui is Dei comprehenduntur: ese deinde Ideae dicitur, prout omnia objactive in id ea Dei continentur: esse porro Polentiae dicitur lanis tum respectu potentiae Dei, qua omnia nondum adhuc existentia ex absoluta libertata voluntatis crearis Potuerat: esse 'denique Misentiae est ipsa rerum eiacentia extra Deum, et in se considerata. tribuitur-9ue rebus, postquam a Deo creatae sunt.
Ex quibus clare apparet haec quatuor non uisiingui inter se. nisi in rebus ἰcreatis: In Deo vero nullo modo. Deum enim non concipimus fuisse potentia in alio, et ejus existentia, ejusque intellectus ab ejus essentia non distinguuntur.
facito ad quaeItiones, quae palliin de essentia Circumferuntur. respondere possumus. Quaesitones au em hae sunt sequentes: an essentia distingua lux ab exi-
flentia. Et si diltinguatur, an sit aliquid diverIum ab ideat et si aliquid diversum ab idea sit, an habeat aliquod esse extra intellectum ; quod pol tremum sane
necessario fatendum est. Ad primam autem sub distinctione respondemus, quod essentia in Deo non distinguatur ab existentia; quandoquidem fine hac illa non potest concipi: in cacteris autem essentia dissert ab exstentia; potest nimirum sine hac concipi. Ad secundam vero dicimus, quod res, quae .Xtra intellectum clare et distincte, sive vexe concipitur, aliquid diversum ab idea fit. Sed denuo quaeritur, an illud esse extra intellectum sit a se ipso, an vero a Deo creatum. Ad quod respondemus, essentiam formalem non esse a se . nec etiam creatam; haec drio enim supponerent rem actu existeris: D d a triR,Ia essentia divina pendere, in qua omnIa continun tur; adeoque hoc sensu iis assen ciuiur. qui dicunt essentias rerum actorias esse. Quacri adbuc Posset, quomodo nos, nondum intellecta natura Dei, rerum
147쪽
essentias, intelligamus; cum illae, ut modo diximus, a sola Dei natura pendeant. Ad hoc dico, id ex eo oriri quod res iam creatae sunt: si enim non essent creatae, prorsus concederem. id impossibile fore, nisi post naturae Dei adaequatam cognitionem: eodem modo ac impossibile est, imo maeis imposibile, quam, eri nondum nota natura Parabolae na turam eius ordinatim applicatarum noscere.
Cur auetor in desnitiona ossanaias mi mi attributa rseurrie
Porro notandum, quod, quamvis essentiae modOrum non existentium in illorum substantiis comprehendantur, et eorum esse essentiae in illorum substantiis sit, nos tamen ad Deum recurrere voluimus, ut generaliter essentiam modorum et substantiarum explicaremus, et etiam, quia essentia modorum nocifuit in illorum substantiis, nisi post earum creationem, et nos esse essenὶiarum aeternum quaereba-
cur aliorum d nitionas non νaeansuit. Ad haec non
puto operae pretium esse, hi P Authores, qui diversum a nobis sentiunt, refutare, nec etiam eorum definitiones aut descriptiones de essentia et exilientia examinare: nam hoc modo rem claram obscuriorem redderemus: quid enim magis Clarum, quam, quid sit essentia et existentia, intelligere; quandoquidem nullam definitionem alicuius rei dare possumus, quin simul ejus essensium explicemus.
ssi tu . Denique, si quis Philosophus adhuc dubitet, an essentia ab existentia distinguatur in rebus cre iis . non est quod multum de desinitionibus essentiae et existentiae laboret, Di istud dubium tollatur: si enim tantum adeat statuarium aliquem, aut fabrum liana ium; illi i psi ostendent, quomodo ita- tuam nondum evistentem cerin ordine concipiant, at postea eam ipsi existentem Praebebunt. c1P.
