장음표시 사용
311쪽
l tae . nec id ulli bi tanquam lex proIatum sit et
contra Moses qui non tempore oppressionis scripsit. sed et hoc nota dc instituenda bona republica laboravit, quamvis etiam Vindictam et odium in proximum damnaverit, tamen iusserit oculum, pro ocuΙo solvere; hinc clarissime sequitur ex ipsis solis Scripturae frandamentis, hoc Christi ex Jeremiae doc re nraim de toleranda injuria, et impiis in omnibusco csedendo locum tantum habere in locis, ubi justita negligitur, et temporibus oppressionis, non autem in bona republica: quinimo in bona republica, tibi iussi itia defenditur, tenetur unusquisque, si se vult per liberi justum, injurias cora in iudice exigere vide Levit. Cap. 5. vers. I.) non propter vindictam vide Levit cup. 9. vers 17, I 8. sed animo iustitiam
legesque Patriae defendendi. et ut ne malis expediat esse malos. Quae omnia etiam cum ratione naturali plane conveniunt. Ad hunc modum alia plura poniam adferre exempla, sed haec sufficere arbitror adni am mentem et utilitatem huius methodi explicanis dam, quod impraesentitrum tantum Chiro. At huiscusque eas tantum Scripturae sententias investigare docuimus, quae usum vitae spectarit et quae Propte
ea facilius investigari queunt; nam revera de iis nulla inter Scriptores Bibliorum unquam fuit conistro versa. Reliqua autem, quae in Scriptis occuserunt, quaeque solius sunt speculationis, non tam
facile indagari possunt; via enim ad haec angustior est; nam quandoquidem in rebus speculativis cutiam ostendimus) Prophetae inter se dissentiebant et
rerum narrationes maxime accommodatae sunt unius
cuiusque aevi praejudiciis, minime nobis licet mentem unius Prophetae ex Iocis clarioribus alterius Concludero, neque explicare, nisi evidentissime constet, eos linam eandemque fovisse sententiam. Quomodo igitur mens Prophetarum in similibus fit ex historia Scripturae eruenda. PauciS jam eXPOnam. Nempe circa haec etiam a maxime universalibus incis plenis
312쪽
CAP. VII. DE INTERPRETATIONE SCRIPTURAE. 25I' Piendum, inquirendo scilicet ante omnia ex sententiis Scripturae maxime claris, quid sit Prophetia sive Hevelatio et qua in re potistinum consistat. Deinde
quid sit miraculum et lic porro res maXime Commu-ries: deliinc ad opiniones uniuscuiusque Proplisiae Hescendendum; et ex his tandem ad sensum unius-Cujusque revelationis sive Prophetiae, historiae et miraculi procedendum. Qua autem cautione utendum sit, De in his mentcin Prophetarum et Hi s JBOricorum cum mente Spiritus Sancti et rei veritate confundamus supra suis in locis multis exemplis ostendimus; quare de his non necesse habeo prolixius agere; hoc tamen circa sensum Revelationum notandum, quod haec methodus tantum investigare docet id, quod revera Prophetae viderint aut audiverint, non autem quid illis hieroglyphicis signifi-Care aut repraesentare voluerint; hoc enim hariolari Possumus, non autem ex Scripturae fundamentis certo deducere. Osteti dimus itaque rationem in te Pretandi Scripturam, et simul demonstravimus hano unicam et certiorem esse viam ad ejus verum sensum investigandum. Fataor quidem, eos de eodem certiores esse, si qui sunt, qui certam ejus traditionem sive veram explicationem ab ipsis Prophetis acceptam habent, ut Pharisaei autumant, veΙ si qui Pontificem habent, qui circa interpretationem Scriptura. errare non potest . quod Catholici Romani jactant. Attamen quandoquidem nec de hac traditione, nec de Pontificis authoritate possumus esse certi, nihil etiam certi super his fundare possumus; hanc enim antiquissimi Christianorum, illam autem antiquissimae Judaeorum Sectae negaverunt; et si deinde ad seriem annorum attendamus, cui jam alia taceam quam Pharisaei acceperunt a suis Rabbinis, qua hanc traditionem ad Mosen usque proferunt, eam falsam esse reperiemusγquod alio in loco oliendo Quare talis traditio nobis admodum debet esse suspeeta; et quanquam nos in nostra Methodo Iudaeorum tradi
