장음표시 사용
261쪽
quod in sola speculatione et pura mente consistis. At ii. qui norunt se nihil intellectu et sana meritΘpra 'stani ius habere . haec sine dubio. solidissina judicabunt. Explicuimus itaque, in quo potillimum
lex divina consistit, et quaeriam sint leges humanae, nempe omnes iliae, quae alium scopum coli rinant; nisi ex revelatione sancitae fuerint; nam hac etiam consideratione res ad Deum referuntur, ut supra ostendimus et hoc sensu lex Mosis, quamvis non universalis, sed maxime ad ingenium et lingularem conservationi In tinius populi accommodata fuerit, vocari tamen potest Lex Dei, sive Lex divina; quandoquidom credimus, cam Iumine prophetico sancitam fuisse. Si iam ad Nati am legiS divinae natura-
Iis, ut eam modo explicui nus . attendamus, videbismu . I. eam esse uni ersalem. sivo omnibus hominibus communem 'eam enim ex universali humana natura deduximus. II. eam non exigere fidem tristoriarum, quaecumquo demum eae fuerint; nam
quandoquidem haec Lex divina naturalis ex sola consideratione humanae naturae intelligatur, certum est. nos eam aeque concipere posse in Adamo, ac alio quocunque homine, aeque in homine qui inter homines vivit, ac in homine, qui solitariam vitam agit. Nec fides hiltoriarum, quantumviS certa, Dei cognitionem, et Conseque uter nec etiam Dei amo- eam nobis dare potest; amor enim Dei ab ejus cognitione oritur; ejus aurem cognitio eX Communibus notionibus per se certis et notis hauriri debet, quare longe abest, ut fides historiarum reo uisitum sit
necessarium, ut ad summum nostrum bonum perinveniamus. Attamen, quamvis fides historiarum Dei cognitionem et amorem nobis daro nequeat, earum tamen lectionem, ratione Vitae civilis, perutilem esse, non negamus; quo enim hominum movi res et conditiones. quae ex nulla re melius, quam ex eorum actionibus nosci possunt. observaverimus et melius noverimus, eo inter ipsos cautius
262쪽
C P. IV. DE LEGE DIVINA. IItius vivere, nostrasque actiones et vitam eorum in. genio, quantum ratio fert, melius accommodare poterimus. Videmus III. hanc legem divinam naturalem non exigere caeremonias, hoc est, usitiones,
quae in se indifferentes sunt et solo instituto bonae
Vocantur, Vel, quae aliquod honum ad salutem necessarium repraesentant, veΙ si mavis actioias, qua-Tum ratio Captum humanum superat; nihil enim lumen naturale exigit, quod ipsum lumen non attingit, sed id tantum, quod nobis clarissime indicara potest, bonum, sive medium ad nostram beatitudinem esse. Quae autem ex solo mandato et insit u-to bona sunt, vel ex eo, quod alicujus boni sint repraesentamina, ea nostrum intellectum perficere neque urit, nec aliud nisi merae umbrae sunt, nec inter actiones, quae quasi proles aut fructus in Lellectus et sanael mentis sunt, numerari possunt. Quod hic non opus est, prolixius ostendere. IV. denique videmus summum legis divinae praemium elis, ipsam legem, nempe Deum Cognoscere, eum que eri vera libertate , et animo integro et constar te amare, poenam autem, horum privationem, et carnis servitutem, sive animum in conliantem, et fluctuantem. His sic notatis inquirendum jam est, I. num lumine naturali concipere possumus, Deum Veluti legislatorem, aut principem Ieges hominibus praescribentem. II. quid Sacra Scriptura de lumine, et lege hac naturali doeent. ΙΙΙ. quem ad finem eaeremoniae olim institutae fuerint. IV denique quid Teferat sacras historias scire, et eis credere ' De primis duobus in hoc capite; de duobus autem ultimis' in sequente agam. Quid circa primum flatuendum sit, facile deducitur ex natura voluntatis Dei , quae a Dei intelleetu non niIi respectu nostrae rationis distinguitur, hoc est, Mei voluntas et Dei in te, lectus in se revera unum et idem sunt; nec diuinguuntur, nisi respectu nostrarum cogitationum, quaa de Dai inteIlectu formamus. axempli gratia, cum ad ,
