장음표시 사용
151쪽
nisi deserens nostrae perceptionis, nec aliquid realae II e
cpossibila. o eontingans Uss stantum dassetur nostri intasseetur.
Siquis autem id ipsum negare velit, illi suus error nullo negotio demonstratur: si enim ad naturam at tendat, et quomodo ipsa a Deo dependet, nullum contingens in rebus esse reperiet, hoc est, quod ex parto rei possit existere, et Dori Existere. sive, ut vulgo dicitur, contingeris reate sit: quod facile apparet ex eo, quod in io. Pare r. docuimus, tantam scilicet vim requiri ad rem creandam, quam ad ipsam conservandam. Quare nulla res creata propria vi alia quid fatui, eodem modo ac nulla res creata sua Pro Pria vi incepit existere. Ex quo sequitiar, nihil fieri. ἔφη nisi vi causae omnia creantis, scilicet Dei. qui suo concursu singuIis momentis omnia ProCr at. Cum antem nihil fiat. nili a sola divina potentia. facile est videre, ea, quae fiunt. vi decreti Dei ejusque voluntatis fieri. At, olim in Deo nulla sit incolastantia, nec mutatio, per Prop. 13. et Corol. Prop. ao. Parti I. ii Id. quae iam Producit, se pro- . ducturum ab aeterno decrevisse debuit; cumque nihil magis necessarium sis, ut existat, quam quod Deus extiturum decrerit, sequitur necessitatum existendi in omnibus rebus cresatia ab aeteris no fuisse. Nec dicere possumus, illas esse contingentcs, quia Deus aliud decrevisse potuit; nam,
cum iri aeternitate non detur quando, nec ante, nec post, neque ulla affectio temporis, sequitur, Deum nunquam ante illa decreta extitilia, ut aliud decernere posset.
conelliationem ιiMrtatis nostrἰ arbitrii, est praedestinatἰonis Dei, Iumanum cretum Dyoraro. Quod vero attiri Et ad liberta
tem humanae voluntatis, quam liberam esse diximus schol propos. I 5. pari. i. illa etiam a Dei concursa conservatur, nec ullus homo aliquid vult, aut ope ratur . nisi id, quod Deus ab aeterno decrevit, ut veIlet et operaretur. Quomodo autem id fieri pos-nta
152쪽
MET PHTs Iei. st, servata immanx libertate, captum noctriam exemdit: neque ideo, quod clara percipimus, propter id, quod ignoramus, erit rejiciendum; clare enim et ditiincte intelligimus, si adi nostram naturam attenis damus, nos in nostris actionibus esse liberos, et de multis deliberare propter id solum, quod volumus; si etiam ad Dei naturam attend8mus, ut modo ostendimus , clare et distincte percipimus, omnia ab ipso pendere, nihilque existere, nisi quod ab aeterno a Deo decretum est, ut existat. Quomodo autem humana voluntas a Deo singuIis momentis procreetuetali modo, ut libera maneat, id ignoramus; multa tenim sunt, quae nostrum captum eXcedunt, et tamen a Deo scimus facta esse, uti ex. gr. est illa realis divisio materiae in indefinitas particulas satis evideri. ter a nobis demonstrata in Sec. Part. Propos xl. quamvis ignoremus, quomodo divisio illa fiat. Nola, quod hic pro re nota supponimus, has duas noti onus, Pusibile nempe, et contingens, tantum sysen defectum cognitionis nostrae circa rei exiliemiam significare.
CAP. Iv. De Aeternitate. Duratione et Tempore.
