장음표시 사용
351쪽
scoenitate ab antiquis dicta sunt, in obscoonis si Ihabeti 'inceperunt. Hac autem de Causa Scripturam ipsa ni mutare non erat Opus, attamen ut plebis i uiribecillitati subvenirent, introduxerunt, ut Domina coitus et excrementorum honestius in publico legerentur, videlicet sicuti ipsa in margine notaveruiat. Denique quicquid fuerit, cur usu factum fuerit, ut Scripturas secundum marginales lectiones legant et interpretentur, id saltem non fuit . quod vera intex- . prolatio secundum ipsas debet fieri. Nam prae tu
quam quod ipsi Rabbini in Talmud saepe a Maso reistis receduxit et alias habebant lectiones, quas Probabant, ut mox Ostendam, quaedam insuper in madigine reperiuntur, quae minus secundum unim linis guae probata videmur. EX. Gr. in Libr. 2. Samuel.
mar quin Rex essecit secundum sententiam sui seri
quae cotistructio plane regularis est et convenit cum illa us. I 6. ejusdem Cap. at quae inrmargine habet ut fervi liii non convenit cum persona verbi. Sic etiam Vs. ult. Cap. i5. ejusdem Libri scribitur
consultatur Nerbum Dei. Ubi in margine additur quia pro Verbi nominativo; quod non satis accurate factum videtur, nam communis huius linguae usus est, verba impersonalia in tertia persona singuis Iaris usurpare, ut Grammaticis notissimum. Et ad hunc modum plures inveniuntur notae, quae nullo modo scriptae Iectioni praeponi possunt Quod autem ad secundam rationem Pharisaeorum attintit, ei etiam ex modo dictis facile respondetur. Nompequod Scribae praeter dubias Iectiones verba etiam obsoleta notaverunt. Nam non dubium est, quin in lingua Hebraea, sicuti in reliquis, multa obsoleta et antiquata posterior usus fecerit et reperta fuerint ab ultimis Scribis in Bibliis, quae uti diximus,
omnia notaverunt, ut coram populo secundum tum receptum usum legerentur. Hac igitur de causa.
352쪽
CAp. IX. DE EsRA BIBL. COLL. ET NOTIs ΜARG. Sognomen Nahgar tibique notatum reperitur. quia antiquitus com ni unis erat generis et idem fiunificabat, quod apud Latinos Iuvenis. Sic etiam Ho-hraeorum metropolis vocari apud antiquos solebatta, Uin Ierusalem, non autem Ierusal isne de pronomine Nπ' irale et ii a idem sentio, quod scilicet recentiores Cau in ' jod mutaverunt, quae mutatio in Hebraea lingua frequens es) cum genus foemininum significare volebant; at quod anti- RM J qui non, nili vocalibus, huius pronominis foemininum a masculino solebant distinguere. Sio praetorea quorundam Verborum anomalia alia apud priores, alia
apud posteros fuit et denique antiqui literis parag gicis ruri singulari sui temporis elegantia utebantur. Quae omnia hic multis exemplis illustrare poniam , sed nolo taediosa lectione lectorem detiners. At si quis roget, unde haec noverim 8 Respondeo, quia ipsa apud antiquissimos Scriptores, nempe in Bibliis saepe reperi, nec tamen eos posteri imitari
Oluerunt, quae unica est causa, unde in reliquis Iinguis, quamvis jam etiam mortuis, tamen VBrha Obsoleta noscuntur. Sed foris adhuc aliquis instabit, Cum ego maximam harum notarum partem dubias esse lectiones si a tuerim, cur nunquam unius loci pImres, quam duae lectiones repertae sint g cur aliquando non tres vel plures 8 Deinde quod quaedam in
Scriptis adeo manifeste Grammnti Cae repugnant, qUae in margine recte notaritur, ut minime credeiadum sit scribas haerere potuisse et utra esset vera dubitare.
Sed ad haec etiam facile respondetur et quidem ad primum dico, plures fuisse Iectiones, quam quas in .
