장음표시 사용
621쪽
quod vero ais, me homines, eos a Deo tam deperiis dentes faciendo, ideo elementis, herbis et Iapidibus smiles reddere, id lassicienter ostendit te meam opinionem perversissime intelligere et res, quae inteI- Iectum spectant, cum imaginatione confundere. Si enim puro intillectu percepisses, quid sit a Deo d
Pendere, certe non cogitare, res, quatenus a Deo dependent, mortuas, corporeas et imperfectas esse, quis unquam de Ente summe persecto tam viliter ausus fuit 1oqui econtra coperes, ea de causa et quatenus a Deo dspendent, per lactas esse. Adeo ut hanc dependentiam atque necessariam perationem quam
γ' optime per Dei decretum intelligamus, quando
mori ad truncos et herbas, sed ad maxime intelligibiles et res creatas perfectissimas attendimus, ut ex illo, quod secundo de Cartesii mente jam ante in mora imus , clare apparet, quod attendere debuisses. Nec reticere possum , me id summopere mirari, quod dicis: si Deus delictum non puniret, choc est, tanquam judex tali poena, quam ipsum delictum non inferret: Id enim solum nostra est Quaestiol) qua nam ratio impedit, quo minus quaevis scelera avide Perpetrem Z Certe qui illud tantum quod de te non spero) formidine poenae omittit, is nulla ratione ex
amore operatur et quam minime Virtutem ampIecti. tur. Quantum ad me, ea omitto, Vel omittere su- deo, quia expresse cum mea singulari natura pugnant. meque a Dei amore et cognitione aberrare facerent.
Porro si ad naturam humanam paulum attendisses et . naturam Dei decreti, prout in Appendice explicui, percepisses, tandemque scivisses, quom
do res esset deducenda, antequam ad conclusionem Perveniatur . non adeo temere dixisses, hanc opinionem nos truncis, etc. similes readere; ncc tam multas absurditates, quam imaginaris, mihi affinxisses. De
622쪽
De duabus illis rebus, quas ais, Priusquam ad secundam tuam Regulam pergis, te percipere haud valere. respondeo primo Cartesi uni sufficere ad conaclusionem tuam faciendam, quod nempe, si modo attendis ad naturam tuam, experiris, te posse judicium, tuum suspendere; si vero dicas, te in te ipso
non experiri, nos tantum Virium hodie in ration mobtiner , ut hoc semper continuare possemus, id idem Cartesio esset, a o nos hodie n0n posta videre. nos, quamdiu existimus, futuros semper res cogitantes, vel naturam cogitantis retenturos, quod profecto contradictionem involvit.
Ad secundum cum Cartesio dico, si VoIuntatem
mostram extra limites intellectus nostri valde limitati extendere non possemus, nos miserrimos futuros, neque in nostra potestato foro vel frussum panis com
dere, vel passum progredi, vel subsisterer omnia enim incerta, atque periculis sunt plena. Transeo nunc ad secundam tuam Regesam. P Jasseroque, me quidem credere. quod ego eam Veritatem, quam tu in Scriptura esse credis . illi nou.tri-huain et tamen credo, quod ego illi tantum, si non Plus adscribam authoritatis; quodque longe cautius, quam alii, caveam, ne illi pueriles quasdam et absurdas sententias a Tngam, quod nemo Praestare potest, nisi is, qui Philosophiam bene intelligis, vel
