장음표시 사용
231쪽
ad Philosophiam. Io 3 pratinissis. Verum quo assurgere, & pertingere debeat probabilitas ut moralem certitudinem assequatur, nostrum non est definire. Definiat qui animi, silve interni sensus sensationes gradibus licet moralibus metiri perdidicit; quod tamen nullo modo fieri posse ab hominibus existi
Quod si hoc non obstante certitudinem, evidentiamve moralem in ratiocinationibus definiri a nobis aliquis desiderat, eam ipse pro tali habeat, cujus ratiocinatio, si sit affirmans , innititur tanquam fundamento , morali consecutionis inseparabilitati a praemissis; si autem ratiocinatio sit negans, innititur morali consecutionis incompatibilitati cum praemissis.
NE verb in percipiendo ratiocinais
tionum fundamento confusio aliqua ex eo nascatur , quod ipsum variis modis sit a nobis de1criptum, atque determinatum, iterum idem imjori claritatis gratia declaramus.
232쪽
ao Introductio Si ratiocinationes generalissime consi derentur, fundamentum earum est relaatio illa, quae scienter , Vel inconsidera-tε a nobis percepta, Vel posita interce. dere inter praemissas, & consecutionem, animum nostrum adeo movet , ut pro ratione concepti motus , ratiocinationes ipsas habeamus vel ut certas, nimirum evidentes, vel ut inconcludentes , vel ut
probabiles, vel ut improbabiles, vel ut dubias. Si expendantur ratiocinationes relath ad ipsarum suprema genera , quae sunt ratiocinationesserω, inconcludenres, probabiles, improbabiles, & dubiae , illarum fundamenta in totidem suprema genera distinguuntur, 3c determinantur , atque ita distincta , & determinata sunt ea , quae supra g. III. III. III. II4.
Si verb speciatim , & etiam indivi.
dualiter spectentur ratiocinariones , tunc
requὸ speciali , & individua expositione
declarari possunt illarum fundamenta , ut capite sequenti identidem facere con tinget. CA-
233쪽
ad Philosophiam. 203C A P U T XI.
De varietate ratἱonum , quibus emponi possunt argumentationes ,
EAdem argumentatio , nempe unius ejusdemque ratiocinationis sensus , mutatis propositionum phrasibus, numero , & ordine , potest variis modis repraesentari . Sit exemplum in ratiocinatione primi gradus, in qua lubricitas aquae evidenter infertur ex eius suiditate. Huius argumentationis fundamentum est posita inseparabilitas non quidem imbricitatis a fluiditate , sed fluiditatis alubricitate, quae positio in hac generali propositione enuntiatur , & continetur . . nimirum Ea, quae sunν fluida, sunx eriam lubrica. Et haec generalis propositio tauquam fundamentum ratiocinationis aeque potest in ratiocinatione ipsa ad majorem claritatem enunciari , ac majoris com
pendii gratia, subaudienda omitti. Hinc
234쪽
uo6 Introductio eadem argumentatio sex saltem sequen tibus modis repraesentatur.
I. Si eorpus aliquod sς fluidum, ipsum est etiam lubricum. Sed aqua est fluido. Ergo aqua est lubrica . a. eQuae sunt fluida, sunt etiam lubrica . Sed aqua es fluida Ergo aqua es lubrica . 3. est fluida . Sis sunt fluida, sunt etiam lu
aqua es lubrisa. . sunν fluida, sunt etiam Iubri
Ergo es lubrica . In qua postrema ratiocinationis formula relatio fluiditatis , ex qua infertur consecutio , subaudienda omittitur. I. Aqua es fluida . Ergo aqua es lubrica Aqua est lubrica,
235쪽
fundamentum ratiocinationis , quod in reliquis est expressum . Idem in prima formula exprimitur propositione conditionali; in altera vero, tertia, &quar. ta , enunciatur propositione absoluta. f. I 2I.
Potest insuper ratiocinatio primi gra
dus, in qua scilicet ex unica relatione infertur relatio quaesita ., nempe consecutio , exprimi tribus, pluribusve propositionibus sine sundamento eius , adeo ut eadem videatur esse secundi, vel ulterioris gradus. En exemplum. Infinita materia divisbilitas compreis
hendi non potes . Infinita materiae divi ilitas es remiis a . Ergo Iunx quaedam certissma, quae
nequeunt comprehendi. In hac ratiocinatione ab unica exsen. ria rei determinatae, quae duabus relationibus certitudinis, & incomprehensibit talis
236쪽
ao8 Iniνodi,ctio talis designatur, insertur exissentia rei indeterminatae , quae iisdem relationibus determinatur. Fundamentum Vero rati cinationis est posita inseparabilitas existentiae rei determinatae ab existentia ejusdem naturae rei , sed indeterminatae. Quod fundamentum in allata sormula est omissum. Posset tamen idem landamentum, mutata ratiocinationis formula , in eadem ratiocinatione sub conditionali propositi, ne interponi, dicendo.
