Iuris naturae et gentium privati et publici fundamenta auctore Gulielmo Audisio

181쪽

no 1849, Protidhon, sincerissimus Communistarum dux, ita amguebat gallicos iureconsultos, philosoplim et legumlatores: si Parentes vestri templa et religiosas domus depeculati sunt; vos doctrinis vestris confirmastis, factum in ius transtulistis. Et tamen ea bona Deo et pauperibus impendebantur. Ergo a sorti ri eidem populo ius conscribite in bona vestra, o divites. Nec dicite, sacerdotes quos expilastis, suis quondam bonis male usos esse: nam argumenti acies in vos ipsos retorquetur. n Cum, quos perdere vult Deus, prius dementet, alienorum deliramenta non pauci in Italiae finibus excitaverant. V l. Λiebat quidem lex: La Repubbliea Romana dotera eonvenientemente i minisιri det evito. Esto. Sed patitur ne iustitia ut quis re sua privetur, ut inde aere publico a laturi Imo hic t tum Socialistarum systema continetur, qui omnium divitias in imperium conserendas decernunt, ut omnes deinde cives, sicut Lacedaemonum pueri, in dies accipiant quo alantur et tegantur. Sed verba sunt, quaeque habenda sit fides aliena diripientibus, facta prodiderunt. Pro pensionibus, in Gallia, schismatico oblato iureiurando, carcere vel exilio vel morte ima, renuentes mul- . tabantur a . Ceterum, stipendia accepturi. Ecclesiae ministri Statui manciparentur, populus vero novis adhuc vectigalibus premeretur. Sed exadverso maiores nostri, ne Caesarum mancipiis pro fidei ministris uterentur, fixas Ecclesiae proprietates adscripserant; eoque pariter eonsilio, ut pauperibus providerent, se

suosque sacrorum impensis levarent. Iamvero quae truculenta iustitia est, templa et pauperes denudare, perfringere testatorum voluntates, eorumque Successorm novis impendiis onerare

la Νeqtie hoc solum, sed cum pluries constitutum fuisset, ut die 2 novembris l789 et 27 iunii 1793: tetravement des ecclesiastiques fuit partie de la deste publiqire: die 22 augusti l 79b, constituebatur: Nul ne

petit eire force de contribuer auae depenses d ancun culte. Est praed num versutia; pensiones pro ivinis promittere; schismaticum addere iusiurandum, ne accipiantur; deinde ipsas pensiones denegare. His veluti gradibus magnum illud implebatur latrocinium, quod nulla aetas Barbarorum viderat. Λ quibus vero A corruptissimis, quos sic mitissimus Allae, charitatis martyr, descripserat: u Ces hommes sitoient les plus ardenis, tesplus inqui eis, les plus audacteux, les plus corrumpus d'esprit et de coeurque possedat la France a cette premiere epoque de sa sermentation et doson delire. Au-dessus d'eux Planait un Mira au, un siveque apostat, tesdeux instigate urs de la spoliation, ses deux autevrs reeis, puisque Plin laproposa, et Pautre la sit ad0pter par son talent; deux hommes que nousn'avons pas hesoin de juger ηim ια Propriet/ etc. c. 2, S. 6, p. 66 . Deinde foediora adhuc nomina: Bobespierre, coul hon, Sant-Juste etc. Eos nimirum adversarios habuit proprietas ecclesiastica, quibus nihil sacrum in societate, neque homo, neque Deus. Causas quibus permovebantur assert D. Aslae libid. p. 68, 69 . Potissima, cleri odium et Ecclesiae: n im-μn toti de satisfaire notre Mine philosophi 'te contre se clerse: hanc decreti gallici causam indicabat Bergasse, qui contra illud vehementer

Protestatus est.

182쪽

Vll. Sunt tamen sua his barbaris sophismata, ab Honorato Gabriele de Mirabeau hoc dilemmate comprehensa: a Bona haoc vel a regibus vel a privatis largita sunt. Si a regibus. ergo ad nationem pertinent. Sive ad populum qui tandem regiae dignitati successit. Si a privatis, scire ii tenebantur, entia moralia γ sidere nihil posse, nisi publica auctoritate, eoque modo vel te pore quod reipublicae placitum foret. Undecumque autem, abrogatis iis corporibus. et eorum iura abrogantur 1). .