313쪽
a62 TRACTATUS THEOL. POLITICHtionem aliquam, ut inCorruptam, cogimur suppo. nere, nempe significationam verborum Ιinguae H braicae, quam ab iisdem accepimus, de illa tamen dubitamus, de hac autem minime. Nam nemini oriquam eX usu esse Potuit, alicuius verbi significationem mutare, at quidem non raro sensum alicujus orationis. Quin et factu difficillimum est; nam qui verbi alicuius significationem conaretur mutare, Cogeretur simul omnes auesiores, qui illa lingua laxipserunt et illo verbo in recepta sua significatione usi sunt, ex ingenio vel mente uniuscujusque explicare, vel summa cum cautione depravare. Deinde vulgus linguam cum doctis servat, sensus autem orationum
et libros docti tantum; ac proinde facile possumus concipere, doctos sensum orationis alicujus libri ra- 'δJ xissimi, quem in sua potestate habuerunt, muta-xe vel corrumpere Potuisse, non autem verborum
significationem. Adde quod si quis alicujus verbi significationem, cui consueVit, in aliam mutare v Iit, non poterit sine dissicultate id imposterum et inter loquericlum et scribendum observare. Ex lus itaque et aliis rationibus facile nobis persuademus ne mini in mentem venire Potuisse, linguam aliquam Corrumpere; at quidem saepe meNtem alicuius Scriptoris. ejus orationes mutando, vel easdem perpexam interpretando. Cum itaque haec nostra metho dus quau in eo fundatur, ut cognitio Scripturae ab eadem sola petatur unica et vera sit, quicquid ipsa praestare non poterit ad integram Scripturae cognitionem acquirendam, de eo plane desperandum.
Quid autem ipsa difficultatis habeat, vel quid in ipsa
de Iiderandum. ut ad integram et Certam sacrorum
Codicum cognitionem nos ducere pollit, hic iam dicendum. Μagna imprimis in hac methodo oritu edissicultas ex eo, quod linguae Hebraicae integram cognitionem exigit. At haec unde iam petenda 8 antiqui linguae Hebraicae cultores nihil posteritati de fundamentis et doctrina hujus linguae reliquerant:
314쪽
CAP. VII. DE INTERPRETATIONE SCRIPTORAE. 263xunt: nos saltem ab iisdem nihil prorsus habemus:
non ullum Dictionariu1n neque Grammaticam. ne que Rhetoricam: Hebraea autem natio Omnia ornamenta, omneque decus perdidit nec mirum, Poll- quam tot clades et persecutiones passa est nec niti pauca quaedam fragmenta linguae et paucorum Iibrorum retinuit; omnia enim fere nomina fructuum.
avium, piscium et permulta alia temporum injuria periere. Significatio deinde muliorum nominum et verborum, quae in Bibliis occurrunt, vel prorsus ignoratur, vel de eadem disputatur. Cum haec omnia, tum praecipue huius linguae phraseologiam
desideramus, eius enim Phrases et modos loquendi, Hebraeae nationi peculiares, omnes fere tempus edax ex hominum memoria abolevit. Non itaqua semper poterimus, ut desideramus, omnes unius. cujusque orationis sensus, quos ipsa ex linguae usu admittere potest, investigare et multae occurrent orationes, quamvis notissimis vocibus expressae, qua-xum tamen sensus obscurissimus erit et plane imperceptibilis. Ad haec, quod scilicet linguas Hebraeae perfectam historiarn non possumus habere, accedit ipsa huius linguae constitutio et natura; ex qua tot oriuntur ambiguitates, ut impossibilo sit, talem invenire methodum , quae verum sensum omnium d)Jorationum Scripturae certo doceat investigare. Nam praeter ambiguitatum causas omnibus linguis com munes. quaedam aliae in hac lingua dantur, ex quishus permultae nascuntur ambiguitates. Eas hic notare , operae Pretium duco.
