장음표시 사용
211쪽
videtur sequi quandoquidem Deus semes tantum Iocutus est, Decalogum non ipsa Dei verba a
tantum sententias docstre velle. Attamen nisi Scit - piuia fuim inferre Velimus, Omnino concedendum et Israelitas veram vocem audivisse. Nam Scriptiira
De Di cap. 5. vers. q. expresse dicit : De facie ad faciem
Iociatus est Deu Nob cisn etc. hoc est, ut duo ho-2nines suos conceptus invicem, mediantibus suis duis
obus corporibus, communicare solent. Quapropter magis Cum Scriptura convenire videtur, quod Deus aliquam vocem vere creavit . qua ipse decalogum revelavit. Causa autem Cur verba . et rationes 1mius a verbis et rationibus alterius variant, de ea vide cap. 3. Verum enimvero Deo hoc modo omnis tollitur difficulta i. Nam non parum a ratione ali num vidctur, statuere, quod res creata, a Deo eodem modo ac reliquae, dependens, essentiam aut existentiam Dei re. aut verbis, exprimere, aut Explicare per suam personam posseti Nempe dicendo
in prima persona: ego sum 1ellova Deus tuus et .; Et quamvis, ubi aliquis ore dicit, ego intellexi. n mo putet, os sed tantum mentem hominis id dicenetis intellexisse, quia tamen os ad naturam hominis id dicentis rofertux . et etiam is, cui id dicitur, naturam interiectus perceperat, mentem hominis Io-quentis per comparationem sui facile intelligit. At qui Dei nihiI praeter nomen antea noverant, et ipsum alloqui cupiebant, ut de eius Existentia certi fierent; non Video, quomodo eorum petitioni satisfactum fuit
L. Per creaturam quae ad Deum non magis, quam reliqua creata, refertur, et ad Dei naturam non Pe
tinct) quae diceret . ego sum Deus. Quaeso quid sis J Deus labia Mosis, sed quid Μοῆς Τ imo alicuius
belliae contorsisset ad eadem pronuntiandum, et dicendum, ego sum Deus, an inde Dei existentiam intelligerent ἐ Deinde Scriptura omnino indicare Videtur Deum ipsum locutum fuisse, quem ad finem. caelo supra montem Sinai delacnderit, et Iudaeos
212쪽
nori aritiam elim loquentem audivisse, sed Μagna. hos orim etiam vidit vide Exodi cap. 24.J Nec Leat Noli resvelata, cui nihil addere, nihil adimere licebat; ei quae tanquam jus Patriae instituta fuit, un-qrinna praecepit, ut credamus, Deum esse incorpore tim, nec otiam Eum nullam habere imaginem sivo figuram, sed tantum Deum esse, eique credere, eumque solum adorare, a cujus cultu ne discederent Praecepit. ne ei aliquam imaginem affingerent, nec ullam facerent. Nam, quandoquidem Dei imaginem mora viderant. Dullam face re potuerant, quae Deum, sed quae necessario rem aliam Creatam, quam vid rant, referret, adeoque ubi Deum per illam imagi-mem adorarent, non de Deo, sed de re, quam illa imago referret, cogitarent, et Iio tandam honorem
Dei ejusque cultum illi rei tribuerent. Quinimo Scriptura clare indicat Deum habere figuram, et Moli, ubi Deum loquentem audiebat, eam aspexisse, nec tamen videre contigisse, nisi Dei posteriora. Qua-xe non dubito; quin hic aliquod lateat mysterium, de quo infra fusius loquemur. Hic ostendere pergam loca Scripturae, quae media indieant, qaibus Deus sua decreta hominibus revelavit. Quod Revelatio per solas imagines contigit, patet ex primo Paralip. cap. 22. ubi Deus Davidi iram suam ostendit per Angelum, gladium manu prehen dentem. Sic etiam Balamo. Et quamvis Μaimo. nides, et alii hanc historiam et itidem omnes. quae Angeli alicujus apparitionem narrant, ut illa Μa- Noae, Abrahami, tibi fitilam immolare putabat, etc. in somnis contigilla volunt; non vero, quod ali quis oculis apertis Angelum videre potuerit: illi s ne garriunt; nam nihil alirid curaverunt, quam nugas Aristotelicas, et sua propria figmenta eN Scriptu. Ta extorquere; quo mihi quidem nihil magis ridic Iuni videtur.