VIII. Prima dilemmatis pars multiplici vitio laborol. Nam h cxLiv

pertitur, qua admissa, et privati cives rite expoliari possent, si quid olim a principibus quocumque remunerationis titulo Me pissent. Imo ex e isem principio illa prodierat iureconsultorum schola, quae cum Galland regibus universorum quae in Statu

sunt dominium asseruerat, quod a regibus concessa praeSumantur, nisi possessores contrarium evincant. Egregiae nimirum rabularum et communistarum deliciae l2. Supponit totam regum potestatem, nec modo absolutam sed tyrannicam. in populares dominationes transfusam iri. Quae perpetua est novorum arrogantia et contradictio. Ad quid enim popularia regimina, si eorum gubernatores se regum heredes.ciusdem pie potestatis successores iactitant Τ3. Si quae a regibus, a maiori scilicet potestate peracta sunt. nunc irrita iacent, quid erit talidum aut firmum in soci late Τε. Plures regum largitiones, licet ex bonis publicis, non

rant gratuitae. et consequenter nec revocandae.

5. Saepius adhuc erant ex bonis privatis, ut historica testantur diplomata, ideoque iis titulis sussultae quibus privatorum pacta firmantur. IX. Speciosior altera dilemmatis pars, quippe forensium rabularum suffragiis innixa: Corpora moralia, et consequenter Ecclesiae coetus vel pia loca. non nisi ex reipublicae concessione ius habere existendi et possidendi: ideoque reipublicae nutu solvenda, eorum lite bona, nulla obstante privatorum voluntate, in rempublicam devolvenda. X. Huius opinionis duplex origo. Prima, ex antiqua Orientalium, Graecorum et Romanorum doctrina, qui res, homines, hominumque aggregationes, in imperantium quasi domesticam proprietatem re ligebant. Altera est ius Protestantium, ex quo cum unum sit Ecclesiae et Imperii caput, sive vir sive laemina; cidem capiti, levissima cavillatione, Ecclesiae res et dogmata sit biiciebantur. Quod ius, cum eatholicos alliceret imperant , in iurisperitorum placita iacillime irrepserat. XI. Sed contra. l. naturale ius res nostras possidendi, distrahendi, testandi. vel in commune conserendi, iam demonstravimus. Si negas, proprietatein contra naturam coarctaS vel Se in-

183쪽

dis: communis enim proprietas constat ex iuribus singulorum :neque illam aggrederis, quin singulorum pariter iura extirpes

qui rem suam communem effecerant.

XII. 2. Habent homines a natura ut, coniunctis viribus et proprietatibus, in bonum sinem nitantur. Ergo corpora moralia cum suis proprietatibus, vim existendi primo hauriunt a naturali hominum libertate. Incauti illi iurisperiti,contendentes co pora moralia nullam nisi a lege existentiam habere. ius politia cum cum naturali proprietatis iure confundunt. Ius politicum, hac in re, est ius inspectionis et vigilantiae, ne quid detrimenti capiat respublica: nihil ultra. Nam corpora moralia dum instituuntur, non a republica instituuntur sed ab iisdem membris quae aggregationem illam constituunt, quaeque nihil aliud postulant nisi ut communi protectionis iure quo gaudent omnes cives, et ipsi utantur. Quod non privilegii sed iuris communis loco habet dum est: quibusque enim licitum, communi SusIragio, in communem finem incumbere.

XIII. 3. Dum Ecclesiae coetus et aggregationes, imperantium arbitrio subdunt iurisperiti, angustam nimis, et protesta lium more iniquam Ecclesiae aestimationem practeserunt. Nom, ut vidimus, posita divina Ecclesiae institutione, e vestigio sequitur plena se regendi independentia, docendi nimirum, evangelizandi, mores componendi, conscientias gubernandi, consilia evangeliea expromendi. Haec omnia aggregationes, militiam spiritualem, leges, disciplinam expostulant. Quis praesidebit Ille certo, cui religionis summa demandata sit, pontifex non imporator. Nam, discreta religione ab imperio, et iura discreta censentur. Auctoritas duplex: spiritualia uni, alteri temporalia ac civilia concredita sunt. Ergo religiosos conventus sacere, legibus aut votis ligare, necessaria ad temporalem vitam providere. sine qua nec est vita spiritualis, aliaque perficere quae religi sam populorum respiciant utilitatem; haec omnia ecclesiastico

iure continentur.

