장음표시 사용
161쪽
nuo ipsis tribui debet: at de earum essentia nihil δρ*J simile potest dici. Verum Deo, quia existentia est
de ipsius essentia, futuram existentiam tribuere non possumus: eadem enim, quam tum haberet, etiamnum ipsi actii tribuenda est. vel . ut magis proprie Ioquar, Deo infinita actu existentia competit eodem modo, ac ipsi actu competit infinitus intellectus. Atque hanc infinitam existentiam Acterraitatem voco, quae soli Deo tribuenda, non vero ulli rei creatae; non, inquami quamvis earum duratio utroque careat fine. Haec de aeternitate; do Dei necessitate nihil dico; quia non opus est, cum eius existentitiam ex ejus essentia demonstravimus. Pergamus
Mirati persaepe fuimiis futilia argumenta, quiabus Dei Unitatem adstruere conantur Aritho'S, qualia sunt, Si unus Motuit mundum creare, Ciaeteri
essent frustra ; s omnia in eundem senem con Pirerit,
tib tiuo conditore sunt Producta, et simi lia, a relationibus aut denominationibus extrinsecis petita. Qua propter, illi , omnibus insuper habitis, nostrant demonstralionem, quam clare Poterimus ac breviter, hic proponemus, idque sequenti modo. Inter Dei atti ibula numeravimus etiam sum-- mam intelligentiam, addidimusque ipsunt omnem suam perfectionem a se, non vero ab alio habere. Si iam dicas plures dari Deos, seu eritia summe perfecta , necessario omnes debebunt esse summe intelligentes; quod ut fiat, non susscit, unumquemque se ipsum tantum intelligere: nam cum omnia intelligere debeat unusquisque, et se et caeteros debebit intelligere: eX quo sequeretur, quod Persectio uniuscujusque intellectus partim a se ipso, partim ab alio dependeret: Non Poterit igitur quilibet esse enssumme perfectum, hoc est, Ut modo notavimus,
UyJ ens, quod omnem suam periectionem a se, non
162쪽
ΜETAPHYSI A. III vero ab alio habet; cum tamen iam demonstraver,mus Deum ens perfectissimum esse, ipsumque exussere. Unde jam possumus concludere, eum unucum tantum existere, si enim plures existerent, seis
queretur, ans perfectissimum habere limperfectionem. quod est absurdum. Haec de Dei Unitate. CAP. III. Da Immenseata Dei. Docuimus antea, nullum ens posse concipi finitum, et imperfectum, id est, de nihilo partis cipans, nisi prius ad ens perfectum et infinitum attendamus, hoc est, ad Deum; quare solus Deus dicendus absolute infinitus, nimirum quatenus r Perimus ipsum revera constare infinita perfectione. At immensus sive interminabilis etiam potest dici, quatenus respicimus ad hoc, quod nullum detur en quo perfectio Dei terminari possit. Ex quo sequitur, quod Dei Infnitas, invito vocabulo, sit quid maxime positivum; nam eatenus ipsum infinitum esse dicimus, quatenus ad ejus essentiam sive sumiamam perfectionem attendimus. Durnenseas vero Deo tantum respective tribuitur; non enim pertinet ad Deum, quatenuS absolute tanquam ens persectissimum , sed quatenus ut prima causa confideratur, quae quamvis non esset perfectissima , nisi respectuentium secundariorum, nihilominus tamen esset imis mensa. Nam nullum esset ens, et per consequens nullum posset ens concipi ipso perfectius, quo te minari, aut mensurari posset. Uin fusius do his Ax. s.
