장음표시 사용
671쪽
Ieribus. secundum quas ortus et interitus rerum fiunt, non possimus aliquid diversunt concipere, sed qui
quid hujusmodi a nobis fingi possit, id ipsum se sub
vertere: lic docet Nat viam divini intellectus, totius que universi, earumque legum, secundum quas ri tura proc-dit, ita comparatam esse, ut Deus non magis suo intellectu ullas res intelligere potuerit ab his, quae nunc sunt, diversas, quam fieri possit, ut xes nunc a seipsis sint diversae. Conficit itaque, quod quemadmodum Deus nunc ea eslicere non potest, quae ipsa se subvertunt, ita Deum naturas ab his, quae nunc sunt, diversas nec fingere, nec cognost Te posse, quin tam earum naturarum comprehenso et intellectio impossibilis est, quia repugnantia ponit ex sensu Auctoris) quam nunc est impossibilis productio rerum ab iis, qua es nunc sunt, diversarum: quia omnes illae naturae, si concipiantur ab his, quae nunc sunt, diversae, necesIario etiam hium iis, quae
nunc sunt, essint pugnantes: quia Cum naturae re rum hoc universo conlprehensarum sex Auctoris sententia j sunt nece ac, non possimi illam necessit teni habere Θx se, sed ex natura Dei, a qua neces Iario emanant. Fon vult enim eum Cartesio, cujus tamen doctrinam videri vult adoptasse, omni iam rerum Daturas, quuma unam dum a Dei natura et em titia sunt diversae, ita Earum ideas libure in metite divina osse.
Hiice, do quibus jam est habitus L rmo, Auctor sibi munivit viam ad ea . quae in fine libri trauit et quo Omnia . quae in praecedentibus capitibias dot entur, Colliniant. Vult nempe mentem Magistratus omniumque hominum informare hoc axiomate: Magistratui competere jus constituendi cultus divini, qui publice in nopublica obtinere debeat. Deindebl-gistratui fas esse. civibus suis permittere, ut de religione sentiant, Pt loquantiar. quemadmodum mens animusque iis dictat, eamque libertatem, e tiam quantum ad actua cultus externi, eo usque subditis con
672쪽
tas sarta tecta mari re possit, crim de iis vir ititibus nulla controversia esse possit et reliquarum rerum cognitio et usus ritillam Virtutem' morat θm C ti-
Nearit , inde conficit I eo in graium ρει non lpossρ qualiacunque sacra alioquin homiDΘs amples
claritur: loqiai Hr autem Auctor de iis sacris, quao virtutem moralem non constituunt, nec in eam im
Pingunt, qriaeque virtuti nec advola sunt, neque ab ea aliena; sed quae homines suscipiunt atque profitentur, tanqNam adminicula virtutum Vrrarum, ut ita Deo per studium earum virtutum a cepti et grati esse possint, quia Deus non ossendi ur eartim studio et exercitatione, quae indisserentes cum sunt. nequis quidquam faciunt ad virtutes aut vitia, eas tamen homines ad usum pie tutis referunt , iisque tanquam praesidiis ad virtutis cultum rituntur. Auctor autem, ut hominum a imos apparet aa haec paradoxa amplectenda, statuit primo, totum cultum a Deo institutum et Iudaeis. hoc est, civibus Reipublica 3 lsraeliticae. traditum. tantum ad id com paratum esse, ut felici er in sua Ri publica aetatem agerent; Caeterum Iudaeos prae caeteris gΘntibus Deo charos et gratos non fuisse, idque Derim per Prophetas Judaeis pastin fuisse testatum quando iis exprobrabat ipsoru ni imp ritiam et errorem, quod ii cultu illo instituto et a Deo ii sis imperato sanctum Oniam et pietatem collocarent. Cum ea tRDt Um PΟ-
menda erat in studio virtutum moralium, nempe in amore Dei et Charitate proximi. Et cum Deus omnium gerit iram animum infor
marit principiis et quasi seminibus virtutum; ita ut sua sponte sine ulla ferme institit ilone de discrimino honi et mali iudicent, indμ eonficit, Deum reliquas
gentes non habuisse expertes earum rorum, quibuavera beatitudo parari potest a sed se omnibus hominishus aeque beneficum Praebuisse. Im.
