장음표시 사용
711쪽
olidis et menta addiscerem, primo ixes trianguli a pratos duo laus rectis aequari intelligebam; hancquis tr Angiali proprietatem Claro percipiebam, licet multa Tum aliartim ignarus essem.
Q od ad Spectra vel Lemures, hactenus nuNIam intesti. Eihil Θm de , is auribus lis uii proprietatem δsed quidem de Phantaliis, quas nemo capere potest. Quiam uicis Spρctra . vel Lemures hic inferius Ity- Ium tuum sequor, licet ignorem. materiam hic in 1Cri HS., qM3m ιri perius mi Doris esse pretii) ex tenuitasinia. rarilli uia et Iubillulima constare substantia, via de US de aram arum tu sis, aere, vel Vaporibus loqui. Dic re pos esse in vi libiles, tantum milii valet, ac si dicer 's, quid non sint, non vero quid sint: nisi forte velis ira dicare, quod, pro Iubim, se jam visibiIes. jam invisibiles reddunt, quodque imaginatio in his, sicut et in aliis inipollibilibus, inveniet dissicutitatem.
Non multum apud me Authoritas Platonis. Aristotelis ac Socratis valet. Miratus fuissem, H Upia Curum, Democritum, Lucretium. vel aliquem ex Ato miliis, atomorumque defensoribus protuli IIes: Non enim mirandum est eos, qui Qualitates occultas. Species intentionales, Formas substantiani S.ΦC milIctat Iris nixeas commenti sunt. Spectra et Lemures e Cocitasse et vetulis cred idisse, ut Democriti authotiatatutia Blevarent, cujus bonae Famae tantopere invia derunt. ut omnes eius libros. quos tanta cum laudo edidorat, combusi tirit. Si iis fidem adhibere animus est, quos rationes habes ad miracula Divae Virginis et omnium Sam torum negandum, quae a tot Cel
f heri imis Philosophis, Theologis ac Historicis
conscripta lunt, ut horum vel centum, illorum vero vix unum producere queam 8 Denique. Amplin. sime Vir, longius quarta volebam, processi; Deo in diutIus rus rebus, quas, imo non OoncedeS, mole
712쪽
Fraestantissimo, Acutissisnoque Philosopho B. D. α
Miror saltem, quod eo ipso, quo demonstrent Philosophi. aliquid falsum esse, eadem ratio iactostendarat ejus veritat. m: certitudinem enim intelle-
eius in suae Methodi initio Carti sitas omnibus aequa Iem esse putat; in Meditationibus aut i m d Hirio strat. Idem illi probant, qui putant se aliquid certi di i lonstrare posse hac ratione, ut pro indubitato a singulis hominibus accipiatur.
Sed his missis, experientiam provoco et, ut ad haec accurate attendas, subniisse rogo. Sic Mnim d Piehendetur, ii ex duobus unus aliquid affirmet, ab ter vero neget et ita, ut sibi ejus sint conscii, Ii quanis tur, quod, licet Verbis contrarii vidi aritur, attamen Perpensis eorum conceptibus, ambo unusquisque Pro suo conceptu vera dicant. Quod quidem refero, cum immensae sit in vita communi utilitatis et pota
seni hoc unico observ to innua1 irae contrOV. rsiae et inde sequentes contentiones Praecaveri; quamviS Veritas haec in conccPlu non leni per absolute vera sit,
sed positis tantum iis, quae in inteli Cm tapponun tur, ut Veia. Quae negula etiam adeo est latii versa- Iis, ut apud omnes homines, ne dumentibus quidem ac dormiuntihus cxceptis, reperiatur: qui quid f*y-J enim hi dicunt, se videre clicet nobis non it AE a pareat in aut vidiss', certis imuin ell, haec revera ita se habere. Quod etiam in casu proposito, de Liberonem e Arbitrio, claristimo conspicitur. . Uterquil
713쪽
enim tam qui pro, quam qui contra disputat, verum mihi dicere vitatur, prout nimirum quilibet Liberistatem concipit; Liberum enim dicit Cartesius, quod
a nulla causa cogitur. Et tu econtra, quod a nulla causa determinatur ad aliquid. Fateor itaque tecum. nos in omnibus rebus a certa causa ad aliquid de te
minari et sic nullum nos habere libertim arbitrium: sed contra quoque puto cum Cartesio in certis rebus quod statini aperiam nos nullatenus cogi, atquctita habere liberum arbitrium. Exemplum formabo a praesenti.