Autliores tamen passim, ubi de Dei inmenstate agunt, videntur Deo quantitatem tribuere. Nam ex hoc attributo concludere volunt, Deum necessario ubique praesentem debere esse, quasi vellent dicere , si Deus in aliquo non esset Ioco, eius quantitas esset terminata. Quod idem adhuc melius appareteX alia ratione, quam asserunt ad ostendendum, f* -J Deum esse infinitum, sive immensum chaec duo enim
163쪽
inter se confundund et stiam esse ubique. Si Deus, aiunt, actuS est purus. ut revera est, necessario est ubique et infinitus; nam si non esset ubique; . aut non poterit esse, ubicumque vult esse, aut necessario ΝΒ) moveri debebit: unde clare vidεro est, illos menstruelix Deo tribuere, quatenus ipsum, ut quantum, considerant; nam ex extensionis proprietatibus haec argumenta sua petunt ad Dei Imme sua-eem affirmandam, quo nihil est absurdius. Si iam quaeras, unde ergo nos probabimus. Deum esse ubique; respondeo, id satis superque a nobis jam demonstratu in esse, ubi ostendimus nihil ne momento quidem existere posse, quin singulis
momentis a Deo procreetur. Omnipraofantia Dot explieari nequit. Iam Vero, ut Dei
ubiquitas aut Praesentiα in Digulis rebus debite intelligi posset, necessario de buxet perspecta esse intima natura divinae voluntatis, qua nimirum res creavit, quaque eas continuo procreat; quod cum humanum captum superet, impossibile est explicare, quomodo Deus sit ubique. Quidain statuunt Dei Immenstat L esse triplicem, nenipe essentiae, potentiae, ct deniquo praesentiae; seu illi nugas agunt; videntur enim disti guere inter Dei estentiam et eius potentiam. Omi rotentiam non distingui ab eius assantia. Quod idem etiam alii magis aperte dixerunt, ubi nempe ajunt, Deum esse ubique per potentiam; non autem Per eia sentiam: quasi vero Dei potentia distinguatur ab om-Nibus eius a tributis, seu infinita essentia, cum tamen
nihil aliud esse possit. Si enim aliud quid esset; vel
esset aliqua cxeatura, vel aliquid divinae essentiae accidentale, sine quo concipi posset: quod utrumque absurdum est. Si enim creatura esset, indigeret Dei potentia, rit conservaretur, et sic daretur Pro. gressus in infinitum. Si vero accidentale quid, non esset
164쪽
Pra demonstravimus. Nae illius Omniprassentiam. Denique per Iniuriensistatem praesentiae etiam videntur aliquid velle praeleeessentiam Dei, per quam res creatae sunt, et con- Itinuo Conservantur. Quae sane magna est absurdistas, in quam lapsi sunt ex eo, quod Dei intellectum Cum humano confuderunt, eiusque potentiam cum potentia regum saeP. Compararunt. CAP. IV. De Immutabilitata Dei.
Per mutationem intelligimus hoc loco omnem illam Variationem, quae in aliquo subjecto dari potest, integra permanente ipsa essentia subiecti; quamvis Vulgo etiam latius sumatur ad significandam rerum corruptionem, non quidem absolutam, sed quae simul includit generationem corruptioni subsequentem, ut cum dicimus caespites in cineres mutari, homines mutari in bestias. Verum Philosophi ad hoc
denotandum alio adhuc Vocabulo utuntur, nempe Transformationis. At nos hic tantum de illa ium tatione loquimur, in qua nulla datur subiecti transformatio. ut cum dicimus Petrus mutavit colorem,
Videndum iam, an in Deo taIes mutationes habeant locum; nam de transformatione nihil dicersopus, postquam docuimus Deum neossario existere, hoc est, Deum nod posse desinere esse . seu in alium Deum transformari; nam tum et esse desineret, evsimul plures dii dari possent, quod utrumque absumdum esse ostendimus. Ut autem, quae hic dicenda supersunt, disi inctius intelligantur, venit considerandum, quod Omnis mutatio procedat vel a causis externis, voIento aut nolente subjecto, vel a causa interna. et electiorio ipsius subiecK. Ex. grat. hominem nigrescere, Regrotare, crescere. et simiIta procedunt a causis extermis;