673쪽
Imo ut in omnibus, quae ad assequendam Veram felicitatem iliqua ratonis pra 'sidio et uiui esse pota sunt. gentes Iuda μis pares faciat, statuit gentes veris valibi is non caruisse idque exemplis probare tristituit. lnio insinuat, Deum per angelos bonos, quos, ex consuε tudine in v. i est mentis usitata . Deos vocat , imperio rexisse reliquas gentes. Et ideo sacra reliqNartim gentium Deo non displicuisse, quamdiuspr hominum superstitioneni ita non corrumperentur, ut a vera sanctitate homines redderent alienos, PM J neque eos impellerent ad ea perpertranda in religione, quae virtuti non congruunt. Deum autem vetitisse Iudaeis propter rationes singulares et isti P pulo proprias, gentium Deos colere, qui ex Dei inis 'stituto et procuratione neque recte colebantur a Gen. tabu . ac Angeli, Iudaeorum Reipublicae custodes constituti. a Iudaeis suo modo Deorum numero habebantur et divinis ab iis alliciebantur honoribus.
Et cum Auctor arbitretur in conLsso esse, culotiam externum per se Deo gratum non esse, Parum referre existimat, quibus ceremoniis culius ille ex te no a. cxpediatur, modo huiusmodi fit, qui ita Deo congruat, ut in mente hominum Dei reverentiam excitet, eoique ad virtutis Iludium moveat. Deinde, quandoqri idem totius religionis furn. m m contineri putat cultu virtutis, omnisque m3sse. xituum cost nitio supervacua, quae per se apta nata non ε It ad promovendam virtutem, illaque potior magisque necessaria habeatur, quae plus momenti ad , homines ad virtutem erudioxidos et inflammandos confert, conficit omnes illas sententias de Deo, ejus- qiae cultu, deque iis omnibus. quae ad ruligionem pertinent, probandas, aut saltem non reiiciundas, quae ex niente hominum illorum, qui illas fovent, verae sunt et comparatae, ut probilus vigeat, ii si ea se
674쪽
ta ritat sua sententiae auctores et testes, qui edocti Deum nihili pendere, quales homin s de religione sensus habeant, sed illum cultum, illasque omnes sententias Dbo gratas esse . quae ex studio virtutum
Et r Vorentia numinis prosecta es sunr, sibi eo usque indulserunt ut etiam talia argum Θnta. quibus homi-Nes ad viri item incitarentur , pi ottiterint, quae quidem in se vera nori erant. sed ex opinio e Portam, ad quos verba faciebant, talia aestuna batitur et apta nata Drant ad Calcar iis addendum, quo alacrius soad virtutis studium accingerent. Porati itaque Deum Prophetis argumentorum selectu permisisse, ut ea adinhiberent, quae temporibus et pρrsonarum rati Ohibus
essent acet ommodata, quaeque illi pro suo captu bona et efiicacia putabant. Et inde natum putat, quod Divinorum Dorio. rum alii aliis argumentis set saepe pugnantibi ' int et
se usi sint; Patilum docuisse hominem non itastis siri
operibus, Jacobum hisce oppulitum in calcasse. idebat nempe Jacobus, ita existimat auctor , Chri 'stianos do tritiam de iustificatione per fidem alios Mτapere ut ideo per fidem et opera iustificari hominem, multis probat. Intelligebat enim ex re Christignorum sui temporis non esse, illam doctrinam de fide, qua bomines placido quiescebant in Dei miserit dia
et bonorum operum nullam habebant curam, ita in culcare, eoque modo proponere. ut DC 'rat Patitu ,
cui cum Iudaeis res erat, qui per Orrorem Ii1ltificatione Di suam ponebant in operibus logis, a Mose ipsis 'specialiter traditae, et qua se supra gentos elato, et adi iam ad beatitudinem sibi solum pηrntiam pritantes, salutis ration m per fidem, qua exa qua bantiir pentibus et nudi ac vacui ab Oinnibus piivilegiis eo rili l- tuebantur, rejiciebant. Cum itaque tiriaqtie P P sitio, tam Pauli, quam Iacobi, pro diversis' te inporum a C personarum momentis et appμndii ibus opregie conserebat, ut homines arieti detent animum ad piet
675쪽
624 . . EPISTOLA XLVIII. pietatem. putat Auctor prudentiae Apostolicae fuisse, modo hanc modo illam adhibere.
