장음표시 사용
321쪽
Bibliis occurrunt, certo investigandum ἰ id tamen mori ex ipsius defectu oritur, sed ex eo, quod via,
quam veram et rectam esse docot, nunquam fuerit
culta, nec ab hominibus trita, adeo quo succostatem poras admodum ardua et fors invia facta sit; ut ex ipsis difficultatibus, quas retuli, clarissime constare pum. Silperest iam discrepani iuui a nobis sententias examinare. Quae hic primum examinanda venit, Eorum est sententia, qui si litium t lumen naturale non habere vim ad Scripturam interpretandum, sed id lioc maxime requiri lumen supernaturale; quid autem hoc lumen praeter Daturale sit, ipiis explican. dum relinquo. Ego Ialtoni nihil aliud possum conjicere, quom quod ipsi ob l curioribus terminis etiam .. voluerunt fateri, se de vero Scripturae sensu ut plurimum dubitare: si enim ad eorum explicationes Wattendimus, eas nihil supranaturale continere, lino nihil nisi meras conjecturas elle reperiemus. Con . xantur, si placet, cum Oxplicat Onibus eorum, qui ingenue fatentur, se nulli in lumsin praeter naturatqvabcre, et Plane consimiles reperientur, humanae sci, icet, diu cogitatae et cum labore inventae: quod Butem aiunt Iumcn naturato ad hoc non susscere, falsum esse constat, tum ox eo, quod iam demon. stravimus, quod difficultas interpretandi Scriptura ni nulla orta eli desectu virium luminis naturalis, sed
tantum ex hominum socordia no dicam malitia) qui
historiam Scripturae, dii in eam concinnare poterant,
neglexerunt; tum g iam ex hoc, quod ut omnes, ni fallor, fatentur hoc lumen supranaturale donum sit divinum si delibus tuorum concessum. At Proinphesiae et Apollo'i non fidelibus laritima, sed inata. ina in si elibus et impiis praedicare solebant, qui quo adeo apti erant ad mentem Prophetariam et Apollo-Iorum intelli cudam. Alias visi essent Prophetau et 'I Apolioli pilorulis et in faxitibus Praedicare, NOHviris ratione praeditis: et tiastra Moles loges prae
scripsistet, si ipsae non nili a fidelibus, qui nulla
322쪽
C P. VII. DE INTERPRETATIONE SCRIPTURAT. 2 Lindistent lege, intelligi poterant. Quare qui lumen
supranaturule quaerunt ad mentem Prophetarum et Apo stolorum intelligendam, ii sane lumine naturali indigere videntur ; longe igitur abest . ut tales do. num divinitan supranaturato habere existimem. Maianonidae alia plane fuit sentetitia: sentit enim, unum. quemque Scripturae Iocum Varios, liuo contrarios sensus admittere, Deo nos do vero ullius esse certos, mis sciamus locum illum, prout illum interpretamur, mihil continere, quod cum ratione non con VPniat, aut quod ei repugnet; si enirn rationi Ox ipsius litexati leniri reperiatur repugnare, quantumvis ipso clarus videatur, locum tamen aliter interpretandum Censet, atque lioc cap. 26. pari. g. libr. More Nebriochim quam clarissime indicat; ait enim: Scito, qt odno ι fugimus dicere, mundum fuisse ab aeterno, Prc.
