장음표시 사용
121쪽
ternis sqnsibus percipitur : quemadmo dum ibit spiritualem Anim si esse si miter c dimus , ubi vivens homo cer: nitur. Sed sicuti plurimum decipereturqUi ad indicandam spiritualem animam hominem digito absolute oste,nderet; ac si spiritualis anima e siet, id, quod oculis, cernitur , 'uribus auditur , manibus dontrectatur &ς. ita aequst fallunturi si, qui alicujus corporis exemplum qbsolute adhibent, quo veram , simplicςmque substantiam aliis declarent. Quinimo n que ipsse spiritualis animaulurpari ullo modo potest tanquam substantiae simplicis exemplum : Est mini spiritualis Anima , substantia quidem ,
sed non simplex, cum a Deo instructa sit viribus cogitandi, volendi , ratioci nandi &c. quarum Virium , re in V
f. 43. additione, eadem anima es
ficitur substantia composita. Substantia simplex, nullus est spiritus, nullumve corpus, sed assectionum omnium, omniumque proprietatum, qua litatum &c. quae tum in corpore , tum
in spiritu quovis modo notari possunt ι est veluti substratum . ideoque ipsa Sub
122쪽
ad Phiι opolam. 1 oststantia simplex ne definiri quidem po
test, ut solet , Ens per se si Ufens ,
prout nempe nullius veluti substrati ad existendum indiget, ut ipsius substantiae tanquam sub strati indigent Vires, quia hujus generis Entia sunt etiam Tem
rum , quae a substantia/ simplici quam maxime discriminantur; cum illa, si de creata loquamur, Viribus a Deo acceptis, veluti vivificetur ad aliquid agendum, vel patiendum, sive ad exequendam divini Creatoris voluntatem e Tem- pus autem , & Spatium nullam actionem ι agunt , nullamque affectionem proprie loquendo patiuntur.
123쪽
g mus, operae pretium est eas in uni vςr lum expςndere, ut ordo, sub quo eaedem specidiim docta rari debent , repeti possit. Vires igitur geueratim δ .ceptae considetrari. possuiu multifariam , nimirum relatὁ ad effectui prs dinos ; rς late ad modum, quo iidemessiciuntur I relate ad substantias ad quas eaedem Vires ex naturae instituto porti-nent, relate ad tempus ' relate denique ad spatium. Porro quum inter respectus hos plures, iuxta quos vires considerari possunt, ad instituti nostri rationem plurimum conserat substantiarum ad quas referuntur vires, consideratio, hanc aEgrediemur. Uires itaque relate ad subsitantias , distinguuntur in duo suprema Virium gerinera: aliae siquidom sunt vires, ob quas sub-
124쪽
ad Philosophiam. Io 3 substantiae itidem a natura instructae , vocantur materiales, si ve corporeae; allae autem sunt Vires, cujus gratia immateriales, incorporeae, & etiam spirituales dicuntur substantiae , quae itidem Virrhus sunt praeditae. Ad Vires, quibus instructae sunt sub stantiae materiales, hoe est corpora, per, tinent Vires Gravitatis, Impenetrabili, talis, Attractionis, Electricae,' Magnev. ticae, Centrales &G. Ad Uires autem, quibus instructae sunt Substantiae immateriales, incorporeae , spiritales, refertur spectarim Vis cogitandi, quae pro variis modis, quibus te se explicat, distinguitur in alias Vires, cujusmodii sunt Vires contemplandi , comparandi , compon di ampliandi , immi-puendi, abstrahendi, distinguendi, indi
At vero quum cogitandi Vi. qua instrusius est Spiritus, in cognitioneas Virin m nineralium, quibus scilicet Himructa sunt corpora, veniamus, illam primo explicare 'oportet , quo postea fadIlius explicationem virium , quae ad corpOsa pertincnt, in alio opere, quod Phy- sica in
125쪽
scam peculiari methodo pertractandam cpmplectetur, aggrediamur.
C. A P U Τ V. De Cogitandi Vi , eiusque speciebus ij. 64 Ρ Rim m cogitandi rationem videntur
Philosophi in eo constituere, quod aliquid ita percipiatur , ut citra Omne iudicium perceptio ipsa consistat; ideo que eadem perceptio vocatur ab ipsis perceptio simplex , simplexve apprehensio, veluti quando hominem percipimus, ut ipsi aiunt, quin aliquid de ipso judicemus, non perpensa scilicet ulla relatione , quae illi ut subiecto convenire potest , puta quod ipse sit albus, , Vel niger; doctus, vel indoctus; Italus, vel
Verunt men si res attentius expendatur , nulla videtur esse posse simplex apprehensio, perceptiove simplex, quae praefato modo a Philosophis explicata omne judicium excludat.
