장음표시 사용
301쪽
quod ex iis non posset sequi phdosophicum planct
est, nullo simili indigebam; imo consultius duxi,
hanc quaestionem ex fundamentis lumine naturali cognitis utpote maxime notis enodare. Dico, me id consultius duxisset nam eam etiam ex solis Scripturae dogmatibus et fundamentis iacile solvere potueram; quod, ut unicuique pateat, hic paucis ostendam. Scriptura de natura in genere quibusdam in locis assirmat, eam fixum atque immutabilem ordinem servare, ut in Psal. 148. Vers. 6. et serem. CRP. EI. Vers. 35, 56. Philosophus Praeterea in suo EccL cap. I. Vers. lo. clarissime docet, nihil novi in natura Contingere; et vers. II, 32. hoc idem illustraris, ait, quod, quamVis aliquando aliquid comtingat, quod novum videtur, id tamen novum non est . sed in seculis, quae antea fuerunt et quorum nulla est memoria, contigit; nam, ut ipse ait, antis quorum nulla est apud hodiernos memoria, nec ulla etiam hodiernorum apud posteros erit. Deirido cap. 3. Vers. II. dicit, Deum omnia probe in eorum tempus ordinavisse et vers. 34. se novisse, ait, quod,
quicquid Deus facit, id in aeternum permanebit, nec ei aliquid addi, nec de eo aliquid subtrahi posse;
quae omnia clarissime docent. naturam fixum atque immutabilem ordinem scrvaro, Deum omnibus f
culis nobis notis et ignotis eundem suisse, legesquo naturae adeo perfectas ot fertiles esse, ut iis nihi1 addi neque detrahi possit et denique miracula, non nisi propter hominum ignorantiam, ut aliquid novi, videri. Haec igitur in Scriptura eXpresse docentur. at nullibi, quod in Datura aliquid contingat, quod ipsius legibus repugnet, aut quod ex iis ncqueat s ' J qui; adeoque neque etiam Scripturae assingendum Ad haec accedit, quod miracula causas et circumstantias requirant ut iam Ostendimus et quod nori sequantur ex nescio quo imperio regio, quod vulgus Deo assingit, sed ex imperio et decreto diviano , hoc est, ut otiam ex ipsa Sorietura ostendimus
302쪽
miracula etiam a soductoribus fieri poliat, ut convincitur eta cap IS Deut. et cap. 24. Vers. 24. ΜROthaei. Ex quibus porro evidentissime sequitur, mi Tacula rses naturales fuisse, atque adeo eadem ita -- Plicanda ut neque nova cui Salomonis verbo utar neque Naturae repugnantia videantur, sed, si fieri Potuit, ad res naturales maxime accedentia, quod
ut facilius ab unoquoque possit fieri, quasdam regu-Ias ex sola Scriptura petitas tradidi. Attamen, quamvis dicam, Scripturam haec docere, non tamen intelligo, haec ab eadem doceri tanquam documentano salutoni necessaria, sed tantum quod Prophetae haec eadem, uti nos, amplexi sunt; quare de his unicuique . prout libi melius esse sentiet, ad Dei cuItum et x ligionem integro animo suscipicndum, liberum est existimare. Quod etiam Iosephus sensit; sic enim in concItisione Libr. II. Antiquit scribit: Nullus Ne ro ci credat verbo miraculi. s antiquis hominibus et malitia Privatis Nia salutis liquet per mare facta, sue Coluntate Dei, sue Donte reaeeliata: dum et eis, qui eum Aleaeandro rege Macedoniae fuerint ollan et antiquitus a resistentibus Pamphyliciam mare diυJuπι sit et cum alitia iter non esset: transitum Araebuit iis violente Deo, Per eum Persarum destriaere Princ*aeum; et hoc constentur omnes, qui iactus Aleaeandriferi ferunt. De his itaqtie. secue Placuerit et ilibet, oblimet. Haec sunt verba Iosepiit, ejusque de fide
CAP. VII. Da Interpretatione Scripturae.