Ater texcus, qui in Scri tura occurri ne de creatione mundi. Nam textus, qui docerit Istundum esse crea tum, non Plures sunt iis, qui docent Deum esse cora Poreum; nec aditi . ad eos e licandum , qui in hae materia de mundi creatione rePeriuntur, nobis interclusi sunt, nec etiam tu editi, sed i os e liciare Potuissemus, scut fecimus cum cs Oreitatem a Deo remObimus; et forte hoc multo facilius factu eset eι
uagis commode Potuissemus eos e licare et mundi aeternitatem sta fuminare, quam cum e licuimuSScriPturcia , ut remOGeremus Deum benedictum esseCO Oreum: at tit hoc Hora fiacerem eι ne hoc credam mundum scilicet este acturnum) duae causae ruerito- verit. I. quia clara demonstratione consat, Deum non
est e co Oreum, et necesse es, omnia illa loca e liacare, quorum liter alis tensus demons rationi re tig-riat ; Nam certum es, era uecessario tram e licationem aliam praetor literauim habere. At mundi aeterniis itis nulla demonseratione inenditur a utiesque Inon es necesse Scri turis vim facere easque e licare pro 'ter GPPareulcm DPinionem, ad cujus contrari inelinare, aliqua juadente rmione , PossemuS. 6
323쪽
a 2 TRAOTATvs THEOL. POLITICI da causa, quia credere, Deum esse incor Poreum, fundamentalibus Legis non rePugnat etc. Sed mundi Geter litatem credere, eo modo, quo Aristoteli visum
fuit, legem α suo fundamento destruit etc. Haec
sunt verba Maimonidae. ex quibus evidenter sequiis
tur id, quod modo diximus; si enim ipsi constaret
ex ratione mundum esse aeternum, non dubitaret Scriptriram torquere et explicare. ut tandem hoo idem ipsum docere videretur. Imo statim certus enset Scripturam . quamquam ubique arrie reclaman tem . hanc tamen mundi aeternitatem docere vo-Iuisse; adesoque de vero sensu Scripturae quantumvis claro, non poterit esse certus, quamdiu de rei veritain te dubitare poterit, aut qtiam diu de eadem ipti non constet. Nam quamdiu de rei veritate non constat,
tamdiu nescimus, an res cum ratione conveniat, an vero eidem repugnet; et consequenter etiam tamdiu nescimus, ait litera ES sensus verus sit an falsus. Quas quidem sententia si Vera esset, absolute concederem nos alio praeter lumen naturale indigere ad Scripturam interpretandam. Nam fere omnia, quas in Scripturis reperiuntur. deduci nequeunt eX principiis lumine naturali notis sui iam ostendimus in adeoque de eorum veritate ex vi luminis naturalis nihil nobis Constare potest et consequenter neque etiam de vero sensu et mentes Scripturae, sed ad hoc alio rieis cessatio lumine indigeremus. Deinde si haec senteniatia vera esset, sequeretur quod vulgus, qui ut plurimum demonstratione ignorat, vel iis Vacare nequit, de Scriptura nihil nisi ex sola auctoritate et testimoniis philosophantium admittere poterit et Consequenter stipponere debebit, philosophos circa Scripturae
interpretationem errare non posse, quae sane noVa esset Ecclesiae authoritas, noviimque sacerdotum ve1 Pontificum' genus, quod vesaus magis irrideret. quam Veneraretur; et quamvis nostra methodus linis guae Hebraeae gognitionem exigat, citius etiam stu- ,
dio vulgus vacare non potest, nihil tamen sinule no
324쪽
CAP. VH DE TsTERPRETATIONE SCRIPTURAE. 2 3bis obiici potest; nam vulgus Iudaeorum et gentilium, quibus olim Prophetae et Apostoli praedicave-Tunt et scripserunt linguam Prophetarum et Apostolo Tum intelligebant, ex qua etiam mentem Ρro- R JPlietarum percipiebant, at non rationeS rerum, quas Praedicabant, quas ex sententia Μaimonidae etiamicire deberent, Di mentem Prophetarum Capere possent. Ex ratione igitur nostrae methodi non sequitur, necessario vulgus testimonio interpretum acquiescere; ostendo enim vulgus , quod linguam Prophetarum et Apostolorum callebat: at Maimonides nullum ostes ridet vulgus. quod rerum causas intelligat, ex quibus eorum mentem p rcipiat. Et quod ad hodiernum vulgus attinet, iam ostendimus, omnia ad salutem necossaria, quamvis eorum rationes igno
xentur, facile tamen in quavis lingua posse percipi,
Propterea quod adeo communia 'et usitata sunt et in hac perceptione, non quidem in testimonio interpretum, vulgus acquiescit; et quod ad reliqua attinet. eandem in his cum doetis sequitur fortunam; sed ad Μaimonidae sententiam ruVertamur, at ius ipsam accuratius eNaminemus. Primo supponit Prophetas in omnibus inter se convenisse, summosque fuisse Philosophos et Theologos; ex rei enim veritate eos conclusisse vuIt: atqui hoc falsum esse in cap II. ostendimi)s. Deinde supponit sensum Scripturae ex ipsa Scriptura constare non posse, rerum enim VBritas ex ipsa Scriptura non constat utpote quae nihil demonstrat, nec res, de quibus loquitur, per definitio nes et primas suas causas docet quare ex sententia Naimonidae neqrae ejus verris sensus ex ipsa confia- Te pote it, adeoque neque ab ipsa erit petendus. Atinqui hoc etiam falsum esse eX hoc capite conflat. Ostendimus Enim et ratione et exemplis, seri sum Scripturae ex ipsa sola Scriptura constare et ab ipsa soIa, etiam cum de rebus loquitur Iumine naturali notis,