Et haec est, inter alias multas, causa, quamobrem Auctor putat, admodum a veritate alienum esse, sacrunt textum per rationem velle eriplicara, eamque interpratem Scripturae constituere , aut unum Doctorem sacrum per alium interpretari, cum sint paris auctoritatis et Verba eorum, quibus usi sunt,
explicanda sunt ex forma loquendi et sermonis proprietato istis Doctoribus familiari: non autem esse attendendum, iri investigatione veri sensus Scripturae , ad rei naturam, sed ad sensum litteralem tan
Cum itaque ipsa Christus et reliqui Doctores divinitus missi, suo exemplo et instituto, praeierunt Et ostenderunt, solumniodo virtutum studio homine grassari ad felicitatem, reliqua nihil pensi habenda. tyde Auctor cilicere vult, Magistratui id tantum cuin me .sse debere, ut justica et probitas in Republica vigeat . in minima autem parte sui Diuneris ponere, expendere, quis cultus et quae doctrinae veritati ΡΟ-iictunum congruant; sed curare debere, ne hujusmodi suscipiantur, quae virtuti obicem ponant, etiam ex eorum sententia, qui ea profitentur. Μagistratum itaque facile sine offensione numinis posse in sua Republica tolerare diversa sacra. Ut P I autom id persuadeat, etiam hac via insistit. Po
nil rationem virtutum moralium, quatenus illi in Societatibus usum habent et in actibus externis occupatae sunt, huiusmodi esse, ut nemo eas ex privato judicio et arbitrio exercere debeat, sed earum viri tam cultum. eNercitium et modificationem dependore ab auctoritate et imperio Magistratus, tum quia actus externi virtutum mutuantur suam naturam agircumstantiis, cum etiam, quia hominis ossicium ad
676쪽
ad huiusmodi actiones externas patrandas aestimatur ex Commodo aut incommodo, quod ex illis actibus
proficiscitur: ita ut actus illi externi, si tempestive
non DXerantur, virtutum naturam exuant et illis oppositi virtutum numero censeri debeant. Auctor aliam rationem virtutiam esse arbitratur, ut, quatenus intus in Mente subsistunt, illae semper naturam suarii servant, neque a Circumstantiarum mutabili statu pendent. Nunquam alicui licet propensum esse ad crude- Iitatem et saevitiam, non amantem proximi et veritatis. Sed possunt incidere tempora, quibus quidem animi propositum et enarratarum virtutum studium non quidem deponere liceat: lad se ab iis, quoad
actus externos, aut temperare, aut etiam eia Byene,
quae, quoad speciem externam, cum his virtutibus Pugnare putantur: et ita fiat, ut non sit amplius officium viri probi veritatem in aperto ponere et Ore aut scripto cives illiu1 veritatis participes facere. Eamque cun . iis communicare, si plus incommodi, quam commodi ex illa manifestatione in cives redundaturum putamus. Et quamvis singuli amore omnes homines complecti debeant, neque unquam liceat illi assectui nuncium mittere, evenit tamen saeis
pius, ut quidam duriter a nobis sine vitio possint ha-
heri, quando constat, ex clementia, qua erga eos uti ParamuS, magnum malum nobis Oriturum. Ita qui dem omnes existimant, non omnes veritates, sivo
illae ad religionem, sive ad vitam civilem pertinent, omni tempore opportune proponi. Et qui docet rosas porcis non esse objiciendas, si metus est eos sa
vituros in eos, qui ipsis eas porrigunt, is pariter non existimat viri boni ossicium esse, de quibusdam. capitibus religionis plebem edocere, de quibus in medium prolatis et sparsis in plebem, metus est, nuita turbent Rempublicam, aut EccIesiam, ut d 'inde civibus et sanctis plus noxae, quam boni creetur. Cum
677쪽
