Benedicti de Spinoza opera quae supersunt omnia. Iterum edenda curavit, praefationes, vitam auctoris, nec non notitias, quae ad historiam scriptorum pertinent addidit Henr. Eberh. Gottlob Paulus ... Volumen prius posterius 1

451쪽

oo lsi At 'ATvis T IROL. POL TICI B rsonat ini habebant. At certum est. Pontifices haec nunquam tam calath sacere potuisse, ut a pru- 'dentioribus non animadverteretur, qui proinds, Eresconie aiidacia, contenderunt, nullas alias Istgeli

eneri debere, quam quae scriptae tersint ; et thruin aecreta, quae decepti Pharisaei, qni, ut Iosephus In Antiquitatibus habet, ex communi plobe lanaxime constabant) traditiones patriam vocabant, minime e istodienda esse. Quicquid fuerit, nullo modo pos- sum is dubitare, quin Pontificum adulatio. 1 eligio nis et legum corruptio, harumque incredibilis austnaentatio magnam admodum, et frequentem occasionem doderint disputationibus et altercationibris, quae numquam componi potuerunt; nam tibi homines ardore superstitionis, magrstratu alterutram partim ad iiivah te, litigare incipiunt, nequaquam sodali

pollant, sed necessario in sectas dividuntur. Il Notati, dignum est. quod Prophetae, viri sci-Ileet priva i , libertate sua monendi, increpandi et

Muprobrandi, homines magis irritaverunt, qu'm correxerunt; qui tamen a Begibus moniti. vel ca-

Iugati facile Ilectebantur. Imo Regibus etiam piis

Depe intolerabiles fuerunt: Propter authoritatem,

quam habebant iudicandi, quid pie vel impie factum esset, et vel negses ipsos castigandi, si quod negotium

'iblicum, vel privatum contra eorum judicium ag re sustinebant. Rex Asa, qui ex testimonio Scriptu- ae pie regnavit, prophetam Hananiam in pistrinum dedit, vide a. Paralip. cap. 16.ὶ quia ipsum libeter Grehendere et increpare Iuli Inuit, ob pactum cum n/ge Armeniae factum; et praster hoc Blia reperiuΠ-tUr exehipta, quae ostendunt , religionem plus detrimenti, quam incrementi ex tali libertate accepisse, ut iam taceam, quod hinc etiam, quod Prophetae 'In tantum sibi jus retinuerint, magna bella civilia tuta lactiat.1 II.

452쪽

IIL Dignum Etiam in notetur est, quod quaminino populus regnum tenuit, non nisi unum bellum ciuila habBerit, quod tamen absolute extinctum fuit

et victores victorum ita miserti sunt, ut omnibus modia curaverint, eosdem in antiquam suam dignis etatem et potentiam vestitnere. At postquam populus, regibus minime assuetus, imperii primam formam in monarchicam mutavit, civilibus bellis tinuus fere finis fuit, et 'aelia adeo atrocia commiserunt, ut omnium famam exuperaverint; in uno enim praelio

quod sdem fere superad quingenta millia Israelit

urim necati sunt a Iudaeis ; et in alio contra Israeli-Judaeorum multos trucidant, trium rus in Scris Plura non traditur ipsum Regem capturet, Hieroso lymae murum fere demoliuntur et ipsum Templum

ut irae nullum modum fuisse noscatuc omnino spin iant et ingenti fratrum praeda omisti, et sanguino satiati, acceptis obfidibus et Rege in jam fere vastato suo regno relicto, arma deponunt, non fide, sed imbecillitate Judaeorum securi iacti. Nam paucis post ,

annis, Iudaeorum ViribuS refectis, novum praelium xursus committunt, in quo iterum Israel hae victores evadunt, Centum et viginti millia Iudaeorum trucis dant, mulieres et Iiberos eorum iisque ad ducenta millia captivos ducunt, magnamque praedam iterum

rapiunt; atque his et aliis praeliis, quae in historiis

Obiter narrantur, consumpti, praeda tandem hostibus fuerunt. Deinde si etiam tempora reputare Vetimus , quibus absoluta pace frui licuit, magnam re periemus discrepantiam; saepe enina, ante reges, quadraginta et semel l quod omni opinione majus octoginta annos sine bello externo. vel interno concoris cliter transegerunt. At postquam Reges imperium adepti sunt, quia non amplius ut antea pro pace et libertate, sed pro gloria certandum erat, omnes praeter unum Salomonem cujus virtus. Iapientia scilicet, melius in pace, quam ira bello constare poteran bella gessisse Iegimus; accessit deinde exitiabilis

