장음표시 사용
531쪽
niones a poete docere nolebam, antehac dietaveram. Deinde rogarunt, ut quam primum possem, Primam etiam Partem eadem Methodo concinnarem. Ego, Ne amicis adversarer, statini me ad eam conficien-ilam accinxi, eamquo intra duas hebdomadas Confeci, atque amicis tradidi. qui tandem me rogarunt, ut sibi illa omnia edere liceret, quod facile impetra- Te potuerunt, hac quidem lege, vit eorum aliquis, me praesente , ea stylo elegantiori ornaret, ac Praefatiunculam adderet, in qua Lectores moneret, me non omnia, quae in eo Tractatu Continentur . pro meis agnoscere, cum non pauca in eo scripserim, quorum Contrarium prorsuS amplector, hocque uno, aut altero exemplo ostenderet. Quae omnia amicus
quidam, cui editio hujus libelli curae est, pollicitus est facere et hac de causa aliquod tempus Amstelaeda mi moratus sum. Et a quo in hunc pagum, in quo iam habito, reversus fui, vix mei iuris esse potui proptur amicos, qui me dignati sunt invisere. Iam tandem, Amice sitavissime, aliquid superest
temporis, quo haec tibi commutiloare, simulque ratiorum, cur ego hunc Tractatum in lucem prodires uo, reddere possum. Hac nempe occalione forte aliqui, qui in inca patria primas partes tenent, Te Perientur, qui caetera, quae scripsi, atque pro meis agnosco, desiderabunt videre, adcoque CurRbunt, ut ea PNtra omne incommodi periculum Communis iuris sacere possim: hoc vero si contingat, non duis bito, quiti statini quaedam in publicum edam; sin . minus, silebo potius, quam meas opiniones hominibus invita patria obtrudam, eosque mihi infensos xeddam. Precor igitur, Amice honorande, ait eousque eX spectare non graveris: tum enim aut ipsum Tractatum im pres una, aut eius compendium, Ut amo petis, habebis. Et si interim eius, qui sub praelo
iam Iudat, unum, aut alterum exemplar habere ve-Pys lis, ubi id rescivero et simul medium, quo ipsorusOmmode mittere Potero, tuae voluntati obsequar.
532쪽
Revertor iam ad tuam Epistolam. Μagnas tibi. uti debeo, Nobilissimoque Boylio ago gratias pro perspectissima tua erga me benevolentia , proqucthenefica tua voluntate: tot enim, tantique momenti et ponderis negotia, in quibus versaris, non pΟ tuerunt efiicere, ut tui Amici obliviscereris, quinimo benigne polliceris, te omni modo Curare, noin posterum consuetudo nostra literaria tamdiu inis terrumpatur. Eruditissimo Domino Ibovlio magnas etiam ago gratias, quod ad meas Notas dignatus fue-xit respondere, quamvis Obiter et quali aliud agendo. Equidem fateor, eas non tanti esse momenti, ut Er ditissimus Vix in iis respondendo tempus, quod ab tioribus cogitationibus impendere potest, consumat.