Triplex autem est Status Quaestion; si 'rimo, an
in res, quae extra nos sunt, absolute aliquam h
beamus potestatem Τ Quod negatur. Exempli gratia, quod hanc nunc exaro epistolam non est abso Iute in mea potestata, quandoquidem certe prius scripsissem, ni vel absentia, vel amicorum praesentia impeditus fuissem. Secimdo, an nos in motu CO Poris nostri, qui sequuntur, Voluntate eos ad id deini terminante, absolute habeamus potestatem ' Respondeo limitando, si nimirum sano corpore ViVamus. Si enim valeo, semper me at scribendum applicare, vel non applicare possum. Tertio, an, quando mihi meum rationis exercitium usurpare licet, eo Iiberrime, hoc est, absolute liti possim 8 Ad quod respondeo affirmative. Quio enim mihi negaret, nisi contradicendo propriae conicientiae, quod non pOD sum in meis cogitationibus cogitare, me velle scrubere. aut non scribere. Et quoad Operationem quoque, quia hoc externae causae permittunt, quod secundum conccrnit casunt) quod equidem tam scribendi, quam Don scribendi faiultatem habeam: fateor quidem tecum. dari causas, quae me ad id deis
terminant. quod iam scribo, quia scilicet prinio mi hi scripsisti, eademque opera pollulavisti. rit Pruva
occalione rescriberoni et, quia impraesentiarum datur oecasio, eam non libenter amitterem. Pro Certo etiam
714쪽
eclam assirmo, teste conscientia, cum cartesso, istius. modi res me Propterea non cogere, meque re exst quod negatu videtur impossibile id nihilominus omittere posse, non obstantibus his rationibus. qSi quoque cogeremur a rebus externis, cui possibila est habitum virtutis acquirere g imo hoc posito omnis malitia excusabilis esset. Sed quot modis non fit, ut, si a rebus externis ad aliquid determinemur, O firmato tamen ac constanti ei resistamus animo gUt itaque superioris Regulae clariorem dem e micationem. Ambo equidem verum dicitis proprium
juxta conceptum: si autem absolutam Veritatem spe Cremus, haec tantum competit sententiae Cartesii. Supponis enim in conceptu, ut certum, libertatis essentiarn in eo consistere, quod a nulla re determisnamur. Hoc sic posito, utrumque Verum erit; V Tuntamen cum essentia cujuslibet rei in eo consistat, sine quo ne quidem concipi possit; et clare sane concipiatur libertas, licet ab externis causis in nostris actionibus ad aliquid determinemur, sive. licet sem- Per causae sint, quae incitamento nobis sunt, ut actiones nostras tali modo dirigamus, cum tamen id plane non esticiant; verum nullatenus, Posito quod cogamur. Vide praeterea Cartesii I. Toni Epist. 8. et 9. item II. Tom. pag. 4. Sed haec sum ciant. Rogo, ut ad has dissicultates rei pondeas etc. 3. Octob. 167 .
715쪽
Uiro Doce Iimo atque E erasismo
Μilit mihi amicus noli ex J. R. I iteras quas aa me dignatus es scribe io, lana cum judicio tui amici de mea ot Cari ii de libero arbitrio sententia, quae mihi gratissima fuerunt. Ut, quamvis in praesentia,P8'J pra uterquam quod valetudinem non satis firmam habeam, aliis rebus admodum distrahar, tam ori vel singularis tua humanitas, vel, quod ego pra Eprium Puto, Veritatis studium, quo tenetiq me cogit. lit uo desiderio, pro mei ingenii tenuitate, satiStaciam. Etenim quid tuus amicus velit, antequam EXPerien tiam provocat et accuratam attentionem ph tit, ne laio. Quod deinde addit, Si qtiando inter titios alter iae requapiam quid affirmat. ialter autem Heget etc. erum est, si intelligit illos duos. quamvis iis deinii aritur vocabulis, de rebus tamen diversis cogitare, cujus rei exempla aliquot amico J. R olim natu, cui jam scribo, ut tibi eadem communicet.
Transeo igitur ad illam Libertatis definit Ionem, quam meam esse ait; sed nescio, unde illam sulti pserit. Ego eam rem Liberam sesse dico, qHae ex lola suae naturae Dec si ale θxiliit ex egit, CO.. CtHm Butriri, quae ab alio des torni in aliar, ad exiliendum et operata dum certa ac de tei minata rBtione. Ex. yr. Deus, tametsi necessario, libere tamen existit, quia ex lola suae naturae nccellitate exiliit. Sic etiam
Deus se ei ab sol rite o trita libete inici ligit, qMia ex sola ipsius naiuiae necessitatu 1equitur, ut Umnia inteIligat.