213쪽
Imaqinibus vero non realibus, sed a soIa imagi Masone Prii phθinu dependentibus revelavit Deus to septio Dominium sibi futurum. Per imagines et verba revelavit Dens Iosuae, qJ se pro iis pugnaturum, nimirum ostendens ei An-pρIum cum gladio, quasi ducem exercituS, quod etiam verbis ei revelaverat, et lo sua ab Angelo auin diverat. Rsaiae etiam ut cap. 6. narraturin repraesen latuiti fuit per figuras, Dei provideDtiam populum dos rere, nempe imaginando Deum ter Sanctum in throno altissimo, et Israelitas illuvio peccatorum inquinatos et ster aniliniis quasi.immeus os . adeoque a Deo maxime i diliantes. Quibus pra8sentem populi miserrimum statum intellexit , ejusdem vero
fututae Cη lamitates . Verbis, tanquam a Deo prolatis. ei revelatae fuerunt. Et ad huius exemplar mutita possom adferre exempla ex sacris literis, nisi putarem ca omnibus esse satis nota. Sed haec omnia clarius confirmantur ex textu Nmner. Cap. 12. V. 6, 7. sic sonante: di aliquis vestri
Proμheto Dei erit, in visone ei revelabor id est per figuras, et hieroglyphica; nam de Prophetia Mosia ait, εlIe visionem sine hieroglyphicis in Iomnis loquor ins .- id est non verbis realibus, et vexa VOCe. Merum Mos non se revetor , ore ad os loquor vis ea visone, sed non aenigmatis, et imaginem Dei
vis icit. hoc est me aspiciens, Ut laCiuS. non vexo Perterritus mecum loquitur; ut habetur in Exodo Cap 33. Vs. I 2. Quare non dubitandum est, reliquos Prophetas, vocem Veram non audivisse, quod magis adhuc confirmatur eX Deuti cap. 34. VL IO. ubi dicis
tur: et nou coristitit c proprie surrexit, unquam Veneli ProPheta scut IIoses, quem Devi noNerit de facie ad faciem a quod quidem intelligendum est per solam vocem; nam nec Μoses ipse Dei faciem unquam viderat, Exodi cap. 33.
214쪽
' CAP. L DE PROPHETIA. IMPraeter haec media, nulla alia, quibus Deus sahominibus communicaverit, in Sacris Litteris.reps rio, adeoque ut supra ostendimus. nulla alia fitigem da. nequo admittenda. Et quamvis clare iniselligamus. Deum poste immediate se hominibus commmnicare; nam nullis mediis corporeis adhibitis, menti nostrae suam essentiam communicat; attamen ut homo aliquis sola mente aliqua perciperet, quae in primis nostrae cognitionis fundamentis non con- s Itinentur, nec ab iis deduci possunt, ejus mens prRe- statilior necessario, atque humana longe excellentior esse deberet. Quare non credo ullum alium ad tantam perfectionem supra alios pervenisse, praeter Chrissium, cui Dei placita. quae homines ad salutem ducunt, sine Verbis,' aut vilionibus, sed immediate r velata sunt: adeo ut Deus per mentem Christi sese Apostolis manifestaverit, ut olim Mosi mediante v
ce aerea Et ideo vox Christi, sicuti illa. quam Moses audiebat, Vox Dei vocari potest. Et hoc sensu etiam dicere possumus, Sapientiam Dei, hoc est,
Sapientiam, quae supra humanam est 'naturam humanam in Christo assumpsisse, et Christum viam sa-
Verum monere hic necesse est, me de iis, quae quaedam Iccclesiae de Christo statuunt, prorsus non loqui, neque ea negare; nam libenter fateor me ea non capere. Qi ac modo affirmavi, ex ipsa Scriptura conjicio. Nam nullibi leti, Deum Christo appa ruisse, aut locutum fuisse, sed Deupi per Christum Apostolis revelatum fuisse, eumque viam salutis esse, et denique veterem legem per Angelum, non VCro a Deo immediat ρ traditam fuisse etc. . Quare, si Moses cum Deo de lacie ad faciem, ut vir cum socio solet hoc est mediantibus duobus corporibus loquebatur; Christus quidem de anente ad mentem cum Deo com
215쪽
r64 ΤAAcTATvs THEOL. PoLm et Asserimus itaque praeter Christum . neminem nisi imaginationis ope, videlicet opo Verborum, Rutimaginum, Dei reveIata accepisse, atque adeo ad propheti Zandum, non esse opus perfectiore mente, sed vividiore imaginatione, ut clarius in sequenti capite ostendam. Hic jam quaerendum est, quidnam Sacrae Laterae intelligant per Spiritum Dei Prophetis infusum, vel quod Prophetae ex Dei Spiritu Io-quebantur; ad quod investigandum, quaerendum prius, quid significat vox Hebraea mari ruagh, quam vulgus Spiritum interpretatur. Vox rara ruagh, genuino sensu fgnificat ve tum, ut notum, sed ad plura alia significandum saepissime usurpatur, quae tamen hinc derivantur. Suin initur enim I. ad significandum halitum, ut PDI. I 55. vs. II. etiam non est Spiritus in ore IDO. a. animam, sive respirationem, ut Samuelis I. cap. 5o. s. 12. et rediit ei Diritus, id est, respiravit. Hinc J sumitur a. pro animositate et viribus, ut Iomao Cap. a. V. I l. Nec constitit Postea Diritus i=i ullo Niro Ιtem EZecluet. cap. a. vl a. et Nevit in me iritus cseu
viso qui me fecit instare Pedibus meis. Hinc sumiatur 4. pro Virtute, et aptitudine, ut Iob. CaP. 33. Vs. 3. certe ii a seiritias se in homine, hoc est, scientia non praecise apud senes est quaerenda, nam Ulam a singulari hominis virtute et capacitate Pendero iam rep3rio. Sic Numeri cap. 27. Vs. 18. Vir, tu quo est viritus. Sumitur deindu 5. Pro animi sententia, ut Num. Cap. 14. vs. 34. quoniam mis alius fuit S iritus, hoc est, alia animi sectentia, sive alia mens.