Ego quidem non putavi, immo mihi persuadere non Potuissem, quod vir Eruditissimus nihil aliud sibi
Proposuerit iri suo Tractatu de Nitro, quam tantum ostenilere doctrinam illam puerilem et nugatoriam de Formis Substantialibus, Qualitatibus, etc. infirmo talo Diti. Sed, cum milii persuasissem, Clarissimum VirUm naturam Nitri nobis explicare voluisse: quod nempe esset corpus hetero neuIu, constans partibus fixis et volatilibus, volui mea explicatione ostendere, quod puto me satis superque ostendisse nos posse omnia, quae ego saltem novi, Nitri Phae
nomena facillime explicare, quamvis non concedamus Nitrum esse corpus heterogeneuiri; sed homogeneum. Quocirca mcum non erat ostendere salfixum faeces esse Nitri; sed tantum supponere; ut viderem, quomodo mihi Vir Clarissimus ostendere posset, illud sal non esse faeces, sed prorsus necessarium ad essentiam Nitri constituendam, sine quo non posset concipi; quia, ut dico, putabam, Viarum Clari in mum id ostendere voluisse. Quod vero
dixi, sal fixum meatus habere ad mensuram particu- Iarum Nitri excavatos, eo non egebam ad redint grationem Nitri explicandam: nam ut ex eo , quod
533쪽
. eius redintegratio consistit. Hare apparet omnem calcem, cujus meatus angustiores sunt, quam ut '. particulas Nitri continere quearit, quorumque parte tos languidi sunt, aptam esse ad motum particula I δ J rum Nitri sistendum, ac proinde eae mea Hyp thesi ad ipsum Nitrum redintegrandum; adeoque non mirum esse , alia salia, tartari scilicet et cinerum ClaVellatorum, reperiri, quorum ope Nitrum redinis tegrari potest. Sed ideo tantum dixi, sal Nitri fixum meatas habere ad mensuram particularum Nitri ex-caVatOS , Ut causam redd rem, cur sal fixum Nitri magis aptiim fit ad Nitrum ita redintegrandum, ut parum absit de pristino suo pondere; immo ex eo, quod alia salia reperiantur, quibus Nitrum redint grari potest, Putabam ostendere, calcem Nitri adessentiam Nitri constituendam non requiri, nisi Vie
Clarissimus dixisset, nullum sal esse, quod sit Nitro scilicet) magis catholicum: adeoque id in tartar et cineribus clavellaiorum latere potuisse. Quod porro dixi, particulas Nitri in myjoribus meatibus a materia subtiliori cingi, id ex vacui impossibilitate, ut Clatissimus Vix notat, congluti; sed nescio, Cur vacui imposibilitatem Hypothesin Vocat. cum clare sequatur ex eo, quod nihili nullae sint proprietates. Et miror, Virum Clarissimum de hoc dubitare. cuin videatur statuere, nulla dari accidentia realia: an quaeso non daretur accidens reale, si daretur Quantitas absque Substantia 'Quod ad causas disserentiae saporis spiritus NLiri et Nitri ipsius attinet, eas proponere debui, ut . ostenderem, quomodo poteram ex sola disseronti . quam inter Spiritum Nitri et Nitrum ipsum admittere tantum volui, nulla salis fixi habita ratione, ejus Phaenomen a facillime explicare.
Quae antem tradidi de Nitri instammabilitate et Spiti .us Nicri αφλογία, nihil aliud supponunt, quam quod
534쪽
quod ad excitandam in aliquo corpore flammam reisquiratur materia. quae ejus corporis parte, disjungat, agitetque; quae duo quotidianam experientiam et rationem satis docere puto. Transeo ad experim Θnta, quae attuli, non ut absolute, sed, uti expresse dixit aliquo modo meam explicationem confirmarem. In primum itaque ex- Perimentum, quod attuli, nihil Vir Clari stimus adfert, praeter quod ipse expressimis verbis notavi; de caeteris Vero, quae etiam tentavi, ut id, quod Vir Claris finius mecum notat, minus suspicarer, nihil prorsus ait. Quod deinde in secundiuii experi- δ' mentum adfert. nempe defaecatione ut plurimum Iiberari Nitrum a sale quodam, sal commune refe-xente, id tanti m dicit; sed non probat: ego enim, ut expresse dixi, haec experimenta non attuli, ut iis ea, quae dixi, prorsus confimarem ; sed rantum quia ea eXperimenta, quae dixeram et ratione convenire oste aeram, illa aliquo modo confirmare Viderentur. Quod autem ait, adscensum in stiriolas commundi milli esse cum aliis sal ibus, nescio quid id ad rem faciat: concedo enim alia etiam salia faeces habere, atque volatiliora reddi, si ab iis liberentur. In ter tium etiam experimentum nihil viduo adferri, quod me tangat. In sectione quinta auctorem Nobilem
