장음표시 사용
181쪽
ens persectissimum libere agere, et non nisi unicum posse concipi. Quod si vero regerant. Poni tamen posse, quamvis id impossibile sit, Deum ex necessi-.tatu naturae agi litem infinitae esse virtutis: respondebimus, id non magis licere supponere, quam Cir-
Culum quadratum, ut Concludatur omnes lineas a centro ad Cir Cumferentiam ductas non essu aequales.
Atque hoc ex modo dictis . ne, quae jam dudum diacta sunt, rephtamus, satis Constat. modo enim demonstravimus, nullam dari durationem, cujus duplum, sive qua maior et minor non possit concipi; ac proinde a Deo. qui infinita virtute libere agit, semper maior et minor data creari possit. At si Deus
ex necessitate naturae ageret, nullo modo id sequeretur; nam tantum illa, quae ex ejus natura resultaret, ab ipso produci posset, non vero ita finitae al1ao majores data. Quare sic breviter argumentamur; Si Usus maximam durationem, qua majorem ipse non posset creare, crearet, necusiario sua in potentiam diminueret. Atqui falsum est posterius, nam eius poteritia ab ipsius essentia titin dissert. Ergo etc. Porro, si Deus ex necessitate naturae ageret, durationem, qua maiorem ipso creare non Poteli, creare deberet: sed Deus talem durationcm creatis non esi infiniino virtutis; nam semper data majorcin Concipere possiimus. Ergo si Deus ex necessitate naturaesageret, non est et infinitae virtutis. Quod si tui hic scrupulus oriretur. Undenam nempe. Cum mundus ante quinque millia annorum, . et quod excedit, si vera est Chron Ologorum Compi Latio, creatus fuerit, nos tamen possimus majorenissioncipere durationem, quam asseruimus non sine
creatis rebus intelligi polle. Illi facillime iste exi-
ΤΦI metur, si advertat, nos ilIam d rationem non ex sola contemplatione oreatarum rerum, sed ex contemplatione infinita Dei potentiae ad creandum in- euigere: Non enim creaturae coticipi poliunt, ut
Per se existentes, sive durantes; sed tanquam per infinitam
182쪽
IIIsnitam Dei potentiam, a qua sola omnem suam d.
Tationem habent. Vid. Propos. I 2. Part. I. ejusque corollar. Denique ne hic futilibus argumentis respondendo Itempus consumamus. tantum haec animadveris tenda sunt: nempe distinctio inter aeternitatem et durationem, et quod duratio sine rebus. creatis, et
aeternitas lino Deo, nullo modo sint inteIligibiles: his enim probe perceptis facillime ad omnia argumeniata responduri poterit: unde his diutius immorari non ,
necesse arbitramur. CAP. XI. De Coneursu Dei. Circa hoc attributum parum aut nihil dicendum restat, postquam ostendimus Deum singulis momentis continuo rem quasi de novo Creare; eae quo demonstravimus. res ex se nullam unquam habere potentiam ad aliquid operandum, nec se ad ullam actio nem determinandas; hocque non tantum habere locum in rebus extra hominem ; sed etiam in ipsa humana voluntate. Deinde etiam ad quaedam argumenta huc spectantia rospondimus, et quamvis aliam ulla adserri solent, quia tamen praecipue ad Theologiam pertinent, iis hic supersedere animus est. Attamen quia multi sunt, qui concursum Dei admittunt, si aluuntque plane alio sensu, quam quo nos eum tradidimias; observandum hic est, ut eorum fallaciam iacillime detegamus, id, quod antehac demonstravimus . nimirum quod tempus pr. e.
