장음표시 사용
81쪽
ram a). Hinc supremum moralis persectionis elementum: Relictio. XVI. Ex prodiaeta demonstratione, sequentia colliguntur: l. Homo scipsum discutiens, in superiori sui parte, moralis euiusdam persectionis legem, non ipsius exemplar intuetur. 2. Legem tenens, ac per illam rebelles inferioris suac partis conatus transcendens, in Deum lamquam persectissimum sui exemplar ascendit. 3. Dum haeret ratio, purissimum spiritum a corporea concretione remotum quomodo ipsa imitetur non inveniens. ille, visibili specie, mortalibus conspiciendum Seipsum praebet, persectionis ducem et exemplar. XVII. Duplex itaque humana persectio: alia naturalis, alia supernaturalis. Si alteram ab altera distrahas, naturam qualis est non perficies, imo nec invenies; neque eius votis vel necessitatibus satisfacies. Simul iunctis vides hominem a naturali pers ctione, indita vi, surri ad supernaturalem, dum vitae angustiis pressus . vel naturae bonis et gaudiis nunquam quiesceris, ad honum nullis limitibus conclusum infinite suspirat. Sed immanis interlicitur abyssus. nullo dato a natura hamine vel ponte, quo finita creatura ascendat ad inlinitum. Ast tunc Deum vides descendentem e caelis, qui assumpta sibi humani iste, abyssum complet, lumen et gratiam effundens, ac post se divinum magisterium
relinquem, factus via, veritas et villa. Hic finis qu0 clementissimus Deus humanam cumulavit naturam: haec meta, haec persectionis summa, ad quam cetera diriguntur; hac, omnia clarescunt, ex hac osscia et leges prodeunt, quibus vi icte cursus recte instituatur atque ordinetur. Quoniam vero rei'um naturalium et civilium tractatores naturam seiunxerunt a fine, humana a divinis. lumino remoto ac meta, ad quam trahimur, ad quam contendimus: ideo perturbantur ossicia, leges legibus pugnant, languet ac se inditur hominum convictus; et praeseim societas, ut olim Pa gana, iam sere unde sit ignorat, quid agat, quo pergat. XVI ll. Alios latemur esse divinae, alios hum3nae iurisprudentiae fines. Sed quum utraque eumdem hominem. eamdemque hominum societatem instituendam ac perficiendam suscipiat,sαὶ Adventu Christi non sola dogmata e caelo delata sunt, quibus mentes humanae ad caelestia conscenderent, sed moralia quoque praee epta, obscurata alicubi, alicubi obliterata, novam iterum promulgationem et sanctionem acceperunt: u Apparuit enim gratia Dei Salvatoris nostri omnibus hominibus, erudiens nos, ut abnegantes impietatem et saecularia desideria, Sonni E, et Iosis, et PIE vivamus in hoc saeculo, expectantes lwatam
spem, et adventum gloriae magni Dei, et Salvatoris nostri Iesu Christi: I Ephes. lI, li-la. Sobrie erga nos iuste erga alios, pie erga Deum:
litae verba onmem ossiciorum seriem atque ordinem exhillent. Unde vero
impletum fuit sacramentum voluntatis Dei, cuius erat beneplacitum n instaurare omnia in Christo, quae in caelis, et quae in terra sunt f i heso, i, l0. Scilicet naturalia morum praecepta quae iam per rationem pate
bant: in terra sunt: pt quae immortalena naturam ad supernaturaliti erigendam maxime Allectabatit: quae t 1 caelis
82쪽
nihil essicietur, nisi universam naturae persectibilitatem, O Inne8 luc sines ad quos illa ordinatur, utraque sibi praestituat. Quemadmodum enim medico non fidimus, qui membra aliqua probe noverit, universam autem corporis oeconomiam ignoret: ita neque iuris privati vel publici magistris, qui non totum hominem, eiusque naturam, cum sua excellentia et infirmitate, cum suis sinibus et relationibus, non apprime dignoscant. Integra Butem naturae forma fideliter constituta, divini vel humani iuris consultus suam deliget viam, eamque ita persiciet, ut aliis atque aliis ossiciis, iunctis tamen viribus, uterque ipsius naturae cursum ad praesinitam persectionis metam perducat.
