장음표시 사용
571쪽
Iamdudum exoptavi tibi adesse; sed tempus , asperaque hyems non satis mihi fuerunt propiatiae. Quamvis autem corpore abs te tam longe sim remotuS, animo tamen saepissime es praesens meo, praesertim in tuis scriptis cum versor, eaque manibus tracto. Sed quum non 'nin a. circa Definitiones, mihi sint clara, tui memor ad hasce litoras scribendas animum appuli. Consului subtilis ingenii Μathematicum, Borellum, qui de his rebus sic striabit. Desnitiones, inquit, adhibentur in Demonis fraιione, ut Aram/issae. Puare necesse est, ut sine evidenter cognitae, alias cognitio scientisca, seu euidentissinia ex iis acquiri non Potest. Et alibi. Non temere, sed maxima cautione eligi debet ratio structurae, aut essentialis PQso rima re notissimo ali-
eujus subjecti. Nam s Con tructio et yalso nomia nata fit in QIbilis, tunc non e scietur Definitio
scienti ica, ut s quis diceret: Duae rectae lineae. Datium cou rehendentes. Noceritur Figurales, essene Definitiones non Enetum et Iiu sobiles; ee ProPterea Iastius ignorantia, quam Scientia ex eis deduceretur. Deinde s Cousructis aut Palso nominiata se quidem PQ ibilis et Cera , sed uobis ignota , aut dubia, tuuc bona Desinitio non erit. Nam eoncluisones ab igέοιο et dubio Ortae, incertae quo que et dubiae erunt; et ideo si Picionem. aut o intonem, non autem frientiam certam raserent. A cuinius opinione dissentire videtur Tacquet, qui autumat ex tali pronunciato directe ad veram Conclusionem procedi posse, uti tibi notum. Clavius vero, cuius etiam sententiam introducit, sic sensit. Deνι- nitiones linquit Iunt tartis vocabula, Neque OPtia est,
572쪽
ut ratio asseratur, cur res aliqua hoe, aut illo s-J definiatur modo; sed satis est, ut nunquam res des-nita asseratur alicui conuenire, nis yrius Dinnitio. nem traditam eidem convenire demonstretur. Ita ut Borellus Velit, quod Definitio alicuius subieci, debeat constare ex passione, sive structura prima, essentiali, nobis notissima et Vera. Claviva contra flatuat, nihil referre, sive prima, sive notissima. sive vera passio sit, nec nc, dummodo Definiistionεm, quam tradidimus, alicui convenire, non asseratur, nisi prius demonstretur Prae Clavii sententia Borelli sententiam elime.
rem ego: utri Vero tu, an eorum Dei tui a flentiaris, noscio. Cum igitur tales de Desinitionis Natura, quae inter principi a Demonstrationis numeratur, dissicultatos mihi sint obo tas, nec animus ab istisse queat expedire. magnopere deli dero et obnixe pe. to , ut, si per negotium . perquB otium lic, at, triam hac de re sententiam perscribere non graveris et finiui addere distinctionem ioter Axiomata et Definitiones,Borellus nullam veram admittit, nisi quoad Nomen a sed te aliam ponere credo. Porro definitionem te
tiam non intelligo Μemini to Hagae Comitis mihi dixisse, quod Res duobus modis potest considerari, Vel prout in se est, vel prout respectum habet ad aliud; uti Intellectus: is enim vel potest considerari sub coisgitatione, Vel ut constans ideis, Sed quaenam hio
sit distinctio, non assequor' nana existimo, quDd, si cogitationem recto concipio, eam oportet Compre. hendere sub ideis, quia remotis ab ea omnibus i eis cogitationem destrui nocessum est. Cujus rei cum exemplum satis clarum non habeam, res ipsa aliquomodo obscura remanet, ulterioreque explicationei diget. Denique etiam in Sohorio Prop. Io. lib. r.
mb initium ipse haec habes: Ex his πρoret, quod, quamvis duo attributa reuliter diptu a conciμιuntur.
573쪽
hoc est. Mnum sne alteriua sye, nori Possiumus tamen inde concludere insa duo entia, si e cluas disessas subpantias constituere. Id enim es de natu a fiat=santiae, ut unumquodque ejus attributorum. Perse conciPicitur; quandoquidem Omnia, quae habet, citeributa simul in ipsa juetunt. In quibus videris su P- ponere, Substantiae naturam ita esse cCnstitista iri, ut plura possit habere attributa, quod nondum est demonstratum, nisi ad sextam Desinitionom Substatis *J tiae absolute infinitae, sive Dei respicias; alias,
si statuatur unamquamque Substantiam tantum habes-xe unum altributum et ego haberem duas ideas duo. . Tum attributorum, recto concludere post m. quod ubi duo diversa attribula, ibi uae diversae sint substantiae. Hujus etiam clariorem eXPlicationem rogo. Defino vir Clar. et ad has tuam responsionem prinalquavis occasione exspecto. Amstelaedami die al Febr. 1663.