sens nullam habeat connexionem cum tempore maturo, Vide m. IO. Part. I. hocque a nobis clare di
stincteque percipiatur; atqu8 ad hoc si modo probe attendatur, sine ulla dissicultate ad omnia ido- Uy'ITum argUmenta, quae ex Philosophia peti possunt, responderi poterit. Verum, ne quaestionem hanc frustra attigerimus: ad eam ita transitu respondebimus, qua quaeLitur
183쪽
cin Deἱ eonfervationi aliquid accedat, curn rem ae eerminat ad Gyerandum, atque ubi de motu Iocuti sumus , iam hu is responsionent utcumque attigimus. Diximus enim Deum eandem quantitatem motus in natura conservare. ouare si ad istam nain
turam materiae attendamus, illi nihiΙ novi accedit: At respectu rerum particularium aliquo modo potest citet illi aliquid novi accedere. Quod an etiam locum
habeat in rebus spiritualibus, non videtur': nam iNIa ab invicem ita dependere non apparet. Deniqudicum partes durationis nullam habeant inter se connexionem, possumus dicere, Deum non adeo pro Prie res conse are, quam Procreare; quare, L homo iam determinatam libertatem habeat ad aliquid
agendum, dicendum est, Deum illo tempore eum ita creasse. Atque huic non obstat, quod humana voluntas saepe a rebus extra se positis determinetur, et omnia vicissim, quae in natura sunt, a se invicem ad aliquid operandum determinentu : nam etiam ibIa a Deo ita determinata sunt. Nulla enim res V Iuntatem determinare, nec vicissim voluntas determinari, nisi a soIa potentia Dei, potest. Verum quo modo hoc cum humana libertate non pugnet, live quomodo Deus id efficere possit servata humana libertate, satemur nos ignorare, qua de re jam saepius Iocuti sumus. Haec sunt, quae circa attributa Dei dicere de Creveram , quorum nulIam huc usque tradidi divisonem. Illa autem, quae passini traditur ab Authoribus; nempe qua dividunt attribuci Dei in incommunicabilia, et cominunicabilia, ut verum fatear, magis videtur divisio nominis, quam rei. Nec enim scientia Dei ciun scientia humana magis convenit. quam canis, signum coeIeste, cum cane, qui est aniamia latrans. at sorte adhuc multo minus. Nos vero hanc damus divisionem. Attributat 3I Dei alia sunt, quas actuolam ejus esentiam explicant.
184쪽
Plicant, alia, quae quidem nihil actionis, sed hi
modum exiItendi exponant. Hujus generis sunt unitas, aeternitas, necessitas etc. Illius vero intelligentia. Voluntas, Vita, omuiPOtentia eic Haeo divisio satis clara et perspicua est. et omnia Dei a tributa complectitur.
CAP. XII. Da Mente Hum a. Transeundum iam est ad substantiam creatam, quam in extensam et cogitantem divisimus. Perex-kensam, materiam sive substantiam corpoream interuligebamus. Per cogitantem Vero menteS humanas
Et quamvis Angeli etiam creati sint, quia tamen Iumine naturali non cognoscuntur, ad Μetaph cam non spectant. Eorum enim essentia et existenistia non niIi per revelationem notae sunt, adeoque alsolam Theologiam pertinent, cujus cognitio cum fit Prorsus alia, sive toto genere diversa a cognitioncinaturali, nullo modo cum illa miscenda est. ΝΗ-1us igitur exspectet nos de angelis aliquid dicturos. Redeamus ergo ad mentes humanas, de quibus iam pauca restant dicenda, sed tantum monendum. Nos de tempore creationis mentis humanae nihiIdixisse. quia non satis constat, quo tempore Deus ipsam creat; cum sine corpore possit existere. Hoa fatis constat, illam non esse ex traduce; nam id tantum locum habet in rebus, quae generantur, nempe in modis alicuius substantiae: substantia autem ipsa generari non potest; sed tantum a solo omniis Potente creari, ut satis in praecedentibus demonstravimus. De eius vero immortalitate ut aliquid addam: satis constat nos de nulla e creata posse dicere. quod eius natura implicet, ut a potentia Dei delimaturi am qui potestatem habuit rem creandi, etiam mintest
185쪽
B. D. SP. COGITATAsia J testatem liabet ipsam destruendi. Adde, quod