I. Naturalistae ius publicum iam iuvaserunt. II. Ex phylosophico pani heismo, poli licus quidam pantheismus. III. Philosophici pantheismi genesis et absurditas. Vl. Eius politicae consequentiae, socialismus et communismus. V. Plurima pantheismi soboles et familia. VI. Errores. I. B. Vici, historiae philosophiam describentis. VII. Societatis: fixa et divina elementa. IIII. Ergo historia mundi socialis vel ex Dei legibus vel ex hominum lactis est petenda. IX. Somnium est, hominis a belluino statu ad societatem transitio. X. Methodus concludendi a mundo ideati ad mundum reais Iem, pantheismum inducit et satalismum. XI. Onlologica atque historica sactorum certitudo, ex sola divina vel humana traditione est accipienda. XII. Ergo humana ratio, sine externa revelatione et traditione non est sus- sciens criterium veritatis. XIII. Frustra Vicus paganorum placita cum christiana sapientia componere, nisus est. Xl V., De humani generis ortu et progressione, nihil plenum ac dignum, extra revelationem. XV. Cum revelatione, naturae iura expulsa sunt. XVI. Errorum progressus et incrementa. XIlI. Nec politici, nec oeconomistae, nee socialistae, naturae progressum vel restaurationem attingunt. XVIII. Batio et societas a Deo emancipatae, ad malorum extrema prolabuntur. XIX. Hinc duplex progressus: veritatis vel erroris, pro congenita bonitate vel perversitate.
I. Numquam alias forsan, quam nostra, et Superiori aetate, naturalistarum latius systemata in ius publicum irrepserant. Nam qui olim philosophorum titulo sibi gratulabantur, nuper vix publicistarum honore contenti, societatis, totiusque humani generis restaurationem aggrediebantur. Hi enim, natura, eiusque sincera persecti bi litu te posthabita, a pantheismo in satalismum, a fatalismo in socialismum et communismum incesserunt. Si quid intelligimus, Si naturae iura adamamus, quo nos eorum Su
I l. Λntiquitus. naturae constitutionem subverterant potv-
83쪽
theismus et parillieismus: aliqua ille. hic universa Deum lac rat. Pantheismum a Benedicti Spinosae discipulis, Getho. C ro. Ohen, Loesing. Hetaer aliisque restauratum in Germania, lectici, variis formulis ac phaleris comptum, nuper invexerunt in Galliam. Magis circumvoluta, minusque expressa gallica philosophia quam germaitica, eo tamen perienit, duce Victorio Comsin, ut amotis naturae et religionis iundamentis, imperium p liticum labefactaret, socialistis autem et communistis viam sis neret. Εclectici enim nuperiores ex philosophico patheismo, politicum pantheismum essecerunt, unica perstante vi sociali et actia va: Status vel Imperium. III. Pantheismi philosophici haec est genesis, et absurditas. Deleta primum distinctione, quae substantialiter entia ab e tibus separat, ineluctabili necessitate, disserentia quaelibet i
tea summum legislatorem atque entia creata eidem subiecta, e pungebatur. Nullus quippe .creator, nullaque creatura, sed unitas substantiae. Haec simul aeterna ac temporalis, homo et planta, mundus ac Deus. Haec dum evolvitur, revelat seipsam, in varias successive formas immigrans. Praeclarissima omnium sorma est homo, qui, seipsum intelligendo, dctum exercet mentis aetemnae, sicque se et reliqua magis magisque intelligendo. ad sup
riora conscendit, quae est eius indefinita persectio. Sed insit nitum quod in sinita dividitur; persectissimum quod perficitur; nitas substantiae, et personarum distinctio; cogitatio et exten-
alii affirmant: talia sunt errorum monstra a pantheismo genita. Verum, semper eadem vox, humanam permulcens arrogantiam:
Eritis sieut Dii. IV. Ex eodem Vstemate, hae sequuntur morales et politicae conclusiones. Semel posita hominis divinitate, quis homini imperet, quis hominem legibus subiiciat, vel coerceat, quid ei invita vel post vitam pertimescendum3 Deinde, si nulla person rum distinctio, ergo nulla quoque distinctio iurium et actionum,
ergo unum ius, et vacua nomina meum et ιuum: ergo sociali mus et communismus.