Nostris codicibus notatas reperimus. In Tali laude enim pIures notantur, quae a JUalaretis ri glectae sunt
et tam aperte multis in locis ab iisdem recedunt, ut superstitiosus ille corrector Bibliorum Bombergianorum tandem coactus fuerit fateri, ita sua praefatione, , se eos reconciliare nescire N,N Nax N,
353쪽
Ioaet, inquit, hic. nescimus res ondere, Dis quod δε- Pra reosudimus. nempe, quod usus I titi nudis es
Majoretis contradicere. Quaro non satis cum fundamento ita luere possumus, unius loci non plures quam duas lectiones ii quam fuit se. Attameti faciis concedo, imo credo uniuS loci Duri quam Plures, quam duas lectiones repertas fuisse, idque ob ditas rationes nempe I. quia caiisa, unde harum lectio Dum varietatem orit: in esse ostendinius, non plures quam ditas concedo re potest: ostendimus enim eas potishmuni ex similitudine quorundam liturarum ortas fuisse. Quare dubium fere semper huc tandem redibat, videlicest utra ex duabus literis essbi scii benda ta Betati P Eaf, ' Iod an nil Ualet an 1 ob etc. quarum usus irequentissimus est; et ideo saepe con-I tingere poterat, ut utraque sensi in tolerabilem par Ct. Deinde utrum syllaba longa aut brevis esset, quarum quantitas iis literis, quas quiescentes
vocavimus, determinatur. His adde, qUOd non ominues notae sunt dubiae lectiones, multas enim appo sita, elle diximus honestatis causa et etiam ut verba obsoleta et ariliquata explicarent. II. natio, curnii-lai pertu adeo, unius loci non plures, quam dun Alectiones reperiri, est, quia credo Scribas pauca admodum exemplaria reperille. sorte rima plura, quam duo vel tria. In tractatu Scribarum Cap. 6 voci nili de tribus sit inentio, quae fingurit temporo Hezrae inventa fui Iso, quia venditant has notas ab
ipso Heetra appolitas fuisse. Quicquid sit, Ii t ia habuerunt iacile concipere possumu, , duo semper in o tem loco convenisse, quin imo unusquisquo; ini tari sane potuisset, ii in iribus tantum exemplaribus tris diversiae unius ejusdemque loci lectiones reperirentur, Quo autem sato fiscium est, ut poli Heκ- am tunia exemplarium Penuria fuerit, is mirari du- sinet, qui vel solum Cap. i. Iabr. l. Mach bauorum lege iit, vel Cap. 7. libr. 12. Antiquit. Josephi. imo prodigio simille videtur, quod poti tanta ui tamque diu m
354쪽
CAP. IX. DE EARA BIBL. COLL. ET NOTIS ΜARG. 3Ο3 diuturnam persecutionem pauca illa retinere potu rint; de quo neminem dubitare opinor, qui illam historiam mediocri cum attentione Ieaerit. Causas itaque videmus, cur nullibi plures qDam duae du-hiae lectiones occurrunt. Quapropter longe abest, ut eri eo, quod non plures duabus tibique dentur,
concludi possit, Biblia in locis notatis data opera Perperam scripta fuisse ad significanda n ysteria. Quod autem ad secundam attinet, quod quaedam
Teperiantur adeo perperam scripta , ut nullo modo dubitare potuerint, quin Dinnium temporum scri hendi usui repugnaret, quaeque adeo ad solute CO Tigere, non autem in margine notare debuerant, me parum tangit; neque enim scire teneor, quactxeligio ipsos moverit, ut id non facerent. Et forte . id exanimi sinceritate fecerunt. quod posteris Biblia, ut ut ab ipsis in paucis originalibus inventa fuerint,
tradere voluerunt, atque originalium discrepantias notare, non quidem ut dubias, sed ut varias lectio nes ; nec ego easdem dubi3s vocavi, nisi quia revera fere omnes tales reperio, ut minime sciam, quo nam prae alia sit probanda. Denique praeter dubias has lectiones notaverunt insuper Scribae vacuum
spatium in mediis paragraphis interponendo δ-d
plura loca truncata , quorum numerum Malo xetae tradunt; numerant scilicet viginti octo loca, ubi in medio paragrapho spatium Vacuum inter Ponitur, nescio an etiam in numero aliquod my sterium latere credunt. Spatii autem certam quantitatem religiose observant Pharisaei. Horram exisemplum ut unum adseram habetur in Genes. cap. 4. Vers. 84 qui sic scribitur: Et dixit seium beli falli suo . . . . et erantigit, dum erarit tu campo , ut Lain etc. ubi spatium relinquitur vacuum,
ubi scire expectabamus. quid id fuerit, qriod Nain fratri dixerat. Et ad hunc modum praeter illa quae jam notavimus a Scribis relicta viginti octo repo
355쪽
xiuntur. Quorum tamen multa non apparerent truniscata, nisi 1 palium interjectum esset. Sed de his satis. CAP. X. Reliqui Veteris Testamenti Lubri eodem modo
quo su Meriores exami laritur.