Prima Oritur in Bibliis saepe ambiguitas et orationum Obsci itas ex eo, quod literae eiusdem Ore mi unae pro aliis sumantur. Dividunt scilicet Hebraei omnes Alphabeti literas in quinque classes, propter quinque oris instrumenta, quae pronuntiationi in serviunt, nempe labia, lingua, dentes, palatum et
315쪽
264 AcΥΑΥvs THEOL. POLITICI' gutturatis vocantur et sine ullo disci imine. nobis saltem noto, una pro alia usurpatur. Nempe ,
quod signis, at ad sumitair saepe pro ligat, qMod significat fuρer et vice versa. Unde fit, ut omnes
orationis partes saepe vel ΘΠ1biguae reddantur, vel tanquam VoceS, quae nullam habent significat Iolia m. Secunda deinde oritur orationum ambiguitas ex multiplici conjunctionum et adverbiorum 1ig acii Uatione. EX Gr. Naia promiscue inservit 8d conjMngendum et disiungendum, lignificat et, sed, quia . ari tem, tiam. 'Phi septem aut octo liabet signis catrox es ;nempe, quia, quambis, s , quia rido, quemcitimo dum, quod, combrasto etc. Et sic fere omnes partis
Tertia est et quae multarum ambiguitatum fons est, quia verba in Indicativo carent Praesenti, Pris terito Imperfecto, Plusquam persecto. Futuro Per
fecto et aliis in aliis linguis usitatissimis; in Imperativo autem et Infinitivo omnibus, praeter Plaeten Setet in Subjunctivo omnibus absolute carenti Et quam vis haec omnia Temporum et Modovum des 'Cla Cer tis regulis ex fundamentis linguae deducit, facile. imo sumnia cum elegantia suppleri possent, Si ri P o res ta mitra antiquislinii eas plane neglexerunt et Pio nil scite tempus Futurum pro Praesenti et Praeterit et cor tra Praeteritum pro Futuro, et practe1ea in dicativum pro imperativo et Subjuncti x o Ustra PRVE Tunt, idque non sine magna amphibolia orationum. Praeter has tres ambiguitatum linguae He Draicae Causas, duae adhuc aliae superlant notandae, qua rum uti aquaeque longe majoris est momenti. Ha xxim Prima est, quod Hebraei Iit ras vocales non haberit. Sectanda, quod nullis lignis orationes distin- 'J guere Iolebant, neque exprimere sive invenucre: ut quamvis haec duo, vocalos scili it et ligna. Furi stis ηι accentibus iupplexi soleant, eis inmun as qui
316쪽
CAP. VIL DE INTERPRETATIONE ECRIPTURAE. 2εο- CBTe nori possumus. quandoquidem a posterio is aevi hominibus, quorum authoritas apud nos nihil debet valere . inventa et instituta sunt antiqui autΘm sine Pianctis choc est fine vocalibus et accentibus) scripse-xunt cui ex multis testimoniis tonstat.) posteri vero, prout iis Biblia interpretari visum est, haec duo addiderunt. Quarae aCcentus et punctη, quae iam habe--Is, merae hodiernorum interpretationes sunt. nec
Plus fidei neque aut horitatis merentur, quam retia quae aut horum explicationes. Qui autem hoc ignorarit, nesciunt, qua ratione auctor, qui Epistolam ad II braρos scripsit, excusandias sit, quod Cap. H. vrs. et x. interpretatus esi textum Geneseos Cap. 4 . Versi 51 . longe aliter, quam in punctato Hebraeo i xtu hab tur, quali Apollo ius sensum Scripturae a PDnctissis discere debuerit. Mihi sane Punclistae potius cialpandi videntur; quod ut unusquisque Videat et simul, quod haec discrepantia a solo vocalium defectu orta esl, utramque interpretationem hic ponam. Punctis ae . suis punctis scilicet, interpretati sunt et incurvavit se Israel sul ra. vel mutando v Hgain ita N Aleph, in literam scilicet ejusdem organi in versusca iat lecti: Author autem Epistolae et incurvavit se Viael fu ra ca ut bacilli, legendo nimirum ri: mate loco quod alii non mita ΠPP, quae disseretitia a solis vocalibus oritur. Iam quandoquidem in illa
narratione de sola senectute Iacobi, non autem, ut
in sequenti Capite, de ipsus morbo agitur . magis vero Iimile videtur, ment m historici fuisse, qtiod Iacobus supra caput bucilli quo nimirum senes pro
vectistimae aetatis ad se sustinendum indigent non autem lecti, se incurvaverit, praUCipue cum hoc Nio . do non necesse sit . ullam literarum subalternatio nem supponere. Atque hoc exemplo non tantum volui locum istum Epistolae ad Hebraeos cum textu Geneseos reconciliare, sed praecipue ostendere, quam 'parum fidei hodiernis punctis et accentibus sit habendum: atque adoo qui Scripturam sine ullo orneia
317쪽