petendum supponit denique nobis licere secundum nostras praeconceptas opiniones Scripturae verba exisplic
325쪽
a 4 TnACTATVε THE L. POLITIGplicare, torquere et literalem sensum, quamquam per spectillimum sive expressissimum negaro ct in alium quemvis mutare. Quam quidem licentiam, prael mquam quod ipsa ex di imi tro iis, uuae in lioc capita eL aliis demonstravimus, repugnat, nenio non via det nimiam et tem 'rariam esse. Sed magnam hanc libertatem ipsi concedamus, qiud tandem promovet 8 Nihil Iane; quae enim in domonstrahitia sunt et quaci maximam Scripturae partem componunt, hac ratione in veli Hare non poterimus, nequo ex hac normat ' J explicare, neque interpretari: Cum Contra, DO-lirsm methodum infeci ueniso, plurima buius ge' xis explicare et de iis secure disserere post tuuiis; ut jam et ratione et ipso facto ostendimus. Quae autem, sua natura perceptibilia sunt, eorum sensus facile. ut iam etiam ostendimus, ex solo orationum couintextu elicitur. Quare haec molliodus planu inutilis est. Adde quod omnem cortitudinem, quam Vulgus ex sincera lectione et quam omnes, aliam methodiam
insequendo, de sensu Scripturae habere pollunt, plane iis adimit. Quapropter hanc Maimonidae sententiam ut noxiam, inutilem et absurdum explodimus. Quod porro Pharisaeorum traditionem attinet, jam supra diximus, eam sibi non constare; Pontifi-
eum autem Romanorum auth vitatem luculentiori teli titionio indigere; et nulla alia de causa hanc reprobo. Nam si ipsa Scriptura eam nobis aeque certo Ostorideret, ac Iudaeorum Pontifices olim poterant, nihil mir moveret, quod inter Romanos Pontifices reperii fuerint haeretici est impii; . cum olim inter Hebraeorum Pontifices etiam reperia fuerint haeretici
et impii, qui sinistris mediis Pontificii tum adepti
sunt, peneS quos tamen eX Scripturae mandato stimisma erat potestas legem interpri tandi. Vide Exnd. CBP. 17. Vers. Q. ia Pt CBP. 55. vers. 1 o. et Malach. cap a Vers. S. At quo Dium nullum tale linitimonium uobis ostendunt, eorum authoritas admodum
suspecta manet; et ne quis exemplo Pontificis Um
326쪽
CAP. VII. DE INTERPRITATIONE sCRIPTURAE. 2 shraeorum deceptus putet religionern Catholicam etiam indigere Ponti sice, venit notandum, quod IegeSMO- sis, quia publica iura Patriae erant, indigεbant ne- Cellario, ut conservarentur, authoritate quiadam publica ; si enim unusquisque libertatem haberet iura publica ex suo arbitrio interpretandi, Nulla respublica subsistsere posset, sed hoc ipso statim dissolveretur et iris publicum ius esset privatum. At Religionis longe alia est ratio. Nam quandoquidem ipsa
non tam in actionibus externis, quam iri animis inpIicitate et veracitate consiliit, nullius iuris ne que authoritatis publicae est. Animi enim simplicitas et veracitaς non imperio legum, neque authoritate publica hominibus. infunditur et absolute nemovi aut legibus potest cogi, ut fiat beatus, sed ad hoc requiritur pia et fraterna monilio, bona educatio et supra omnio proprium et liberum iudicium. Cum igitur summum jus libere sentiendi, etiam de s 'HBeligione, Penes unumquemque sit, nec possit concipi, aliquem hoc jure decedere posse, erit ergo etiam Penes unumquemque summum jus summaque nulli Oxitas de Religione libere iudicandi et consequenter eandem sibi explicandi et interpretandi; nam nulla alia de causa summa aut horitas leges interpretandi et summum de rebus publicis iudicium penes magis stratum est, quam quia pubi ici juiis sunt: adeoque ea tem de causa sumnia authoritas αἰ igionem explicandi et de eadem iudicandi penes unumquemque erit, scilicet quia uniuscujusque juris est. Longe
igitur abest, ut ex anthoritate Pontificis Hebraeorum ad leges Patriae interprotandum posset concludi Romani Pontificis authoritas ad interpretandam religionem; cum contra hanc unumquemque Irin Xime habere laci Ilus on illa concludatur: atque cliam hinc ostendere possumus nostrauit methodum Script ram interprotandi optimam esse. Nam cum ma Nima authoritas Scripturam interpretandi apud unumquemquo sit, interpretandi ergo norma nillil debet .
