장음표시 사용
111쪽
s 3 . Introductio . Relatε ad numerum annorum distinguitur in lustra, & saecula. 3. Relatε ad successivas illustrationes, quae in alteram superficiei Telluris medietatem alternatim inducuntur a Sole, distinguitur Tempus in diem, &noctem. 6. Relate ad successivas mutationes, quae in vegetantibus a Sole fiunt, di-hinguitur ipsum Tempus in Ver , IE statem, Autumnum, & Hyemem. 7. Relate ad varias hominum operationes , distinguitur idem Tempus in tempus belli , & tempus pacis r in sativum , 3c messorium . Et sic de sexucentis aliis temporis divisionibus , quae
ad alias rerum mutationes referuntur .
OUia verue ob successivum, muta.
tionum nostrarum motum ipsi tempori a nobis improprie tributum , fg. 6. 4 . J distinguitur idem tempus in partes aequabiliter fluentes , necesse est , ut in eodem tempore concipiantur quaedam
112쪽
ad Philosophiam. 93dam veluti puncta distincta , a quibus
sonceptae partes ejus successivis rerum mutationibus respondentes enumerari ,& mensurari incipiantur . Eadem igitur veluti puncta sunt ea, quae dicuntur arae, vel Epochae, inter quas garis apud Christianos dicitur ea, quae ad Nativitatem Domini nostri Jesu Christi refertur: ab hac enim Incipiunt annuae partes temporis, quae ut aequa biliter fluentes usurpantur a nobis ad metiendas praecipuas tum quietis , tum motus corporum durationes . Reliquae AErae, quae apud alias Nationes sunt , fueruntque in usu, videri possunt apud Chronologos, velati apud Cl. Petavium in Ration. Temp. rom. 3. Et haec de Tempore
113쪽
94 Introductio humana mente, tamen quia Cl. Leib-nitio videmur Tempus, & Spatium esse Entia relativa , nempe Relationes, quarum existentia pendet ab humana cogitatione ipsarum terminos correlatos simul comparante , percunctabimur ab ipso, ejusve Asseclis, ut ejusmodi relationum assignent terminos correlatos snempe terminos antecedentes, de quibus tempus , & spatium tanquam relationes affirmari possunt: nec non terminos consequentes, ad quos eaedem re. lationes in affirmatione referuntur. Et donec iidem termini correlati non assignentur, erunt nobis Tempus; & Spatium ut entia realia. eo tamen sensu, qui ex nostra Entis divissione facile inistelligitur; scilicet erunt entia, quae an- dependenter ab humana cogitatione exi stunt.
tium esse ordinem coosentia-& Tempus esse ordinem Iuccusonum, id apertὶ negamus . Quia ordo
114쪽
successionum non est aliud ; quam relatio ordinis, quae de succusonibus, quibus loco, Vel statu mutantur corpora , assirmatur ut de ipsius relationis subjecto; relate ad eas temporis partes, quaS motu corporum metimura ordo verbco existentiarum est relatio ordinis, quae assirmatur de coexsenriis objehloruin
tanquam de ejusdem relationis subjecto relatε ad partes Darii , in quibus coexistentia obiecta existunt : Quare cum nulla relatio esse possit unum, idemqueen ς cum suo termino consequente ' ita neque ordo comi lentiarum esse poterit Spatium , quia refertur ille ad partes Spatii ut ad terminum consequentem ejusdem relationis ordinis: neque ordo juceessionum poterit esse Tempus , quia ordo ipse refertur ad par tes temporis , ut ad terminum conse quentem ejusdem ordinis.
115쪽
P Raeter realitatem, hoc est existentiam
ab humana cogitatione independentem, a nobis Spatio tributam, affirmari de ipso iolet Extensio . Hanc vero demonstrabimus convenire Spatio non posse, nisi relate ad entia illa, quibus ob terminatam eorum extensionem, sunt eodem tempore inaequaliter veluti praesentes partes Spatii r nullo autem modo allirmari posse de Spatio extensiorinem ipsam relate ad Deum , cui ob immensitatem suam eaedem partes Spatii sunt eodem tempore aequaliter praesentes . Etenim cui partes Spatii iunipeodem tempore aequaliter . praesentes ,
ei nulla est distantia inter ipsas: in hac autem distantia consiliit extensio Spa tit . Ergo relate ad Deum nulla est extenso Spatii . Relate autem ad corpora creata sunt quidem ob terminatam eorum extensiionem inaequaliter veluti prauentes partes Spatii ; atque ideo distantia quaedam inter ipsos intercedit & consequenter extensio aliis
116쪽
ad Philosophiam . p aliqua , utpotequae in iisdem distantili consistit, amrmari potest de Spatio, sed
tantummodo relate ad finitam corporum
OUocirca quantitates , & qualitau
tes, quae de Spatii extensione a nrmantur, locum non habent, nisi re late ad terminatam finitorum corporum extensionem; minime autem relate ad immensitatem Dei, eo quod cum omnes partes Spatii sint Deo aequaliter prae
sentes, nulla est ipsi extensio eiusdem Spatii.