XIV. 4. Non miramur haec Protestantibus invisa fuisse. qui spiritualem suae gentis libertatem imperantium arbitrio subegerant. Miramur autem catholicos magistratus, exosam Protestantium tyrannidem in Ecclesiam in vota religiosa, in pias proprietates, imitari non puduisse. Quae tyrannis in cives exedicetur, quum et cives sint quorum religiosa vitae consuetudo vel vetatur vel solvitur, qui torquentur et diripiuntur. Miramur tyrannidem, libertatis nomine invectam, dumque fraternitatis et tolerantiae nomina ubique resonant. Catholicae Ecclesiae suis

disciplinis, moribus, legibus et proprietatibus interdici. Sed miramur maxime ac dolemus, latam iureconsultorum scholam, m

do regum modo plebis dispotismo laventem, tantum libertatis excidium suis tuitam esse doctrinis et patrocinio. XV. 5. Quae etsi ingenuae libertatis amatoribus lugenda

184쪽

sint, miserabilius adhuc quod rabulae addunt cum Mira ait: Dissolutis Melesiae coetibus, eorum bona, veluti vacaruis, siSeo se adscribenda μ). Quam argutet Primo enim bona illa ecclesiastica a suis olim dominis, et quidem publicis tabulis. Melesiae ne an lisco adscripta suerunt Ecclesiae sane: corpori vel membris, sed primum Deo et Ecclesiae, deinde membris. Ergo etiam cessantibus membris, vel si libeat, tyrannica seritate expulsis vel obtruncati, bona remanent Deo dicata et Ecclesiae. Quaenam ergo effrons audacia, ut bona illa habeantur ut 3 acantiar Dei sunt. Ecclesiae sunt, quorum existentia sicut et iura nunquam vacant. Deinde, bona vacantia ea quorum possessores ii et iniuria e pulsi sunt Ergone ius ex iniuria3 Haec nempe eadem est argumentatio iniquissima. quae resertur in Evangelio: u Hic est hereS, enite. Occidamus eum, et habebimus hereditaium eius. Et apprehensum eum eiecerunt extra vineam, et occiderunt 1 . D D Matth. XX, Quin haec omnium Communistaraim est adrumentatio: Divites δε, δ'

expellamur: nobis eorum domus et bona contingent. Videant legalistae in quam abyssum. Protestantes aemulando. Societatem pertraxerint. XVI. 6. Protestantes, practico rerum sensu quandoque minus deficientes, quae catholicis abstulerant, suis ecclesiis concesserunt. Iidem probe intelligentes, inter homines humanis quo-

α Dum, anno l8έ9 proprietatem ecclesiasticam abradebant triumviri romani, sophismala comitis De Mirabeau, de iure sisei in bonα eucantia, proponebat in comitiis quibusdam comes alter, F S , ministerio praesectus gratiae pi iustitiae. Iamdiu enim gallicae traditiones de diripienda et subiuganda Ecclesia, italicas legalistarum scholas invaserant. Utrique comiti auditores plaudentes assurgebant. Varia ingenia, varia tempora: iidem errores. Sed, si ingenio suo uti voluisset, comitiorum in m petentiam intellexisset comes quem dixi: illis enim legum serendarum non iudiciorum potestas demandata erat. Quam incompetentiam gallicis minitiis opponebat ac demonstraverat de Rastignac, anno 1789 l Melamationetc., y. ι02-1l8 . Ut vero neoteriei reformatores, naturae et societatis iura latius perfringerent, communisticam entium moralium doctrinam, ubique iam pro-nigatam, instaurabant anno l8b2 .Aiebat enim die 28 ianuarii, comes C senatum alloquens: u Cessando questo essere morale scorporarione religiosa brutat mente espulsa , lo stato e ii naturale, it legittimo erede . . Mili-eet, dominos lier iniuriam expellere, et iter novam deinde iniuriam eorum bona ad se pertrahere, statui pro iure licebit. Die 14 sebruarii, alter essit tiebat mi uister, G : . La proprielh colleltiva non e vera proprieta, polche t 'ente morale riposa sui disposto delia legge civile . . Durus hic putusque communismust cui ne quid deesset, addebat senator P , die l9 februarii: . I beni dei pubblici stabilimpnii non appartengono a traggregato di persone a pro delle quali su instituito lo stabilimento ma a partengono at comuni, ο entrano nella classe dei beni dello stato. . A gumenta ne quaeras: verba, praetereaque nihil. Hoc unum superest si iura proprietalis, testamenta, pactaque naturalia et civilia evertere, libe tas appellatur, effrenis haec atque audacissima vel nomen mutet, vel ad phalansteriorum septa immigret.