327쪽
2 6 AcTATUS THEOL. POLITICI esse praeter lumen naturale omnibus commune, non ullum supra naturam lumen, neque ulla externa a
illo itas; non etiam debet esse adeo dissicilis, ut non nisi ah acutissimis Philosophis dirigi possit, sed naturali et communi hominum ingenio et capacitati a commodata, ut nostram esse ostendimus. Vidimus enim eas, quas iam habet dissicultates, ortas fuisse
ab hominum socordia, non autem ex natura me thodi. 1 CAD VIII. In quo ofenditur Pentateuchon est Iibros L , suae . . Iudicum, Isui. Samuelis et Ilegum non esse a tograμha. Deinde inquiritur, an eorum omnium Scri μιοι e3 Plures fuerint , au unus tautum et quinαm.
In praecedenti Capite de fundamentis et principiis cognitionis Scripstirarum egimus, eaque nulla alta esse ostendinaris, quam harum sinceram historiam. Hanc autem, quanquam apprime necessaria in Veteres tamen neglexisse, vel, si quam scripserint aut tradiderinr, toto potum injuria periisse et Consequenter magnam partem fundamentorum et principiorum hujus cognitionis intercidissse. Quod sh J adhuc tolerandum esset, si posteri intra veros limitκs se coiitinuissent et pauca, quae acceperant aut invenerant, bona cum fide successoribus suis tradidissent, nec nova ex proprio cerebro excussissent; quo factum est, ut Scripturae histor ia. Non tantum imper lecta, sed etiam mendosior nianserit, hoc est,
ut iis integra superstrui possit, sed etiam vitiosa sitit.
Haec emendare fundamenta cognitionis Scripturais rum, non tantum Pata Ciora, ut et Communia Theo-Ioaiae praeiudicia tollere ad meum institiitum spectat. At vereor, ne nimis sero hoc tentare aggrediar; res enim eo jam ferane pervenit, ut homines circa hoc non patiantur corrigi, sed id quod sub specie religionis amplexi sunt, pertinaciter defendant, nec ullus Iocus rati ini. nisi apud paucissimos si cum reliquis comparentur Ielictus videtur, adeo late haec pra
328쪽
C P. VIII DE ORIGINE PENTΛTRVCHI RI L. 277 iudicia hominum menteS occupaverunt. Enitar tamen , remque experiri non desinam . quandoquidem
nihil est, cur de hac re prorsus fit desperandum. Ut
ea autem ordine Mendam, a Praejudiciis circa veros
Scriptores Sacrorum Librorum incipiam et primo do scriptore Pentateuchi: quem fere omnes Mosen esse crediderunt, imo adeo pertinaciter defenderunt Pharisaei, ut eum haereticum habuerint, qui aliud viissus est sentire, et hac de causa Aben Heχra, liberioris ingenii Vir et non mediocris eruditionis et qui primus omnium, quos legi, hoc praejudicium animadvertit, non ausus est montem suam aperte explicaxe, sed rem Obscurioribus verbis tantum indicare. quae ego hic clariora reddere non Verebor, remque ipsam evidenter ostendere. Verba itaque Aben He-Σrae, quae habentur in suis commentariis supra Deviateronomium haec sunt. Ultra Iordanem etc. modo
intelligas mysterium duodecim, etiam Aelfcrvisu Moses legem , et Acinabarrita tunc erat in terra, , . Ain Dei monteis r elabitur, trim etiam ,,ecce lectum suum lectum ferreum,, . tum cos risces Neritiatem. His autem
paucis indicat similique ostendit non fuisse Μoian; qui rintateuchon scripsit, sed alium quempiam, qui longe post vixit et denique quem Μoses scripsit librum, alium fuisse. Ad haec, inquam, ostendendum: notat I. ipsam Deuteronomii praefationem, quae a Mose, qui Iordanem non transivit, scribi non potuit. Notat II. quod totus liber Mosis descriptus fuerit admodum diserte in solo ambitu unius arae vide Deuter. Cap. 27. et Iosuae Cap 8. Vers 17. etc.) quae ex Babbinorum relatione duodecim tantum Iapidibus constabat; ex quo sequitur, librum molis longe minoris fuisse molis, quam Pentate chon. Hoc, inquam, puto authorem hunc significare voluisse per mysterium duodecim; nisi forte intellexit duo dccim illas maledictiones, quae in Pra dicto Cap. De ut. habentur, quas fortasse credidit nocifuisse in libro legis descriptas, idque propterea, quod
329쪽
Moses praeter descriptionem legis Levitas Insuperr citare illas maledictiones iubet, ut popul Dm jurejurando ad leges descriptas observandum adstrino erθnt. Vel forte ultimum caput Deuteronomii de morte Mosis significare voluit, quod capiat duodecim versibus constat. Sed haec et quae praeterea alii h Ario Iantur, non est opus curiosius hic examinare. Νο-iat deinde III. dici in Deuter. Cap. 5 r. vers. 6. et scria
sit Mosed legem; quae quidem verba non poss4m tesse Μofis, sed alterius scriptoris, Mosis facta et scri-
pta narrantis. Notat l . locum Genes Cap. Ist. Vers. 6. ubi narrando, quod Abrahamus terram Canaharaitaraim luitrabat, addit Historicus , quod Cana ianita tum temporis erat in . illa terrae quibus tempus.