it Ia invito subjecto, hoc vero ipso subjecto cupiente; usus
165쪽
velle autem ambulare, se iratum ostendere etc. veniunt a causis internis. pro Priores vero mutationes. quae a. causis externis
yy'J procedunt, in Deo nullum habent locum; nam latus est omnium rerum causa, et a nemine patituri Adde quod nihil creatum in se ullam habeat vim exustendi; adeoque multo mirius aliquid extra se, aut in stiam causani operandi. Et, quamvis in sacris Litteris saepe inveniatur, quod Deus propter Peccata hominum iratus et tristis fuerit, et similia, in iis essectus sumitur pro causa; quemadmodum etiam diiscimus, Solem aestate quam hyeme fortiorem et altiorem esse, quamvis neque situm mutaverit. neque vires resumpserit. Et quod talia etiam in sacris Liti ris saepe doceantur. Videre est in Esaia; ait enim cap. 59. VS. 2. ubi Populum increpat: Pravitates vestrae Nos a Destro Des smarant. Pergamus itaque et inquiramus, an in Deo a Deo ipso ulla detur mutatio. Hanc varo in Deo dari non concedimus, imo ipsam prorsus negamus; nam omnis mutatio, quae a voluntate dependet, fit ut subjectum suum in meliorem mutet ita tum, quod in ente perfectissimo locum habere nequit. Deinde etiam talis mutatio non datur, nisi aliquod incommodum evitandi, aut aliquod bonum, quod deest, acquirendi gratia; quod utrumque in Deo mullum locum habere potest. Unde concludimus Deum esse ens immutabile. Nota, me communes mutationis divisiones hio consulto omisisse, quamvis a Ii quo modo ipsas etiam complexi sumus; nam non opus fuit ipsas singulati in a Deo remoVere, cum Propos. I 1. Part. I. demonstraverimus. .Deum esse incorporeum, et cominmunes illae divisiones solius materiae mutationes
166쪽
CAP. V. Do Simylicitate Dei. .
III Pergamus ad Dei Simplicitatem. Hoc Dei attributum ut recte intelligatur, in memoriam reVocanis
da sunt, quae Princip. Philosophiae Part. 1. Art. 43. et 49. Cartesius tradidit: nimirum in rerum na- Itura nihil praeter substantias et earum modos dari, unde triplex rerum distinctio deducitur, Arti c. sio. 61. et 62. Realis scilicet modalis et rationis. Realis vocatur illa, qua duae substantiae inter se dili in guuntur, sive diversi, sive ejusdem attributi: ut ex. . cogitatio, et extensip, vel Partes materiae. Hae que eX eo cognoscitur, qi. od utraque sine ope alte-xius concipi et per 'consequens existere possit. Μ datis duplex ostendituri nimirum quae est inter modum substantiae, et ipsam substantiam; ae quae est
Inter duos modos unius ejusdemque substantiae. Atque hanc ex eo cognoscimus, quod, quamvis utemque modus absque ope alterius concipiatur, neutcrtamen absque ope substantiae, cuius sunt modi: Il-Iam Vero ex eo, quod, quamvis substantia illa positconcipi sine suo modo, modus tamen sine substantia concipi nequeat. Rationis denique ca esse dicitur, quae Oritur inter substantiam et suum attiabulum; ut cum duratio ab extensione distinguitur. Haecque etiam ex eo cognoscitur, quod talis substantia non
possit sine illo attributo intelligi.
Ex his tribus omnis compositio 'oritur. Prima enim compositio est . quae sit ex duabus aut pluribus substantiis ejusdem attributi, ut omnis compositio, quae fit ex duobus aut pluribus corporibus; live diversi attributi, ut homo. Secunda fit unione div sorum modoriam. Tertia denique non fit, sed tantum ratione quasi fieri concipitur, ut eo facilius res intelligatur. Quae autem hisce prioribus duobus modis non componuntur, simplicia dicenda sunt. Ostondendum itaque Deum mori esse quid compositum, eX quo poterimus concludere, ipsum esse
167쪽
II 6 eris simplicissimum, quod facile essectum dabimus.