Item Prov. cap. I. Vs. 25. eloquar Nobis S irittim hoc est mentem meum. Et hoc sensu usurpatur ad significandam voluntatem, sive decretum, appetitum. et impetum animi; ut EZechiel. cap. 2. Vs. II. quo eriat
iritus seu voluntas 3 eundi ibant. Item Eiaiae cap. So. Vs. I. et ad fundendam fusonem et non eae meo SPiritu. et cap. 29. vers. Io. quia su ἀπ suPer
Da Dein Spiritum thoc est appetitum dormiendi.
216쪽
Et Indio. cap. 3. Vers. 3. eunc mitiga rvi est eorum Spiritus, sive impetris. Item Prov. CnΡ. Φ6. vers. 35.
qui dominatur SPiritui sive appetitui) suo, quum
quis c te civitatem. Idem caP. 25 Vers. 27. Vir, qui non cohibet Spiritum suum. Et Esaiae cap. 35. Vers. Ti. Diritus vester ese ignis, qui UOS co timit. Por TO haec vox ruagh, quatenus animum significat, inservit ad exprimendum omnes animi passiones, et etiam dotes. ut viritus allus, ad significandum suis
Perhiam, Spiritus demissus, ad humilitatem, ritus malus, ad odium et melancholiam, Syiritus bo-mus, ad benignitatem, S iritus Zelotraiae; S iri, tus sive appetitus) fornicationum, Diritus sapiemeiae: eonjuite fortitudinis: id est. nam Hebraico
frequentius substantivis, quam adjectivis utimur animus sapiens, prudens, fortis. Vel Virtus sapien-- tiae, consilii, fortitudinis; iritus benemolentiae etc. 6. significat ipsam mentum sive animam, ut Ee-Cles 3. Vers. I9. iritus i sive anima) eadem est 'Jomnibus et iritus ad Deum reNertitur. 7. Denique significat mundi plagas propter ventos, qui inde flant et etiam latera cujuscunque rei, quae illas mundi plagas respiciunt. Vide Ezechielem cap. 3'.