126쪽
Enimvero cum ex iis , quae diximus
f q. a. 3. omnis cognitio , quam de quovis objecto consequi possumus, semper con si itat in aliqua relatione , quae a. nobis de ipso percepta iudicatur eidem convenire relate ad aliquem ter. itainum consequentem , necesse est ut:
prima quoque cognitio, primave idea, quam de quovis licet liunde incomper to , inde terminatoque objecto consequimur , sit relatio , quam de ipso tan quam de subjecto cognitae relationis permcipimus , judicantes, eidem ipsam comi venire relatε ad aliquem terminum con , sequentem. Adeoque quum de quolibet licet incomperto , in determinatoque objecto nihil omnino percipi possit , quod, non sit aliqua relatio de ipso ita percepta , ut eidem judicetur ipsam convenire , nulla perceptio poterit esse , quae sit adeo simplex, ut omne judicium. Excludat; proptereaque simplox Apprehenso cum Philosophis vocari possit.
127쪽
ε . 65. SEd ut communem erroris causam ostendamus, notandum est, objectum, quod nobis penitus incompertum, indem terminatumque est, nullum habere norimen, quo ipsum appellare possimus Ideoque simul atque notio aliqua , nempe relatio de ipso primδ deprehenditur, ab eadem notione, relatione Ve primo petacepta nomen assumimus objecto ipsi tri buendum i quia ejusdem relationis ope objectum, quod nobis plane indeterm ib. natum, planeque incompertum erat , aliquo modo determ atur, compertumque essicitur ἰ dum iudicamus perce piam relationem ipsit convenire. Quamobrem dum alicujus incomperqti, inde terminatique objecti relationem aliquam primo percipientes judicamus ipsam eidem convenire , ita capimur. nomine ab eadem relatione desumpto , ut putemus nos similiter percipere sine ullo judicio objectum jam a relatione determinatum, quando reipsa non objectum determinatum , sed relationem
128쪽
ὰd Philosophiam. IO0 determinantem iptum adeo apprehendimus , ut judicemus eandem ipsi obiecto aliunde indeterminato, & incomperto convenire, & quidem relate ad aliquem terminum conlequentem; licet hic frequenter minime ad Vertatur.
QUd vero haec omnia exemplis cla
riora fiant , & confirmentur,animo tingamus hominem visu a nobis ita percipi, ut nihil praeterea de ipso jud, Cetur. Perceptionem hanc appellant Philosophi Simplicem Apprehensionem , ac si ab ea omne omnino judicium abesset. Sed qua ratione, obsecro , perceptum objectum appellamus hominem potius quam Planram, vel Lapidemὸ Profecto non alia de causa, quam ob peculiarem relationem , quae inter objedium ipsum,& sensationem ab eo in oculis nostris excitatam intercedit , quamque intercedere percipiendo iudicamus . Ergo dume hominem ea ratione percipimus , non percipimus ipsum tanquam obiectum nobis ita cognitum, determinaiumque, ut
129쪽
SImplex substantia, quam ad supre
ma Rerum genesa referendam es e
oitendimus sq. 43. ), est res illa, quae
I. Virium omnium veluti substratum e se potest. a. Earumdem virium ope genus omne naturalium Uectuum edere Valet. eosque suis, propriisque modis. . in aliquo spatio exi itere debet . I. aliquo item tempore necesse est ut creata exi stat. Haec omnia constant ex iis quae q. 43. dicta sunt. Atque huc redeunt omnia, quae de simplici substantia affirmari possunt. Reliqua enim, quae ipsi tribuerentur, non pertinerent ad eam prout simplex consideratur, sed unice prout hac, illave viconciperetur esse instructa; vel hunc , illumve gignit effectum; vel prout ad hancillamve temporis spatii ve circumstantiam refertur. Ita ex. ca. bdici potest substan-
130쪽
ad Philosophiam. I Eliam esse cogitantem , ratiocinantem , volentem, sed unicε relate ad vires cogitandi, ratiocinandi, volendi.' gravem , '& impenetrabilem, relatὸ ad vires gra- vitatis , & impenetrabilitatis : & generatim dicimus substantiam esse corpoream , vel spiritualem, sed relatε ad vires , quibus instructa ita determina- 'tur, ut sit corpus , vel spiritus : dicimus eandem esse calidam, frigidam , siccam , humidam , nutrientem, san in 'yc. sed relate ad effectus, quos edit. Et sic de ceteris relationibus , quae dς substantia assirmari , eidemque tribui
f. 62. Quod autem pertinet ad communem loquendi usum , 'quo simplex substantia, de qua scilicet in Ca- 'regoriis, hoc est in supremis Entium
generibus agitur, vulgδ declaratur exemplo Arboris, vel alterius corporis; neg/ri quidem non potest ibi substantiam Riiquam proculdubio reperiri, ubi A or , vel aliud quodcunque corpus CX G A te