Ex eo, quod supra divisimusens in ens, cuius essentia involvit exilientiam, et in ens, cuius essentia non involvit nisi possibilem existentiam; oritur dias inctio inter aeternitatem et durationem. De aeterinnitate infra fusius loquemur. Hic tantum dicimus
eam esse attributum , sub quo insentiam Dei existentiam concipimus. Duratio vero es attributum, Iubquo rerum creatariam existentisma Prout in Iua iactuaIitate PerseTerarit, conc imus. Ex quibus clare sequitur, durationem a tota alicuius rei existentia non, nisi ratione, clistingui. Quantum enim durationi alicujus rei detrahis, tau tundem ejus cxistentiae detrahi necesse est. Haec autem ut determi netur, comparamus illam cum duratione illarum rerum, qaae certum et determinatum habent mo-
153쪽
IoaB. D. SP. COGITATA tum, haecque comParatio tem us vocatur. Quare
temptas non est assectio rerum; sed tantum merus modus cogitandi, sive, ut iam diximus, ens rationis; est enim modus cogitandi durationi explicanis dao inserviens. Notandum hic in duratione, quod . postea usum habebit, quando de aeternitate loquemur, videlicet, quod major et minor concipiatur, et quasi eX partibus componi, et deinde quod tantum sit attributum existentiae , non vero essentiae.
CAP. V. De Oreositione, ordine, e te. Ex eo. quod res inter se comparamuS. quaedam oriuntur notiones. quae tamen extra res ipsas
nihil sunt, ni si cogitandi modi. Quod inde apparet. ἔς ςJ quia si ipsas, ut res extra cogitationem positas. Considerare velimus, clarum, quem aIias de ipsis habemus conceptum, statim confusum reddimus. Notiones vero tales hae sunt, videlicet O Postis, ordo, Convenientia, D erstas, Subjectum , AZ-junctum, et si quae adhuc alia his similia sunt. Hae, inquam, a nobis satis clare percipiuntur. quatenus ipsas, non ut quid ab essentiis rerum oppositarum, ordinatarum etc. diversum, concipimus; sed tantum ut modos cogitandi, quibus res ipsas facilius vel retinemus, Vel imaginamur. Quare de his fusius Io- qui non necesse esse judico; sed ad terminos vulgo
transcendentales dictos transeo. CAP. VI. De Uno, Vero, et B no.
Hi termini ab omnibus fere Metaphylicis progeneralissimis Entis Assectionibus habentur dicun
enim omne ens esse unum. verum' et bonum, quamvis nemo de iis cogitet. Verum quid de his intelligendum sit, videbimus; ubi seorsim unumquemque
horum terminorum examinaverimi S.
Incipiamus itaque a primo, scilicet Uno. Huno terminum dicunt significare aliquid reale extra intellectum: vorum, quidnam hoc enti addat, nesciunt
154쪽
cum ente reali confundere; quo efficitarit, ut id, quod clare intelligunt. Confusum reddant. . Nos autem diricimus Unitatem a re ipsa nullo modo distingui, velenti nihil addere; sed tantum modum cogitandi esse, quo rem ab aliis separamus , quae ipsi similes sunt, vel cum ipsa aliquo modo conveniunt. Unitati vero opponitur multitudo, quae sano rebus etiam nihil addit, nec aliquid praelec modum cogitandi eli, quemadmodum clare et disincte intelligimus. Nec video, quid circa rem claram amisplius dicendum restat; sed tantum hic notandum est. Deum quatenus ab aliis entibus eum separamus, s Vol
Posse dici unum.. verum, quatenus concipimus ei uiadem. naturae PlureS esse non posse, unicum vocari. At vero si rem accuratius eXRminare vellemus. possemus forte ostendere. Deum non nisi improprio unum et unicum vocari; sed res non est tantia imo nullius momenti iis, qui de rebus, non vero deno ni inibus sunt solliciti. Quare hoc relicto ad secun-dram tranIimus, et ea dum opera, quid sit falsum,
Ut autem haec duo, verum scilicet et falsum, re me percipiantur, a verborum significatione incipia