Diuitia

Corale

453쪽

modum cruentum fecit. Denique Ieges durante populi regno incorruptae manserunt et constantius obis servatae fuerunt. Nam ante reges paucissimi fuerunt Prophetae, qui Populum monerent, post electum P J autem Regem, permulti simul fuerunt. Hobais dias namque centum a Caede liberavit, eosque a scondidit, ne cum reliquis occiderentur. Nec vide

mus quod populus ullis falsis Prophetis deceptus fuit, nisi postquam imperium regibus cessit, quibus pleriaque assentari student. Adde quod populus, cujus

Plerumque animus, pro re nata, magnus, VeΙ humi Iis est, facile se in calamitatibus corrigebat ei.ad Deum convertebat, legesque restituebat et hoc modos tela etiam omni perioulo expediebat: Contra reges, quorum animi iam per aeque elati sunt, nec necti absque ignominia possunt, pertinaciter vitiis adlia serunt, usque ad supremum urbis excidium.

Εx his clarissime videmus Ι. quam perniciosum et religioni et Respublicae sit, sacrorum ministris jus aliquod decretandi, Vel imperii negotia tractandi,

Concedere; et contra omnia multo constantius sese habere, si hi ita contineantur, ut de nulla re, nisi rogati respondeant, et ut interim recepta tantum, et maximo usitata doceant , exerceantque. II. Quam

periculosum sit ad jus divinum referre res mere sp culativas, Iegesque de opinionibus condere, de quibus hominos disputare solent, vel possunt; ibi enim violentissime regnatur, ubi opiniones, quae uniUM cujusque juris sunt, quo nemo Cedere potest, Procrimine habentur; imo plebis ira, ubi hoc sit, in

xime regnare solor. Pilatus nempe, ut Pharisaeorum irae concederet, Christum, quem innoCentem noverat, crucifigere jussit. Deinde ut Pharisaei ditiores a suis dignitatibus deturbarent, quaestiones de religione mOVere caeperunt, et TsaducaeOS impietatis a

4 are; et ad hoc Pharisaeorin exemplum, pessimi quique

454쪽

CAP. XVIII. DOGM. POLITrCA EX REPBL. HEBR. 4 Squique hypocritae eadem rabie agitati, quam Eelum iuris divini vocant, viros probitate insignes , et virtute claros, et ob id plebi invisos, ubique persecuti sunt; eorum scilicet opiniones publice detestaDdo, et saevam multitudinem ira in eosdem incendendo. Atque haec procax licentia, quia specie religionis adumbratur, non facile coerceri potest, praecipue ubi summae potestates sectam aliquam introduxerunt, cuius ipsae authores non sunt. Quia tum non ut iuris divini interpretes, sed ut sectarii habentur, hoc est, Di qui iectae doctores iuris divini interpretes agnoscunt; et ideo magistratum auctoritas circa haec l 'xλJapud plebem parum Valere solet, at plurimum doctorum authoritas , quorum interpretationibus vel reges submitti debere putant. Ad haec ergo mala vistanda nihil Reipublicae tutius excogitari potest, quam pietatem, et religionis cultum in solis operibus, hoc est, in solo exercitio charitatis et iustitiae ponere,

et de reliquis liberum unicuique judicium rellinquere; sed do his postea fusius. III. Videmus quam necesse sit, tam Reipublicae, quam religionit summis potestatibus ius, de eo, quod fas, nefasque sit, discernendi, concedero. Nam si hoc jus, de factis disce nendi, ipsis divinis Prophetis concedi non potuit, nisi cum magno Reipublicae et Religionis damno,

Inulto minus iis concedendum erit, qui nec futura praedicero sciunt, nec miracula possunt lacere. Verum de hoc in sequenti ex professo agam. ΙU. Denique videmus quam exitiale sit populo , qui sub regibus non consuevit vivere, quique iam leges conditas habet, Monarcham eligere. Nam nec ipse tantum

imperium sustinere, nec regia authoritas pati poterit Ieges, et jura populi ab aso minoris authoritatis instituta, et multo minus animum inducere ad easdem

defendendum, praesertim quia in iis instituendis nulla ratio Regis, sed tantum populi, vel concilii, qui