Divinas habet rovelationes; adeo ut me valde Parturi moveant explicationes. quas Vulgares Theologi de Scriptura adserunt. praesertim si istius sint farinae, ut Scripturam semper juxta litteram, sensumque externum sumant; et nunquam Praeter Socinianos, ct assum adeo vidi Theologum, qui non percipit Sa cram Scripturam creberrime more humano de Deo loqui, ac suism sensum Parabolis exprimere; et quod ad contradictionem, quam frustra tinea quidem opinionei conatis Ostundere, credo te per Parubolum GHa-
623쪽
EPIsTOLA. XXXIV. nino aliud quid, quam vulgo fit.' intelligere: nam
quis unquam audivit , eum, qui suos conceptus Purabolis exprimit, a suo sensu aberrare ἶ Quum Μiacha Regi Aghabo diceret, se Deum in solio suo sedentem vidisse, ac exercitus caelestes a dextra et siti iactra stantes, Deumque ex illis quaerere, quisnam Aghabum deciperet, illud ipsum certe erat ParabOI qua Propheta Praecipuum, quod ea occasione quae Non erat, ut sublimia Theologiae dogmata doceret Dei nomine debebat manifestare, susscienter exprimebat, adeo ut nullo modo a sensu suo aberraret, Sic etiam caeteri Prophetae Dei Verbum jussu Dei ea Tatione populo manifessarunt, tanquam optimo medio, non Vero tanquam illo, quod Deus petebat. Populum ad scopum Scripturae primarium ducendi,
qui iuxta ipsius Christi dictum in hoc consistit, Dimiis
xum in amore Dei supra omnia et proximi tanqHam sui ipsius. Sublimes speculationes, credo, ScriPtu- Tam minime langunt. Me quod spectat, nulla Dei aeterna attributa ex Sacra Scriptura didici, nec diascere potui. Quantum Vero quintum attinet argumentum scilicet prophetas Dei Verbum tali ratione manifestum fecisse, quoniam Veritas Veritati non est contra-xia nihil reliqui est, quam Ut quemadmodum quievis, qui Demonstrandi Methodum percipit, iudicabiti demonstrem, Scripturam, prout est, esse Dei
P J verum Verbum revelatum. Cujus mathematicam Demonstrationem, nisi Divina Revelatione, hahere nequeo. Et ideo dixi, credo, sed non more mathematico scio, omnia, qtiae Deus Prophetis etc. quia firmiter credo, non vero Mathematice scio, Prophetas Dei intimos Consiliarios et Legatos fuisso fidos; adeo ut in iis, quae ego assirmavi, nulIa Om nino sit contradictio, cum e contrario ab altera Par te haud paucae inveniantur.
624쪽
Reliquum tuae Epistolae, nempe ubi dicis t D nique Ens fumme Perfectum noverat, etc. et deinde quod contra exemplum de veneno adfers, ac ultimo. quod Appendicem et id, quod sequitur, spectat, disco hanc praesentem Quaestionem non respicere. Praefationem L. Μ. quod attinet, in ipsa certe simul ostenditur, quid Cartesio adhuc probandum esset, ut solidam de Libero Arbitrio demonstratio- 'nem formaret, additurque, me contrariam fovere sententiam et quomodo eam foveam: quam forte sub tempore indicabo. Nunc vero animus non est. Do opere vero super Cartesium nec cogitavi, nec ulteriorem ejus gessi curam, postquam sermone Belgico prodiit: et quidem non sine ratione, quam hic recensere Iongum foret. Adeo ut nihil vicem dum restet, quam me etc.
EPISTOLA XXXV. Verso. Clariss*no Viro L. d. S.