.mus, ex qua apparebit ea, non nisi rerum den minationes extrinsecas. esse, neque rebus tribui,
nisi rhetorice. Sed quia vulgus vocabula primum invenit, quae postea a Philosophis usurpantur, ideo ere esse videtur illius, qui prunam significationem alicujus vocabuli quaerit, quid primum apud vubgurii denotarit, inquirere; Praecipue ubi aliae causae deficiunt, quae ex linguae natura depromi possent ad eam investigandam. Prima igitur veri et falsi
significatio, ortum videtur duxisse a narrationibus reaque Darratio vera dicta fuisse, quae erat facti, quod revera contigerat: falsa vero, quae erat facti, quod
nulli bi contigerat. Atque liana Philosophi postea
155쪽
usurparunt ad denotandam convenientiam ideae cum suo id cato, et Contra: quare idea vera dicitur illa, quae nobis ostendit rem, ut in se est: falsa v sero, quae nobis ostendit rem aliter, quam revera est: Ideae enim nihil aliud sunt, quam narratioues sive sistoriae naturae mentales. Atque hinc postea metaphorice translata est, ad res mutas, ut cum dicimus verum, aut salsum aurum, quasi 'urum nobis re praesentatum aliquid de seipso narret, quod in se est, aut Non est. Quocirca plane decepti sunt, qui Terum termianum transcendentalem sive entis assectionem iudicarunt. Nam de rebus ipsis n- nisi improprie, vel, si mavis, rhetorice dici potest. Si porro quaeras, quid sit Veritas praeter veis ram ideam, quaere etiam, quid sit albedo praeleecorpus album; eodem enim modo se habent ad inis
De causa veri, et de causa falsi iam antea egis p J mus; quare hic nihil rellat notandum, nec etiam quae diximus Operae pretium fuisset notare, si scriptores in similibus nugis non adeo se intricassent, ut pollea se Oxtricare nequi erint, nodum passim inicirpo quaerent .
. . c Qua nam sint Pro riuatas Voritatis P cortitudinam non ossa
is robus. Proprietates Vero veritatis aut ideae verae
sunt 1 R. Quod sit clara et distincta, uR. Quod omne dubium tollat, sive uno Verbo, quod sit certa. Qui quaerunt certitudinem in rebus ipsis, eodem modo falluntur, accum in iis quaerunt Veritatem; et quamis vis dicamus: res in incerto est, rhetorice sumimus ideatum pro idea, quomodo etiam rem dicimus d biam; nisi sorte quod tum Per incertitudinem con- titirentiam intelligamus, vel rem, quae nobis incerintitudinem aeut dubium injicit. Neque opus est circa . haec diuitiis morari; quare ad tertium pergemus, et simili quid per ejus contrarium intelligendum sit, e Besplicabimus.
156쪽
mala. sed tantum respective ad aliam. Cui conducit acl id, quod amat, acquirendum, vel contra: ideo que unaquaeque res diverso respectu, eoaemque tem pore bona et mala potest dici. Sic consilium e. g. Achitophelis Absaloni datum bonum in sacris Liti xis vocatur ; pessimum tamen erat Davidi, cujus inisteritam moliebatur. Sed multa alia sunt bona, quae mori omnibus bona sunt' sic salus bona est homini-hris. Hon Vero neque bona, neque mala brutis audpIaratis, ad quas nullum habet respectum. Deusin vero Aicitur summe bonus, quia omnibus conducit; nempe uniuscuiusque esse, quo nihil magis amabile. mo Concursu conservando. Malum autem absolutum nullum datur, ut per se est manifestum.
Qui autem bonum, aliquod metaPhysicum quaeritarit, quod omni careat respectu. falso aliquo praejudicio laborant; nempe quod distinctionem rationis cum distinctione reali vel modali confundant. Diis ninguunt enim inter rem ipsam ct conatum, qui in unaquaque re est ad suum esse consereandum, quamvis nesciant, quid per conatum intelligant. fy JHaec enim duo, quamvis ratione seu potius verbis distinguantur, quod maxime ipsos decepit, nullo modo reipsa inter se distinguuntur.