S. I. de URIES. EPISTOLA XXVII. . Docti orano Iuveni
B. D. S. DUMoiso ad Praecederitem. AHic E COLENDE .
Quod ad quaestiones a te propositas attinet; Video te in iis haurere, propterea quod non distinguis inter genera Desinitionum. Nempe inter definitionem, quae inservit ad rem, cujus essentia tantum quae ritur et de qua sola dubitatur, explacandum, et 1nter desiἀ
574쪽
definitionem, quae ut solum eXaminetur, Proponitur. Illa enim, quia determinatum habet Obj ctum, vera debet esto; haec vero Id non rΘquirit. Ex. gr.
si quis templi Solomonis descriptionem me roget. ipsi veram templi descriptionem tradere debeo, nisi cum ipso cupiam garrire. Sed si ego templum aliquod in mente concinnavi, quod aedificare cupio, ex cuius descriptione concludo me talem fundam.
totque millia lapidum, aIiorumque maiorialium LM amers debere; aliquisne sanae mentis mihi dicet, me male conesusisse, ex eo quod forte falsam adlibhui definitionem y vel an aliquis a me exiget, ut
ineam definitionem probem 8 Ia sane nihil aliud mihi
dicet, quam quod id, quod conceperam, non Com perim, Vel a me eriget, ut id, quod conceperam, Probem, me concepisse, quod sane est Dugari. Qua-xe definitio VeI etaplicat rom , prout est extra intellinctum et tum vera debet esse et a Propolitione, veIAxiomate non disterre, nisi quod illa tantum eirca
Terum, Terum e affectionum ollentias versatur; hoc vero latius, nempe ad aeternas veritates etiam se e
tenditi Vel explicat rem, prout a nobis concipitur, vel concipi potest, tumque in eo etiam differt ab Axiomate et Propositione, quod non exigit, nisi ut concipiatur ablolute, non ut Axioma sub ratione veri. Quare mala definitio illa est . quae non concipitur. Quod ut intelligatur, Borsili exemplum capiam. Iempe si quis diceret, duae rectae lineae, spatium Comprehendentes, Vocentur figurales; si is per linoam, xactam intelligit id, quod omnes Psr lineam curvam,
tum bona est definitio, per illam enim defitiitionem intelligeretur figura, ut ), aut similes) modo quadrata et alias postea non intelligat figuras. Verum si per lineam intelligat id, quod communiter intelis Iigimus, res est plano inconceptibilis, ideoque nulla est definitio. Quae omnia a Borello, in cujus
sententia amplectenda pronus es, plane confundumtur. Haud exemplum addo, id nempe, quod in
575쪽
5 a. Esis ToLA XXVII. fine adfers. Si dicam unamquamque substantiam unum tantum habere attributum, inera est Propoliatio et eget Demonstratione Si vero dicam: per subis stantiam intelligo id, quod uno tantum attributoc tiliat, hona erit De finitio, modo postea entia pluribus attributis constantia alio nomine a substantia diverso insigniantur. Quod autem dicis, me non demonstrare, substantiam clive ensi plura habere posse attributa. forte ad Demonstrationes noluisti alienis dere. Duas enim adhibui, prima quod nihil nobis eVid 'ntius, quam quod unximquodque ens sub aliquo attributo a nobis concipiatur et quo plus realitatis, aut esse aliquod ens habet. eo plura attributa ei sunt tribuenda. Unde eris absolute infinitum definisendum, etc. Secunda et quam ego palmariam iudico. - Τ)J est, quod quo plura attributa alicui enti tribuo, eo magis cogor, ipsi uxi Itentiam tribuero, hoc est, eo magis sub ratione veri ipsum concipio, quod pla, ne contrarium esset, si ego Cli ymaeram, aut quid similo finxissem. Quod aut m dicis. te Dori Concipe re cogitationem , nisi sub id eis, quia remotis ideis cogitationem dissi ruis, credo id tibi cori tingere proopterea, quod dum tu, res scilicet cogitans, id facis.
Omnes tuas cogitationes et conceptus sepo 'is. Qua Te non mirum est, quod ubi omnes tuas cogitationes seposuisti . nihil postea tibi cogitandum supersit.