Omnibus in ore quidem est, Sacram Scriptu- s JJxam verbum esse Dei, quod homines veram beatitu- di mari vel salutis viam docet: Verum re ipsa aliud pIane judicant. Vulgus enim nihil minus Curare videtur, quam qx documentis Sacrae Scripturae vivere et omnes fere sua commenta pro Dei Verbo Venditare videmus, nec aliud studere, quam sub prae-II a textu
303쪽
a5a TRAcTATUS THEOL. POLITICI textu religionis caeteros cogere, ut secum sentia ta
idemus, inquam, Theologos sollicitos plerumquo fuisse. quomodo sua figmenta et placita ex sacris litoris extorquere possent et divina authoritate munire, nec aliud minore cum scrupulo majoreque cum tem ritate agere, quam Scripturas sive Spiritus Sancti mentem interpretari et si tum eos aliquid sollicitos labet . non eli quod verentur, ne Spiritui Sancto aliquem errorem assingant et a via salutis aberrent, sed ne erroris ab aliis convincantur, atque ita Propria eorum sub pedibus jaceat authoritas et ab aliis contemnantur. Quod si homines id, quod verbis
de Scriptura testantur, DX Vero animo dicerent, turn aliam prorsus vivendi rationem haberent, neque tot discordiae mentes eorum agitarent neque tot odiis certarent, nectam Coeca et temeraria cupiditate imterpretandi Scripturam, novaque in Religione excogitandi tenerentur. Sed contra nihil tamquam Scriapturae doctrinam amplecti auderent. quod ab ipsa quam clarissime non edocerentur. Et denique sacri- Iogi illi, qui Scripturam plurimis in locis adulterare non sunt veriti, a tanto scelere maxime cavissent, manusque sacrilegas ab iis abstinuisiant. At ambitio et icelus tantum tandem potuerunt, ut religio non tam in obtemperandis Spiritus Sancti documentis. qua in in defendendis hominum commentis sita sit; imo ut religio non charitate, sed disseminandis dita cordiis inter homines et odio infensissimo, quod falso nomine zeli divini et ardentis studii adumbrant,
propagando contineatur. Ad. haec mala accessit superstitio, quae homines ristionem et naturam conis temnere docet et id tantum admirari ac Venerari, quod huic utique repugnat: quare non mirum est,t μθ quod homines, ut Scripturam magis admirentur 'et venerentur, eam ita explicare studeant, ut'his. rationi scilicet et naturae quam maXime repugnare
viri Atur, ideoque in Sacris Literis profundissima mysteria latere iomniant et in iis, hoc est, in absu
304쪽
CAP. III. DE INTERPRETATIONE SCRIPTURAE. 253 dis investigandis, caeteris utilibus neglectis. defatiagantur et quicquid sic delirando fingunt, id omne
Spiritui Sancto tribunt et sumina vi atque affectuum impetu defendere conantur. Ita enim cum homini bus comparatum eli, ut quicqMid puro intellectu concipiunt, solo intellectu et ratione; quicquid contra exanimi affectibus opinantur, iisdem etiam defendant. Ut autem ab his turbis extricemur et mentem a praeiudiciis Theologicis liberemus, nec temere hominum figmenta pro divinis documentis amplecta mur, nobis de vera methodo Scripturam interpretandi agendiam est et de eadem disserendum: hac enim ignorata nihil certo scire possumus, quid Scria
plura, quidve Spiritus Sanctus docere vult. Eam au tem, ut hic paucis complectar, dico methodum i terpretandi Scripturam haud disserre a methodo i terpretandi naturam, sed cum ea prorsus convenire.