716쪽
telligat. Vides igitur me libertat 'm non in Iibero
decreto sed in libera necessitate ponere. Sed ad res creatas descendamus, qua omnes a causis externis determinantur ad existendum et opexandum certa ac determinata ratione. Quod ut cΙ xe intelligatur, rem sim Plicissimi m concipiamus. Ex. gr. Lapis a causa externa, ipsum impellente, cortum motus quantitatem accipit, qua postea, cessante causae externae impulsu, moVeri neccssario perget. Haec igitur Iapidis in motu permanentia coacta est, non necessaria, quia impulsu causae eX ternae definia.
xi debet; et quod hic de lapide. id de quacunquere lingulari, quantumvis illa composita es ad pluriama apta esse conc piatur, intelligendum est, quod
scilicet uriaquaeque res necessario a causa externa alia qua determinatur ad exiliendum et Operandum certa ac determitiata ratione.
Porro, concipe iam, si placet, lapidem, dum
moveri pergit, cogitare et scire se, quantum potest, conari, iit moveri peraat. Hic sane lapis, quando quidem sui tantummodo conatus est conicius et 'βJmitiime indifferetis, ia liberrimum esse Pt nulla alia de causa in motu perseverare credet, quam quia Vult. Atque haec humana illa libertas est, quam omneShaheres jactant et quae in hoc solo consistit, quod hOmineA sui appotitus sint conscii et causarum, a quibuS determinantur, ignari. Sic infans se Iac libere appetere Credit; puer au Lem iratus vindictam vεlis et ibmidus fugam. Ebrius deinde credit, se ex libero meritis decrere ea loqui, quae postea sobrius tacuisse vellet. Sic delirans, garrulus et hujus faxinae plurimi se ex libero mentis decreto agere, non Butrvi impi tu ferri crodunt. Et quia hoc praejudicium omnibus hominibus innatum est, non ita facile eodem libyrantur. Nam quamvis experientia satis superque doceat, homines nihil minus Posse, quam appetitus
717쪽
EpisTOLA LXII. moderari suos et quod Ἀρpe , dum contrariis asseclibus conflictantur, meliora videant et deteriora sequantur. se tamen liberos esse credunt, idque propterea, quod res quasda in leviter appetant et quarum appetitus facile potest contrahi memoria alterius rei, cujus frequenter recordamur. His, quaenam mea delibera et coacta necessita
te. deque ficta humana libertate sit sententia, satis, ni salior, explicui; ex quibus iacile ad tui amici objectiones respondetur. Nam , quod cum Cartesio ait. illum liberum esse, qui a nuIla causa externa cogitur, si per hominem coactum intelligit eum , qui invitus agit, concedo nos quibusdam in rehus nulla tesus CO-r, hocque respectu habere liberum arbitrium. Sed per coactum intelligit, qui quamvis non invitus, necessario tamen agit, ut supra explicui nego nos aliqua in re liberos esse.
At Amicus tuus contra assirmat, yros ratioriis eae
euitio liberrime , hoc est, rabsolute uti Poisse, qua in
xe satis, ne dicam nimi S, confidenter perstat. Quis enim, ait, nis Proyriae contradicendo conscientiae, negaret, me cogitationibus meis cogitare Pose, quod vellem et quod non vellem scribere. Pervelim 1 Ire, quam ille conscientiam, praester illam, quam supra exemplo lapidis explicui, narrat. Ego sane, net meae conscientiae, hoc est, ne rationi et experientias contrahicam et ne praeiudicia et ignorantiam foveam. UMJ nego, me ulla absoluta cogitandi potentia Cogistare poste, quod vellem et quod non vellem scribere. Sed iplius conscientiam appello, qui sine dubio experistus est, se in somnis non habere potestatem cogitandi, quod vellet et quod non vellet scribere; nec Cum
so inniat se velle icribere, potestatena habet, non somni indi ses veste scribere; nec minias expertiam illuni esse credo, quod myris non semper aeqtie apta sit ad cogitandum de eodem objecto; Iea Prout corpus aPtiua
718쪽
apsus est, ut in eo huius. vel illius obiecti imago excitetur, ita mens aptior est ad hoc, vel illud objectum contemplandum.
Cum praeterea addit, quod causae, cur an ἰmum ad scribendi ni applicuerit, ipsum quidem ad scribendum impulerint, sed non coegerint, nihil aliud significat, si rem aequo 'pondere examinare velis quam quod ipsius animus ita tum erat constitutus, ut causas, quae ipsum alias, cum scilicet magno alia quo affectu conflictatur, non potuissent, nunc facile potuerunt i tere, hoc est, causae, quae ipsum alias non potuissent cogere, coegerunt iam, non ut inviintus scriberet, sed ut necessario scribon cli esset cupidus. Quod porro statuit: quod si a causs eaeternis coingeremur . Tirtutis habitiam acquirere Posit nemo; nescio, quis ipsi dixerit, non posse ex fatali nocessitate, sed tantummodo ex libero Mentis decreto, fieri, ut firmato et constanti simus an inio.