Ras se eonatus, quo ras in statu suo ' reseosrara conantur.
quomodo distinguantur. 9 Quod ut clare intelligatur, eviemplum alicuj iis rei simplicissimae ob oculos pone inus. Motus habet vim in suo statu perseverandi; haec vis profecto nihil aliud est, quam motus ipse, hoc est, quod natura motus talis sit. Si enim dicam in hoc corpore A nihil aliud esse, quam certam quantitatem motus, hinc clare sequitur. quamdiu ad illud corpus A attendo, me semper debere dicere, illud corpus moveri. Si enim dicerem illud suam vim movendi ex se amittere, necessario ipsi aliquid aliud tri
157쪽
quod suam naturam amittit. Quod si vero haec ratio Ocscurius videatur, age concedamus. illum conatum se movendi aliquid esse praeter ipsas leges et natu ram motus; cum igitur hunc conatum esse bonum metaphysicum supponas, necessario hic etiam conatus conatum habebit in suo esse persevcrandi, et hic iterum alium, et sic in infinitum, quo magis absumdum nescio quid fingi possit. Ratio autem, cur illi conatum rei a re ipsa distinguunt, est . quia in se ipsis reperiunt desiderium se conservandi, et tale in
unaquaque re imaginantur. An Daias anta res creatas dici respe bantis. Quaeritur
tamen, nn Deus, antequam res creasset, dici posset bonus; et ex nostra definitione videtur sequi, Deum taIE attributum non habuisse; quia dicimus rem, si in se sola consideratur, neque bonam, neque malam posse dici. Hoc autoin multis absurdum videbitur; sed qua ratione nescio; multa enim hujus notae attributa Deo tribuimus, quae antequam res crearentur, ipsi non competebant, nisi potentia, ut cum vocatur Creator, judex, misericors etc. quare similia argumenta moram nobis injicere non debent.
Parfactum quomodo dicatur ros ective, quomodo absOItito.
Porro uti bovum et malum non dicitur nisi respective, sic etiam perfectio. Nisi quando perfectionem. sumimus pro ipsa rei essentia, quo sensu antea diximus, Deum infinitami perfectionem, habere, hoc est. infinitam essentiam, seu in sinitum esse. PIura his addere non est animus; reliqua enim quae ad partem generalem Μetaphysices spectant, satis nota esse eXis imor adeoque operae pretium non esse, ea ulterius perseUui. EPPEN.
158쪽
in qua Praeciseua, quae in Parte MetaPhysices D ciali circa Deum, ejusque Attributa, et Mentem limmariam Lulgo occurrunt, breDiter e liciantur. CAP. I. De Dei Aeternitate. Subsantiarum disi io. Iam antea docuimus, in rerum natura praeter substantias earumque modos
nihil dari; quare non ei it hic exspectandum, ut aliquid de formis substantialibus et realibus accidentibus dicamus: sunt enim haec, et hujus farinae alia, plane inepta. Substantias deinde divisimus in duoiumma genera, extensionem scilicet et cogitationem, ac cogitationem in creatam, sive Mentem humanam, et increatam sive Deum. Existentiam autem huius satis superque demonstravimus litim a posteriori, lablicet ex ipsius, quam habemus, idea, tum re Priori, IIVe ab eius essentia, tanquam causa existentiae Dei. Sed quoniam quaedam ejus attributa brevius, quam argumenti dignitas requirit. tractavimus, ipsa hic repetere, eaque fusius explicare, simulque aliqilas quaestiones enodare decrevimUS. Praecipuam attributum, quod ante omnia syynvenit considerandum; est Dei Aeternitas, qua ipsius durationem explicamus; vel potius, ut nullam De H a dura.