185쪽

168 LIBER II. iue adiutoriis religionem sulciri, catholicam Ecclesiam qua pos

sunt egestate coarctant, dum suam opibus augent. Evidenter itaque catholicam Ecclesiam oppugnant legalistae, rerumque m deratores, eam opibus minuere atque ad incitas redigere sata

gentes.

XVII. Hactenus in uno omnia expilatorum sophismata re-' vulsa sunt. Superest, quandoque Ecclesiae bona neque regum n que privatorum esse dona, sed laborum fructus. interdum longa et ardua parsimonia congestos vel adaucti,s. Si enim licet Pr

testantium pastoribus ingentes beneficiorum fructus filiis scribere vel uxoribus: Catholicis sacerdotibus non licet, ipsis rici Siam pro sponsa, pauperes pro filiis habentibus: ad hoc quoque sapientissima, simulque humanissima caelibatus lege constituta sa). Hinc, riclesiae viris a saeculi ludis et sumptibus exsolutis, magnum, ut Τullius inquiebat, vectigal est parsimonia. Sed, en coniuratorum turbinem, qui ut seditionem alant, socioriimque cupido ori ossam iniiciant, fidelium voluntates et cineres tu bant, privata et publica iura exscindunt, unoque die plurium

saeculorum labores absumunt. Si haec humanitas est, nec ineunda erat societas, nec Barbarorum tenebrae unquam erant e. pellendae.

XVIII. Tandem, ne quid in gravissima quaestione intactum

relinquamus, nobis reponunt oeconomistae: Est modus in rcinis: ergo si bona exuberent ecclesiastica, nonne erunt civili auctoritate minuendaJ Vel si communis urgeat nec Si taS, nonne ex iis reipublicae succurrendum Vel demum si iaceant commercia.

nonne in commercium erunt revocanda sa a Dum haec conscribimus, ait Martin-misy. publice relatum invenimus: - Quindecim annorum spatio, tres in Anglia defuncti sunt episcopi, filiis relinquentes summam libellarum septenadecim milionum cum dimidio flibella est sere quinta pars scuti romani . Eiusdem regionis pauperibus ossicialia documenta comprobaverant, vigintiquatuor episcopos, viginti annorum spatio vita iunctos, hereditatem quadraginta milionum in bonis immobilibus, ideoque mobilibus exceptis, filiis demandasse is sΗλRTIΝ- isT, Hist. de la clurrire, pendant les qu-re rem iers ssecles de

Pere chret ., tit. I. ch. 4 n. 3 . Nemo lamen ex catholicis, protestantium e

clesiarum divitias carpit, sed Ecclesiae catholicae. Quid est hoc Sed re scit eundo. Vide rabiet. diarium anglicanum. sub die 6 dec. 18bl: ubi a decem episcopis protestantibus infelicissimae Hiberniae, hereditates succe foribus filiis vel coniugibus relictae conspiciuntur, ad summam sere quinquaginta milionum. Interim Hiberniae Catholici frequentissime emigrant,

vel fame miserrime occumbunt. Ne haec inter Catholicos fiant, vetat l. lionorum ecclesiasticorum parcitas; 2. lex caelibatus sanctissima; 3. lex Ecclesiae et testatorum voluntas, quibus bona ecclesiastica Christi et pauperum patrimonia constituuntur. Quum vero bona protestantium ecclesiarum, a Catholicis quoque, cum nondum exorti essent Protestantes, re licta sint; certissime eadem lege asIiciuntur, ut non in uxores vel filios, sed quae supersunt in pauperes conserantur. Quod si factum esset, neque

tam ingenti paui,erismo Britannia ipsa, neque Hibernia tam diris crucia

libus et funeribus vastaretur.