263쪽
TRACTATUS THEGL. POI.ITIC nd hoc tantum attendimus, quod natura Trian pnIi in natura Divina ab aeterno continetur tanquam aeterna veritas, tum dicimus Devin trianguli ideam habere, sive naturam trianguli intelligere; sed cum μ*J postea ad hoc sisendimus. quod natura trianguli lic in natura divina continetur, ex sola necessitate di-
inae naturae. et non ex necessitate essentiae et naturae trianguIi. imo. quod necessitas essentiae. et propriet 8 tum trianguli, quatPnus otiam ut aeterna veritates concipiuntur, a sola necessitate divinae naturan et intellectus pendeat, et non eX natura trianguli, tum id ipsu in quod Dei intellectum vocavimus. I)ei voluntntem sive decrctum appellamus quare respectu Dei unum et id om assrmam iis, cum dicimus, Deum ab a terno decrevissct . et voluisso tres ningulos trianguli nequalos esse duobus rectis, vel Destim hoc ipsunt intellexis . Unde sequitur. Dei affrinationes et negationes aeternam semper n cellitatem sive veritatum involvere. Si ita irae, eXempli gratia, Iacus Adamo dixit, se nolle, ut doarboro cognitionis botii et mali comederet, contradictioni ni implicaret, Adaninin de illa arbore pollo comedere, adeoque impossibile foret, ut Adamus doea comederet; nam divinum illud decretum aeternam nocessitatem et Veritatem debuisset involvere. Vertim quoniam Sariptura tamen narrat. Deum id Adamo praecepisse, et nihilominus Adamum de eadem comedisse, nec sario dicendum est, Deum Adamo malum tantum τε velavisse, quod emia necessario sequeretur. Ii de illa arbore Comederet, at non Necessitatem consecutionis illius mali. Unde factum est, ut Adamus illam revelationem non ut aeternam mei necessariam veritatem perceperit, sed ut legem, hoc est, ut institutum, quod lucrum aut damn timsequitur, non ex neCesIitate t natura actioni, patra-1ase, sed ex solo Iibi tu et absoluto impurio alicujus Principis. Quare illa revelatio rospectu solius Adaia tui, et Propter soliun dufectum ejus cognitionis lex fuit,
264쪽
. CAP. IV. DR LEGE DIvINA. a15 fuit, Derisque quasi legislator aut Princeps. Et hac
etiam do causa, nempe ob defectum cognitionis, De-CaloguS, respectu Hebraeorum tantum, lex fuit; nam quoniam Dei existentiam et aeternam Veritatem.
non noverant, ideo id. quCd ip Iis in decalogo reum Iatum fuit, nempe Deum existero, Deumque solum adorandum esse, tanquam Iegem, percipere debuerunt; quod li Deus nullis modiis corporeis adhibitis sed immediato iis loquutus fuisset, hoc ipsum non tanquam legem, sed tanquam aeternam Veritatem percepissent. Atque hoc, quod do Israelitis et Ad . nao dicimus, do omnitius etiam Proplietis, qui nomino Dci leges scripserunt, dicendum, videlicet,
quod Dei decreta non adaequate, ut aeternas Veritates, Perceperunt. EX. . de ipso Μoni etiam dicendiam est, eum ex revelatione vel ex fundamentis ei
revelatis percepisse modum, quo Populus Ilia 'litia .cus in Certa mundi plaga optime uniri posset, et integram societatem sol mare sive imperium erigere; deinde etiam modum, quo illo populus optimc pollet cogi ad obediendum, sed noro percepisse, Dcc i pii revelatum fuisse, modum illuni optimum esse, nequo etiam, quod ex populi communi obedientia in tali mundi phaga Decessario sequeretur scopuS, ad qu in
colli utabant. Qua Propter haec omnia non ut BE LET