Cum autem praeter alia, etiam hol Societates Civiles, a quibus imp 'ri iam it, auctoritas ferendarum
te um seiuri yi non potest, iri troduxerint, quod fingi lorum arbitrio, quid hominibus in civit E corpus coalescentibus usui esset, permitti non debuit, sed imperanibus consedi; in Jμ Auctor arguit, penes magistratum ius esse statuendi, qualia et quae dogmata in Republica publice doceri debsani et subditoria in ossicium esse, ad pro sessionem externam quod attinet. sese t mperarct a docendis dogmatibus et ab iis prosit ridis, de quibus publice silendum . G. Μapi liratus Iegi hos sanxit; quia Deus hoc non maSis Privatorum iudicio permisit, 'quam iisdem conc-ssivcontra sensus et decreta Magistratus. aut sententiam judicum ira agere, quibus eluditur vis legum et frustrantur. suo fine Magistratus. κxillimat enim AM- ictor de huiusniodi rebus cultum externiam, eiusque
Professionem spectantibus, homines pacisci polle et
nctus cultus Divini externos. tam tuto committi Μagiitratus Iudicio, quam ridem conceditur ius et po- telias aeni mandi iniuriam civitati illatam, eandemque per vim vindicandi. Nani quemadmodum Privatus non tenetur suum iudicium de illata injuria civitati accommodare ad iudi iam Magi stratus; sed Do sensu frui tamen potest. quamvis si res ita serat
t-neatur ad Alagistratus sententiam executiunt mari dandam etiam operam suam conserre; ita Auctor a
bitratur, privatoriimi in Republica partes quidem' .Qh, Iudicaris de veritato et fullitate, ut et de nec sis state aiio uias dogmatis: neque privatum legibus tu vitalis adstringi pode, ut idem de religione sentiar, quamvis ex iudicio Magistratus pondeat, quae dogmata publice proponi debeant et privatorum officiumst, sensus suos de religione a Magistratus sententia dissentientes silentio premere, neque quicquam hujus-ui odi agere , quo legos de cultu a Magistra in constis tutae vim main obtinere non possint.
678쪽
M quia evenire potest . ut Magistratus dissenissens a multis ex plebe in religionis capiti hus, qua dam publice doceri velit, quae a iudicio plebis aliena sunt et Magistratus tamen existimat honoris divini. interesse . palam in sua Republi a talium dog- P γδ malum professionem fieri, Vidit Auctori superesse iuum dii facultatem , qua civibus propter iudicium Magistratus diversum a plebis iudicio, creari posset
damnum maximum; ideo a a praecedentem rationem, etiam hanc alteram addit Auctor, quae simul et Ma-- gistratus atque subditorum animum tranquillet et liabertatem in religione sartam tectam conservet. Nemispe Magistratum non debere vereri Dei iram, quam vis prava suo iudicio sacra in sua Republica fieri sinat. modo illa non pugnent cum virtutibus moralibus. atque non evertant. CuiuR sententiae ratio te fugeis Xe non potest, cum in superioribus satis fuse eam tradidi. Nempe statuit Auctor, Deum sirique deque haberet, nec dura tangi, quales opiniones homines in religione foveant et animo probent atque tueantur, et qualia publice sacra curent, cum haec omnia censeri debeant ex muliero rerum cum virtute et vilio nullam assinitatem habentium: quamvis cujusvis ODcium sit, ita rationes suas initituere. ut ea dogmata, eumque cullum habeat, quibus putat se maximos inivirtutis studio progressus facere posse HabG hic, Vir ornatissime, per compendium
