장음표시 사용
191쪽
B. D. SP. COGITATA METAPHYSICA.
De stibstantia usero extensa iam antehac sa 1 setiam locuti sumus, et praeter has duas nullas alias agnoscimus. Quod ad aclidentia realia alti et, et alias qualitates, satis illa explosa sunt, nec opus est. iis refellendis. tempus impendera, quare hic mari itinda tabula tollimus.
192쪽
.QVIBVs OsTENDITUR LIBERTATEΜ PHILOSOPHANDI NON TAU. TVΜ SALVA PIETATE ET REIPvBLICAE PACE POSSE CONCEDI, SED E DEΜ NISI CUM PACE REIPUBLICAE IPsAQUE PIETATE TOLLI NON POSSE.
in nobis. quod da viritu suo dedie nobis.
194쪽
Si homines res omnes suas certo consilio regere ponsent, vel si fortuna ipsis prospera semper foret, nulla
superstitione tenerentur. Sed quoniam eo saepe angustiarum rediguntur, ut consilium nullum adferre queant, et plerumque ob incerta fortunae bona, quae sine modo cupiunt, inter spem metumque mi-
fere fluctuant; ideo animum ut plurimum ad quidvis credendum Pronissimum habint; qui dum in dubio est, facili momento huc atque illuc pellitur, et multo facilius, dum spe et metu agitatus haeret, praefidens alias, jactabundus, ac tumidus. Atquo haec neminem ignorare existimo, quamvis plerosque seipsos ignorare credam; nemo enim inter homines ita vixit, qui non viderit, plerosque in rebus prosperis, et ii imperitissimi sint, sapientia ita abundare. ut
sibi iniuriam fieri credant, si quis iis consilium dare
velit; in adversis autem, quo se vertant nescire, et consilium ab unoquoque supplices petere, nec ullum tam ineptum tamque absurduin, aut vanum audire,
quod non sequantur ; deinde levissimis etiam de causis jam meliora speraro. rursus deteriora timere. Si quid enim, dum in metu versantur, contingere ident, quod eos praeteriti alicuius boni, vel mali memore reddit, id exitum aut felicem, aut iis selicem obnunciare Putant, quod Propterea, quam iscenties
195쪽
PRAEFATIO. centies saliat, fausimn v I infaustum omen Vocant. Si quid porro insolitum martia cum admiratio De Vident, id prodigium Hsse credunt quod Deorram Rutsummi diu mitiis iram indicat, quodque adeo hostiis, et votis non piare, nefas habent homines superitiationi obnoxii et religioni advHrli; euinque ad mo- duin infinita fingunt, et quasi tota natura cum ipsis insati iri t eando in miris modis interpretamur Cum igitur haec ita sese habeant, tum Praecipue Vldemus, eos omni stipPrliitionis generi audi uitlimos esse . qui tricHrta line moao i ripiunt, onmesque tum maxime, cum scilicet in pμri illis versantur et sibi aiaxilio esse nequeunt. votis, et lacrimis multu bribus divina auxilia implorare, Et rationem Quia ad Varia, qua Ochipiunt, certam viam ostendere nequit CDecam 3P- pellare, humanamque sapientiam vanam; et contra
imaginationis deliria, somnia et pueriles ineptias. divina responsa credere imo Dei iti sapiendis avertari, et sua decreta non monti. ssed pecti dum fibris inscripsisse. vel eadem stultos vesanias, et aves divino a fila tu et instinctu praesdicere. Tacitum timor lio mira es insanire facit. Causa itaque, a qua superstitio oritur, conservallar et fovetur uictus elia Critias reas qui s. praeter jam dicta, singillatia exempla scire dididerat, Alexandrum videat, qrii trina denarim vates a stipei stilion Q animi adhibere coel3it, cum Primum fortunam timore didicit iti Pylis Sysidis; si ide Curtii lib. 5. c. 4. 1 post Darium aut ira Vicium nrio JOS, et vates consulere desiit, donec iterum temporis iniquitate territus, qUia Bactria Di deiecerant, et Scythae certamen lacessebarit dum ipse propter vulnus segnis iaceret, rur)DS rit ipse Citii ius lib I. c. 7. ait ausu'esitionem, humariti, iam mentatim ludibria, revolutias. Aint in udrMD , crat credulitatem tutum rad- discrat, eae lorare et entum rerum it crifcii es jubet. hi ad hillic modona perplurima adi i pollent erem pia, qua qi .im c arillimo id i plum Diteri intit, homines icilicet nonnisi durante metu cum si periti-
196쪽
tione conflictari; eaque omnia. quae unqMam varia veligione coluerunt, nihil praeter phantasmata. ani inique tristis et timidi fuisse deliria: et cl mque vates in maximis imperii angustiis maxim P in plebe Tegnavit e, maximeque formidolosias suis negibus fuisse. Sed, quandoquidem haec apud omnus iacis vulgata esse exiit imo, iisdem supcrsedeo. Ex hac itaque superstitionis causa clare sequitur, omnes homities natura superstitioni esse obnoxios, quicquid dicant alii, qui putant, hoc ira de oriri,
quod omnes mortalus confusaria quandam numinis ideam habent ) Sequitur deinde eandem variam admodum et inconstante in debere else, ut Omnia mentis ludibria, et furoris impetus, et denique ii iam non otii spe, odio. ira et dolo defendi; Dimirum, quia nota ex ratiotae, sed ex solo affectu. eoque estiis Cacissinio oritur. Quam itaque facile sit, ut si imbra es quovis superstitionis genere capiantur, tam difficile contra est visi Cere, ut ita uno eo dumque per- sient; imo qDia vulgus iam per aρque miserum muri et, in eo nusquam diu acquiescit, sed id tantum eidem maxime placet, quod noutam est, quodque Nondum fefelliti quae quidem inconstantia multorum ti rivulis tuum et bellorum atroci uoi causa friit; nam ut ex modo dictis patet et Curtius etiam lib. 4. CH p Io.