culpare Cartesium putavi, quod etiam in aliis locis pro libertate Philosophandi, cuivis concessa, utriusque Nobilitate illaesa fecit; quod forte etiam alii, qui CI. Viri scripta et Cartesii principia legerunt, idem,
nisi expresse moneantur, mecum Putabunt. Necdum video Cl. Virum suam mentem apprie explicare: nondum enim ait, an Nitrum Nitrum esse dessiti erct,
fi eius stiriolae visibiles, de quibus taptum loqui ait, raderentur, donec in parallepipeda aut uiani figu-
Sed haec relinquo et ad id, quod Cl. Vir ad ea, quae in Sectione.I3 - 18 ponit, transeo, atque dico,
535쪽
EPIsTOLA IX. mo libenter fateri, hanc Nitti redintegrationem prae-esai uiri quidem experimentum esse ad ipsam Nitrinaturam investigandam, nempe ubi prius principia
Pit ilosophiae Mechanica noverimus et quod Omnes Coiporum Variationes securiclum Leges Mechanica fiant; sed nego, haec ex modo dicto expctrimento clarius, atque evidentius sequi , quam ex aliis mulistis obviis eXpetimentis, ex quibus tamen hoc non evincitur. Quod vero Vir CI. ait, se his ec sua apud alios tam clare ira dita et tractata non invenisse, te aliquid in rationes Verulamii et Cartesii, quod ego xidere non possum, habet, quo ipsas se refutare posse arbitratur: eas hic non adfero , quia non puto Cl. Virum ipsas ignorare; hoc tamen dicam, ipsos
etiam voluisse, ut cum eorum ratione convenirent
Phaenomena; si nihilominus in quibusdam erraverunt, homines fuerunt; humani nihil ab ipsis alienum Puto. Ait porro magnum discrimen intercedere inter ea obvia scilicet et dubia, quae attuli, experimenta) circa quae . quid adferat Natura, quaeque
interveniant, ignoramus,let inter ea, de quibus certo corallat, quaemina ad ea adferantur. Verum non indum video, quod Clarissimus Vir nobis explicuerit Naturam eorum, quae in hoc subiecto adhibentur, nempe calcis Nitri, hujusque Spiritus; adeo ut haec duo non minus obscura videantur , quam qriae attuli, calcem nempe communem et aqriam. Ad lignum quod attinet, concedo, id corpus esse magis compositum, quam Nitrum; sea quamdiu utriusque Naturam et modum, quo in Utroque calor oritur, ignoro, quid id quaeso ad rem facitἶ Deinde nescio, qua ratione Clar. Vir affirmare audet. se scire, quao hi hoc subjecto, de quo Ioquimur, Natura adferat. Qua qua cla ratione nobis ostendere poterit, illum calorem Iam ortum fuisse a materia aliqua subtilissima 8 An forte propterea, quod parum fuerit de Pristino pondere desideratum 8 quamvis nihil deside-xatum fuisset. nihil meo quidem judicio concludore posset.
536쪽
pomi. Videmus enim, quam facile res ex parva nd- modiam quantitate materi ac calore aliquo imbui possunt, neque ideo ponderosiora. quoad sensiari, ne que Ioviora fieri. QDare non sine ratione dubii are possum, an sorte quaedam Don concurrerirat, qDRenullo sensu observari potuissent; praesertim , qua uI- diu i noratur, quomodo omneS illae Variatio ries, . t quas Vir Clar. inter experiundum Obs rvaxit, ex dictis corporibus fieri potuerunt; imo pro certo habeo, calorem et illam esservescentiarii. qtiam Clar. Vir recitat, a materia adventitia ortas fuisse. Deinde puto me facilius ex aquae ebullitione, staceo jam agitationem) posse concludere, aeris concitationsem causam esse . a qua sonus oritur, quam ex lioc eriperimento, ubi eorum, quae concurrunt, natura Plane
ignoratur et in quo calor etiam observa iur, qui quomodo sive a quibus causis ortus fuerit, nescitur. Denique multa sunt, quae nullum piorsus spirant odorem, quorum tamen partes, si utcumque concitentur, atque incalescant, odor statim per Ientitur et si iteriam frigescant, nullum iterum odorem habent,
Ritem quoad hiiqianum sensum) ut eximpli gratia,
posita sint, quam dii triam. Quae ad Sectionem vigesimam quartam Do- 'Itavi, Ostendunt, spiritui ii Nitri non esse purtim Spiritum; sed calce Nitri, aliisque abundare; adeoque me dubitare, an id, quod Vir Clurissimus ope libel-Iae deprehendissse ait, quod nempe pondus Spiritus Nitri, quem instillavit, pondus illius, quod inter
detonandum perierat, fere exaequabat, satis caute observare potuit.