Vers. 9. et Cap. 42. Vers 16, II, 33, 29. et Iam notandum. quod res aliqua ad Deum refertur, et Dei dicitur esse l. Quia ad Dei naturam pertinet , et quasi pars est Dei, ut cum dicitur Potentia Dei. Oculi Dei. a. Quia in Dei poteitate est, et ex Dei nutu agit; sc in Sacris coeli vocantur eoeli Dei, quia Dei quadriga, et domicilium sunt: Assyria flagellum Dei vocatur, et Nabuca donosor serutis Dei. etc. S. Quia Deo dicata est, ut temylum Dci Dei Νtizarenus, Panis Dei etc. q. Quia per Prophetas tradita est, at non Lumine naturali revelata; ideo Lex Mosis, Leae Dei vocatur. 5. Ad rem iri superlativo gradu exprimendum, ut montes Dei, hoc est . montes altili mi: somnus Dei. id est, pro fui dissimus, et hoc senili Amos cap. q. Vers. D. e XPii
217쪽
candus est , ubi Deus ipse sic loquitur subverti vos, setitisubverso Dei subvertit Sodomam et Gomoriaram, id est, sicuti memorabilis illa subverso. Nam, cum Deus ipse loquatur, aliter proprie explicari Donpotest. Scientia etiam naturalis Salomonis, Dei scientia vocatur, id est, divina, sive supra commmnem. In Psalmis etiam vocantur cedri Dei, ad e Primendam earum insolitam magnitudinem. Et x Samuelis cap. D. Vers. 7. ad significandum metum admodum magnum, dicitur et cecidit metus Dei supra PoPulum. Et hoc sensu omnia, quae captum I daeorum superabant, et quorum causas naturalestum temporis ignorabant, ad Deum referri solebant. Ideo tempestas lucr atio Dei, tonitrua autem. et fulmina. Dei sagittae vocabantur; putabant enim, Deum ventos in caVernis, quas Dei aeraria vocabant, inclusos habere, in qua opinione ab Ethnicis in hoc disserebant, quod non ΑΕolum, sed Deum
eorum rectorem Credebant. Hac etiam de causa mi-xacula opera Dei vocantur, hoc est, opera stupenda. Nam sane omnia naturalia sunt Dei opera, et per solam divinam potentiam sunt. Et agunt. Hoc ergo sensu Psaltes vocat Aegypti miracula Dei potemtias, quia Hebraeis nihil linisse expectantibus viam
ad salutem in extremis periculis aperuerunt, atque ideo ipsi eadem maxime admirabantur. Cum igitur opera naturae insolita, opera Dei vocentur, et arbores insolitae magnitudinis arbores Dei, minime mirandum, quod in Genesi homines fortissimi, et magnae staturae. quamvis impii raptores . et scortatores, filii Dei vocantur. Ouare id absolute omne, quo nil quis reliquos excellebat ad Deum referre solebant antiqui. non tantum Iudaei, sed etiam ethnici. Pharao enim ubi somnii interpretationem audivit, dixit, Josepho mentem Thorum in siti, et Nabucadonosor etiam Dauieti dixit, eum
mentem Deorum Sanctorum habere. Ouin etiaruapud Latinos nihil frequentius; nam quae affabre lacta
218쪽
CAP. I. DA PROPHETIA. Is facta sunt. dicunt ea divina manu fuisse fabricata, quod si quis Hebraice transferre vellet, deberet dic xe, manu Dei fabricata . ut Hebrai Zantibus notum. His itaque Loca Scripturae, in quibus de Dei Spiritu fit mμntio facile intelligi et explicari possunt. Nemps viritias Dei, et Syiritus Iehovae quibusdam in locis nihi1 aliud significat, quam ventum veheis Ine tulimum, siccissimum, et fatalem. ut in Esaias
cap 4O vs. I. Neritus Iehovae flavit in eum, hoc est. venius siccissimus. et fatalis. Et Gene OS CAP. I. vers. a. et Neritus Dei, si ve ventus fortissimus movebatur DPer aquam. Deinde significat animum maisgrium .; Gideonis enim, et Samsonis animus vocatur in Sacris Literis Spiritus Dei. hoe est, animus a dacissimus, et ad quaevis paratus. Sic etiam quae Cunque virtus. sive vis supra Communem vocatur iritus, seu Dirtus Dei. ut in EXOd. Cap. II. Vtrs. 3.
hoc est, cui ipsa Scriptura explicat ingenio . et arto supra communem hominum sortem. Sic I saiae cap. II. vers. 2. et qHiescet suPra tuum viritus Dei, hoc est ut ipse.Propheta. 'more in Sacris Literis usitatissimo. particulatim postea id explicando declarat, virtus sapientiae, consilii . fortitudinis ete. . sio etiam melancholia Saulis vocatur Dei Spiritus malus, id est, melancholia profundi Isinia; servi enim Saulis, qui eius melancholiam Dei melancholiam vo- y lcabant , ei fuerunt authores , ut aliquem ad se musti Cum vocaret, qui fidibus canendo ipsum recrearet, quod ostendit eos per Dei melancholiam, naturalem melancholiam intellexisse. Significatur deinde per Dei S iritiam. ipsa hominis vel anima vel mens, sicuti in Iob cap. 27. v s. I. et Iriritus Dei in Naso mes, alludens ad id, quod habetur in Genesi, nempe, liquod Deus flavit animam vitae in naso hominis. Sic EZechiel. mortuis prophetizans, ait cap. 37. Vers. Iq. et dabo meum Diritum vobis, et vivetis; id est, vitam vobis restituam. in hoo son sit dicitur Jobi cap. ΔΑ. Vers. I .
219쪽
get. Sic etiam inte Iligendus est Genes. cap. 6 Vert. 5. Non ratiocinabitur aut non decernet) iriliaS meias in homine unquam, quoniam caro es, hoc est tio mo posthac ex decretis carnis et non mentis.
quam ipti, ut de bono discerneret, dedi, aget.