Transeo ad reliquos Veteris Testamenti libros. At do duobus Paralipomenon nihil certi et quod operae pretium sit, notandum habco, nili quod dii. dum post Hezram et forte postquam Judas Machaisbaeus templum restauravit, scripti fuerunt. Num cap. 9. Iibri I. narrat Historicus, quaeuiam familiae rimum tempore scilicet HeErae Hierosolimae habitaDerint. Et deinde vers. 17. Ianitores, quorum duo etiam in Nehem. Cap. t . Vers. 39. DRrrantur,
indicat. Quod ostendit hos libros dudum post urbis reai dificatiomm scriptos fuisse. Caeterum de vero eorundem Scriptore, deque eorum auctoritate, utilitate et doctrina nihil mihi constat. Imo non satis mirari possitiri, cur inter sacros recepti fuerunt ab iis, qui librum Sapientiae, Tobiae et reliquos, qui apocryphi dicuntur, ex canone sacrorum deleverunt. Intentum tamen non est eorum authoritatem elevare, sed quandoquidem ab omnibus hint recepti, eos etiam, ut ut sunt, relinquo. Psalmi collecti etiam fuerunt et in quinque libros dispartiti in secundo templo; nam Ps. 38. ex Philonis Iudaei testimonio edittis fuit, dum Rex Ieholachin Babiloniae in carcere detentus adhuc erat et Ps. 89. cum idem Rex libertatem ade- - βJ ptus est; nec credo quod Philo hoc unquam dixissit, nisi vel sui temporis recepta opinio fuisset. vel ab aliis fide dignis accepisset. Proverbia Salomonis eodem etiam temporo collem a fuisse credo. vel ad minimum tempore Ioliae Regis, idque quia Cap. R i. Vers. ulti dicitur. IIaec etiam sunt Δalomonis Pro Derbia, quiae transtulerunt et iri uishine Regis it dite. At hic tacere nequeo Rabinoriam audaciam, qui hunc librum cum Ecclesiaste ex canone Sacroin
356쪽
CAP. X. DE I EI.IQUIS LIBRIS V. Τ. Sosrum excluses volebant et cum reliquis, quos iam dessederamus, cra Ilodire. Quod absolute secissent, nisi
quaedam reperissent loca. ubi lex Molis commendatur. Dolendum sanμ, qtiod res sacrae et optimae ab liorum eleεtione dependerint. Ipsis tamen gratulor qtiod hos etiam nobis communieare Volueriant, verum non postam non dubitare , num eos bona cum fide tradiderint, quod hic ad severum examen revocare nolo. Pergo istur ad libros Prophetarum.
Cum ad hos attendo. Video Ρrophetias, quae in iis colatinentur, ex aliis libris collectas fit ille, neque in lillae eo dein ordine sena per describi . quo ab ipsis Prophetis dictae vel scriptae fuerunt, neque etiam omnes contineri, sed eas tantum quas hinc illinc invenire potuerunt: quare hi libri non nisi fragmenta Prophetarum sunt. Nam Esaias regnante Huetia proaphetare incepit, ut descriptor ipse primo versii testatur. At non tantum tum temporis prophetavit, sed insuper omnes res ab hoc Rege gestas dei cripsit cuido Paral. Iib. 2. cap. 26. vers. 2 a.) quem librum jam desideramus. Quae autem habemus ex Chronicis Regum Iudae et Israelis descripta esse ostendimus. His adde, quod Rabini statuunt hunc Prophetam etiam
regnante Manasse, a quo tandem peremtus est, prophetavisse, et quamvis fabulam narrare Videantur, Videritur tamen credidisse omnes eius Prophetias non extare. Ieremiae deinde Prophetiae, quae historico 'narrantiar, ex variis Chronologis decerptae et collecta a sunt. Nam praeterquam quod perturbate accumulentur Dialia temporum ratione habita, eadem insuper hLstoria divertis modis repetitur. Nam Cap. g I. Causam
apprehensionis Ieremiae exponit, quod scilicet urbis vastationem Zedechiae ipsum consulenti praedixerit, et hac historia interrupta transit Cap. 22. ad ejus in Ieho-jachimum, qui ante Zedechiam regnavit. declamationem narrandum et quod Regis captivitatem Praedixe xit et deinde Cap. 25. ea describit, quae ante haec anno scilicet quarto Iehojakimi Prophetae revelata
357쪽
sunt, deinde quae anno primo huius Regis. Et sic
