장음표시 사용
131쪽
stantia simplex ne definiri quidem potest, ut solet , Ens per se si Ufens ,
brout nempe nullius veluti substrati ad existendum indiget, ut ipsius substantiae tanquam lubitrati indigent vires, quia hujus generis Entia sunt etiam Tem
rum , quae a substantia/ simplici quam maxime discriminantur; cum illa, si de creata loquamur, Viribus a Deo acceptis, i veluti vivificetur ad aliquid agendum , vel patiendum, sive ad exequendam divini Creatoris uoluntatem .' Tem- pus autem, & Spatium nullam actionem agunt , nullamque affectionem proprie loquendo patiuntur.
132쪽
ANtequam det Viribus singillatim a.
gamus, operae pretium est eas in uni vςr sum expςndere, ut ordo, sub quo eaedem specisim docta rari debent, re peti possit. Vires igitur geoeratim δγceptae considetrari possinit multifariam , nimirum relatὁ ρd effectua ab ipsis pro dinosi ; r late ad modum , quo iidemessiciuntur; relate ad substanti/s ad qua; eaedem Vires ex naturae instituto perti,nent; relate ad tempus; relatε denique ad spatium. Porro quum inter respectu hos plures, iuxta quos vires considerari possunt, ad instituti nostri rationem plurimum conferat substantiarum ad quaa referuntur vires, consideratio, hanc ag, grediemur. Vires itaque relate ad substantias , distinguuntur in duo suprema Virium ge, nera: aliae siquidem lunt Vires, ob quas
133쪽
substantiae itidem a natura instructae , vocantur materiales, si ve corporeae; allae autem sunt Vires, cujus gratia i in materiales, incorporeae, 3c etiam spirituales dicuntur sub1 tantiae, quae itidem Virrhus sunt praeditae.
Ad Vires, quibus instructae sunt substantiae materiales, hoe est corpora , per νtinent Vires Gravitatis, Impenetrabilitatis, Attractionis, Electricae, MagneVticae, Centrales &os
Ad Vires autem, quibus instructae sunt Substaritiae immateriales, incorporeae , spiritales, refertur Deciatim Vis cogitandi, quae pro variis modis, quibus te se explicat, distinguitur in alias Vires, cujusmodii Knt Vires contςmplandi', comparandi , compon di ampliandi , immi-puendi, abstrahendi, distinguendi, indicandi, Eatiocinandi. JAt verb quum cogitandi Vi qua instructus est Spiritus, in cognitione in Virin m nineralium, quibus scilicet instructa .sunt corpora, veniamus, illam primo explicare oportet , quo postea fad Ilius explicationem Viritim , quae ad corpora pertinent, in alio opere, quod Phy- sicam
134쪽
Ios Introductio sicam peculiari methodo pertractandam complectetur, aggrediamur.
CAPUT U. De Cogitandi Vt, eiusque Deciebus i
Ρ Rim m cogitandi rationem videntur
Philosophi in eo constituere, quod aliquid ita percipiatur , ut citra Omne iudicium perceptio ipsa consistat; ideo que eadem perceptio vocatur ab ipsis perceptio simplex , simplexve apprehenso, veluti quando hominem percipimus , ut ipsi ajgnt, quin aliquid de ipso judicemus , non perpensa scilicet ulla relatione , quae illi ut subiecto convenire potest , puta quod ipse sit albus , Vel niger doctus, vel indoctus; Italus, vel
Verunt men si res attentius expendatur , nulla videtur esse posse simplex apprehensio, perceptiove simplex; quae praefato modo a Philosophis explicata somne judicium excludat.
135쪽
ad Philosophiam. ' io 7 Enimvero cum ex iis , quae diximus f q. a. 3. omnis cognitio , quam de quovis objecto consequi possumus, semper consistat in aliqua relatione , quae a nobis de ipso percepta judicatur eidem convenire relate ad aliquem ter-iminum consequentem , necesse est unprima quoque cognitio, primave idea, quam de quovis licet aliunde incomper to , inde terminatoque objecto consequimur , sit res alio , quam de ipso tan quam de subjecto cognitae relationis percipimus , judicantes eidem ipsam con ivenire relate ad aliquem terminum comosequentem. Adeoque quum de quolibetilicet incomperto , in determinatoque obje-
Elo nihil omnino percipi possit , quod, non sit aliqua relatio de ipso ita per. cepta , ut eidem judicetur Ipsam convenire , nulla perceptio poterit esse , quae sit adeo simplex, ut omne iudicium excludat; proptereaque simplex Apprehenso cum Philosophis vocari possit.