Eic titiam Psalmi 5 I. V. I 2. I S. cor Puriam crea mini Deus, et θιritum cid est appetitum aecenιem hi vomoderatum in me reno Ua ,.nori me rejice e lGO COH-Dectu, Nec mentem tuae sanctitatis ex me casee. Muia peccata ex sola carne oriri credebantur, Die HS autem non niti bonum suadere, ideo contra carnis appetitum Dei auxilium invocat, mentem autem, quam Deus Sanctus ipli dedit, a Deo cordervari tantum Precatur. Iaui, quoniam Scriptus a Deum instar hominis depingere, Deoque meritum, antruria animique allectus, ut et etiam corpus, et halitu uitribuere, Propter Vulgi imbecillitatem, solet; ideo Spiritus Dei in Sacris saepe usurpatur Pro munte, scilicet animo, assectu, vi, et halitu oriS Dei. SIGEsaias cap. 4O. vers. II. ait, quis αυρυαιι Dei δρiritum live mentem hoc est, quiS UeI mentem prAEC ter Deum ipsum ad aliquid volendunt deteriaiana vati et Cap. 65. Vers. IO. et vis amaritiauine et Irbιιιtia GJ- fecerunt GPiritum Juae Ianctitatis, et hinc tit ut Pio Lege Molis usurpari soleat, quia Dei quali meritu evplicat, ut ipse Elatas in eodem Cap. VETI. II.
Ianctitatis, nempe, Legem Molis, ut Liare ex toto contextu orationis cOIi igitur; et Nelieuria, cap. 9.vers. ac, et, iritum sce mcntcm ιiaiam bonam etsdedisti, ut eos inreuigente4 facereS, de Lempore enim Leeis Ιoquitur, ut etiam nil id Deut. Cap. q. VELL6. alludit,' ubi moles ait, quonιαm ψIa nempe Lex este Destra Icientia, et Prucientia, etc. dic etiam in
220쪽
in rectam viam dueet. Significat etiam, uti diximus, SPiritus Dei, Dei halitum, qui etiam improprie, si Criti mens, animus, et corpus Deo in Scriptura triabuitur, ut Psal. 35. vers. 6. Deinde Dei potentiam, Vim, sive Virtutem, ut Iob. cap. 35. Vers. 4. SUritus Dei me fecit, hoc est. virtus, live potentia Dei, Vasi mavis, Dei decretum; nam Psaltes Poetice Io quem do . . tiam ait, julsu Dei coeli facti sunt, et Spiritu, sive flatu oris sui hoc est, decreto suo, uno quasi flatu pro nutiliato) omnis eorum exercituS. Item Psalmo I 59. vers. 7. quo ibo ciat sim eaetra viritum euiam, Gut quo fugiam, ut sim) extra tuum conoe. Cluuι, hoc ali in t ex iis, quibus Psaltes ipse hoc pe . Git amplificare, patet quo ire pollum, ut sim extra tuam potentiam, et prae sontinii 18 Denique Spiritus Dei usurpatur in Sacris ad animi Dei assectus exprimendum, nempe. Dei benignitatem, et miserico diatri, ut in Michac cap. 2. Vers, T. Hum angustatus
6t Spiritus Deir hoc est, Dei misericordia) Iuntne
haec saeva scilicet) ejus o era8 Item Zachar. cap. 4 vers. 6. HOu eaeercitu, nec vi, sed solo 3neo Diritu, id est, sola mea misericordia. Et hoc sensu puto etiam intelligendum esse vers. I a. capitis T. ejus- deni Prophetae nempe: et co uum coristitueriant cautum, ne Obedirent Legi, et mandatis, quae Deus
misi eae suo Oiritu hoc est, ex sua misericordia)Per Primos Prophetas. Hoc etiam sensu ait NagaeusCRP. g. vers. 5. et Diritus metis clivo mea gratia e mari et inter Nos, nolite timere. Quod autem Esaias P. 03. Vers. 16. ait at nunc Dominus Deus me Imist, ejusque Diritus. potest quidem intelligi per
Dei animum, et misericordiana, vel etiam per ejus mentem in Lege revelatam; nam ait a Princ io hoc est, cum primum ad vos veni, ut vobis Dei iram, ejusque sententiam contra Vos prolatam PrRe- dicarem) Non occulte locutras sum. ex tem Ore, quo
prolata) fuit, ego adsui, i ut ipse cap. 7. testa tua est at nunc laetus nuncius sum, et Dei miseri-Μ cordia