quo haec scripsit, clare secludit. Adeoque post mortem Mosis, et cum Canahanitae iam erant expulsi, illasque regiones non amplius possidebant, haec debuerunt siribi: quod idem Aboti Hotra super hunc
Iocum commentando etiam his significnt: et Caria- .hnnita tum erat in illa terra: Niriettir quod Canahan
Nepos Noae) terram Canahanitae ab alio possessam emit ; quod s risu verum est, inest huic rei mysterium et qui id tutelligit, taceat Hoc est, ii Can han regiones illas invasit, tum sensus erit, Cantilia-nitam jam tum fuisse in illa terra, excludendo scilicet tempus praetcritum, quo ab alia natione inli bitabatur. At si Canahan regiones illas primus co-Iuit ut ex Cap. Io. Genes sequitur tum Textus tempus praesens, Scriptoris scilicet, secludit; adeoquo noti Μosis, cujus nimirum tempore etiam diani iluas regiones possidebant; et hoc est mysterium, quod tacendum commendat. V. Notat quod Genes. cap cet. ΓλψI VL I4. vocetur mons Morya mons Dei. quod quidem nomen non habuit, nisi postquam aedificationi templi dicatus fuit; at haec moratis clectio nondum erat tempore Mosis sacra, Moses enim nullum Io- cum a Deo electum indicnt, sed coiitta praedicit, Dcum locutu aliquem Olini clecturum, cui nomen
330쪽
CAP. VIII. DE ORIGINE PENTATE CHI ALL. 27s Dei imponetur. VI. Denique notat, quod Cap. I. Deuter. Darrationi Og I egis Basan haec interponantur. Solus in Leae Basan mansi eae reliquis ') gigaratibus, ecce quod lectus ejus erat lectus ferreutiis certe clectus qui est in Iliabat filioriam Immon no-Tem cubitos longus etc. Quae parenthesis clarissima indicat horum librorum scrip tbrem longe vixisse postvlosen; hic enim modus loquendi ejus tantum est. qui res antiquissimas narrat, quique rerum reliquias ad fidem faciendam indicat; et sine dubio hic lectus tempore Primum JJavidis, qui hanc urbem subegit,
ut in libro Q Samuel. cap. 12. Vers. 5Ο. DRTIatur, in ventus est. At non hic tantiam. sed paulo etiam
infra idem hic liis oricus verbis Molis institit: Iair slius Mantissis emit totam jurydictionem Argobi J-que ad terminiam Gejuritiae, et AIahacharitae, No cavitque ilia loca suo nomine cum Ba Fian pagos Iaia vi vj se in hunc diem. Haec, inquam, addit Histo ricus ad explicanda verba Mosis, quae modo retulerat. nempe: et reliquum Guliad et ictiam Laisian regnum
Og, dedi dimidiae tribui Mantissis, tota jurisiuictio
Argobi jub toto Bassau, quae et ociatrar terra Giganeum. Noverant procul dubio Hebraei tempore hujus Scriptoris, quinam estent pagi Iairi tribulis Iehu dae,
at non nomina jurisdictionis Argobi, nec terrae Gigantum, ideoque coactus est explicare, quaenam essent haec loca, quae antiquitus sic vocabantur et simul rationem dare, cur suo tempore nomine Iairi, qui tribulis Iudae, non vero Μanassis erat vid. Paralip. cap. 2. vers. 2 i. et 22.) insignirentur. His Aben Hearae sententiam explicuimus, ut et loca Pentateuchi, quae ad eandem confirmandam adfert.