136쪽
Inlrodtiritici Ioas . o S. SEd ut communem erroris causam ostendamus, notandum est, objectum, quod nobis penitus incompertum, indinterminatumque est, nullum habere nomen, quo ipsum appellare possimus Ideoque simul atque notio aliqua , nempe relatio de ipse primδ deprehenditur, ab
eadem notione, relatione Ve primo pencepta nomen assumimus objecto ipsi tribuendum i quia ejusdem relationis ope objectum, quod nobis plane inde termi- . natum, planeque incompertum erat , aliquo modo determinatur, compertum
que essicitur ἰ dum judicamus perc piam relationem ipsi convenire. Quamobrem dum alicujus incomper' ti, inde terminatique obje9i relationem aliquam primo percipientes judicamus ipsam eidem convenire , ita capimur nomine ab eadem relatione desumpto, ut putemus nos similiter percipere sine ullo judicio objectum jam a relatione determinatum, quando re ipsa non objectum determinatum , sed relationem
137쪽
ὰd Philosophiam. IopQeterminantem iptum adeo apprehendimus , ut iudicemus eandem ipsi obiecto aliunde indeterminato, & incomperto convenire, & quidem relate ad aliquem
terminum conlequentem; licet hic fre- 'uenter minimε advertatur.
g. 66. Q Ud vero haec omnia exemplis claiariora fiant , & confirmentur,animo tingamus hominem visu a nobis ita percipi, ut nihil, praeterea de ipso jud, cetur. Perceptionem hanc appellant Philosophi Simplicem Apprehensionem , ac si ab ea omne omnino judicium abesset. Sed qua ratione, obsecro , perceptum objectum appellamus hominem potiusquam Planram, vel Lapidemὸ Profecto non alia de causa, quam ob peculiarem relationem , quae inter objectum ipsum,& sensationem ab eo in oculis nostris excitatam intercedit, quamque intercedere percipiendo judicamus . Ergo dum hominem ea ratione percipimus , non percipimus ipsum tanquam objectum nobis ita cognitum, determinatumque, ut
138쪽
nihil ste ipso judicemus; sed de incom
perto, inde terminatoque obje Ero ea relatio percipitur, interne assirmatur, iudicaturque relate ad sensationem ab eo in nobis exortam, ob quam relationem obiectum ipsum de incomperto, inde terminatoque , determinatum compertumque nobis essicitur ; ipsique nomen hominis ab ipsa relatione acceptum tribuimus
Similiter dum dicitur, Salem nos palato ita percipere, ut de ipso nihil praeterea judicemus, non idcirco eadem perceptio adeo simplex est, quemadmodum simplex vulgo censetur, ut citra omne omnino judicium stit. Potest enim ostendi, perceptionem iptam in alio non consistere , quam in peculiari quodam judicio . ideo enim dicimus nos percipere Salem potius quam aliud objectum; nempe Salis nomen tribuimus objecto illi, quod ceteroquin inde terminatum ,& admotum palato, confertur cum sensatione ab illo in nos producta : ideo, inquam, Salis nomen ipsit tribuimus, quia ex ea comparatione percipitur , judica-xurque relatio saporis eidem objeddi, con-
139쪽
venire relate ad sentationem ipsam. Adeo ut si ex eadem comparatione perciperetur alia relatio, aliud quoque nomen eidem objecto tribueretur, puta nomen lapidis. Cum igitur ex percepta relatione saporis, nomine Salis vocetur Obje-Hum, quod alioquin incompertum , 3cindeterminatum comparatur cum sensatione ab ipso in nobis excitata, evidenter constat non percipi a nobis Salem tanquam objectum determinatum , sed percipi relationem saporis , objectum ipsum ita determinantem , ut ob hanc determinationem vocetur ipium nomine Salis potiusquam alio nomine. Hinc illa , quae vulgo dicitur simplex appre-ιenseo Salis, pon est simplex apprehensio, quae omne penitus judicium excludat; sed imo consistit in peculiari quodam judicio, quo judicamus perceptam saporis relationem ita convenire objectore late ad sensationem, cum qua confer- ur , ut ob eandem Joporis relationem ybjectum ipsum, quod nobis indeterminatum, incompertumque erat, determinato nomine Salis appelletur, compertumque essiciatur.
Idem prorsus statuendum de omnibu aliis
140쪽
II a In rodscito aliis relationibus , quae de quolibet incomperto in determinatoque objecto primo percipiuntur. Relatio enim, quae de
Lolibet hujusmodi objecto prim d per
citur , i ipium nobis ita determinat ut ab eadem accipiatur nomen, quo objectum ipsum nominetur . determineturque. Hoc autem determinante nomine decepti puramus objectum jam determinatum percipere sine ullo omnino judicio; ve. rum re ipsa non objectum determina tuni, sed relatio , qua idem determinatur, ita percipitur, ut eidem objecto relationem ipsam convenire iudicetur, &qui dem relate ad eam sensationem , cum qua objectum iptum, licet plerumque inconsiderate, & ex usu comparatur .
f. 67. QVae quum ita sint, prima cogitan
di ratio constituitur a nobis', non quidem in simplici apprehensione, quam nullam esse ostendimus tum ratione 3. 61. 63. , tum exemplis f*. 66. J, sed constituitur in simplici duorum, pluri