jam satis denaonstravimus, nullam rem Creatam sua natura ne momento quidem posse existere, sed continuo a Deo PrOCreari. Verum, quamvis ita res sit, tamen clare et distincte videmus, nos nullam ideam habere, qua concipiamus substantiam destrui, sicut habemus ideas corruptionis et generationis modorum. Clare enim concipimus. Ubi ad corporis humani fabricam attendimus , talem fabricam Polle destrui; at non aeque, tibi ad substantiam corpoream attendinatis , con CiPimus ipsam an nihilari posse. Denique Philosoplius non quaerit id, quod summa potetitia Deus potest facere, sed de rurum natura ex legibus, quas Deus ipsis indidit, judicat: quare id iudicat fixum ac ratum esse, quod ex illis legibus fixum ede ac ratum concluditur; quamvis non neget, Deum illas Ieges
et caetera omnia mutare posse. Quapropter nos etiam
non inquirimus, ubi de anima loquimur, quid Deus facere possit, sed tantum quid ex naturae legibus
sequatur. Cum autem ex ipsis clare sequatur, substantiam, nec per se, nec per aliam substantiam creatam destrui posse, ut jam antehac. ni fallor. abunde demonstravimus, mentem esse immortalom statuero cogimur eX legibus naturae. Et si rem adhuc penitius introspicere volumus, evidentissime demon Iir xe poterimus, illam esse immortalem. Nam, ut modo dernonstra inius, animam immortalem esse, ex lcgibus naturae clare sequitur. Leges autem illae naturae sunt decreta Dot Iumine naturali Tolevata,rit etiam cae antecedentibus evidentissime confiat. Decreta di inde Dei immutabilia esse, jam etiam demonstravimus. Ex quibus omnibuS clare concludimus . Deum suam 'immutabilem voluntatem circa durationem animarum homini hias non tantum
186쪽
naturales aliquando destruere ad essicienda miras; nam plerique ex prudentioribus Theologis cedunt. Dcum nihil contra naturam agere, sed sy qira nat Tam, hoc est, ut ego eXplico, Deum mulinetiam leges operandi habere, quas humano intelai non communicavit, quae si humano intelle- comin unicatae essent, aeque naturales essent,
Unde liquidissitne constat mentes esse immorta- nec video, quid de anima humana in genero hoc oco dicendum restet. Neo etiam do ipsius sun-nibus speciatim aliquid restaret dicendum; nili
tamen ta qiiorundam Authorum, quibus emcere tantur, ut id, quod vident et sentiunt, non vi-rit neque sentiant, me invitarent ad ipsis respondum.
Putant aliqui la posse ostendere, voluntatemi esse Iiberam; sed semper ab alio determinari. te hoc inde putant, quia per voluntatem intelli it quid ab anima distinctum, quod ut substania considerant, cujus natura in eo loto consistat, bd sit indisserens. Nos autem, ut omnem iam minus confusionem, rem prius explicabimus, quoto facillime eorum fallacias argumentorum dete
Mentem humanam diximus esse rem Cogitani; unde sequitur illam ex sola sua natura, in se a spectata, aliquid agere posse, videlicet contare,
et est, affirmare et negare. Hae vero Cogitationes, determinantur a rebus extra mentem positis. Vel Ola munie; quandoquidem et ipsa est substantia. cuius es Ieritia cogitanto multae actiones Cogitati-r sequi pollunt, et debent. Actiones autem Illae itativae, quae nullam aliam sui causam agnoia at, quam mentem humanam, Nolitiorira vocari tur I
187쪽
a 36 B. D. SP. COGITATAtur; Μens Vero humana, quatenuS concipitur, ut causa sussiciens ad tales actiones producendas, Nolun
Quod autem anima talem potentiam habeat. 'quamvis a nullis rebus eXternis determinetur, commodissime explicari potest exemplo asinae Buridani. Si enim hominem loco asinae ponamus in tali aequi librio positum, homo, non pro re cogitante. sed pro turpissimo asino erit habendus, si fame et sitii λδ J pereat. Deinde etiam idem liquet ex eo, quod, ut antehac diximus, etiam de rebus omnibus dubia tare, et non tantum ipsa, quae in dubium revocari possunt, ut dubia iudicare, sed tanquatri falsa explo- .d ere voluimus. Vid. Cartes. PrinciP. Part. I. Art. 59.