Das veritates, sed ut praecepta et instituta percepit, et tanquam Dei leges praescripsit; et hinc factum est,
ut Deum rectorem, leaislatorem, regem, misericordon justum etc. imaginaretur; cum tameti haec omnia solius humanae naturae lint attributa, et a natura
divina pior sits removenda: atque hoc inquam de solis Prophetis dicendum, qui Domine Dei leges scripserunt, non autem de Christo. De Christo enim. quamvis is etiam videatur leges Dei Domino scit plisse,
sentiendiim tamen est, eum res vere et adacq Hate
percepisse: nam Chri: tus Dori iam Prophein. quam os Dei fuit. Deus eritin per mentum Cluisti, tut in cap. I. Ostendimus licuti ante per Anseloi, nempe
265쪽
a14 TRAcTATUS THEOL. POLITICI . Per vocem creatam, VisioneS etc. quaedam humano generi revelavit. Quapropter aeque a ratione alienum esset, statuere Deum suas revelationes opinionibus Christi acconimodavisse, ac, quod Deus antea suas revelationes opinionibus angelorum . hoc est
vocis creatae et visionum accommodaverit, ut xes
revelandas Prophetis communicaret, quo quidem nillil absurdius statui pollet; praesertim cum non ad solos Iudaeos, sed totum humanum genus doceri
dum missus fuerit, adeoque non satis erat, ut mentem opinionibus Iudaeorum tantum accommodatam haberet, sed opinionibus et documentis, humano g Deri universalibus, hoc eui, notionibus comm intibus, et veris. Et sancteX hoc, quod Deus Christo, sive ejus menti Iese immediate revelaverit et non ut
Prophetis . per verba, et imagines, nihil aliud intelligere possumus, quam quod Chrilius res revelatas vere percepit, sive intellexit; tum enim res intelliapitur, cum ipsa pura mente eXtra verba et imagines s hi percipitur. Cluistias itaque res revelatas vere et adaequato percepit, si igitar eas tanquam leges unis
quam praescriptit, id propter populi ignorantiam et pertinacistin fecit; quare hac in re vicem Dei gessit, quod sese ingenio populi accommodavit, et ideo
mi amvis aliquantulum Clarius, quam caeteri Prophelao locutus iit, obscuro tamen, et saeptias per Parabolas res revelatas docuit, Praesertim quando iis Io-quebatur, quibus nondum datum erat intelligero regnum coelorum vide Matth. Ca P. II. VET L IO. etc. . et line dubio eos, quihus datum erat mysteria coe Iorum noscere, res ut aeternas veritates docuit, non vero ut leges praescripsit, et hac ratione Νos a servia
tute legis liberavit, et nihilominus legem hoc magis confirma it et Iiabilivit, eorumque cordibus penitus
inscripsit. Quod etiam Paulus quibuidam in locis
indicare videtur: nempe Epistol. ad BDin. cap. 7. vers. G. cap. S. Vers. 23. Attamen neo illo etiam
aperte Ioqui vult, sed, ut ipse ait cap. 5. Vers.
266쪽
CAp. IV. DE LEGE DIVINA. 2I5 cap. 6. . s. I9. eiu M. Epist. humano more loquitur, quod expresso dicit, cum Deum justum Vocat, et sino dubio etiam propter carnis imbecillit tem Deo misericordiam, gratiam, iram etc assingit, et ingenio plebis, sive cui ipse etiam ait Cap. 3. Vers. l, R. Epist. i. ad Corinth. in hominum carnalium sua verba
absolute docet, Dei iram, ejusque misericordiam moti ab humanis operibus, sed a sola Dei vocatione. hoc sest, voluntate Pendere; deinde quod ex operia
hiis legis nemo fiat justus , sed ex solii fide vide E p.
Res Rom CRP. 3. Vers. 28. per quam Iane nihil aliud intelligit, quam plenum animi consensum, et denique, quod nemo fiat beatus, nisi mentεm Christi in se habeat, cui de Epist. ad Rom. cat' 8ε Vers. 9. qua scilicet leges Dei, ut aeternas VeritateS percipiat. Coii cludimus itaque, Deum non nisi ex captu viilgi. et ex sol' defectu cogitationis tanquarn legislatorem alat priticipem describi et iustum, misericordem et c.