V. Plurimi autem nudum pantheismum reiicientes, tamen virium naturalium aeternitatem profitentur, uti Hetaer: atque in idem recidunt. Alii ineluctabilem vitae progressum, Seu evol tionem, commemorant: quam testem viventem humanitatis a pellant Sansimoniani. Alii, uti Bonnetus na quandoque fide), entia entibus, irrationabilia, verbigratia, rationabilibus, ita interseri contendunt, ut quaedam utriamque genus reserant, plantae simul et animantia, bruta simul et rationabilia: ex qua pe mixtione, ad pantheismum levissime dilabuntur. Eadem insistentes, docent alii eomposiιionis unitatem, sive Omnia animantia ex typi quandam unitate prosecta, gradatim et per tentamina in pe lectiore8 evasisse formas, usquedum ueret homo: quae schola ab
84쪽
illustri Cuxierio protrita fuit sa). Demum quum nuperis tempo
ribus. salsa quaedam historiae philosophia novos assequeretur ii nores, nemiae ars illa qua hominum facta minus ad liberam h minum voluntatem reseruntur, quam ad progredientis naturae praeconceptam necessitatem; paganorum satalismus revixit, nativa soboles pantheismi. Inter hos Ioannem Baptistam Vicum a
VI. In opere, cui titulus Selenaa nuova, Vicus in prima et tertia prioris libri divisione ponit: 1. mundum miviralem rese a
Deo, eiusque sibi scientiam Deum reservasse; sed, cum societ
tis auctor sit homo, mundi socialis scientiam ab homine obtineri posse. 2. Societatis initia ita confingit. Post diluvium, homines ad belluarum conditionem deiecti, tonitru de Dei, sive entis somtioris existentia admoniti, societatem inierunt, gigantibus, qui validissimi erant, collato imperio. 3. Novae suae scientiae methodum describens, ait se Baconis vestigia secuturum: Cogitare, videre. Ex ipso, emitatio est intellectio mundi idearis, qui animo insidet: visio, est applicatio mundi ideatis ad mundum realem historicum seu socialem. Hinc duplex historia: Healis, realis. Diarectio autem logica intellectus eam inquirentis, ait ipse, habet pro obiecto motum circularem historiae ideatis, quo historia rea-ἐis, omnium gentium rapitur et concluditur. 4.Veritatis eruerium reponit Vicus in sensu individuali, quem temperet vel emendet
Sensus universalis. ἔαὶ In entium serie progressionem et gerarchiam conspicimus, qua
ab imperfectioribus ad persectiora conscendimus. Verum, cum Bullanio et Cuvierio, generum disserentiam et immutabilitatem propugnamus. Hinc. l. non existunt genera illa media a Bonneto excogitata, quibus genera generibus commisceantur: ita ut genus aliquod sit planta simul et animans, brutum et homo, veluti anulus utraque iungens: quasi nulla generum praecisa distinctio in .magna creatorum serie a natura sit constituta. 2. Eoque minus, ex communi aliquo typo, entium de genere in genus immigratio. Gratuito enim fingitur, naturam per successiva tentamina, hominem, puta, ex scarabaeo, ad praesentem statum perduxisse; vel pisces in sicco derelictos, propriis conatibus pinnulas excutiendo, emissis alis et plumis, in aves conversos fuisse. Quod ridens Cuvierius a forsan, aiebat, mihi nasum perfricare conanti nasus ortus est . a Si autem tanta est naturae vis cur entia omnia quorum extat memoria, eamdem immutabiliter speciem et formam retinenly IIuc tamen convertitur modernus pantheismus. susillo typo Gemplari animatae creationis, quem Herder edocuerat ab anno l784, quemque Goethus anno sequenti typum anatomicum, vel Mem plar universale appellaverat. Unitas compositionis nuper in Gallia, scholae ducem nacta est virum, qui ceteroquin ab eius abhorrebat consequentiis, Geollior Mint-Bilaire. Ast Cuvierius hypotheses de nunquam inte rupta entium continuitate, et de compositionis quae inde nuit unitate, sactis et ratiociniis expunxit. Permagna eius opera et nunquam peritura, Sunt eius Molosia et anatomia comparata: quibus, Moysis doctrina de creatione, luculentissime vindicatur. Vide P. Flourens, Tra uuae de Cunier. locosam autem animalium de genere in genus immigrationem vide in Maillet, Nullames, tom. II, praesertim p. 166, l67.