f. 38. ΙTaque dum extensonem Spatii as
a) Divus Augustinus lib. I i. de Civit. Dei loquens te iis, qui Dei substantiam nee inriudunt, nec determinant, nee di=endunt Ac., sod ea, sicut de Deo se tire dignum est, fatentis incorporea praesentia ubique totam, interrogat: An forte a tantis locorum extra Mundum Spatris absentem esse di uri Mi , is uno tantum, atque in comparatione illius infinitatis , tam exiguo loco, in quo Mundus est, occupatam λ Et respondet. Non opinor eos in haec vaniloquia progressuros a
117쪽
ς8 Introductis debere immensam, hoc est infinitam, est quod suo modo respondere debeat Hai mensitati, Dei hoc intelligendum est
de Spatii extensione, quae refertur tantummodo ad terminatam corporum eX- tensionem: quia relate ad immensitatem
Dei nulla est extensio Spatii q. 36. 37.); ideoque nec ulla ipsius extensionis quantitas, immensitasque. Hinc tamen insertur distingui posse Spatium in duas partes, quarum altera sit Spatium mundanum , quod scilicet occupatur a Mundo; altera verb consi. stat in Spatiis immensis extra Mundum posuis, quaeque imaginaria Vocantur , non quod ipsorum existentia pendeat ab imaginatione nostra ; sed quia img-ginamur eorumdem e3tensionem men-
iurari possς corporum e*tensione, si corpora ibidem ςxisterent.
Augustino assirmamus immensam esse Spatii extensionem . nempe quia haec suo modo respondero debeat imi
118쪽
ad Philosophiam. 99piensitati Dei , argumento nobis est iquo Spatium ipsum dicamus esse dura' tionis aeternae , quia aeternae durationis est immensitas Dei, cui ab aeterno respondere suo modo debet eadem Spa- extensio imittensa.
litate dicta lunt f. 3o. facile ap
plicari possint etiam ad realitatem , aeternitatemque Spatii , supervacaneum censemus admonere , ne aliquis realitatem in communi sensu acceptam confundat cum ea realitatii sighificalione , quae ex nostra Entis dioisione
necessariδ infertur, quaeque unite ih telligi debet, dum Tempus , & Spatium entia realia esse a nobis amr
119쪽
SImplex substantia, quam ad supre
ma Rerum genesa referendam es e
ostendimus s*. 43. ), est res illa, quae
I. Virium omnium veluti substratum essse potest. 2. Earumdem virium ope genus omne naturalium essectuum edere Valet. 3, eosque suis, propriisque modis. . in aliquo spatio existere debet . 3. aliquo item rempore necesse est ut creata existat. Haec omnia constant ex iis quae q. 43. dicta sunt. Atque huc redeunt omnia , quae de simplici substantia assirmari possunt. Reliqua enim, quae ipsi tribuerentur, non pertinerent ad eam prout simplex conside ratu r, sed unice prout hac, illa ve viconciperetur esse instrusta; vςl huno , illumve gignit effectum; vel prout ad hancillamve temporis spatii ve circumstantiam refertur. Ita ex. ca. dici potest substan-λ tiam
120쪽
ad Philosophiam. IO itam esse cogitantem , ratiocinantem , volentem, sed unice relatε ad vires cogitandi, ratiocinandi, volendio gravem, 'R impenetrabilem, relatὸ ad vires gra- vitatis, & impenetrabilitatis : & generatim dicimus substantiam esse corpoream , vel spiritualem, sed relati ad vires , quibus instructa ita determinatur, ut sit corpus, vel spiritus : dicimus eandem esse calidam , frigidam , siccam , humidam , nutrientem, san in 'yc. sed relate ad effectus, quos edit. Et sic de ceteris relationibus , quae de substantia assirmari , eidemque tribui
QUod autem pertinet ad commm 'nem loquendi usum , quo simplex substantia, de qua scilicet in Ca- 'regoriis, hoc est in supremis Entium
generibus agitur, vulgδ declaratur exemplo Arboris vel alterius corporis; ne- 'gari quidem non potest ibi substantiam liquam proculdubio reperiri, ubi A , vel aliud quodcunque corpus era G A ter-