Quod autem ad rem attinet, puto me satis clare et evidenter demonstrasse, intellεctum, quamvis infinitum , ad Naturam naturatam, non Vero ad nat rantem pertinere. Porro quid hoc ad tertiam Definitionem intelligendam faciat, nondum video, ne etiam cur ea moram injiciat. Ipsa enim Definitio,
ut ipsam, ni fallor, tibi tiadidi, sic sonat: Per jub, stantiam intelligo id, quod in je est et per se concia
Pitur, hoc eji, cujus couc tus non inEOlDie conce- tum alterius rei. Idem Per attributum intelligo, nisi quod nitributiam dicatur ref ectu intellectus, Iubstantiae certam talem naturam tribucratis. Haec, inquam,
576쪽
inquam , Definitio saris clare . quid per substantiam,
sive attributum intelligere volo. explicat. Vis tamen . quod minime opuS est, ut eriem plo explicem, quomodo lana eademque rΘs duo bHR noni Dibui
in ligni t i positi Sed ne parcus videsar duci adhiHebo. Primo dico per Israel m intelliri tertium. Patriaris cham, idem p fr Iacobum intelligo, quod nomen Iacobi ipli imponebatur propterea, quod calcΘm . fratris apprehenderat. Sectando per planum in tolliispo id, quod omnes rad ios lucis line ulla mutation rinoctit; idem p Hr album intelligo, nisi quod album dicatur respectu hominis planum intuentis etc.
Petis a me, Bn egeamus experistntia ad 'si' 'sciendum, utrum Definitio alicujus Attributi sit v
ha 8 Ad hoc respondeo, nos nunquam Egere OP xi-ntia, nisi ad illa. quae ex rei definitione non possunt concludi, ut ex. gr. Existentia Μodorum thaec enim a rei definitione non potest concludi. Non vero ad illa, quorum existentia ab eorundem Evntia non distinguitue, ac proinde ab eorum definirione Concluditur. Imo Dolla experientia id rin-qriam nos edocere poterit: nam experi sentia Dulinarorum essenti ηs docet; sed sum mnm, quod efficere potest, est, mentem Do Istram determinare, ut Circa certas tantum rerum essentias cogitet Quare, cum existentia attribritorum ab eorum essentia non disserat, eam nulla experientia poterimus assequi.
577쪽
Quod porro petis, anne res etiam, rerumVe a Riectiones sint ae Θrnae veritatos η Dico: Omnino. Si reperi , Cur enS Reterna S Veritates non vocog respondeo, ut eas dili inpuam, uti omnes solent, ab iis, quae nullam rem, reiVc stactionem explicant, ut, ex. gr. a nihilo nihil st; haec, inquam, similesque Propositiones vocantur absolute aeternae Veritates,
sub quo nihil aliud significare volunt, quam quod talia nullam sedem habent extra mentem et . ΕΡ ISTOLA XXIX. Viro Doeti fimo atque Ex per ι fimo
Duas abs te accepi Epistolas, imam dic 11 Ia- J nuarii datam et ab amico N. N. mihi traditam ;alteram vero ρ6 die Μartii et ab amico, nescio quo, Leida missarn. Pergratae mihi ambae fuerunt; praecia Pue, mi ex iis, omina tua optimo se habere, teque . . mei saepe memorem intellexi. Porro pro tua erga me humanitate et honore, quo semper me dignatus es afficere, maximas, qUas debeo, ago gratias; simuI-que precor, ut me tibi non minus addictum credas, quod somper data occasione, quantum mea ferre poterit tenuitas, Ostendere conabor. Atque hoc ut iocipiam, ad id, quod in tuis Epistolis ex me quaeris, respondere Curabo. Petis autem, ut, quae de Infinito excogitata habeam, tibi communicem, quod libentissimo faciam.
Quaestio de Insiaito omnibus semper dissicissima. Imo inistricabilis visa fuit, propterea quod non distinxerunt inter id, quod ma natura . sive vi suae desini.
578쪽
definitionis sequitur esse infinitum; et id, quod nullos fines habet, non quidem vi suae essentiae sed vi suae causae. Ac etiam, quia non distinxerviat inter vi, quod infinitum dicitur , quia nullos habet fines; et id, cuius partes, quamVis ejus maximum
et minimum habeamus, nullo tamori numero ada
quare et explicare possiimus. Denique quia tiondistinxerunt inter id, quod solummodo intellii cre, non vero imaginari; et inter id, quod etiam imari, nari possumus. Ad haec, inquam, si attendissent, nunquam tam ingenti difficultatum turba obruti stiiDiant. Clare enim tum intellexissent, quale G- tue γ' finitum in nullas partes dividi, seu nullas partes habere potest; quale vero contra, idque si ne contra- dictione. Porro etiam ira tellexissent, quale Infiniatum majus alio Infinito sine ulla implicantia, qualo ero non item concipi potest; quod ex mox dicendis clare apparebit. Verum prius haec quatuor paucis exponam, Videlicet Substantiari , Μodum, Aeternitatem et Durationem. Quae circa Substantiam considerari velim, furit. Primo, quod ad ejus essentiam pertinet exisitentia, hoc est, quod ex sola ejus essentia et definistionc sequatur cam existere; quod , nisi me mea fallit memoria, antehac tibi viva voco absque ope aliarum Propositionum demoDItravi. Secundum et quod ex hoc primo sequitur, est, quod Substantia non multiplex, sed unica duntaxat eiusdem naturae existat. Tertium deniquo, quod omnis Substantia non nisi infinita possit intelligi. Substantiae vero Assectione Μodos Voco, quorum desinitio, quatenus non est ipsa Substantiae definitio, nullam existentiam involvere potest' Quapropter, quamvis existant, eos D non exiitentes concipere possumus: ex quo Porro sequitur, nos, ubi ad solam modorum erit Liam; non vero ad ordinem totius Naturae attendimus, non
posse concludere ex eo, quod iam existant. ipsos postea .