Et quod denique addit: quod hoc yosito omnis malitia eaecusabilis esset Quid inde Τ Nam homines mali non minus timendi sunt, nec minus perniciosi, quando necessario mali sunt. Sed de his, si placet. vides meae Appendicis ad Cartesii Principiorum lib. I. et II. ordine Geometrico demotistratO1. Partis II. Caput VIII. Denique tuus amicus, qui haec mihi obiicit,
vellem. ut mihi responderet, qua ratione ille hum nam virtutem, quae ex libero Μ ntis decreto oritur,smul concipiat cum Dei praeordinatione. Quod ii cum Cartesio fatetur, se haec nescire conciliare, ergo telum, quo ipse transfixus iam est, in me vibrare conatur. S d frustra. Nam si meam sententiam at-t nto animo eXaminare Velis, omnia congruere videbis etc.
719쪽
. . . . . . PRAEsTANTISSIME VIR,
Methodum tuam recte regendae rationis in a
s quirenda veritatum incognitarum cognitione, ut et Genet alia in Physicis quando impetrabimus 3 Novi te iam modo magnos in iis fecisse progrρssus. Prius iam mihi innotuit et posterius noscitur sex Lemmatibus Parti secundae Ethices adjectis: quibus mulistae dissicultates in Phy sicis facile solvuntur. Si otium
et occasio sinit, a te submis e peto, veram Motus Definitionem, ut et ejus explicationem, atque qua ratione, cum extenso, quatenus per s. concipitia indivisibilis, immutabilis etc. sit, a priori deducerct possimus, tot tamque multas otiri posse Varietates et per Consequens existentiam figurae in particulis alis cuius corporis, quae tamen in quovis corpore Variae et diversae sunt a figuris partium, quae alterius corporis formam constituunt 8 Praesens mihi indicasti methodum, qua uteris in indagandis necdum cognistis veritatibus Experior eam Methodum valde esse
praecellentem et tamen valde facilem, quantum ego de ea Concepi, Et pos Ium amrmare hac unica obse vatione magnos me in Mathematicis fecisse progressus: optem Idcirco, ut milii veram tia de res definitionem ideae adaeqMatae, verae, Dis te, fictae et dubiae. Disserentiam inter id eam veram et adaequa. tam quaelivi. huc usque tamen nil aliud rescire potui, quam quum rem inquisivi et Certum conceptum. vel ideam , quod . inquam, oit porro expiscarer, an haec idea vera etiam alicujus rei ad aequata essen ex me quaesiverim, quae si causa hiatus iis ae , aut conis cepi us; qua cognita denuo interrogavi, quae sit rursus causa hia jus conceptus et sic semper in causas causarum idearum inquirendo Perrexi, usque dum talem
720쪽
filem causam nanciscerer, cuius aliam causam D '
rursus videre non possem, quam quod inter Om Desideas possibiles, quas penes tale habeo, haec una quo que ex iisdem existat. Si, exempli causa. inquirismus, in quo consistat Vera nostror rim Error ani origo; Cartei ius respondebit, quod assensum praebe mus rebus nondum clare perceptis; verum licet haeo vera id ea huius rei sit. nondum tamen potωro omnia eirca haec scitu necessaria determinare, Dili quoque hujus rei ad aequatam ideam habueio: qnam ut v lIE-quar, denuo in causam hujus coraceptus inquiro, quare nimirum fiat, ut asseritum praι beamus rebus non clare intellectis et respondeo hoc fieri ex defectu cognitionis ; sed hic rursus ulterius inquirere Dori ILCet, quaenam sit causa, ut quaedam igDoremus; ae Proinde video me adaequatam ideam nostrorum erro-xum detexisse. Hic interim a te requiro, an, quia constat, multas res infinitis modis expressas haberendaequatam sui ideam et ex qua vis adsequata id eaona Aia ea, quae de re sciri possunt. educi posse, quamvis facilius ex hac, quam ex illa idea, eliciantur, BD, inquam, sit medium, quo noscatur, utra prae alia usurpanda sit. Sic, exempli gratia adaequata idea circuli consistit in radiorum aequalitate, eadem quo que consistit in infinitis rectangulis libi invicem aequalibus, factis a segmentis duar in lineariam, atque se porro infinitas habet expresiones, quarum unaquaeque adaequatam circali naturam explicat; et quamVis ex unaquaque harum omnia lilia deducere
liceat, quae de circulo sciri possunt, id ipsum tamen
multo facilius fit ex rina harum, quam ex altera.
Sic quoque, qui applicatas Curvarum considerat, multa deducet, quae ad dimensionem harum spectant, sed maloia facilitate, si confideremus Tangentes elo. Et ita indicare volui, quo usque hac in Disquisition progressus sum. Cuius perfectionem, vel si alicubi erro emendationem, nec non desideratam Definitio. nem exsPecto. Volo.