ppistolam tuam, Ianuarii scriptam, suo tempore accepi; aliae occupationes praeter studia impediverunt, quo minus ad tuam citius responderim t. Et quoniam hic illic acribus tua referta est repre- 'Ihetifionibus, quid do ea iudicarem, vix sciebam. Nam in prima , 5 Ianuarii exarata, tam Iiberaliter amicitiam tuam ex animo mihi obtuleras, hac addita obtestatione, meam non solum illo tempore scriptam, sed et subsequentes valde gratas fore; quin amice stagitabas,, ut libere, si quas insuper movere possem
625쪽
possem dispecitates, obiicerem. uti in mea, Is Ia-Nuarii data, prolixius paulo praestiti. Ad eam amiacam et erudientem, iuxta postulatum et promi nituum, exspectabam responsionem s. d econtra talem, quae nimiam non redolet amicitiam, accepi; nem eqtiod nullae demonserationes, licet quilludfranae nytia me et alent, quod mentem Cartesii non Perciρio, quod
res Dirituales nimium ciam terrenis confundo etc. ita ut invicem ei solis diutius erudire rios non Possemus. Ad quae amice respondeo. me firmiter credere. e supra dicta melius me intelligere et assuetum magis esse, rea
corporeas a spiritualibus discernere: in Metaphysica Enim, quam ego inchoo, summum adscenditii gradum et ideo, ut erudirer, favorem tuum captabam nunquam vero existimabam, me objectionibus, ibbere factis, offensionis causam praebiturum. Sum. mas sibi ex animo ago gratias, quod tantum 1aborem in duabus epistolis exarandis, praecipue in s cunda. suscepisti; ex Posteriore, quam ex prioTe, tuam mentem clarius percepi et nihilominus ei assensum praebere neqυ eo, nisi dissiculiates, quas adhuc in ea invenio, tollantur. Nec hoc Ossensionis causam dare potest. Nam illud vitium in intellectu nostro. arguit, si veritati sine fundamento necessario assentimur. Licet tui veri essent conceptus, iis aia sensum praebere non licet, quamdiu in me quaedam obscuritatis, vel dubitationis rationes supersunt, quamvis dubitationes non cx re proposita , sed ex mei intellectus imperfectione orirentur. Et quia hoc abunde tibi notum est, aegre ferre non debes, si ru sus quasdam formem objectiones. Cogor ita facere, quamdiu rem clare percipere nequeo; nam hoc in alium non fit finem, quam ad veritatem inveniendam, non vero ad tuam mentem praeter intenti nem tuam detorquendam; et propterea ad haec pauca amicam peto responsionem. Dicis, nihil ad U- sentiam rei amplius Pertinere, quam id, quod divino voluntas potentiaque ei concedit et revera tribuit; et
626쪽
ducitur, attendimus, Praesentemque aρPetitum cum
eo, qui in Probis est, vel cum eo, quem l se alias
habuit, commramus, σι amus eum hominem me
liore ametitu Privatum esse, quia tunc isti virtutis αμ etitum comPetere, judicamus; quod facere non sumus, si ad naturam divini decreti et intellectus
attendimus: nam eo Moectu meἰior illa a Petitus nommagis ad naturam istius hominis eo e Pore, quam rad naturam Diaboli, aut layidis perti set ete. Lices enim Deus Praetexitum et Praefent se Ada ni statum sciret, non idcirco Adamum Praeterito satu Privmeum esse, hoc est, Praeteritum ad suam μωdemtem naturam Pertinere intelligebat etc. Ex quibus verbis clare sequi videtur, juxtae tuam sententiam, nihil aliud ad essentiam pertinere, quanI quod eo momento, quo Percipitur, res habet, hoc est, si me πο- Iuptatis desiderium tenet, illud desiderium ad meam illo tempore pertinet essentiam et si me non tenet, illud non - desiderium ad meam eo, quo non desidero, tempore essentiam pertinet. unde insal biliter cons quitur, me tum respectu Dei aeque perfectionem' ire meis operibus includere, solumni Moe gradu disseis rentibus quando voluptatum cupiditate, quam qua
do ea non teneor; quando omnis generis scelera perpetro, quam quando virtutem et JUritiam exerceo. Ad meam enim essentiam eo tempore tantum dunta-πst, quantum operor, pertinet: nec enim plus, nec minus, secundum tuam positionem, operari Possum. quam quantumi revera accepi per otionis, quia voin Iuptatum, scelerumquo cupiditus ad meam eo temopore, quo facio , pertinet 'essentiam et eoi tempore illam, non Vero maiorem, a Divina potentiis mecupio. Exigit ergo divina potentia ejusmodi duntaxaNopera. Et ita ex tua positione clare videtur &qui,
Deum scelera una, eademque ratione velle, qua ea vult, quae tu nomine virtutis insignis. Ponamus
jam, quod Deus, ut Deus, non vero ut iudex, piis
627쪽
et impiis talem et tantum essentiae Iargitur, quantum vult, ut illi efficiant; quaenam rationes dantur. ut unius opus non e em modo , qNam alteritas v Iit 8 Nam quoniam unicuique ad opus suum qualitatem concedit sequitur utique, quod quibus minus largitus est, eadom ratione tantum ab ipsis pe-l: Ν'J tit, quantum ab illis, quibus plus dedit; et pecqonsequens Deus sui ipsius respectu majorem, mino-xem e nostrorum operum perfectionem, Voluptatum et virtutum cupiditatem eodem modo exigit. Adeo ut, qui scelera patrat; necessario eadem patrare do-beat, quia nihil aliud ad suam eo tempore essentiam spectat3 uti is, qui virtutem exercet, ideo virtutem mercM. quia Dei potentia voluit , ut ad suam eo inpore essentiam id pertineret. I ursum mihi vid
tur Deum aeque et eodem modo scelera, quam vi i uitem: Velle .l squalentis autem utraque Vult, tam
hujus. quam illius est causa, ipsique eatenus grata esse dψbunt. Quod de Deo concipere durum est.