186쪽

Νumini consecrata, sine Numinis vel sacerdotum interventu, nunquam esse alienanda, vel in communem usum reveriura: cuius

rei insigne argumentum habet Cicero 1 ; aliud autem est argu- η

mentum, quod, quibus gratificari vellent Romani, non templorum redditus, sed sacerdotia simul et redditus conferrent 2j. Er- 2 Huius sit go bona sacra, ex commercio et ex rei publicae voluntate atque imperio excesserant. Ex quo principio apud omnes christianas gentes ius invaluerat, ut sine Ecclesiae assensu bona pia vel a rogibus frustra alienarentur: non ex gratuita legum benignitate. sed naturali et divino iure ita dictante. Nec refert, principes moderatores esse rerum temporalium: sunt enim non indefinite, sed limitibus ab ipsa rerum natura praescriptis: neque ipsi humanam condidere societatem, sed' a Deo conditam acceperunt, praesinitis conditionibus et legibus regendam: Itaque si minuendae sintres Deo sacrae, vel sines immutandi, non sine sacerdotali perficiendum est auctoritate. XX. Hinc responsio patet ad 2. - Sapiens antiquitas, Dei et pauperum bona. in imperantium vel Status exaggeratas necessitates, Ecclesiae auctoritate communiverat. Quod, si iure naturali divino provisum non esset, inveniendum fuisset iure populorum. Certe hoc ius obtinuisse non suspecta probant testimonia. Nam, dum reges Galliae impensius qu3m ceteri. coronae iura. uti appellabant, Pontificibus disputarent: bona tamen ecclesiastica, nequidem urgente publica necessitate, inconsulta Sancta Sede, alienaverant. Quod iuris publici rundamentum, utraque iuris prudentia civili et canonica, tum historicis constat documentis sa). Publica enim expropriatio, contra testatorum voluntBtem et ius acquisitum, nonnisi competenti fieri potest auctoritate: quae, ex iure naturae et gentium, in rebus sacris, et Sacris ipsisla Pro iuris prudentia eivili halvis D Hericoliri: a Les subventions quePEglise a accordees h nos rois dans les hesoins pressanis de rΕtat ont quel-queseis donne lieu a des alienations de biens ecclesiastiques que les Mu- ains Pontifes Ont autorisees η ID II Enlc., Gis ecclesia Stiques, par.

Pro iurisprudentia canonica habes Fleury: u Les alienations generales qui se sirent dans le XVI siecte pour les necessites de rΕtat se frenitοutes par autori id du Pape, et eurent des formalilsis particulieres quePon peut voir dans les Memoires du Clergda FLEORY, Instit. au Droit eccles. , pari. it, c. 12 . Pro historicis sufficiat Garnier, loquens de Carolo IX, ad annum i 563:u Instruit qieun ancien usage exigeoit qu)il commensat par s assurer duconsente ment dii Pape et du Clege, it avolt adresssi des ambas deurs aBome et a Trente, ou il ne salsoit aucun doute que sa deni an de ne sui sa- vorablement accueillie s lGARAiga, INst. de France, contin. de Vellν. t. XXX. p. 368 . Deinde Concordata adsunt catholicarum gentium cum Sancta Sede,

sacrorum alienationem vel conversionem permittente: quorum vim nemo

infringet, quin primo religionem eum naturali honestate non abiecerit.