Nam sicuti methodus interpretandi naturam in hoc potissimum consistit, in concinnanda scilicst historia
naturae, e X qua, Utpote EX Certis datis, rerum D
turalium definitiones concludimus: sic etiam ad Scripturam interpretandam necesse est ejus sinceram his
storiam adornare et ex ea tanquam ex certis datis et
principiis mentem authorum Scripturae legitimis Consequentiis Concludere: sic enim uniisquisque finimirum nulla alia principia, neque data ad inter pretandam Scripturam et de rebus, quae in eadem continentur, disserendum, admiserit, nisi ea tan tummodo , quae ex ipsa Scriptura eiusque historia depromuntur sine ullo periculo errandi semper Pr cedet et de iis, quae molirum captum superant, Reque secure disserero poterit, ac de iis, quae lumine naturaIi cognoscimus. Sed ut clare constet, hanc
viam non tantam certam, sed, etiam unicam esse, eamque cum methodo interpretandi naturam: Con Venire. notandum. quod 'criptura de rebus saepissime agit, quae ex principiis Iumine naturali notis deduci nequeunt; ejus enim maximam partem historiae et
305쪽
reveIationes componunt: at historiae miracula potissimum continent, hoc est ut in superiore Capitos J ostendinins) narrationes rerum in Iolitarum naturae, opinionibus et iudiciis historicocum, qui eas
scripserunt, accommodatas; revelationes autem opinionibus etiam Prophetarum 'accommodatae sunt,
ut in secundo Cap. ostendimus, et ipsa revera Captum humanum superant. Quare cognitio horum omnium, hoc est, oumium fere rerum, quae ira Scriptura continentur, ab ipsa Scriptura sola peti debet: sicuti cognitio naturae ab ipsa natura. Quoa . ad documenta moralia, quae etiam in Bibliis comtinentur, attinet; etsi ipsa ex notionibus communiabus demonstrari possunt, non potest tamen ex iisdem demonstrari, Scripturam eadem docere sed hoc ex sola ipsa Scriptura constare potest. Imo si sine praejudicio divinitatem Scripturae testari volumus, nobis ex eadem sola constaro debet, ipsam vera documenta moralia docere; ex hoc enim solo eius diavinitas demonstrari potest: nam certitudinem Proin Phetiarum eX hoc praecipue constare ostendimus, quod Prophetae animum ad aequum et bonum incliis natum habebant. Quare hoc idem etiam nobis conis
stare debet, ut fidem ipsis possimus habere. Ex --xacuIis autem Dei divinitatem non posse convinci. iam etiam demonstravimus, ut jam taceam, quod etiam a Pseudo - propheta fieri poterant. Quare Scripturae divinitas ex hoc solo constare debet, quod ipsa veram virtutem doceat. Atqui hoc ex sola Seriptura constare potest. Quod si non posset fieri, non sine magno praeiudicio eandem amplecteremur et de ejus divinitate testaremur. Tota itaque Scripturae cognitio ab ipsa sola peti debet. Denique Scriptura rerum, de quibus loquitur. definitiones non
tradit, ut nec eclam natura. Quare quemadmodum ex diversis naturae actionibus definitiones rerum naturalium concludendae sunt, eodem modo hae ex
diversis narrationibus; quae de unaquaque re in soriptis
306쪽
CAP. VII. DE INTERPRETATIONE SCRIP'VRAE. 25sptis occurrunt, sunt eliciendae. Regula igitur universalis interpretandi Scripturam est, nihil Scripi uis xae tanquam eius documentum tribuere, quod ex ipsus historia. quam maxime perspectum non habeamus. Qualis autem ejus historia debeat esse, et quae potissimum enarrare, hic iam dicendum. Nempe I. continere debet naturam et proprieta- tes linguae, qua libri Scripturae scripti fuerunt et quam eorum Authores loqui solebant. Sic enim omnes sensus, quos unaquaeque oratio ex com- ' Imuni Ioquendi usu admittere potest, investistare poterimus. Et quia omnes tam veteris, quati Novi Testamenti scriptores Hebraei fuerunt, Certum Pst, IIistoriam linguae Hebraicae prae omnibus necρssa Tiam esse, non tantum ad intelligentiam librortim
Veteris Testamenti, qui hac lingua scripti sunt. sed etiam Novi; nam quamvis aliis linguis vulgati fue-xint, HebraiZant tamen.