judicio interpretari vult, de hisco dubitare tenetur et de integro examinare. Et hac igitur ut ad nostrum propositum revertain mur) linguae Hobraeae constitutione et Datura facital JJ unusquisque conjicere Dotest, tot debere otiri ambia uitates, ut nulla possit dari methodiis, quaeue omnes determinari queant. Nam nihil est, quod
sporum US. EX mutu' Orationum collatione quam unicam esse via tu ollendimus ad verum sensum ex multiS , qUOS unaquaeque oratio eX Usu linguae admittere potast, eruendum hoc posse ab lolute fieri; cum quia Iliaec oration im collatio, non nisi casti. orationem utiquam illustrare Potest, qHandoquidem nullus Prophetii eo sine scripsit, ut vertia alterius
aut siti, ipsa Ex professo explicaret; tum etiam quia
mentem unius Pi ophetae. Apostoli etc. eX mente alto. rius concludero non possum US, nisi in rebus risum vitae spectantibus, ut jam evidenter ostendimus; at non, cum de rebus speculativis loquuntur, Ii vocum miracula aut hiltorias narrant. Possiun praeterea LOG. nempe quod multae orationes inexplicabiles in S. Scriptis Occurru ut, quibusdam exemplis Ostendere. sed impraesentiarum iis lubentius Ripρrsedeo, et ad reliqua, quae supersunt. notanda, quod scilicet haec vera methodus Scripturnua interpretandi
plures ad buc dissicultates habeat, vel quid in ipsad iideretur, Pergam. Oritur in methodo alia praeterea dissicultas ex eo, quod ipsa historiam casuum omnium librorum
Scripturae exigit, Cuius maximam Partem ignoramus; mullorum enim librorum authores, vel climavis Scriptores vel prorsus ignoramus, vel de iisdem dubitamus, ut in sequentibus fuse ostendam. Dei nisde neque etiam scillatis, qua Occalione, neque quo temporc hi libri, quorum Scriptores ignoramus, scripti fuerunt. Nescimus Praeterea, in quorum Ira artius libri omnes iti ciuerint, neque in quOxum exemplaribus
318쪽
CAP. VII. DE INTERPRETATIONE SCRIPTURAE plari bus tot variae lectiones repertae sint, nec dentis que an non plures aliae fucrint apud alios lectiones. Quid autem hanc omnia scire referat, suo in Ioco breviter indicavi. quaedam tamen ibi consulto omisi. quae iam hic veniunt consideranda. Si quem librum res incredibiles aut imporceptibiles continentem, vel terminis admodum obscuris scriptum, legimus,
neque ejus authorem novimus, neque etiam quo tempore et .qua occasione scripserit, frustra de ejus vero sensu, certiores 'fieri conabimur. His enim
omnibus ignoratis, minime scire possumus, quid
nuthox inlisiaderit, aut intendere potuerit 3 cum comtra liis probe cognitis nostras cogitationes ita deteris minamus , Ut nullo praejudicio praeoccupemur, i lite scilicet authori. vel ei, ici cujus graciam author scripsit, plus minusve iusso tribuamus et ne de ulli , aliis rebus cogitemus, quam de iis, quas author ire, mente habero potuerit, vel quas tempus et occasio exegerit. Quod quidem omnibus constare existimo. Sasipissime enim contingit, ut consimiIes historias
in diversis libris legamus, de quibus longe diversum judicium facinuis, pro divertitate scilicet opinionum, quas de scriptoribus habe us. Scio, me olim in libro quodam legisse, virum, cui nomen erat o landus furiosus, monstrum quoddam alatum in aere
agitare solere ct quascunque volebat regiones supervolare, eum ingentem numerum hominum et gigantum
solum trucidare et alia huiusmodi phantasmata, quae ratione Intellectus plane imperceptibilia sunt. Huio autem consimilem hi Istoriam in Ovidio de Perseo 1 geram et aliam denique in libi is Judicum et Regumae Samsono qui solus et inermis millia hominum trucidavit 'et de Elia, qui per aera volitabat et tandem igneis equis et curru coelum petiit. Hae, in quam, consimiles plane historiae sunt, attamen lon gestissi inite iudicium de unaquaque facimus I nem. pe primum non nisi niigas scribero voluisset secum dum autem res PGIiticas: tertium donique sacras
319쪽
hocque nulla alia de causa nobis persuademus, quam pro puer opiniones, quas de earum scriptoribus habemus. Constat itaque, noticiam authorum, qui res obscuras aut intellectu impercepsibiles scripserunt, apprime necessariam esse, si eorum scripta interpretari volumus; iisdem etiam de causis, ut ex variis o tisciuarum historiarum Iecsionibus Veras eligere possemus, necesse est scire, in quorum exemplari variae hae lectiones repertae sint et an nori plures aliae apud aItas majoris authoritatis viros unquam fuerint inventae.