seri Dicis, ne video, probos Deum colere; verum
tuis scriptis nihil aliud percipio, quam quod De
servire tantum sit talia esticere opera, quae Deus, ut .Puraremur. Voluit; idem adscribis impiis et libidiano sis, quaenam ergo est disserentia. i Tespectu Dei, inter proborum et improborum cultum 8 Ais eciam, Probo Opo. servire et serviendo continuo perfectiois ves evadere; sed non percipio, quid per το Perfectiores eDouere intelligas, nec quid siqnificet το continuo Perseoli γνα eoadere. Nam et impii. et pii suam essentiam et conser ationem, aut contanuam Creationem a Deo, ut Deo, non Vero , ut iudice, nanciscuntur. voluntatemque eius juxta Dei decretum utrique eodem modo exequuntur. Quaennm ergo disserentia. respectu Dei, inter utrosque potest esse Τ Nam τό Perfectiores continuo evadere Iion ex opere, sed ex
Dei votiintate fluit; adeo ut, si impii per opera sua imperfectiores fiunt, illud non fluat. ex operibus sed
628쪽
ex sola Dei voluntate; et utriquct voIuntatem Dei tantum axequuntur: nequit eraeo in his duobus, ratione Dei. dari discrimeri. Quaenam sunt ergo ra tiones, ut rhi per opus saltim continuo persectiores, illi vero deteriores evadant Τ. Sed vero discrimen operis horum supra altero xum opus in hoc ponere videris, quod hoc opus plus perfectionis, quam illud includit. In his tuum.
vel meum certo confido latere Errorem: nam nuIIam in tuis incipiis reperire licet Regulam, secundum quam reS magis, minuSVo perfecta dicitur, quam
quando Plus , minusus habet essentiae. Si iam haec sit perfeci;oni csgula, sunt igitur scelera, Dei rein
Mia, ei aeque, ac opera proborum grata: nam Deus ea, ut Desus, hoc est, sui respectu, eodem modo Vult; quia utraque ex Dei fluunt decreto. Si haec sit sola perfectionis regula, errores non uisi immproprie tales dici possunt; sed revera nulli errores, nulla dantur scelera : et quicquid est , illam tantum- 'modo et talem, quam Deus dedit, . essentiam complectitur, quae semper. utcunque ea se habeat, Perfectionem involvit. Me hoc claro non posse perci Pore, fateor, et tu quaerenti, an oscidere Deo aeque Placeat, ac eleemosynas largiri y an furtum comniittere, Dei respectu, aeque bonum sit, ac iustum esti8 . condona. Si neges, quaenam sunt rationes 8 si a firmes, quae apud me existunt rationes, quibus mori Verer, rithycopus, quod tu virtutem appellas. ma
gis, quam aliud operarer g quaenam leX magis hoc quam iurid, prohibet g Si ipsam nomines virtutis legem. fatendum mihi certe usi, me nullam apud te reperire, juxta quam virtus moderanda et ex qua cognoscenda sit. Quicquid enim est, a Dei voluntate inseparabiliter dependet, et per consequenου et hoc et illud ex aequo virtuosum est. Et, quae tibi virtus, vel lex victutis sit, non capio; ideo etiam, quod asseris, nos ex amore virtutis debere operari.