579쪽
postea exstim ros, aut non exsituros, vel antea exstitisse, aut non exstitisse. Unde clare apparet, Nos exilientiani Substantiae toto genere a Modorum exi- flentia diversam concipere. Ex quo oritur disserentia inter Aeternitatem et Durationem; per Durationem enim Modorum tantum exilientiam explicara possu-nilis; Substantiae vero per Acternitatem, hoc est, infinitam existendi, sive, invita Iatinitate, essendi fruitionem Εκ qisibus omnibus Haro constat, nos Μodorum eXittentiani et Durationem, tibi, ut saepissime fit, ad solam eorum essentiam, non Vero ad ordinem Naturpe artendimus, ad libitum et quidem propterea
nullatenus, quem eorum habemus, conceptum de-firitendo, determinare, majorem minoremqUe con-eipere, atque in partes dividere posse: Aeternitatem vero et Susitantiam, quandoquidem non nisi infinitae concipi possimi, nihil eorum pati posse; nisi fimul eorum conceptum destruamus. Quare ii pror-J J sus garriunt, ne dicam insanirint, qDi Substan
tiam Extensam ex partibus, sive corporibus ab in-vIcem realiter distinctis conflatam esse putant. Perim de enim est, ac si quis ex sola additione et coacervatione multorum circulorum quadratum, aut trian
iritima, aut quid aliud, tota essentia diversum, Coriare studeat. Quare omnis illa farrago argumentorurn, quibus substantiam Ε xtensam finitam esse ostendere Phidosophi vulgo molliuntur, sua sponte ruit. Oninia enim it Ia Substantiam corpoream ex partibu rorastatam supponunt. Ad eundem etiam modum alii. qui postquam sibi persuaserunt, lineam ex punctis componi, multa inVenire potuerunt argumenta, qui, bus ostenderent lineam non esse in infinitum divisibilemαS; tamen quaeras, cur Datiarne impiilsu adeo pro
pensi simus ad dividendam substanctam exteusam: ad
580쪽
M respondeo, quod quantitas duobus m opis a nobis concipiatur et abst acte scilicet, fit e snperficialiter. prout ope sensuum eam in imaginatione habemus; vel ut substantia, quod non nisi a solo intellectu fit. Itaque si ad quantitatem, prout est in imaginatione, attendinors, quod saepissime et facilius fit, ea divisibilis, finita, ex partibus composita et miltiplex reperietur. Sin ad eandem, prout est in intellectu, attendamus, et res, at in se est, percipiatur, quod dissici Iime fit, tum, ut satis antehac tibi dem stravi, infinita , indivisibilis et tinica reperietur. Porro cx eo, quod Durationem et Quantitatem pro libitu determinare possumus, tibi scilicet hanc a Subli an tia abstractam concipimus et illam a ΜOdo,
quo a rebus aeternis fluit, separamus, oritur Tempus et Mensura; Tempus nempe ad Durationem;
Blensura ad Quantitatom tali modo determinandam, ut, quoad fori poteli, eas facile imaginemur. Deinde ex eo, quod Assectiones Substantiae ab ipsit Substam tia separamus et ad classes , ut eas quoad fieri potest,
facile imaginemur, redigimus, oritur Numerus, quo ipsas det uinamus. Ex quibus clare videro est, Mensuram, Tempus et Numerum nihil esse praeter cogitandi, seu potius imaginandi Μodos. Quare non nurUm est, quod Omnes, qui similibus Notionibus et quidem praeterea male intellectis, progressum N turae intelligere conati sunt, adeo mirifice so 'β41ntricari Di, ut tandem se extricare nequiverint, nisi Umnia perrumpendo et absurda etiam absurdissima admittora do. Nam cum multa sint, quae nequaquam
im9ginatione; sed solo intellecti assequi possumus, qualiu Ibiit Substantia, Aeternitas et alia. Si quis talia ejusmodi Notionibus , quae duntaxat auxilia Imaginatiora is sunt, explicare conatur: nihilo plus ligit, quam si det operam, ut sua imaginatione insa- .niat. Neque etiam ipsi Substantiae Modi, si ciuneiusmodi Cutibus rationis, seu imaginationis mixiliis