vocari . Delamque re era eri solius suae naturae, et
Perfectionis necessitate agere, et omnia dirigere, et eius denique decreta et volitione S aeternas esse Ve-xitates, semperquου necessitatem involvere: idque est, quod primo i' loco explicare, et ostendere constitu ram Ad secundum igitur transeamus, et Sacram Paginam percurramus, et quid ipsa de lumine natu-xau et lego hac divina docet videamus. Pri- PyJ .anum, quod nobis occurrit, est ipsa primi hominis historia, ubi narratur, Deum Adamo praecepisse, me Comederet de fructu arboris cognitionis boni et mali, quod significare videtur, D tim Adamo pra cepisse boni vi agere, et quaerere sub ratione boni,
et non quatenus contrarium est malo, hoc est . ut Bonum ex amore honi quaereret, non autem Ex iis
more mali: qui enim, ut iam ostendimus, bonum agit ex vera boni cognitione et amore. libere et constanti animo agit, qui autem ex timore mali, is malo coactus, et serviliter agit, et sub imperio alterius vivit,
267쪽
ACTAT vs THEOL. POLITICI vivit, atqui adeo hoc unicum. quod Deus Adamo praecipit. totam Iegem divinam naturalem comprehendit . et cum dictamine luminis naturalis absolute convenit, nec difficile esset, totam istam primi hominis historiam, sive parabolam eae hoc fundamento sexplicare: sed malo id missum facere; cum quia non possum absolute esse certus, Dum mea explicatio cum scriptoris mente conveniat; tum quia plerique non concedunt, hanc historiam esse parabolam, sed plane statuunt, eam simpIicem narrationem Esse. Praestabilius eui igitur alia Scripturae loca in medium adferre, illa praesertim, quae ab eo dictata sunt, qui ex vi luminis naturalis, quo omnes sui aevi sapientes superavit, loquitur, et Critus sentenistias aeque sancte, ac Prophetarum amplexus est populus; Salomonem puto, cuius non tam Prophulia et pietas, quam prudentia et sapientia in lacris c 1- mendatur. Is in suis ProVerbiis vocat immanti in intellectum verae vitae fontem, et infortunium in sola liuitiua constituit. Sic enim ait Cap. 26. vers.
25. fons vitae test) intellectus sui domini '), et fu Dii-eium stultorum est 1iultitia: ubi notandum, quod
Per vitam absolute Hebraice vera vita intelligatur, ut patet ex Deut. Cap. So. vers I9. fruulum igitur intellectus in sola vera vita con Itituit, et supplicimuin sola ejus privatione, quod quidem absolute convenit cum eo quod IV. loco nota Vimus circa legem divinam naturalem : quod autem hic fons vitae. sive. quod solus intellectus. ut etiam ostendimus. Ieges sapientibus praescribit. aperte ab eodem hoc sapiente docetur; ait enim cap. 13. Vers. a 4. Lex Priadensq)J tis cest fons nitae, id est, ut ex modo allato texta
Patet, inteIlectus. Porro caP. I. vers. 13. eNpressissi, ni is
268쪽
CAp. IV. DE LEGE DIVII A. 2IT mis verbis docet, intellectum hominem beatum et Melicem reddere, veramque animi tranquillitatem Hare Sic enim ait: Beatus homo, qui invenit scien eiram. et Iilius hominis, qui intelligentiam eruit. natio est, ut vers. i 6, i . pergit) quia directe daeiaiorum longittidinem ' , in directe divitias ee honorem: eius υiae quas nimirum scientia indicat ramoenae sunt. et OmHra ejuS semitae Pax. Soli tiliatur sapietites ex sententia etiam Salomonis animo Pacato et Constante Vivunt, non Ut impii, quorumaraimus tori rariis affectibus fluctuat, adeoqne uti. Dias etiam ait ca P. 57. V. PO.) neque Pa Cem, neque qisietem habent. Denique in his Salomonis Proverbiis maxime nobis notanda sunt, quae habentur in secundo cap utpote quae nostram sententiam quam clarissitne confirmant; sic enim Vers. 5. e uia. cap.
incipit: nam δε Prudentiam inclamabis, et intelligenetiae ciederis et Ocem tuam, etc. tutic timorem Dei intelliges, et Dei jesentiam sv I potius amorem; nam haec duo verbum Iadaa significato inuenies; nam
eralia et Prudeuita. Quibus sane verbis clatissime indicat l. quod sola sapientia. sive intellectus nos doceat, Deum sapienter timere, hoc est, vera religione colere. Deinde docet, sapientiam, et scientiam ex Dei ore fluere, Deumque illam dare, quod quisdem nos etiam supra ostendimus . nempe, quod noster intollectus noli raque scientia a sola Dei idea svo cognitione pendeat, oriatur, et pi rficiatur. Pergit desis de veri. s. expressissimis verbis docere . hanc scientiam veram sithicam et Politicam continere, et ex ea deduci. Tunc intelliges Iustitiam, et Itidiaciram, et rectit titiines. γι) Omtiem boniam semitam:
nec his conteritus pergit. qtiando intrabie scientiti in cor tuum, edi sti lentia tibi erit suaυis; tum
eua mbraimus, nihil aliud I niseans quam vitam.