629쪽
EHsTOLA. XXXV. non inteIligo. Dicis quidem, te scelera et Vitia
omittere, quia ea cum singulafi tua natura pugnant; et tes ab divina cognitione et amore sedueunt; verum nullam horum in Omnibus tuis scriptis invenio via regulam, VH Probationem. Quin excusa me, si contrarium ex illis sequi dicam omittis ea, quae vitia appello, quia cum singulari tua natura Pugnant. non autem quia vitia compIactuntur; omittis ea. quemadmodum cibus, a quo natura nostra abhorret, relinquitur. Certe qui mala omitteto eo quod sua Natura ab eis abhorret, Parum de virtute gloriari
Hic iam rursum quaestio moVeri potest, an, si
daretur animus. Cum cujus singulari natura non pugnaret, sed conveniret, voluptates, sceleraque patrais Te, an, inquam, ratio Virtutis sit, quae ipsum pavirtutem praestandam, malumque omittendum moveret 8 Sed qui fieri potest, ut quis cupἱditatem πο- Iuptatis amitteret, quum ejus cupiditas eo temporct
de sua sit essentia, ipsamque jam modo acceperit , ne que dimittere possit 8 - ὸ
Hanc etiam consequentiam in tuis scripsis non s wJ video, quod nimirum eae actiones, quas sceI rum nomine insignio, te a Dei cognitione et ejus amore seducerent. Nam Voluntatem Dei tantum exequutus es, neque amPIiuS praesi' ro poteras, quia ad tuam isto tempore essentiam constituendam a Diavina voluntate, ac Potentia nihil amplius datum erat. Quomodo sic determinatum, ac dependens opus te a Divino amore aberrare facit g aberrare est confusum et independens esse, et hoc secundum te
est impossibile. Nam sive hoc, sive illud. sive plus,
sive minas perfectionis edimus, illud ad esse nostrum pro illa tempore immediate a Deo accipimus: qu modo ergo possumus aberrare 8 vel ego, per errorem quid intelligatur, non capio. Attamen in hoc, in
630쪽
in hoc, inquam, solo causa via mei, vel tui erroris 1atere debet. Hic multa alia dicerem et quaererem, Primo. An subflantiae intellectuales alio modo, quam vitae expertes a Deo dependeant 8 licet enim entia inleb Iectualia plus essentiae, quam vita carentia involvant, an non utraque Deo, Deique decreto ad suum motum in genere et ad talem motum in specie conse vandum opus habent, et Per consequens, quatenus dependent, an non una, eademque ratione dependent 8 Secundo, Quia, quam ei Di des Cartes adsignavit, libertatem animae non non dis . quaenam sit disserentia inter dependentiam intellectualium et anima carentium Substantiarum g et si nullam umiendi habent Iibertatem, quomodo tu eas a Deo deis pendere concipias 8 et quo pacto anima a Deo d pendeat 3 Tertio, Siquidem nostra anima non east praedita libertate, anne nostra actio proprie Dei actio et nostra Voluntas proprie Dei fit voluntas tPlura alia quaerere possem, sed tam multa a te petere non ausim: soluiniuodo ad praecedentia responsum tuum brevi exspecto, an forte hoc medio adhibito sententiam tuam melius intelligam, ut postea de hac re coram tecum pluribus agerem. Ubi enim tuum nactus fuero responsum, Gydam profectus, si gratum sit, in transitu te salutabo. His nixus, dico exanimo, tibi salute dicta, me manere Dordraei Is Febr. I 665.
P. S. Πιmia se natione hane inserara quaesionem obli. ιus Ium: an quod alias nobis evenirae. prudentia nostra non impedire queamus.