porro, nullo temporum ordine servato, prophetias accumulare pergit, donec tandem Cap. 58. quali haec l5. Capita per parenthesin dicta es, ni ad laquod Cap. 2I. narrare incepit, revertitur. N B in conjunctio. qua illud caput incipit ad es B, s. et Io. hujus refertur; atque tiam longe aliter ultimam Ier vitae appreliensionem describit et causam diuturna eius detentionis in atrio custodiae longe aliam tradit, quam quae in Cap. 37. narratur. Ut clare Via deas ἡ haec omnia ex diversis historicis esse collecta, nec uIla alia ratione excusari posse. At reliquae Propheriae, quae in reliquis capitibus continentur, ubi Ieremias in prima persona loquitur, ex Volumine,
quod Baruch, laso Ieremia dictante, scripsit, descriptae videntur: Id enim cui ex Cap. 56. vs. a. constat ea tantum continebat, quae huic Prophetae revelata fuerant a tempore Iosiae usque ad annum quartum
Iehoiali imi; a quo etiam tempore hic liber incipit Deinde ex eodem volumine etiam descripta videntur, quae haben ur ex Cap. 46. vers. a. usque ad Cap. 61. vers. 69. Quod autem Κκechielis liber fragmentum etiam tantum sit, id primi eius versus clarissimo indicant; quis enim non videt conjunctionem, qualiber incipit, ad alia iam dicta referri et cum iis dicenda Connectere ἶ at non tantiam coniunctio, sed totus etiam orationis contextus alia scripta supponit. Annus enim trigesianus, a quo hic liber incipit, osten- ait Prophetam in narrando pergere, non Rutem incipere; quod etiam Scriptor ipse per Parenthesin Vers. 5 sic notat; fuerat fa e Cerbum Dei Ezec Reliflio Buzi jacerdoti in terra Chaldaeorum etc. quasi diceret, verba EZechielis, quae huc usque descripserat, ad alia referri, quae ipsi ante hunc annum trigesimum revelata erant Deinde Iosephus lib. Io. Antiq. Cap 9. narrat Εκechielem praedixisse quod Τ sedechias Babiloniam non videret, quod in nostro. quem ejus habemus, libro non legitur, sed contra cap.
358쪽
CAP. X. DE RELIQUIS LIBRIS V. T. So Cap. sci licet I . quod Babi loniam captus duceretur. De Hosea non certo dicere possumus, quod plura scripserit, quam quae in libro, qui eius dicitur. conistin Cratur. Attamen miror nos ejus Plura nori liabi re,
qui ex testimonio Scriptoris plusquam octoginta qua trior annos prophetavit. Hoc saltem iri genere tySI scimus, horum librorum Scriptores neque omnium Prophetarum, neque horum, quos hubemus, omnes prophetias collegiste: Nam eorum Prophetarum, qui regnante Manasse prophetaverunt et de quibus in Lib. R. Parat. Ci P. IS. Vers. IO, I 8, I'. in genore sit meritio, nullas plane prophetias habemus; nec etiam omnes horum duodecim Prophetarum. Nam Ionae
non nisi Prophetiae de Ninivitis describuntur, cum tamen etiam Israelitis prophetaverit, qua de re vide Lib. g. IIeg. Cap. I . Vers 25,
De Libro Iobi et de ipso Iobo multa inter Scriaptores fuit controverfia. Quidam putarat Mosen eundem scripsit se et totam historiam non nisi parabolam et Ie; quod quidam liabinorum in Talnaude tracliarit, quibus Maimonides etiam favist in suo libro Morari buchim. Alii historiam veram esse crediderunt, iquorum quidam sunt, qui putaverunt hunc Iobum tempore Iacobi vixisse, si usque filiam Dinam iri uxorem duxisse. At Aben Hetra, ut jam supra dixi, in suis commentariis supra hunc librum affirmat, eum ex alia Iingua in Hebraeam fuisse translatum ; quod quidem vellem, ut nobis evidentius ostendisset, nam inde possemus concludere, gentiles etiam Libros sacros habuisse. Bem itaque in dubio relinquo; hoc tamen conjicio, Iobum gentilem aliquem fuisse virum et animi constantissimi, cui primo res prosperae, deinde ad ver issimae, et tandem felicisi mae fuerunt. Nam i
ot lite hanc Iobi variam fortunam et animi conliaritiam multis occalionein dedisse credo de Dei providentia
disputandi, vel saltem authori huius libri Dialogum
359쪽