Denique, quamvis aqua pura, quoad oculum, DIia alcaiisata citius solvere possit; tamen cum Ea Corpus magis homogenetim , quam aer fit, non PO est, sicuti acr, tot genera corpusculorum habere. quae per omnis generis calcis poros se insinuare posis
snt. Quare cum aqua certis particulis unius gene-
537쪽
ris maxime constet, quae calcem ad certum terminum usque dissolvere possunt, aer Vero non item, inde sequitur, aquarti usque ad illum terminum Ionge citius callem dissoliaturam, quam aer 'm; sed cum contra aer constet etiam crassioribus et longe subsilioribus et omnis generis partis tilis , quae Per Poros Ionge angustiores, quam quos particulae aquae penetrare pol Iunt, multis modis se insinuare possunt; inde sequitur aerem, quamvis non tam cito, atque aquam, nem Pe, quia non tot particulis uniuscujusque generis constare Potest, Ionge tamΘn melius a
que subtilius dissolvere calcem Nitri posse, ea que
Ianguidiorem, ac proinde aptiorem ad motum partiacularum Spiritus Nitri sistendum reddere. Nam n uulam aliam disserentiam inter Spiritum Nitri et Nistrum ipsum adhuc agnoscere cogor ab experimentis,
quam quod particulae hujus quiescant, illius vero
valde concitatae inter sese agitentur; adeo ut eadem disserentia, quae est inter glaciem et aquam, sit inter Nitrum et ejus Spiritum. Verum te circa haec diutius detinere non audeo: vereor, ne nimiS prolixus fuerim, quamVis, 'u Ru
tum quidem potui, brevitati studuerim: si nihil
minus molestus fui. id, ut ignoscas, oro, simulque ut ea, quae ab Amico libere et sincere dicta sunt, in meliorem partem interpreteris. Nam ego de his Prorsus tacere, ut tibi rescriberem, inconsultum judicavi. Ea tamen apud te laudare, quae minus placebant, mera esset adulatio, qua nihil in Amicitiis perniciosius et damnosius censeo Constitui igitur,f--I mentem meam apertissime explicare; et nihil hoc viris Philosophis gratius fore judicavi. Interim si tibi videbitur consultius, haec cogitata igni potius, quam Eruditissimo Domino Boylio tradere, in tua manu sunt; fac ut lubet, modo me tibi. Nobilissis
nioque Boγlio addicti si inum, atque ani antistari iam credas. I Oluo, quod propter tenuitatem meam h OG non, nisi verbis, ostendere valeam; attamen, etc. EPI.
538쪽
CLARIssIME VIR, AMICE PLURIMUM COLENDE.
Commercii nostri Iiterarii instaurationem in magna pono parte felicitatis. Scias itaque, me thias, Z Iulii ad me datas, - accepisse insigni cum gaudio, duplici imprimis nomine, tum quod salutem tuam
testarentur, tiam quod de tuae erga me amicitiae constantia certiorem me redderent. Accedit ad cumulum, quod mihi nuDsias, te primam et secundam Principiorum Cartesii partem, more Geometrico demonstratam, praelo commisisse , ejusdem imum, aute Inve exemplar liberat illime mihi ossereris. Accipio munus perlubenti animo, rogoque, ut istum sub praelo jam sudantem Tractatum, si placuerit, Domino Petro Serrario, Amitelae lami degenti, pro me transmittas. In mandatis quippe ipsi dedi, ut ejusmodi fasciculum recipiat et ad me per anticum traji- Cientem expediat. 'Caeterum permittas tibi dicam, me impatienter ferre, te etiamnum supprimere ea scripta, quae promis agnoscis, in Republica imprimis tam libera , ut sentire ibi, quae velis et quae sentias dicere liceat. Perrumpere te velim ista repagula , imprimis cum
subiicere nomen tuum possis et hac ratione extra omnem periculi aleam te collocare.