optime notavit Hihil elhcnctias multitudinem regi qumn si ery itis; undu fit, ut iactis specie reli pio
nis inducatiar, nunc I egos suos tanquam DPOs ado-Tare, et rursus eos desin Execrari a C tRra quam communem gerioris human post 'tri de tellκri Uoc ei comatum Ut vitar tur, in Εὐras litidium adlial iiDm et t. ad religionem veram, aut Vanam . t ultu Ct u Paratuita adornandrina, Ut omni momΡDto gravior his her tur, Iriminaque observati tua ah mn ibus t ei PQr Ct
Ieretur, quod quid in itii cis in i cis rite cessit, quietia in dis p uare nefa Α hah Hrii, et iudici iam Unius uiuinque tot praesudiciis ocsupant, ut nullum in mente locum
197쪽
Iocum sanae rationi, ne ad dubitandum quidem reis
Verum enimvero si regiminis Μonarchici sumia muni sit arcanum, ejusque omnino intersit, homines deceptos habere, et metum, quo retineri debent, specioso Religionis nomine adumbrare, ut pro ser vitio, tanquam Pro salute pugnent, et ne turpe, sed maximum decus Esse putetit, in unius hominis iactatio Dem sanguinem animamque impendere; nihiI contra in libera republica excogitari, nec infelicius tentari potest; quandoquidem communi libertati omnino repugnat, liberum uniuscujusquo iudicium Praeiudiciis occupare, Vel aliquo modo coercere, ex quod ad seditiones attinet, quae specie religionis
concitantur; eae profecto inde tantum oriuntur, quod leges do rebus speculativis conduntur, et quod opiniones tanquam scelera Pro crimine habentur ac damnantur; quarum defensores et assectae non publicae saluti, sed odio ac saevitiae adversariorum tantum immolantur. Quod si ex iure imperii, non misi facta arguerentur . et dicta ina une esent, nulla juris specie similes seditiones ornari poliant, Deo
controversiae in seditiones verterentur. Cum itaque nobis haec rara felicitas contigerit, ut in Rept Blica vivamus, ubi unicuique iudicandi libertas io- aegra, et Deum ex suo ingotiio colere Conceditur, et ubi nihil libertate charius, nec dulcius habetur, me rem non ingratam, neque i litem facturum credidi, si ostenderem hanc Iibertatem non tantum
salva pietate, et Reipublicae pacu concedi, sed in super eandem, non nili cum ipsa Pace Reipublicae, ac piutato tolli polle. Atque hoc praecipuum est, quod in hoc tractatu demonstrare constitui; ad quod apprime necello fuit, praecipua circa i eligionem Praeiudicia, laoc est, antiquae servitutis vestigia indicare, tum etiam praeiudicia circa summamina Po-
estatiun jus, quod multi procacissima quadam li-
198쪽
eentia magna ex parte arripere, et specis religionis inultitudinis animum, Gentilium superstitioni ad huc obnoxium, ab iisdeni avertere student, quo omnia iterum in servisium ruant. Haec autem quo ordine ostendantur, paucis iam dicam; sed prius causas, quae me ad scribendum impulerunt, docebo.