269쪽
tua rovidentia tibi vigilabit, et Arudentia te custodiet quae omnia cum scientia naturali planctconveniunt; hae renim Ethicam docet, et veram virtutem postquam rerum cognitionem .cquisivi mus, et scientiae praestantiam gustavimus. ouare foeticitas. et tranquillitas ejus, qui naturalem intel- Iecium colit, ex mente Salomonis etiam, non ab imp Hrio fortunae, hoc est Dei auxilio externo sed a sua interna virtute sive Dei auxilio interno maxime pendet. nempe, quia Vigilando, agendo, et bene consulendo se maxime Conservat. Denique nequaquam hic praetereundus est locus Pauli, qui habetur cap. I. Vers. 2 o. Epist. ad Rom. Ubi ut Tremellius vertit ex Syriaco textu sic ait: Occulta enim Dei, a fiandamentis mundi, in creia turis suis Per intellectum corioiciuntur, et virtus et divinitas ejus, quae es in aeternum, adeo Mi sut sue effugio. Quiabus satis clare indicat, unumquemque lumine nata-xali clare intelligere Dei Virtutem, et aeternam divis nitatem, ex qua scire et deducexe possunt, qtiid iis quaerendum quidve sugiendum sit, adeoque concludit. omnes sine offugio esse, nec ignorantia excusari posse, quod profecto possent, si de lumine supra naturali loqueretur, et de carnali Christi passione et resurrectione etc. Et ideo paulo infra vers. 24. sic pergit: Pro ter hoc tradidit eos Deus in concuPiscentias immundas cordis eorum etc. usque ad finem capitis. quiabus vitia ignorantiae describit, eaque tanquam ignorantiae supplicia enarrat, quod lane conVenit cum Pro verbio illo Salomonis cap. I 6. Vers. 22. quod iam citavimus, nempe, etsMPPlicium sultorum inisti Ititia. quare non mirum, quod dicat Paulus maleficos esses inexcusabiles. Nam prout unusquisque seminat, ita metet, ex malis mala necessario sequuntur, nisi sapienter corrigantur, et ex bonis bona, si animi conia
270쪽
CAP. IV. DE LEGE DIVINA. 219 stantia comitetur. Scriptura itaque lumen, et Iegem
diviti In naturalem absolute commeridat; atque his, quae in hoc capite agere proposueram, ab χΙVLCAP. v. De natione. eur Ceremoniae iustitutae fuerint. ol deside his oriarum, HemPe. qua ratione, et quibuaea necessariust.
In superiore capite ostendimus, Iegem divi. Inam, quae homineS Vere beatos reddit et veram vis tam docet, omnibus esse hominibus universalem; imo eam ex humana natura ita deduximus, ut ipsa humanae menti innata, et quasi inscripta existima da lit. Cum autem caeremoniae, eae saltem, quae habentur in vetere Telia monto Hebraeis tantum in stitutae et eorum imperio ita accommodatae fuerint.
ut maxima ex parte ab universa socsetate, non autem ab utioquoque exerceri Potuerint, certum est, eas
ad legum divinam non pertinere, adeoque nec etiam ad beatitudinem et virtutem aliquid facere; sed eas solam Hebraeorum electionem, hoc est, per ea, quae in tertio cap. ostenditarit C solam Corporis temporaneam foeticitatem et imperii tranquillitatem respicere, Propterea ille, nonnisi stante eorum imperio, ullius usus esse potuisse. Si eae ixitur in Vetere Testamemto ad legem D fia eserantur, id propterea tantum fuit, quia ex revelatione vel eX fundamentis revelatis institui ae fuerunt. Verum quia ratio tametsi solidissima apud communes Theologos non multum Valet, Iubet hic haec, quae modo ostendimus Scripturae etiam autoritates corasti mare; et deinde ad majorem perspicuitatem ostendere, qua ratione, et quomodo Caeremoniae ad imperium Iudaeorum stabiliendum et conservandunt in serviebant. Esaias nihil clarius
docet, quam quod lex divina absolute sumpta signi
ficet illam legem rati iversalem; quae in vera vivendi ratione consistit, nou autem caeremonis S, Capite enim I. Vs. IO. Propheta gentem suam vocat ad Logem di inam ex se audiendam, ex qua priuS Omnia P a sacri-