Nobilissinuis Boylius peregre abiit: quamprimum redux suerit factus in Urbem, communicabo ipsi eam Epistψlae tuae doctissimae partem, quae illima spectat, ejusque de conceptibus tuis sententiam, quam primum eam nactus fuero, rescribam. Pitio, te iam vidisse ipsius Chymistam Scepticum, qui jamdudum latine editus, inque exterorum oris dispersus fuit, multa continens Paradoxa Chymico - Phy- , sica
539쪽
sca et Stagyricomm principia Hupostatica, cui vocan0 sub examen severum reVOCBD s. Alium nuper edidit libellum, qui forte necdum ad Bibliopolas voltros pervcnit: quare eum hOC involucro tibi mitto, rogoque peramantur, ut hoc munusculum boni consulas. Continet libellus, ut videbis , defensionem virtutis Elasticae Aeris contra quendam Franciscum Linum, qui funiculo quodam, intellectum iuxta, ac sensum Omn in fugiente, Phaenomena, in Experimentis novis Physico - Μechanicis Domini Boylii recitata, explicare satagit. Evolve et expendo libellum et tua de eo animi sensa mihi
Societas nostra Regia institutum suum gnaviter
Pro viribiis prosequitur, intra eriperimentorum obse vationumque Cancellos sese continens, omnesque DiSputationum anfractus devitans.
Egregium nuper captum fuit experimentum, quod valde torquet Vacuistas, Plenistis Vero ve-hcmenter placet. Est vero tale. Phiala vitrea Λ, repleta ad Run-mitatem aqua, orificio ejus in
vas vitreum B, aquam Continens,
inverso , imponatur Recipienti Novae Μachinae Pncumaticae Domini Boylii; exhauriatiar mox aerex Recipiente: conspicientur bullae magna copia ex aqua in Phialam A adscendere et omnem inde
aquam in vas B, infra superficiem aquae ibi contentae, depelleFe. Relinquantur in hoc statu duo
vascula ad tempus Marius, alteriusve diei, aere identidem ex dicto Hoecipiente Crebris exarallatio-uibus eVacuato. Tum eximanthar e nec,
540쪽
Recipiente et Phia a A repleatur hac aqu' , aere privata, rursumque invertatur in vas B, ac Recipienti denuo utrumque vas includatur. Ε arasto iterum Recipiente per debitas oxantiationes , conspicietur forte bullula quaedam ex collo Phialae A adscendere, quae ad stinunitatem emergenS et Continuata exant- Iatione seipsam expandens, rursum omnem depelletoquam ex Phiala, ut prius. Tum Phiala iterum ex Recipiente eximatur et exhausta aere aqua ad suti naum repleatur, inVertaturqMe, ut priUS, et Recipienti immittatur. Tturi aere probe evacuetur Recipiens, eoque rito et Omnino evacuato, romanebit aqua in
Phiala sic suspensa, ut 'nullatentis descendat. In hoc experimerito causa , quae juΣta Boylium sustinerestquam iri eXperimento Torricelliano statuitur, satienempe, aquae in Vasculo B iricumbens) ablata piatio videtur, nec tamen aqua in Phiala descetidit. Plura statueram hic subjungerc, sed amici et Occupationes
Non possiim claudere literas, quin iterum 1terumque tibi inculcem publicationem eorum, quae tu ipse es meditatus. Nunquam dusistam te hoxtari, donehpetitioni meae satisfeceris. Interea tomporis, si qua dam contentorum illorum capita mihi impertiri vel- es, olit quam te deperirem, quantaque nocessitu- dine me tibi obstrictum iudicarem l Valeas florentissime, naeque ut facis, amare Pergas, Londituar Iulii, I 663.