II. Sententias uniuscuiusqtie libri colligere debet, easque ad summa capita redigere, ut sic omnes, quae de eadem re reperiuntur, in promptu habere possimus: deinde eas omnes, quae ambiguae vel obscurae sunt, vel quae invicem repugnare videntur, notare. Atque eas sententias hic obscuras aut cla- Tas Voco, quarum sensus ex Contextu orationis facile vel difficulter ratione Percipitur. De solo enim senis su orationum, mon autem de earum veritate Iaboramus. Quin imo apprime cavendum est, quamdiu sensum Scripturae quaerimus, no ratiocinio nostro, quatenus principiis naturalis cognitionis fundatum
est cui jam taceam praejudicia praeoccupemur, sed
ne vertim sensum cum rerum veritate confundamus,
illa ex solo linguae usu erit investigandus. vel ex ratiocinio, quod nullum aliud fundamentum agri insciti quam Scripturam. Quae omnia ut clarius inintelligantur, exemplo illustrabo. Hae Μosia sentenis
tiae, quod Deus su Quia et quod Deus su celoopus,
307쪽
256 TaAcTATUS THEOL. POLITI Iquam claris inae sunt, quamdiu ad solam verborum
stetit calion m attendimus ideoque eas etiam intexclaras rν pono. tametsi respectu veritatis et ration imohs ur inae sunt; imo quamvis earum literatis sens s liani ni naturali repugnet, nisi etiam principiis εt futi clamentis ix Histolia Scripturae petitis clare opponatur, is sciasus, racmpo I iteratis, erit tamen retinendus; et contra, si hae sententiae ex literati earum interpretatione principiis ex Scriptura petitis
reperirntur repugnare, quamquam cum ratione nictaei
me Con Ventro Di, aliter tamen Imptaphorice scilicet ess ni intur pretandae. Ut itaque Liamus. an Mosos credi deiit, Deum esse lentim, an secus, nullo modo id concludendum est cx eo. quod haec opinio cum ratione con Veniat. aut quod ei repugnet; sed tantum ex aliis ipsius Mosis sontentiis. Videlicets o quoniam Mosi s plurimis in locis clare etiam docet. Deum nullam habere similitudinem cum re bus visibilibus. quae in coelis, in terra, aut in aqua sunt; hinc concludendum, hanc sententiam, aut illa' omnes metaphorice esse explicandas. At quia a literati sensu, quam minime fieri potest, est rec d nillam, ideo prius quaerendum, num haen Unica
sententia, Deus est ignis, alium praeter literalem sensum admittat, hoc est an nomen ignis aliud quam naturalem ignem fignificet Quod si non reperiatur ex usu linguae aliud significare, nullo etiam alio
modo interpretanda est et haec sententia, quantum vis rationi repugnans; sed contra reliquae Omnes,
q)'am, is rationi consentaneae, huic tamen essent a
commodandae. Quod si nec hoc etiam ex usu linguae posset steri, tum hae sententiao irreconciliabiles etsi tit, ac proiiade de iis iudicium erit stispendendum. Sed quia nomen ignis pro ira et zelotypia etiam sumitur bide Jobi cap. St. vers. II. hinc facile Mosis
sentemiae reconciliantur, atque legitime concludimuS, duas has sententias. Deus est ignis et Deus est Zetob s. unam eandemque esse sententianti
308쪽
CAp VII. DE INTERPRETATIONE g RIFTVRAE. 25 Porro quoniam Moses clare docet, Deum esse EMIotypum, nec ulli bi doeet, Deum carere passionibus - sive animi pathematis, hinc plane concludendum Iulo Ieii, hoc ipsiani credidisse aut saltem docere voluisse,
quantumvis hanc sententiam rat vini repugnare Credamus. Nam, ut iam ostendimus nobis noti licet ad dictamina nostrae rationis et ad noli ras praeconceptas opinio iam mentem Scripturae torquere, sed
tota Bibliorum cognitio ab iisdem solis est petenda. III Denique enarrare dobet haec historia casus
omnium librorum Prophetarum . qtiorum memorIRapud nos est; videlicet vitam, mores. ac studia a
thoris uniuscuiusque libri, quisnam fuerit, qua O Castoris. quo tempore. cui, et denique qua lingua scripserit. Deinde uniuscritusque libri fortunam:
nempe quomodo prius receptus fuerit et in quorum manus inciderit, deinde quot ejus variae lectiones fuerint et quorum i ori filio inter sacros acceptus fumxit, et denique quomodo omnes libri quos omnes jam sacros esse fatentur, in unum corpus CoaIMPIint. Haec omnia, inclinam, historia Scripturae continet. Nam ut sciat ius. quaenam sententiae tanquam leges Proferaritur, quaenati vero tanquam documen. 'Ita moralia. refert scire vitam, mores, ac studia authoris; adde quod eo fa ilius verba alicuius explicare possumus. qtio eius genium et ingenium melius Noverimus. Deinde ne docum tinta aeterna Cum iis, quae ad tempus tantum, vel paucis solummodo ex usu Poturarat esse, confundamus, refert etiam Dire qua Occasione, quo tempore et cui nationi. aut sae- . culo omnia documenta scripta fuerint. Refert denique reIiqua, quae praeterea diximus, scire, ut Praeter libri cujusque authoritatem, etiam sciamus, num ab adulterinis manibus conspurcari potuerit, an minus; num errores irrepserint, num a viris satis