Si infinita materia divisibilitas comprehendi non potes, is est certus ma , sunt quaedam certi ma, qui
Sed infinita materiae divi ilitas escertissima, ct incomprehensbilis. Ergo Iunt quaedam cerrusma , qηs
RAtiocinationes quoque secundi gradus , in quibus scilicet quaesita
relatio ex duabus insertur praemissis, nem - pe
237쪽
ad Philosophiam. 2O9pe relationibus, possunt variis modis exponi. Exemplum sit in ratiocinatione , in qua relatio fidei habendae Tatio infertur ex duabus relationibus probitatis,& peritiae de ipso affirmatis. Haec ratiocinatio potest imprimis enunciari tribus propositionibus subaudito fundamento ejus, dicendo.
Titiui es Vir probus. Titius est peritur in iis , quae nar
Secundδ potest eadem ratiocinatio e- nunciari cum suo fundamento insepara-hilitatis, colligendo in unam propositionem compositam duas relationes probitatis, & peritiae, ex quibus infertur consecutio.
Fides habenda es Viro probo , perito in iis, quae narrat. Sed Titius es Vir probus, o peritus in iis, quae narrat.
238쪽
Tertiδ potest mutari ordo proposHionum subaudito iunciamento satiocinationis, dicendo is
Fidex habenda est Titio , uia Vir probus es , ct peritus in
Quartδ potest in eadem ratiocinationesundamentum exponi sub propositione conditionali hac ratione is Si Titius fuerit Vir probus , re ργrixus in iis, quae narraς , sdes ha
benda es ips- Sed Titius es Vir probus, o per,
Ergo sdes habenda es Titio Quintb ipsa conditionalis propositio ,
quae fundamentum ratiocinationis continet, potest cum eadem consecutione hoc pacto uniri,
Titius est me probus , re peritus is
Ergo se fias habenda es Viro probo, er
239쪽
ad Philosophiam. II ct perito in iis , quae narrax, ea dem habenda est Tisia.
INterdum relationes, ex quibus inseris
tur consecutio, eaedem sunt non modbinter se se, sed etiam cum relatione consecutionis. Veluti quando in conclusione argumentationum cujuscunque gradus concluditur amrmative, vel negative de ιο-ro id, quod in praemissis propositionibus assirmatum, via negatum fuit de singulis ejus partibus; vel similiter concluditur de genere id , quod in praemissis e nunciatum fuit de singulis ejus speciebus I vel concluditur de Decie idem , quod in praemissis enunciatum fuit de singulis individuis ejus. Quod argumentationis genus a Logiciς dicitur Inductio 3c exemplum habetur in postrema ar
gumentatione Γ f. xo7. J In his igitur
argumentationibus dum pro fundamento ipsarum ponitur consecutionem esse a praemissis inseparabilem, vel cum iisdem incompatibilem, prout assirmans, vel negans est conlectatio ipsa , ponitur etiam
240쪽
2Ia Introductioi numeratas esse in praemissis omnes partestius totius , Vel omnes species ejus gereris, vel omnia individua ejus speciei,ce qua in conlecutione assirmative, vel negative concluditur. Quare hinc alia exoritur hujusmodi argumentationes exponendi ratio, prout aliquo modo indicatur , vel subaudiendum omittitur ut fundamentum, vel ut pars fundamenti , / enumeratas esse partes omnes , vel omnes species , Vel o mnia individua ejus , de quo in consecutione concluditur. Sit . exemplum in ratiocinatione simplici secundi gradus , in qua totum corpus animale esse morbis obnoxium infertur ex eo, quod Omnes partes ejustum fluidae , tum solidae sint morbis obnoxiae . Haec argumentatio potest imprimis sine fundamento ejus enunciari tri
bus propositionibus simplicibus, nimirum Partes fluida eorporis animalis sunt
Partes solidae eorporis animalis sunt
morbis obnoxiae. totum corpus animale es morabis obnoxium. a.