Cum enim per se clarum sit, quod partes compone tes priores sunt natura ad minimum re composita, necessario substantiae illae, ex quarum coalitione et unione Deus componitur, ipso Deo priores erunt natura, et unaquaeque per se poterit concipi, quamvis Deo non tribuatur. Deinde, eum illa inter se 'J necessario realiter distinguantur, necessario etiam unaquaeque per se absque ope aliarum poterit exist xe; ac sic, ut modo diximus, tot possent dari dii. quot sunt substantiae, ex quibus Deum componi supponeretur. Nam cum unaquaeque per se possit exiliere . a se debebit existere; ac proinde etiam vim habebit sibi dandi omnes perfectiones, quas Deo imesse ostendimus etc. ut iam propos. I. pari. I. ubi e i stentiam Dei demonstravimus, fuse explicuimus. Cum autem hoc nihil absurdius dici possit, conci dimus Deum non componi ex coalitione et unione substantiarum. Quod in Deo etiam nulla detur compositio diversorum modorum satis convincitur ex eo, quod in Deo nulli dentur modi: modi enim
oriuntur ex alteratione substantiae, vide Princ. Part. I. Art. 56. Denique si quis velit aliam compositionem fingere ex rerum essentia et earum existentia; huic nequaquam repugnamus. At memor sit nos jam satis demonstrasse, haec duo in Deo non aistingui.
Atque bino iam clare possumus concludere, omnes distinctiones, quas inter Dei attributa facimus, non alias esse, quam rationis, nec illa revera inter se distingui: intellige tales rationis dii tinctioneS, qualeS modo retuli, nempe quae eX eo Cognoscuntur, quod talis substantia non possit sine illo attributo esse. Unde concludimus Deum esse ens simplicissimum. Caeterum Peripateticorum distinctio- nuria farraginem non curamus, transimus igitur ad
168쪽
CAP. VI. De Vita Dei. Ut hoc attributum, Vita scilicet Dei. reti intestigatur, necesse est, ut generaliter eXplicemus. quid in unaquaque re per eius Vitam denotetur. Rix . sententiam Peripateticorum examinabimus. Hi Per vitam intelligunt marisionem altricis animae cunicalore, vide Arist. lib. I. de Respirat. 8. Εt qilia tres finxerunt animas vegetativam scilicol sensitivam I k'Jet intellectivam, quas tantum plantis, brutis et hominibus tribuunt; sequitur, ut iplimct fatentur, reliqua vitae expertia esse. At intelim clicere non audebant, mentes et Deum vita carere. Verebantur
fortasse, ne in ejus contrarium inciderent, nempe si vita careant, mortem eos obiisse. Quare Aristote-Ies Μetaph. lib. II. cap. I. adhuc aliam dofinitionem vatae tradit, mentibus tantum peculiarem; nemps
Intellectus o eratio vita est; et hoc sensa Deo, qui scilicet intelligit, et actus purus est, vitana tribuit. Verum in his refutandis non multum defatigabimur; nam quod ad illas tres animas, quas plantis brutis et hominibus tribuunt, at Linet, jam satis demonstravimus, illas non esse nisi figmenta; nempe quia
ostondimus in m itoria nihil praeter mechanicas Lex turas et operationes disri. QDod autem ad vitam Dei attinet. nescio cur magis actio intellectus apud ipsum vocetur, quam actio voluntatis, et similitim. Verum . quia nullam eius responsionem exspecto, ad id, quod promisinus, explicandum transuo, nemΡe
Et quamvis haec vox per translationem saepe sumatur ad significandum mores alicujus hominis; nos tamen solum, quid philosophice ea denotetur,
Breviter explicabimus. Notandum autem est, quod si vita rebus etiam corporeis tribuenda sit, nihil erit vitae expers; si vero tantum iis, quibus anima unista est corpori, solummodo hominibus, et forte etiamhrutis tribuanda erit; non vero mentibus, nec Deo. Vorun
169쪽