187쪽

praesidens auctoritas, seu religiosa et ecclesiastica. Non ergo a

solute inalienabilia ea bona, sed Ecclesiae fidei et auctoritati a

testatoribus commendata, ne praedonum unguibuS pateant. quacumque ipsi fulgeant dignitate. Ecclesiae autem humanitatis sive in concedendo sive in sanando, plenissimae sunt populorum historiae. Et Sane, quae argentea et aurea vasa confregerat ut pa perum adesset necessitatibus, quomodo populis immisericors s retΤ Hoc unum postulat: ne imperantium luxui vel coniuratorum nequitiis, ipsa ex pauperum patrimonio impensas sacere cogatur. XXI. Ad 3. -- Petimus ab adversariis, num commercia d fecerint apud Anglos, quorum opulentissimae sunt ecclesiae. Itaque pueriliter obiicitur quod tanta facilitate diluitur. Nonne bona Ecclesiae excoluntur, fructusque serunt, qui in hominum et praesertim in pauperum usum impenduntur Nonne in tam modica sunt quantitate, ut aequirendi et paciscendi indu tria in aliis liberrime exerceatur 3 Dumque in humanis vicissitudinibus

ingens semper miserorum erit numerus, nonne aequum et pium

est ut ipsis stabile pateat effugium3 Quis adeo iniquus ut iis patrimonium praeripiat, quod christiana charitas iis cum Christo

secerat commune3Demum, eadem cavillatio. nempe ut possidendi libertas et commercia ad plures extendantur, nonne eo impellet ut divitum firma et opulenta Im trimonia scindantur, et in magnum latrocinium societas convertaturi XXII. Rem breviter conficiamus. Mali Olim reges, et pei res deinde populares regnorum administratores, vitiis et cupiditatibus absumpto aere publico, sacras proprietates iis cavillationibus aggressi sunt, quibus nunc Communistae divitum proprietates aggrediuntur. Verissima itaque recurrit sententia: vel ubique constat, vel ubique corruit. Distinctio inter corpora moralia, ille que licite expilanda, et privatos divites, ideoque non expilandos, sophistica est. nec amplius divites tuetur aut iuvat. Nam et familiae moralia corpora constituunt: et divites, aiunt Comniu-nistae, extra plebem sunt, et in societate corpus quoddam vel classem constituunt. Iniqui in naturam et societatem, lateor: sed insontes ne qui doctrinis et lactis, eorum iniquitati et vesaniae

ta Ecclesiasticae proprietati, variis temporibus, sui non desuerunt delensores. I. Altero saeculo, Itialiam pervadentibus iansen isticis et gallicanis opinionibus, eruditissimum opus evulgabat M vacui: Dei diritto libero sella Chiesa di aequistare e di possedere beni temporali. Si mo bili che stabili. libri IlI, 5 vol. in 8. l769-70. 2. Irrumpente gallica perturbatione anni 1789, inter alia prodierunt: Questiones sur ια Propriere des biensUonds ecclesiastiques en France par rabbe DE CHA PT DE RA-STiGNAc, t 789; Reclammion nour Γ'lise Gallieane contre ι invasion

des biens ecclesiastiques. auctore MN Aun. a. Anno l8l7, cum aliena uda essent hona ecclesiastica quae supererant, prodiit: Reriamation enfaseur de ι olise de μαnce, auctore CLAusEL DE MONTALT. 4. Cum age

retur de palatio archiepiscopali Parisiensi, universam questionem amplexus

188쪽

TITULUS XII.

DE lGRE NATURA Ll ET ClVlL IN DOMIN lO ACQUIRENDO VEL BETlΝΕΝ . l. Quid dominium. l I. Imperanti, non dominium, sed ius politicum asseritur. Ill. Hinc leges quae proprietatem et pacta tueantur. IV. Divisio dominii. V. Eius modi. VI. Iniqua occupatio bellica apud Romanos. VII. N vum belli ius, ad restauratae naturae aequitatem. Illi. Corollaria. IX. Grotii

laus. X. Ex iure naturae rerum occupatio, earumque traditios paela.

XI. Pacta naturalia civili jure firmantur; XII. ex gentium utilitate et aequitate. xl l l. Formularum serrea et iniqua vis apud Romanos: XIV. quae in sequentem irrepsit iurisprudentiam. XV. Lex irritans, civilem ne et naturalem auseri obligationem XVI. Negant aliqui, ubi nulla fraus intercesserit. XVll. Contra. plena irritandi facultate recte utitur potestas civilis et ecclesiastica. XVIll. Quid de testamentis 3 xl X. Α nimio formulismo caveat legislator; iureconsulti et magistratus cum legis littera adhibeaut aequitatem. XX. Naturalis aequitas suffragare videtur, usquedum pars altera civili iure sibi consulat.