Porro notandum, quamviS aDima a rebus exteris
nis determinetur ad aliquid assirmandum aut neganis dum, non tamen ipsam ita detorminari, ac si a reis bus externis cogeretur; sed ipsam semper liberam manere. Nam nulla res habet potestatem ipsius essentiam destruendi; quare id quod assirmat et negat, semper libere affirmat et negat, ut satis in quarta meditatione explicatum est. Unde si quis quaerat, cur anima hoc aut illud vult, hoc aut illud non vult. . ipsi respondebimus, quia anima est res cogitans, hoc est, res, quae ex sua natura potestatem habet voleniadi et nolendi, assirmandi et negandi; hoc enim est
Hisce sic explicatis, argumenta adversariorum videamus; I. Argumentum tale est. Si voluntas pust Delle contra ultimum intellectus dictamen, Apossit a Petere contrarium bono, ab ultimo intellectias dictamine Praefcri is , Poterit aPPelere maliam, sub ratione mali: At a urdum est Posterius. Ergo es rius. Ex hoc argumento clare videre est, ipsos non intelligere, quid sit voluntas; confundunt enim
ipsam cum appetitu, quem habet anima, postquam aliquid affirmavit aut negavit, quod didicerunt a stio magi.
188쪽
ratiora Θ boni. Nos vero voluntatestia di inius ess - τὀ Q rmrare hoc 'bonum es et contra, ut iam antehac abunde Oxplicuimus circa Causam erroris, questra domo δε Ii ravimus ex eo oriri, quod voluntas latius pateat . quam intellectus. Si autom mens non uiliciamas et id bonum esse, ex eo quod libera est, nihil aPPcteret. Quare ad argumentum respondem is conis coclωrido, uisentem nihil posse vΘlle contra ultimum
inie IIQcius dictamen, hoc est. nihil possi velle . qua teri HS stipponi rur nolle, ut hic supponitur, ubi di citiar ipsam aliquam rem iudicasse malam. hoc estali ila id noluisse; negamus tamen illam ahso- Pasa ItalQ Id, quod malum est, non potuisse vello, hoe est, honum judicare: id enim esset contra ipsam ex Ρεrientiam. Multa enim quae mala sunt, hona, et Contra quae bona sunt, mala esse iudicamus. g. Argumentum est vel si mavis imW , qilia hue usque nullum fuit. Si Cesiantias, ad NOlendiam non te minetiar ab ialtimo intellectus Practici judicio ergo seis auι determinabit. At voliautas seisim non determinat, quin ex se et naturia sua est incidie, miniata. IIincsic argumentari pergunt. Si voluntas eae se et sua niatura est in diserens ad Dolendi met Hora Colendiam, Non Potest ra se illo determinaricia Nol naiam: qtiod enim determinat, tam debet eme determinaliam quam est indetermiricitiam, quod es terminatur. At Doliaratras coris terata, ut determianans se sam, tam est indetermirrata, quam es conis
inderata eadem ut determinata. Nihil enim noniantocive Inrar in voluntate determinante, quod non idemst in Doliant rate arat celermiuarida, aiat determinata qneque et ero aliquid hic Porii Potest. Ergo Cottinetis non Potest a se visa ad volendum determinriri. Sinon a Iemla: Ergo aliunde Haec sunt lysisima verba Hu rehoordii Profossoris Leidensis, quibu, satis ostendit se per voluntatem, non mentem ipsam
189쪽
intelligere; sed aliquid aliud extra mcntem, aut in