regnum tenere putabat, haberi potuit; atque adeo

Rex jura populi antiqua defendendo, ejus potius

455쪽

4o4 Tax AT TNE L. POLITI Iservus quam dominus videretum Novus ergo mnaseesia Iumitio studio novas leges statuere conabitur . et jura imperii in suun usum reformare, et populum eo redigere, ut non tam facile Regibus dignitatem adimere possit, quam dare. At hic praeterire nΡqu quam possum, Non minus periculosum etiam esse, Μ Narcham e medio tollere, tametsi omnibus modis

constet eundem tyrannum esse. Nam populus regiae nussioritati assuetus, eaque sola retentus, minorem

contemnci, et ludibrio habebit, ac proinde, si unum e mcdio tollat, necesse ipsi cris, ut olim Prophetis,nlium loco prioris eligere, qui non sponte, sed necessario tyrannus erit. Nam qua ratione videre poterit civium manus Caede regia i Uentatas, eosque parricidio.

tanquam re bone gesta, gloriari y quod non, Mifi ad exemplum in ipsum solum statuendum, Commiserunt. Sanc, si nex esse vult, nec populum Regum judicem,

suamque dominum agnoscere, nec Precario regnare,

-δ' prioris mortem vindicare debet et contra sui causa Exemplimi statuere, ne populus iteium tale facinus

committere rideat. At mortum tyranni civium necemon facile vindicare poterit, Difi simul ejusdem prioris tyranni causam Ofendat, ejusque facta approbet et consequentor Onmia prioris tyranni vestigia sequatur. Hinc igitur saratim, iit populus saepe quidem

triarinum mutare, at nunquam tollere, nec imperium monarchicnm in aliud alterius formae mutare potu

Tit. Hujus rei fatale exemplum popidus Anglicanus dedit, qui causas qiinesivit, quibus specie juris mo-

marcham e medio tolleret; at, eo sublato, nihil minus facere potuit, quam formam imperii mutare, sed post multum sanguinem effusum huc perirentum est, ut novus monarcha alio nomine salutaretur, c quasi tota quaestio de solo nomine fuisset qui nul la ratione Persistere poterat, nisi stirpem regiam penitus delem do, regis amicos vel amicitia suspectos necando et otium pacis, inmoribus aptum, bello diiturbando, ut Iebs novis rebus occupata et talenta cogitationes de

eaede

456쪽

CAp. XVIII. DosΜ. POLITICA EX REPBL. HEBR. 4os Caede regia alio diverteret. Sero igitur animadvertit Populus se pro salute patriae nihil aliud fecitIe, quam iris legitimi regis violare, resque omnes in priorem1tatum mulare. Ergo gradum, ubi licuit, revocarecte evit, nec quievit, donec omnia in pristinum Ilium satum restaurata vidit. At forsan aliquis exemplo populi Romatii objiciet, populum facile posse

Wrannum e medio tot iere; sed ego , eodem nostram sententiam omnino confirmari existimo. Nam quumvis populus Romanus longe facilius tyrannum e meia Hio tollere et formam imperii mutare potuerit, pro

Pterea quod jus regem, ejusque Raecessorem eligendi Penes ipsum populum erat, et quod ipse utpote ex teditiosis et flagitiosis hominibus conflatus) nondum

regibias obedire consueVerat; nam ex seX, quOR antea habuerat tress interfecerat; tamen nihil aliud fecit, quam loco unius plures tyrannos eligere, qui ipsum externo et interno bello misere conflictum semper habuerunt, donec tandem imperium iterum in mo- marcham, mutato etiam tantum, ut in Anglia, nomine , cessit. Quod autem ad ordines Hollandia. attinet, hi nunquam, quod scimus, Reges habuerunt, sed comites, in quos nunquam ius imperi, translatum fuit. Nam, ut ipsi praepotentes ordines Hollan- diae in inductione, tempore comitis Leycestriae f*-Jab ipsis edita, palam facilint, sibi authoritatem semper reservaverunt, ad eosdem comites sui ossicii monendum et potestatem sibi retinuerunt, ad hanc suam authoritatem et civium libertatem defendendum, seseque de iisdem, si in tyrannos degenerarent, Vindicandum et eos ita retinendum, ut nihil, nisi concedentibus et approbantibus ordinibus, efficere possent.