I. Ex proprietate dominium, quo proprietatis iura exercentur. Desinitur: Plena vel semiplena de re disponendi facultas. Addunt: nisi leae obsistat. Limitatio haec non displicet Communistis, qui dominium ex legis concessione repetentra, Sua quoque lege illud minuerent vel auferrent. . II. Prima dominii divisio sit a iureconsultis in eminens sive altum, quod summo imperanti adscribunt in partes et res partium, scilicet in persona et res subditorum; et vulgare sive humile praeclara verba l), quod privato cuivis in sua bona convenit. Hanc divisionem, socialismi et communismi minime expeditem, reiecimus 1). Nam, quum dominium ex naturali proprietam . tis iure prosiciscatur, quumque nullum proprietatis ius summis imperantibus competat neque in personas neque in res subdit rum . nullum quoque dominium. Quid ergo illis competet -- perium, diximus, sive ius politicum, quod a proprietate seu d minio summopere discriminatur. Hoc iure princeps subditos gubernat, regit, non possidet: ad publica ossicia, puta ad militiam, homines vocat; tributa vel vectigalia exercet. Ea pariter quae omnium incolumitas vel utilitas effagitent, decernet: uti alienum murum disiicere, in aliena domo propugnacula exstruere, per alienum landum flumen derivare: domino interim abunde com- per Sato, ne eum scilicet tum charissima fortassis re orbari, tum maiorem quam reliqui cives civilium onerum partem serre contingat.

est AFrκε, postea parisiensis archiepiscopus et martyr: Παug de la Propriete des biens ecclesiastiques. 18 37, cum epigraphe: u Res clamat domino suo. ii Hoc nempe erat ius. Sed quodnam servat ius philosophia leuens sceptra

189쪽

III. Hoc ipso politico seu civili iure, leges condet quibus

proprietas tueatur, vel pacta quibusdam conditionibus exerceantur: ex. gr. ne pupillus, tutoris vel magistratus iniussu, propria bona alienare possit, nec uxor dotalia; vel ne contractus,d0nationes aut testamenta, sine adhibitis solemnitatibus pro validis habeantur. Quae, aliaque similia, non iure proprietatis sed regiminis ac publicae utilitatis, pie ac sancte perficiet imperator. IV. Vera divisio dominii est in plenum, quod rei propri talem simul et usum complectitur: et in semiplenum, quod alterutro sinitur. Semiplenum iterum duplex: directum, quod sola rei proprietate: utile, quod usu concluditur. Apte iureconsulti a dominiis obligationes. secernunt: de quibus vide Inssu. , lib. III, tit. XVI etc. V. Modi dominii acquirendi, alii naturales sunt, qui etiam iuris gentium dicuntur, eo quod, natura duce, iis omnes gentes usae fuerint: alii vero civiles, nempe civili lege inducti. Naturales vel originarii sunt vel derivativi. Originariis tunc primum

proprietas in rem introducitur, quae vel nunquam dominum habuit vel habere desiit, puta examen apum liberrime silvam ci eumvolans. Derivativis, invecta iam in rem proprietas, ex alio in alium transfertur, ut si examen apum, alveari iam incluSum, donatione, venditione. aliove titulo adquisiveris. Τituli originarii sunt oceupatio, accessior derivativi ad unam traditionem reseruntur, quocumque modo fiat. Haec omnia ex naturali iure proficiscuntur, quod eum ipso genere humano rerum nutura prodidit, ait Iustinianus. Lex civilis, ea qua dicemus ratione, unam praeseriptionem attulit. De singulis acquirendi titulis qui a natura sunt, distincte Iustinianus, Instit. lib. II, tit. I. Ea tamen quae habet de bellica occupatione, adnotatione indigent atque emendatione.