mente, veluti tabulam rasam omni Cogitatione carentem, et Capacem cuivis picturae recipiendae, veIpotius tanquam pondus in aequilibrio, quod a quolibet pondere in utramvis partem pellitur, prout Pondus adventitium detcrminatum est; vel deniquo aliquid, quod nec ipse, nec ullus mortalium ulla cogitatione assequi potest.. Nos modo diXimus, imo clare ostendimus, voluntatem nihil esse praeter mentem ipsam, quam rem Cogitantem Vocamus, hoc est. affirmantem et negantem; unde clare colligimus, tibi ad solam naturam meritis attendimus, eam aequin
Iem poteitatem habero a Trinandi et negandi; id enim. inquam, test cogitarc. Si nos itaque ex eo, quod mens cogitat, coracludimus, ipsam potest a tem habere assirmandi et negandi; cur igitur causas quaerimus adventitias epiciendi id, quod ex sola natura I JῖJ rei sequitur. At dices, ipsa mons non magis est determinata ad assirmandum, quam ad negandum
ideoque concIudes, noς nccellario causam quaereTodebere, qua ipsa determinetur. Sed ego contra Rrgumentor, si mens ex se et su a natura tantum esset determinata ad aTrmandum quamvis impossibile sit
hoc concipere, quamdiu ipsam rem cogitantem esse cogitamus , tam illa ex sola sua natura .lanthim assi
mdre, niinquam V ro, quam, is concurrant quotvis
causae, negare posset. Si vero neque ad assirmandum, neque ad negandum doterminata sit, neutrum facerct poterit. Si denique ad utrumque habet potestatem, quod habere modo ostendimus, utrumque essicere poterit ex sola sua natura , nulla adiuvante alia Cati se , quod clare constabit iis omnibus . qui rem cogistantem, ut rem cogitantem, considerant; hoc est, qui attributum cogitationis a ro ipsa cogitante, aqua non nisi ratione distinguitur, titillo modo separant, quemadmodum adversarii faciunt, qui rem cogitantem ab omni cogitatione denudant, ipsamque
190쪽
que ut materiam tuam primam Peripateticorum fimgunt. Quare ad argumentum sic respondeo. et qui . dem ad majorem. Si per voluntatem intelligit rem
omni cogitatione spoliataria, concedimus Voluntatem ex sua natura esse in determinatam. At negamus,
voluntatem esse quid omni cogitatione spoliatunnet contra statuimus esse cogitationem, hoc est, potentiam ad utrumque, nempe ad assimandum et ad Magandum, qua certo. nihil aliud intelligi potesst, quam causa sum ciens ad utrumque. Deinde etiam negamus, quod, si voluntas in determinata esset hoc eli, omni cogitatione spoliata, alia aliqua cau se adventitia. quam Deus infinita sua potentia creandi. ipsam determinare posset. Rem enim cogitantem sine ulla cogitatione concipere, idem est , acrem
extensam sine extensiona concipere Velle. Denique ne opus sit, hic Plura ar umenta re- . . Censere, moneo tantum, Ad Versarios, quia voluntatem non intellexerunt, nec ullum clarum et dissinctum meritis conceptum habuerunt, mentem cum s rixebus corporeis confudisse: quod inde ortum duxit quia Verba . quae ad res corporeas usurpare solent' ad res spirituales, quas non intelligebant, significandas usurparunt ; assueti enim fuerunt, corpora illa quae a causis externis' aequipollentibus, et plane Contrariis, versus CODtrarias partes Propelluntur quapropter in aequilibrio sunt, in determinata voca xe. Cum igitur voluntatem in determinatam statuunt Ipsam etiam, ut corpus in aeqidlibrio positum vi dentur concipere; et quia illa corpora nihil habent nili quod a causis externis acceperunt, sex quo sequitur Illa semper a causa externa determinari debere idem in voluntate sequi putant. Sud quomodo resse lia beant, Iam satis explicuimus, quare hic finem Ia