os B. D. SP. COGITATA Verum cum Vocabulum vItae communiter Iatius se extendat, non dubium est, quin etiam rebus corpO- rei S, mentibus non unitis, et mentibus a Corpore
separatis tribuendum sit. Quare nos per vitam inteIliximus etiam, Perquam res in suo esse Perseverant. Et quia illa vis axebus ipsis est diversa; res ipsas habere vitam proprie dicimus. Vis autem, qua Deus in suo esse peris severat. nihil eli praeter ejuS essentiam, unde optia
me loquuntur, qui DeuIn Vitam Vocant. Nec deinsunt Theologi qui sentiunt, Iudaeos hac de causa. s - nempe quod Deus sit vita, et a Vita non distinguatur, cum iurabant, dixisse, I υintis Iehonai noti vero rore 'n et tera Iehovae, ut Ioseph cum per viatam Pharaonis jurabat, dicebat vita Pha
CAP. VII. De Intellectu Dei. Inter attributa Dei numeravimus antea omniis I rientiam, quam satis constat Deo competere; quia scientia continet in se perfectionem, et Deus, ensnempe perfectistinum , nulla Perfectione carere debet: quare scientia summo gradu Deo erit tribuenda, scilicet talis, qua ου nullam Praesupponat vel supponat ignorantiam, sive scieritiae Privationem: nam tuni daretur imperfectio in ipso attributo, sive in Deo. En his sequitur Deum nunquam habuisse inteIIectum Potentia, neque per ratiocinium aliquid
Porro cx perfectione Dei etiam sequitur, ejus ideas non terminari, sicuti nostrae, ab objectis extra Deum positis. Sed contra res, extra Deum a Deo creatae, a Dei intellectu determinantur '); nam alias obiecta per se mani haberent naturam et essentiam, et priores essent, saltem natura, divino intellectu,
) Πine eIare sequitur intellectum Dei, quo res creatas intelligit
et oνus voluntatem et POL nt1am, qua iPsa determinavit . unum et idem esse.
170쪽
METAPHYSICA.ras quod absurdum est. Et quia hoc a quibusdam non
satis observatum fuit, in enormes errores inciderunt Statuerunt nimirum aliqui, dari extra Deum mate- . xiam, ipsi coaeternam, a se existentem , quam D iis intelligens secundum aliquos in ordinem tantum
redegit, secundum alios formas ipsi insuper impres-1it. Alii deinde res ex sua natura vel necessarias, vel impossibiles. Vel contingentes esse statuerunt, ideoque Deum has etiam ut contingenteS noscere, et prorsus ignorare, an existent, Vel non. Alii denique dixerunt. Deum contingentia noscere ex
circumstantiis, forte quia longam habuit experientiam. Praeter hos adhuc alios hujusmodi eri O- f - Ixes hic adferre possem, nisi id supervacaneum iudi-
Carem; cum ex antedictis eorum falsitas sponte se. Patefaciat. Revertamur itaque ad nostrum propositum, nempe quod extra Deum nullum detur objectum
Ulius scientiae, sed ipse sit scietitiae suae objectum, imo sua scientia. Qui autem putant, mundum etiam objectum Dei scientiae esse, longe minus sapiunt. quam qui aedificium, ab aliquo insigni Architςcto factum, Objectum scientiae illius statui volunt: nam
faber adhuc extra Ie materiam idoneam quaerere CO-gitur: At Deus nullam extra se materiam quaesivit; sed res quoad essentiam et existentiam ab ejus intellectu sive voluntate fabricatae fuerunt. Quaeritur jam, an Deus noscat mala, sive peccata, et entia rationis, et alia suntlia. Respondamus, Deum illa. quorum est causa, necessario debe. Te intelligere; praesertim cum ne momento quidem possint existere, nisi concurrente concursu divino. Cum ergo mala et peccata in rebus nihil sint, sed
tantum in mente humana, res inter se comparante; sequitur Deum ipsa extra mentes humanas non Cognoscere. Entia rationis modos esse cogitandi diximus, et hac ratione a Deo intelligi debent, hoc est, quatenus percipimus, Ulum mentem humanam, utut conitia