Miratus saepe sui, quod homines, qui se Christianam religionem profiteri jactant, hoc est, amOTcm, gaudium, pacem, continantiam, et erga omnes fidem, plus quam iniquo animo certarent, at acerbissimum in invicem odium quotidie exerce-xent, ita ut facilius ex his, quam .diis fides uniuia cujusque noscatur; iam dudum enim res eo pervenit, ut neminem fere, quisnam sit, num scilicet Christianus, Turca, Iudaeus, vel Ethnicus, no laeto possis, nisi ex corporis eriterno habitu, et cultu, vel quod hanc, aut illam ecclesiam frequentat, vel denique, quod huic, aut illi opinioni adclictus ast, et in verba alicujus magistri jurare solet. Caeterum vita eadem, omnibus est. Huius igitur mali causam quaerens non dubitavi, qriici inde ortum fuerit, quod Ecclesiae ministeria, dignitates, et ejus ossicia beneficia hestimare, et pastores summo honore habere, vulgo religioni fuit; simulac enim hic abusus in Reclosia incepit. statim pessimo cuique ingens Iibido sacra ossicia administrandi incessit. et amor divinae religionis propagandae in sordidam avaritiam, et ambitionem, atque ita ipsum templum in Ilieatrum degeneravit . ubi non Ecclesiastici Doctores, sed Oratores audiebantur. quorum nemo desiderio tenebatur populum docendi, sed eundem in ad inrationem sui rapiendi, et dissentientes publice ca Peridi, et ea tantum docendi, quae nova ac insolita, quaeque Vulgus maXimo admiraretur; unde Profecto magnae Contentiones, invidia, et odium, quod nulla vetustate sedari potuit, Oxiri debuerunt. Non ergo
199쪽
ergo NMr am, quod antiquge Beligionis nihil manserit praeter ejus externum cultum quo vulgus Doum magis adulari. quam adorare videt ir) et
quod si des jam nihil aliud sit . quam credulitas et praeiudi ia: at quae praeiudicia g quae homines exrai ivalibus h rutos reddu tit . utpote quae omnin impediunt. quominus unusquisque libero stio judiricio Mintur, Et verum a falso dignoscat. et quae, Ve-Ioii ad lumen intellectus p nitus extinguendum data op IR Excogitata videntur. Pietas, proh Deus immortalis, e t n Eligio ausurdis arcanis conlisiit, et qui rationem prorsus contΡmnunt, et in tollectum
. ri tria in natura corruptum reiiciunt et aversantur, illi prosecto. quod in i iiiissim uiri est, divinum lumΘn habere creduntur. Sane si vel Ii minis divini scintillam tantum haberent. Non iam superbe insanit pnt. sed prudentius Deum colere dii curent, et ut iam odio, amoro contra inter reliquos Excellerent; nec tam hostili animo eos, qui cum iptis non sentiunt, persequerentur, sed eorundem potius. siqui dein ipsorum saluti, et Dori stiast fortunae timetit) misererentiir. Praeterea si lumen aliquod divinum haberent, id salieni ex doctrina Coritiaret; fateor. os Dunquηm fatis mirari potuitis
Scripturae profriri distina mysteria n t inmeri, Prae ter Aristotesdicorum 61 Plato Dicorum speculationes,
nihil docuissu video; atque his, me Gentiles sectari vid et tiliar, Scripturam accommodaverunt. Noti s lis his suit, cum Graecis insanite, sed Prophetas cum iisdom deliravisse voluerunt: quod sane clar' ostendit, os Scripturas divinitatim DPc per somni uis vid r. ; et quo impensius haec in yste ita admitari tu , eo ma is osten urit, Ita Scripturae Dola ta in Crederq, qtis in Psscia lari; quod hinc etiam patet, quod pleris qui in q;I m suridamenitim nipportunt ad eandem scilicet irit Iligemium, ejusque Verram senim erueri drim) ipsani ubique veracem, et divinam esse; id mia. pe ipsu ut, quod ejusdem intellestione, et se-
200쪽
vero examine demum deberet constare: et quod ex ipsa, quas humanis figmentis minime indiget, Ionge melius edoceremur, in primo limine pro regula ipsius interpretationis statuunt. Cum haec ergo animo perpenderem, scilicet limmen naturale non tantum contemni. sed .a militis
tanquam impietatis sonteur damnari; humana dei de commenta pro divinis documentis haberi; credulitatoni fidem aestimari; et controversias philosophorum in Ecclesia, et in Curia summis animorum mo tibus agitari, ac inde saevissima odia, atque dissidia, quibus homines facile in seditiones vertuntur, Plurimaque alia, quae hic narrare nimis longum foret, oriri animadverterem: sedulo 'statui. Scripturam de novo integro, et libero animo examinare, et nihil de eadem affirmare, nihilqua tanquam ejus doctri nam admittere, quod ab eadem claristi me non edO- cerer. Hac igitur Cautione Methoclum Sacra voluia mina interpretati di , concinnaVi, et hac instructus
quaerere ante Omnia incepi, quid esset Prophetia get qua ratione Deus selo Prophetis revelaverit 8 et cur hi Deo accepti fuerintῖ num scilicet propterea quod de Deo et natura sublimes habuerint cogitationes 8 an vero propter solam pietatem' Postquam haec novi; facile determinare potui, Prophetarum authoritatem in iis lantum pondus habere, quae
usum vitae, et veram Virtutem spectant, caeterum eorum opiniones nos Parum tangere. His cognitis
quaesivi deinde, quid id tuerit propter quod Hebraei Dei electi vocati fueritit 8 Cum autem vidissem hoc nihil aliud titille, quam quod Deus ipsis certam mundi plagam elegerit, ubi iecure et commode Vivere possent; hinc didici Leges MoIi a Deo revelata S, Di hil aliud fuisse . quam iura singularis HobraeorUm imperii, ac proinde easdem praeter hos NHminem recipere dκbuisse; imo Nec hos etiam . nisi stante ipso-sorum imperio, iisdem t*neri. Porro, ut scirem