tibi traditam sumniam doctrinae Theologi - politici, quae Diuo judicio omnem cultum et religionem tot ut, atque funditus subvertit, clam Atheismum inriis Odiicit, aut talem Deum fingit, cuius Numini R rem verentia non est quod homines tangant ux, quia ipsa fato subjicitur, neque ulliis gubernationi nut provix δentiae divinae losua relinquitur, omnisque Poenam mm pique praemiohum distributio tollitur. Hoc sal. terra ex Auctoris si ripto vi irpio proruptri .eli, Privax tione et argumentio infrin si totius dacrae Seriptu, i , T -
679쪽
xaε arictoritatem et dicis causa spud Auctorem alas tantiam nientionem fieri: quemadmodum ex ejus positionibus consequitur, Alcorari uni etiam Dei Verisbo exaequandum. Neque Auctori superesst v I unum argumentum, quo probet Mahometem non fuisse Prophetam verum, quia Turca etiam ex Prophetae sui praescripto virtutes morales, de quibus inter gentes lis non e it, colunt; et secundum Auctoris doctrianam Deo infrequens non est , etiam gentibus, quibus oracula. Judaeis et Christianis tradita, non est impertitus, aliis revelationibus in gyrum rationis et o bedientiae ducere. Arbitror itaque mis non magnoperct a Vero ab
sin' errasse, neque Auctori a me iniuriam fieri, si denuntiem eum tectis et fucatis argumentis merum Allieismum docere. EPISTOLA XLIX. Doetigbmo atque Ornatissimo Viro I. o.
Μitatis sine dubio, quod te tamdiu exspectara feci; sed eao vix animum inducere pollum, ut ad Iibsuum illius Viri, quμm milii communicare volui sti, Tespondeam, nec ulla alia de causa jam hoc fa-eio, quam quia promisi. Verum ut meo otiam animo, quoad ejus fieri potest, morem geram, quam paucis potero, me dissolutim et breviter ostendam, quam illo sinistro meam mentem interpretatus fit. quod an ex malitia, Vel ex ignorantia fecerit, haud
680쪽
Primo ait, Parum interesse, scire cujus gentis egos n. aut quod υitae institutum sequor. Vii,d sano
si novisset, non tam facile sibi persuasistat, me Athei sanun docere. Solent enim AthΡi honores et divitias supra modum quaerere, quas ego semper contempsi, ut otiancS, qui me norunt, sciunt. Dein de ut ad id, quod vult, viam sterneret, ait, me nota stupidi ingenii esse, ut fatilius, scilicet, persuadere possit, me callide et versute, ni loque animo pro pessima De istarum causa verba te isse. Quod satis ostendit, illum meas rationes non intellexisse. Nam quis tam callido ingerito, tamque astuto esse potest,
ut sitnulato animo tot, t.imqtie Vaticlas rationes
Pro re, quam falsam hestimat, dare possit 8 quem, inquam, posthac putabit ex vero animo scriptisse, si tam ficta, quam vera solide demonstrari posse credit 8Sed nec hoc iam miror. Sic enim olim Cartesius a Voetio et lic passim optimi quique tradu Curatur.
Pergit deinde. O su restitios cui iam Titaret. Omnern mihi videtur exuisse religionem. Quid f)- uille per Religionum, quidque per Superstitiqneni Intelligat. Des zio. An, quaeso, Ille omnem religionem exuit, qui Deum tuminum bonum agnosceri dum statuit, eundetuque libero animo, ut talem, amandum 8 et quod in hoc solo nostra summa fel, Citas, summaque libertas contis Z porro quod praemium viriuiis sit ipsa virtus , stultitiae autem et imis Potentiae supplicium fit ipsa liuilitia g et deniquo quod unusquisque proximum suum amare debest et mandatis summ .ie potestatis obedire 8 Atque haec non tantum expresse dixi, sed firmissimis insuper rationibus demo nitravi. Verum videre puto. quo in luto hic homo haereat. Nihil si ilicet in ipla virtut et ira tellμ tra reperit, quod ipsum delictet et mallet ex impulsu suorum affectuum vivere, nisi hoc unum obitaret, quod poenam timet. A malis igitur actionibus, ut servus, invitias et fluctuante animo abii, net et divina mandata exequit et Pro hoc servitio