159쪽
durationem tribuamus, dicimus eum esse aeternum. Nam, ut in prima Parte notavimus, duxatio eli aDfectio existentiae, non vero essensiae rerum; Deo
autem. cuius existentia est de ipsius essentia, nullam durationem tribuere possinus. Qui enim Deo illam tribuit, eius existentiam ab ejus essentia distinguit. SNnt tamen, qui rogant, an Deus nunc non diutius extiterit, quam cum Adamum crearet: idque ipsis satis clarum esse videtur, adeoque nullo modo Deo durationem adimendam esse existimant. Verum hi principium petunt; nam supponunt Dei essentiam ab ejus exissentia distingui. Quaerunt enim an Deus, qui extitit usque ad Adamum, non mus temporis extiterit ab Adamo creato usqua ad nos; quare Deo singulis diebus majorem durationem tribuunt, et
quali continuo a se ipso ipsunt creari supponunt. Si enim Dei existentiam, ab illius essentia non distinguerent, nequaquam Deo durationem tribuerent, cum rerum essem iis duratio nullo modo competere
possit et nam nemo unquam dicet circuli, aut trian guli essentiam, quatenus est aeterna veritas, hoGtempore diutius durasse, quam tempore Adami. Porro cum duratio major et minor, sive quasi partihus constans concipiatur, clare sequitur, Deo nuJIam tribui posse durationem: nam cum ipsius I Ilesit aetρrnum, hoc est, in quo nihil priris, nec PO-storius dari potest, nunquam ipsi durationem triat huere possumus; quin simul, quem de Deo habc-mus. Verum conceptum destritamus, hoc est, id, quod est infinitum sua natura, et qsiod nunquampo It concipi nisi infinitum, in partes dividamus, ei scilicet durationem tribuendo.
Quod autem Authores errarunt, in causa est. 10is Quia aeternitatem, ad Deum non attendentes. explicare conati sunt, quasi aeternitas absque essentiae divinae i otii emplatione intelligi posset. vel quid esset praeter divinam essentiam, atque hoc iterum
P J inde ortum iuit, quia assueti sumus propter deinfectum
160쪽
fectum verborum aeternitatem etiam rebus, quarum essentia distinguitur ab earum ex illentia tribuere: ut cum dicimiis, non implicat, mundum ab aeterno fuisse;) atque etiam essentiis rerum, quaIndiu ipsas non existentes Concipimus: eas enim tum aeterna vocamus. IIV. Quia durationem rebus non tribumbant, nisi quatenus eas sub continua variatione esse iudicabant, non, uti nos . prout earum essentia ab earum existentia distinguitur. IIU. Denique quia Dei essentiam, sicuti rerum creatarunt. ab ejus Miastentia distinxerunt. Hi inquam, errores ipsis ansam erraridi praebuerunt. Nam primus error in causa fuit, ut non intelligerent, quid esset aeterniatas; 1 ed ipsam tanquam aliquam speciem durationis Considerarent. Secundus, ut non facile posseut in venire disserentiam inter durationem rerum Creata Tum et inter Dei aeternitatem. Ultimus denique, ut, eum duratio non sit, nisi existentiae assectio.
ipsique Dei existentiam ab eius essentia distinxerint,
Deo, ut iam diximus, durationem tribuerent. Sed, ut melius intelligatur. quid sit Aeternitas, et quomodo ipsa sine essentia divina non possit concipi, conticlerandum venit id, quod iam antea diximus, nempe res Creatas, sive omnia praeter Deum semper extitere sola vi sive essentia Dei. non vero vi propria: unde sequitur praesentem existentiam rerum non esse causam futurae; sed tantum Dei imis mutabilitatem, propter quam cogimur dicere, ubi Deus rem primo Creavit . eam postea continuo con servabit, seu eandem illam ornandi actionem contis nuabit. Ex quibus concludimus, IR Quod res Creata . potest dici frui existentia, nimirum quia existentia non est de ipsius essentia: Deus vero non potest
dici frui existesntia, nam existentia Dei est Deus ipse;
sicut etiam ipsius essentia; unde sequitur res Creatas duratione frui: Deum autem nullo modo. 2'. Omnea Tes creatas. dum praesenti duratione et existentia immatur, futura omnino carere, ulmpe quia conti-