peritis et fido dignis correcti fuerint. Quae omnia icitia. admodum necessaria sunt, ut ne caeco impetu
309쪽
Q68 ΑΟΥΑΤvs THEOL. FOLITICI correpti, quicquid nobis obtruditur, sed tantum id quod certum et indubitatum est, amplectam ita Iam postquam hanc historiam Scripturae habuearinius et firmiter decreverimus, nillil tanquam d ctrinam Prophetarum certo Ita tuere, quod ex hac historia non sequatur, aut quam claris me eliciatur, tum tempus erit, ut ad mentem Prophetarum et Spiritus Sancti investigandam nos accingamus. Sed ad hoc etiam methodus et ordo requiritur similis ei, quo ad interpretationem naturae ex ip1ius historia utimur. Sicuti enim in scrutandis rebus naturalibus ante omnia investigare conamur res maxime universales et toti naturae communes, videlicet mOLum et quietem, eorumque Ieges et regulaS, quaS na dura semper observat .et per quas continuo agit et ex his
gradatim ad alia minus universalia Procedimus; sic etiam ex historia Scripturae id primum quaerendum, quod universalissimum, quodque totius Scripturae basis et fundamentum est et quod denique in ipia
tanquam aeterna et omnibus mortalibus utilillana doctrina ab omnibus Prophetis commendatur. EMempli gratia, quod Deus unicus et omnipotens existit, qui solus est adorandus et qui omnes Curati eosque supra omnes diligit, qui ipsunt adorant et proximum tanquam senietipsos amant etc. Haec et similia, inquam, Scriptura ubique tam clare, tam- quo expresso docet, ut nudus unquam fuerit, qui de eius sensu circa haec ambegerit. Quid autem Deus sit et qua ratione res omnes videat, iisque providear, INJ haec et similia Scriptura ex professo et tanquam aeternam doctrinam non docet. Sed contra Prophetas ipsos circa haec non convenisse jam supra ostendimus; adeoque da similibus nihil tanquam doctri nam Spiritus Sancti statuendum, tantulit Iumino naturali optime determinari possit. Hac igitur universali Scripturae doctrina probe cognita procedendum deinde est ad alia minua universalia et quae tamen
310쪽
C P. VII DE INTERPRETΛTIONE SCRIPTURAE. Communem usum vitas spectant quaeque ex hac uniis versali doctrina tanquam rivuli derivantur; uti sunt omnes Verae virtutis actiones Particulares externae, quae non nisi data occasione exerceri possunt et qui quid circa haec obscurum sive ambiguum in Scriptis Teperiatur, ex doctrina Scripturae universali exHicandum et determinandum est: si quae autem invia Cem contraria reperiantur, Videndum, qua occalione, quo tempore, vel Cui scripta fuerint. Εα Gr. Cum Christus dicit, beati iuge ites, quoniam, consolatων rem acciPierit, ex hoc Textu nescimus, quales Iu-
gentes intelligat; sed quia postea docet, ut de nudare simus solliciti, nisi de solo regno Dei ejusque j
stitia, quod ut summum bonum commendat, cuide Natib. cap. 6. Vers. 35. hinc sequitur, eum per lugentes eos tantum intelligere, qui lugent regnum Dei et iustitiam ab homiuibus neglectam; hoc enim tantum Iugere possunt ii, qui nihil nisi regnum divianum . sive aequitatem amant et reliqua fortunae pIane contemnunt. Sic etiam, cum ait, Sed ei, qui percutit te suPra maxillam tuam dextram, ObNerte
illi etiam alteram, et quae deinde sequuntur; si haec Christus tanquam Legislator iudices juberet, legem Μosis hoc praecepto destruxisset; quod tamen
contra aperte monet vide Matth. cap. 6. Vers. IT.
Quare videndum, quisnam haec dixit, quibus et quo tempore. Nempe Christus dixit, qui non tanquam Iegislator leges instituebat, sed ut doctor documenta docebat; quia ut supra ostendtinuo non tam
actiones , externas, quam animum corrigero Voluit.
Deinde haec hominibus oppressis dixit, qui vivebant in republica corrupta et ubi justitia prorsus negligebatur et cujus ruinam prope instare videbat. Atqui hoc idem ipsimi. quod hic Christim instante Urbis ruina docet, Ieremiam etiam in prima Urbis unita. tione, simili nimirum tempore, docuisse videmus vide Lament. cap. 5. Iit. Tet et Jot. quare cum hoc non, nisi tempore oppressionis, docuerint Prophe-