VI. Inquit enim: et Ea quae ex hostibus capimus, iure gen-l Instit. lib. tium statim nostra fiunt 1). n Neque templis exceptis, ex Pom-ll. in .l, g. l7. ponto: a Cum loca capta sunt ab hostibus, Omnia desinunt esse 2 L. Cum lo- sacra 2). n Quod arbitrabantur, ea pervagante opinione, Deosco, II, de relig. aras et sana captarum urbium dereliquisse:

Excessere omnes adytis, arisque relictis

a . eid. ,Π. Di, quibus Imperium hoc steterat l .

Saevissimum adeo belli ius apud antiquos obtinuerat ex eo, quod

hoStium personae, res atque urbes, non solum ut 1ὶ ullius, sed ad extremum satum damnatae haberentur. A qua gentium non aequitate sed seritate, non valde absunt e recentioribus aliqui, docentes cum Pulandorsio: si Perstatum hostilem, essectum dominii adversus hostem abrumpi hactenus, ut non amplius quis teneatur ab istius rebus manus abstinere, nisi qua humanitas suaserit. In bello ergo res hostium, in ordine ad alium hostem. redduntur velut domino vacuae: non quod hostes per bellum, ipso

190쪽

iure, rerum Suarum domini. esse desinant, sed quia illorum dominium lion obstat hosti, quominus eas res auferre, Sibique habere possit 1). n Pulandorlii dicta, res nempe Domino vacuae, quarum domini non desinunt, quaeque licite auferri valeant, nec sibi cohaerent, nec firmam vel claram ut saepe) ostendunt a

ctoris sententiam.

VII. Hoc non gentium ius, sed iniuria et iniquitas. Nam, vero naturali iure a christiana religione inter gentes restaurato, haec patuerunt. 1. Et hostes homines esse, naturali spectandos aequalitate et dignitate. 2. Bellorum causas a tam paucis mSe. ut non omnes expoliandi sint vel exterminandi. 3. Observandamnationum dignitatem, nec nationum ad nationes Osscia ex praedonum ingluvie esse dimetienda. 4. Victorum ad victos ius vel ossicium, idem esse ac iudicum, superiori deficiendo iudicio: ideoque ad sapientiam et temperantiam accomodatum, non ad vindictam solum et cupiditatem. Hisce positis, fluunt sequentia. VIII. 1. Sacra excipienda: vincentium enim et victorum unus Deus, omnibus sane colendus. Deinde ea quae communi vitae vel saluti sint necessaria. Laudabile siquidem extat in iure canonico decretum Alexandri III. latum in concilio Lateranensi III, anno 1179, in quo ille statuerat: a Ut presbyteri, mon chi con erSi, peregrini, mercatores, rustici, euntes vel redeuntes, vel in agricultura existentes, et animalia quibus arant et semina portant ad agrum, congrua securitate laetentur 2). v Quae ut ut exceptionibus subiecta, Barbaros ad novam erudiebant ii

manitatem.

2. In Milo iusto, occupari possunt hostium bona quantum

necesse est, tum ad iustam compensationem damnorum et impensarum: tum ad congruam punitionem iniuriae illatae, exemplo iudicis, ne insolescant nationum perturbatores; tum ad suturam pacem et securitatem obtinendam.

3. Sontes mulctandi qui bello iniusto causam dederunt, si innotescant: alioquin tributis agendum, quibus et insontes subiiciantur, argumento necessitatis potius quam aequitatis. 4. Militibus, ultra stipendia, nihil in victos conceditur: non enim eorum, sed gentis nomine, bella geruntur. Spolia autem eorum qui in bello occubuerint, aliqua saltem parte, capientibus cedere videntur.

5. Dissicilior quaestio, num civitates et imperia victoribus cedant. Λ rege victo nihil praeter gloriam sumere, laudatur a Seneca . Victis suum relinquere imperium, non tantum humanitatiS est, sed saepe et consilii. Nam, ut legati Darii regis Λ-lexandro : si Facilius est quaedam vincere, quam tueri: Periculosum est peregrinum imperium salii praegrave imperium) 3 . v Est quoque iustitiae, ut, reparata iniuria, devicta gens Suo imperio. suisque legibus et moribus utatur. Verum, si nullus iniuriarum finis quibus natio nationem satiget, eique minetur exci-

IV, 2.