Ex quibus sequitur, jus supremae majeltatis semper penes ordines fuisse, quod quidem ultimus comes conatus est Ulurpare; quare longe abest, quod ab eo defecerint, cum pristinum suum imporium paene jam amissiim restauraverunt. His igitur exemplis id, quod

diximus omnino confirmatur, quod scilicet uniuscujus

457쪽

4o6 TRA TATUS THEOL. POLITI cuiusque imperii forma necessario retinenda est, ricta absque periculo totalis ipsius ruinae mutari potest. Et haec sunt, quae hic operae pretium notare duxi. CAP. XIX. tenditur. jus circa sacra Menes μν-

otestates omnino esse et Religionis euleiam extarniam Bel ublieae paci aeeommodari debere, si reces Deo

obtemPerare velimus.

Cum supra dixi, eos, qui imperium tenent, tua

ad omnia solos habere et a solo eorum decreto tua omne pendere, non tantum civile intelligere volui. sed etiam sacrum; nam huius etiam et interpretes esse debent et vindices. Atque hoc hic expresse notare volo et de eo ex professo in hoc capite agere, quia plurimi sunt, qui pernegant, hoc jus, nempe Circa sacra summis potessatibus competere, neque eos interpretes juris divini agnoscere volunt; unde etiam licentiam sibi sumunt, eosdem accusandi et traducendi, imo ab Ecclesia ut olim Ambrosius Theodo fiunt Cacsarem) excommunicandi. Sed eos hac ratiotae imperium dividere,. imo viam ad imperium assectare, infra in hoc ipso capito videbimus; nam prius ostendero volo, Resigionem vim juris accipere ex solo corum decreto, qui ius imperandi habent et Deum nullum singulare regnum in homines habere, nisi per eos, qui imperium tenent; et Praeterea quod Religionis cultus, ct pietatis exercitium Rei-tηkβJ publicae paci, et utilitati accomodari, et Consequenter a solis summis potestatibus determinari debet, quaeque adeo eius etiam interpretes debent esse. Loquor expresse de pietatis exercitio et externo Religionis cultu; non autem dc ipsa pietate et Dei interno cultu, sive mediis, quibus mens interne dis ponitur ad Deum integritate auimi colendum; internus enim Dei cultus ot ipsa pietas uniuscujusque juris

est, cui in fine Cap. V ΙΙ. ostendimus) quod in otium transferri non potest. Porro quid hic per Dui ne-guum

458쪽

CAp. XIX. Hs CIRCA 2Ac RA AP. ΜAGISTR. ESSE. 4o gnum intelligam ex cap. XIV. satis constare existimo; in eo enim ostendimus, eum legem Dei adim. Plere, qui justitiam et charitatem ex Dei mandato

colit: unde sequitur illud Regnum esse Dei, in quoi ostitia et charitas vini juris, et mandati habent. Atque hic nullam agnosco disserentiam, live Deus Veis xtim iustitiae et charitatis cultum lumine naturali, tive revelatione doceat, imperetque; nihil enim refert, quomodo ille cultus revelatus fit, modo sumis i

muni jus obtineat, summaque lex hominibus sit. Si igitur jam ostendam, justitiam et charitatem vim juris et mandati non posse accipere, nisi ex jure imperii, facile inde concludam, quandoquidem ius imperii

Penes summas potestates tantum est) Religionem vim juris accipere ex solo eorum decreto, qui jus impexandi habent, et D 'um nullum singulare regnum in homines habere, nisi per eos, qui imperium tenent.

At quod cultris iustitiae et charitatis vim iuris non accipit, nisi ex jure imperii, ex antecedentibus patet; ostendimus enim Cap. XVI. in statu naturali non PIus juris rationi, quam appetitui esse, sed tam eos qui secundum Ieges appetitus, quam eos qui secundiam legos rationis vivunt, jus ad omnia, quae POD sunt, habere. Hac de causa in statu naturali pe

Catiam concipere non potuimus, nec Deum tanquam

judicem homines propter peccata punientem, sed omnia secundum leges universae naturae communes ferinxi et eundem casum ut cum Salomone loquar justo. ac impio, puro, ac impuro etc. contingere et nullum locum justitiae, nec charitati tesse. At, ut Vexae rationis documenta, hoc est, ut in Cap. IV. ci ca Iegem divinam ostendimus ipsa divina documenta vini juris absoluta haberent, necesse fuisse, ut unusqυ isque jure tuo naturali cederet, et omnes idem in omnes. vel in B liquot, voΙ in uoum trans- si)ferrent, et tum demum nobis primum innotuit, quid