componendi: Nam quae in eo continentur, ut etiam Itylus, non viri inter cineres misero aegrotantis. sed otiose in musaeo meditantis videntur. Et hic cum Ahen HeZra crederem, hunc librum ex alia linguateanslatum fuisse . quia Gentilium poesin assectaro videtur; Deorum namque Pater bis concili iam conis Vocat et Monitis, qui hic Satan vocatur, Dei dicta summa cum libertate carpit eis. sed haΡc merae coniniecturae sunt, nec satis sirmae. Transeo ad Danielis
librum; hic fine dubio ex Cap. 3. ipsius Danielis
scripta continet. Undenam autem priora septem capita descripta fuerint, nescio. Possumus suspicari, quandoquidem praeter primum Chaldaice scripta sunt,sM J ex Chaldaeorum Chronologiis. Quod si es aro
constaret, luculentissimum esset testimonium. unde evinceretur, Scripturam eatenus tantum esIesacram, quatenus per ipsam intelligi inus res in eadem significatas, at Hon quatenus Verba sive linguam et oratione . quibus res significantur, intelligi uius: et prae terere libros. qui res optimas docent et narrant, quAcunque demum lingua et a quacunque natione scripti fuerint aeque sacros esse. Hoc tamen notare saltem possumus, haeo capita Chaldaice scripta esse et nihi- Iominus aeque sacra esse, ac reliqua Bibliorum. Huic autem Danielis libro primus NeZrae ita annectitur, ut facile dignoscatur eundem Scriptorem esse, qui res Iudaeorum a prima captivitate successive narraro pergit. Atque huic non dubito annecti Librum Ester. Nam conjunctio, qua is liber incipit, ad nullum alium referri potest: nec credendum est, eum eundem esse, quem Mardochaeus scripsit. Nam Cap. o. Vers. zo, 2I, 22. narrat alter de ipso Mardochaeo,
quod Kpistolas scripserit. et quid iIlae continuerint: deinde vers. 3I. eiusdem Cap. quod regina Κster edicto firmaverit res ad festum Sortium Purini pertinentes ut quod scriptum fuerit in libro, hoc est ue Hebraice sonat in libro omnibus tum temporis quo haec scilicet scripta sunt) noto r atque hunc fatetur Aben
360쪽
CAp. X. DE RELIQUIS LIBRIS V. T. Sos 'Aben IIehra et omnes sateri tenentur, eum aIiis p xiisse. Denique reliqua Mardochaei refert Hilloricus ad c hronica Regum Persarum. Quare non H; bitandum est, quin hic liber ab eodem Historico, qui res Danielis et Heetrae narravit, etiam scriptus fuerit; et insuper etiam liber Nehemiae, quia Hez-xae secundus dicitur. Quatuor igitur hos libros, nempe Danielis. Hezrae Esteris et Nehemias ab uno eodemque Historico scriptos esse aflirmamus: quisnam autem is fuerit. nec suspicari quidem ponsum. Ut autem sciamus, undenam ipse, quisquis
tandem fuerit, notitiam harum historiarum accepexit et forte etiam maximam earum partem descrip in
Tit, notandum, quod Praefecti, sive principes Iudaeo a um in secundo templo, ut eorum Reges in Primo, scribas sive historiographos habuerunt, qui annaIea sive eorum Chronologiam successive scribebant. Chio- nologiae enim Regum sive annales in libris Regum pallim citantur: at Principum et sacerdotum secundi empli citantur primo in lib. Nehemiae Cap. Ia. Ers. 25. deinde in Μach. lib. I. Cap. is. vers. ΓηδηJu4. Et sine dubio hic ille est liber vide Est. Cap. v.
vers. 31. de quo modo locuti sumus, ubi edictum Esteris et illa Mardochaei scripta erant, quemque cum Aben HeZra petiisse diximus. Ex hoc igitur
libro omnia, quae in hisce continenhur, desumta Vel descripta videntur . nullus enim alius ab eorum Scri-Ptore citatur, neque ullum alium publicae authoriatatis novimus. Quod autem hi libri nec ab Hetra. neca Nehemia scripti fuerint, patet eta eo, quod Nehem. CSP. I 2. Vs. 9, Io. producitur genealogia
summi pontificis Iesul ae usque ad Iaduali. sextum scilicet pontificem et qui Alexandro Magno, jam fere Persarum imperio subacto, obviam ivit. vide Iosephi Antiq. lib. ri. Cap. 3.) vel ut Philo Iudaeus in libro
temporum ait, sextum et ultimum sub Persis pontificum. Imo in eodem hoc Nehemiae Cap. vers. sciis