148쪽
tis, quatenus ens est, sic explicata, ad aliquas sy q ejus allectiones explicandas transiriaris; tibi rotan dum Venit, quod per assectiones hic intelligimus id, quod alias per attributa denotavit Cartesius inpari. I. Princ. Philos art. 52. Nam ens', quatenus ens est, per se soIum, ut substantia, nos non assici quare per aliquod attributum explicandum est, a quo tamen non, nisi ratione, diuinguitur. Unde non satis mirari possum illorum ingenia subtilissima, qui medium quaesiverunt, non sine magno det in mento veritatis, inter ens et nihil. Sed in eorum errorem refutando non morabor, quandoquidem ipti, tibi talium assectionum definitiones tradere moliunis tur, in vana sua subtilitata prorsus evanescunt. Amerionum dUnitio. Nos igitur rem nostraan agmmus, dicimusque Entis Uestiones esse, quaedam attributa, sub quibus uniusc usque essentiam Tel ex sentiam intelligintiis, aqua tamen non nisi riatione distinguuntur. De his quasdam, non enim omnes pertractare mihi assumo hic explicare, et a denomis nationibus, quae nullius entis sunt assectiones, s Parare conabor. Ac primo quidem agam de eo, quod est necessarium, et impossibile. ' i
cs uot modis ras dicatur necessaria et impossibilis. Duobus
modis res dicitur necessaria et impossibilis, vεΙ r spectu suae essentiae, vel respectu causae. Respectu essentiae Deum necessario existere. novimus: nam ejus essentia non potest concipi line existentia: chia maera vero respectu implicantiae sua essent the non potis est . ut existat. Respectu causae dicuntur res, ε. g. materiales, esse impossibiles aut nocessariae: nam si tantuiti ad earum essen iam respicimus, illam concipere possumus clare et distincte sine existentia, quapcopter nunquam existere possunt vi et necessitate essentiae: sed tantum vi causae, Dei nempe omnium
149쪽
verum creatoris. Si itaque in decreto divino est. at res aliqua existat, necessario existet; sin minus f μδJ impossibila erit, ut existat. Nam per se mania festum est, id quod nullam causam, internam scilicet aut externam, habet ad existendum, impossibila esse, ut existati atqui res in hac secunda hypothesi Ponitur talis. ut nequo vi suae essentiae, quam per usam internam intelligo, neque vi decreti divini, unicae omnium rerum causas externae, existere posIita unde sequitur, res. ut in sec. hyp. a nobis statuuntur. impost biles esse, ut existant.
dum Venit, in Chimaeram, quia neque in intellectu est. neque in imaginatione . a nobis ena verbaIe comm de vocari posse; nain ea non nisi verbis exprimi po- , test. Εα gr. Circulum quadrat ima verbis quidem evi Primimus, imaginari autem nullo modo, et Inullo
minus intelligere possumus. Quapropter Chimaera Praeter Verbum nihil est, ideoque impossibilitas inter affectiones entis munerari non potest: est enim
mera negatio. trus eroatas, quoad Usentiam se Oxsantiam a Das depandors.Fa'. Notandum venit quod non tantum rerum Creaviarum existantia: verum etiam, ut infra in sec. parti evidentissime demonstrabimus, earum essentia et natura a solo Dei decreto dependet. Ex quo olare se quitur, res creatas nullam ex se ipsis habere necessitatem: nempe quia ex se ipsis nullam habent essentiam, nec a se ipsis existunt.
nique notandum est quod necussitas, qualis vi causae in rebus creatis est, clientur vel respectu earum essentiae. vel respectu earum existentiae: nam haec duo in rebus creatis distinguuntur, illa enim a legibus naturae aeternis dependet. haec vero a serie et orίine causa muri Verum in deo, cujus essentia ab illius existemia non distinguitur, essentiae necessitas etiam
150쪽
etiam non distin litur a necessitate existentiae; unde sequitur, quod si totum ordinem naturae conciporemus, inveniremus, quod. multa, quorum naturam clare et distincte percipimus, hoc est, quo una essen tia necessario talis est, nullo modo pol Ient existere; nam tales res in natura existere aeque impossibile r Periremus, ac iam cognoscimus impossibiles esse, ut magnus elephantus in acus foramine recipi possit: quamvis utriuSque naturam clare percipiamus. f--JUnde existentia itiarum rerum non esset. nisi chima Ta, quam neque imaginari. neque intelligere poti
haec do necessitate et impossibilitate, quibus pauca de possιbili et eontingente' visum est adjungere; nam
haec duo a nonnullis pro rerram affectionibus habenis tur; cum tamen revera nihil aliud sint, quam deis fectus nostri intellectus, quod clare ostendam. postquam explicavero, quid per haec duo intelligenis dum sit,c Quid sit ossibilo. nid eontingens. Res Possibilis itaque dicitur, cum ejus causam esscientem quidem in--lligimus; attamen an eauja determinata se, ignOramus; Unde etiam ipsam, ut possibilem, non v TO Neque ut necessariam, neque ut impollibilem considerare possumus. Si autem ad rei essentiam sm-PIiciter, non Dero ad ejus causam attendamus, itilam contingentem dicemus, hoc est, illam, Ut memdium inter.Deum et chimaeram, ut sic loquar, confiderabimus, nempe quia ex parte essentiae Dialis
iam in ipsa reperi'us necessitatem existendi, ut inessentia divina, neque etiam implicantiam sive impos bilitatem. ut in chimaera. Quod si quis id, quod ego Possibile voco, eontingeris, et contra id, quod ego contingens, Possibile vocare velit, non ipsi contradicam: neque enim de nominibus disputare soleo. Sat erit, si nobis concedat. haec duo non