jussitia, quid injustitia, quid aequitas, quidque ini-

quitas esset. Iustitia igitur et absoluta omnia verae rationis

459쪽

rationis documenta et consequenter erga ProXimur

charitas. a solo imperii jure . hoc est per ea quae in eodem Cap. ostenditnus a solo eorum decreto, qui jus imperandi habent, vim iuris et mandati accipi untiet quia ut iam oliendi tu solo tultitido et cla aritatis. sive verae I eligionis iure Dei regnum consiliit

quitur, ut volebamus, Deum nullum regnum it homines habere, nisi per eos, qui imperium terrunt; 'et perinde, inquam. est, sive Religionem lumine naturali, sive prophetico revelatam concipiamus; demonstratio enim universalis ast, quandoquidem religio eadem est, et a Deo aeque reVelata, sive hoc. svis illo modo hominibus innotuiste supponatur; et ideo, ut etiam religio prophetice revelata vim iuris apud Hebraeos haberet, necesse fuit, ut unusquisque eorum jure suo uaturali prius cederet; et omneAex comauunt consensu statuerent, iis tantum Obediis' re, quae ipsis a Deo prophetice revelarentur, eodem pro rius modo, ac in imperio democxatico fieri osten diutus. ubi omnes communi consensu deliberant, ex solo rationis dictantine vivere. Et quam is Hebraei sitim jus praeterea in Deum transtulerint hoc magis mente, quam opera facere pocuerunt. Nam

re ipsa ut supra vidimus jus imperii absolute retinuerutit, donec ipsum in Mosen transtQIerunt, qui ctiam deinceps rex absolute mansit et per eum soIum Deus Hebraeos regna vir. Porro hac etiam de causa,

quod scilicet reli io ex solo jure imperii vim iuris accipit) Moses nullo eos supplicio assicere potuit,

qui ante pactum et qui consequenter sui adhuc iuris erant. Sabbatum Violaverunt svide Exodi Cap. 15. vers. 5o. sicuti poli pactum vide Num. Cap. I 5. vers. 56. postquam scilicet unusquisque .iure suo naturali cessit et Sabbataim ex jure imperii vim man dati accepit. Denique hac etiam de causa deliructo Hebrauorum imperio Religio revelata vim juris habere ciniit; nequaquam enim dubitare pollumus,

quin simul, ac Hebraei jus suum in Babylonium negem

460쪽

CAP. XIX. Ivs CIRCA fACRA AP. MAGISTR. ESSE.negem transtulerunt, continuo regnum Dei iusque divinum cessaverit. Nam eo ipso pactum, quo Pro- . miserant, omnibus, quae Deus loqueretur, obedia

Te, quodque Dei regia i fundamentum fuerat, d, JOmnino sublatum est, nec eo amplius stare poterant, quandoquidem ab eo tempore non amplius sui iuris ut cum in desertis, vel in patria esseno sed Regis Babilonia erant, cui in omnibus sui Cap. XVI. Ostendimus) obedire tenebantur; quod etiam Ieremias eosdem Cap. 29. vers. 7. expresse monet. Corinytilite, inquit, Paci cicitatis, ad quam vos e tiNoscitiaei. Νtim hasius incolumitate vobis erit incolumia eas. At incolumitati illius civitatis consulere non Poterant, tanquam imperii ministri captivi enim erant) sed tanquam servi: se scilicet, ad vitandas s ditiones , in omnibus obedientes praefinndo, imperii iura et leges, tametsi a Iembris. quibus in patria

consueverant, ad modiam diversa, observando elo.

Ex quibus omnibus evidentissime sequitur, Beligionem apud Hebraeos, vim juris a solo imperii jure

accepisse et eo destructo, non amplius tanquam i flum singularis imperii. sed catholicum rationis dociamentum haberi potuisse; rationis inquam; nam Catholica Religio nondum ex revelatione innotuerat. Absolute igitur concIudimus religionem, sive ea I mine natiarali, sive prophetico revelata sit, vim man dati accipere e . solo eorum decreto. qui jus imp randi habent et Deum nullum singulare regnum in homines habere, nisi per eos, qui imperium tenent. Sequitur hoc etiam et clarius etiam intelligitur . ex dictis in Cap. IV. Ibi enim ostendimus, Dei decreta

aeternam veritatem et necessitatem omnia involvere,

nec posse concipi. Deum tanquam principem vel I gislatorem leges hominibus ferentem. ua propter divina documenta lumine naturali, vel prophetico revelata vim mandati a Deo immediate non accipiunt, sed necessario ab iis, vel modiantibus iis, qui ius imperandi et decretandi habent; adeoque non

D d nisi