Alia denique dissicultas quosdani libros Scripturbe ex hac methodo interpretandi in eo est,' quod eos eadem lingua, qua primum scripti fuerunt, non habeamus. Evangelium enim secundum Matthaeum et sino dubio etiam Epistola ad Hebraeos Hebraico ex communi opinione scripta sunt, quae tamen non extant. I)e Iibro autem Jobi dubitatur, qua lingua scriptus fuerit. Aben Hegra in suis coin- 'I mentariis assirmat, eum ex alia lingua in Hebraeam translatum fulta et hanc esse eius obscuritatis causam. De libris apocryphis nihil dico, quandoquidem longe dissimilis sunt authoritatis. ANque hae omnes hujus methodi interpretandi Scripturam ex ipsius, quam habere possumus, historia difficultates sunt, quas enarraro suscePeram, quasque ego adeo magnas existimo, ut affirmare non dubiatem , nos Verum Scripturae sensum plurimis in locis/ vel ignorare, vel sine certitudine hariolari. Verum
enim vero hoc iterum contra notandum venit, has omnes dissicultates impedire tantum posse, quominus mentem Prophetarum assequamur circa res impe chptibiles et quas tantum imaginari, at non circa res quas et intellectu assequi et quarum clarum possumus facile formare conceptum: reS enim, quae Iua nat ra focile percipiuntur, nunquam tam obscure dici
possunt, quin iacue intelligantur, juxta illud. pro-
320쪽
CAP. VII. DE INTERPRETATIONE SCRIPTUBAE. 269
verbium, intelligent dictum sat est. Euclides, quillion nisi res admodum simplices et maxime intelligi- .hiles scripsit, facile ab unoquoquc in quavis lingua
aeriplicatur, non enim ut ejus montem assequamuraet de vero ejus sensti celli limus, opus est integram Iinguae, qua scripsit, cognitionem habere, sed tantum admodum communem et fere puerilem, non vitam, studia et mores authoris scire, neque qua lingua, cui, neque quando scripserit, non libri fortuis mam neque varias eius Iectiones, nec quomodo, neGHenique quorum concilio acceptus fueriti Et quod hic de Euclide, id de omnibus . qui de rebus sua natura perceptibilibus scripserunt, dicendum; adeoqueCon Cludimu S , nos mentem Scripturae circa doc menta moralia Ex ipsius, quam habere possumus, historia facile posse assequi et de vero ejus sensu esse certos. Verae enim pietatis docili lienta verius risitatissimis Exprimuntur, quandoquidem admodum Communia, nec minus simplicia et intellectu facilia sunt; et quia Vera salus et beatitudo in vera animi acquie- 1 centia consistit et nos in iis tantum vere acquiescimus, quae clarissime intelligimus. Hinc evidentissime sequitur, nos mentem Scripturae circa res salutares et ad beatitudinem necessarias certo posse assequi; quare Non est, cur de reliquis sinus adeo sollicitii reliqua enim , quandoquidem ea ut plurimum ratio. Ne et intellectu complecti non pol sumus, plus curio. sitatis quam utilitatis habent. II is existi uio, me Ve ram methodum Scripturam interpretandi otten- s Jdisse, meamque de eadem sententiani satis explicanis. Praeterea non dubito, quin unusquisque iam videat, hanc methodum nul um lumen praeter ipsum naturale exigere. Huius enim Iuminis natura et virtus in hoc potissimum confisiit, quod res scilicet obscuras eX notis, at tanquani notis datis. Iegitimis consequentiis deducat atque concludat, nec aliud est quod haec nostra methodus exigit: et quamvis con cedamus, eandem non sufficere ad omnia. quae in ia Bibliis