85쪽
VII. Errut iii siti gulis. Nam 1. Homo a Deo luctus est ad societatem: ergo mundus quoque socialis est a Deo. Sint ab homine formae societatis accidentales. at lex aeterna iustitiae. r ligionis, charitatis. quibus homines coadunantur et religantur in societate. utpote essentialia societatis elementa, certissime a Deo sunt, et societati praeexistunt. Ideoque, sine illis, non mVis si rei societas, quam sine aere statua, vel pictura sine coloribus. Imo, omnes utopiae, salsaque systemata, quae societatem tur-hant ac miscent, ex ea sunt radice prosecta. quod hominum colligatio ut merum opus hominum aestimata fuerit. Societatis a cidentia expoliant homines, quemadmodum artifici, retento h
minis typo, formae adiuncta licet expolire: sed societatis su stantialia, quum a Deo sint et fixa, non hominum libitu sed Dei legibus societas ipsa constituitur: eoque magis Persicietur, quoad dixi num ordinem propius Becedet. III. Vel igitur de substantialibus mundi socialis loquitur Vicus, vel de occidentalibus: illa ex Dei legibus haurienda sunt. ista ex hominum lactis quae revera praecesserint. Ergo nunquam ex subiectivis scribentium ideis consarcinanda est persectio vel historia mundi socialis. IX. 2. Non magis probabile, homines ad belluinum statum deiectos, quam circuli naturam aliquando latera assumpsisse vel angulos. Nec tonitribus ea vis, ut ex brutis homines emetant: nec ut sine lege vagantes. sub lege colligerentur: nec ut ad Dei notitiam assurgerent, nisi eam in seipsis invenissent. Pauperrima et abiectissima philosophia, quae de homine, praeclarissima Dei imagine, deque eius societate a familiae vinculis et assectibus incepta sub Dei imperio, haec somniat vel delirati X. 3. Methodus, qua ex mundo ideati concluditur historia
mundi realis, seu externa evolutio et progressus humanitatis pantheismum et satalismum sapit. Pantheismus: ponit enim progressum in natura, quem nos superiori titulo expungebamus. talismum: nam si agendorum series lixa est a priori, actum est de libertate: si fatali cursu devolvitur humanitas, ergo et homines humanitatem componentes. Quae methodus historiam ii scribendi a priori, quoniam invaluit, historiam sere amisimus. Rationes saetorum inquiramus, sed non ingenii commenta pm factis venditemus. Quod multoties praestilii Vicus, torquendo laeta, liberamque humanitatem suo illo circulari motu, sive prae- concepta et ineluctabili agendorum serie, coarctando. XI. 4. Sensus intimus et individualis ea testatur, quae intra, non quae extra conseientiam posita sunt. Sensus autem tmniversaIis, quum sit collectio sensuum individualium, neque ampliorem habet vim. Ergo neuter est criterium veritatis sufficiens et universale. Revera, quaecumque historieo suppetat intelligendi vel sentiendi vis, nunquam praeteritorum historiam conficiet. nisi tradita aeceperit; saetorum enim ea est conditio et natura. Duiliam by Cooste
86쪽
ut tradita accipiantur, non ut animo vel cogitatione inveniantur. Historica igitur veritas, societatis initia et vices, quum sint sacta externa, ab externa auctoritate erunt repetenda. Imo nec primus homo, ex sola ratione vel sensu intimo, rerum integram
veritatem haurire potuisset. Quid enim de sui creatione, de N minis voluntate eiusque praeceptis, nisi Deo tradente, novisset Iamvero a M'Se, omnium antiquissimo scriptore ac fidelissimo, habemus Adam ontologicam veritatem sic certissime acquisivi se: 1. Εx Dei praecepto, absolutum eius novit imperium. 2. Ex Dei imperio, sui ipsius animam libera activitate praeditam sensit, obedientiae vol inobedientiae capacem. 3. Ex imperio et hedientia, ius et ossicia. 4. Corpus intellexit non ad imperium, sed ad animae ministerium, eique mancipatum. 5. Ex Dei quoque praecepto, societatem a Deo esse didicit: si Benedixitque illis Deus, et ait: Crescite et multiplicamini 1). v 6. Similiter ex i Gen. , Deo didicit, terram humanae dominationi esse subiectam: a Et replete terram, et subiicite eam, et dominamini piscibus maris, et volatilibus caeli. et universis animantibus quae moventur super terram ' s. 7. Hisce omnibus, illa praecesserat creationis 2 Iliid. mundi atque hominis revelatio, Adam facta, quae naturalis historiae, eiusque certitudinis, et emanantium inde osticiorum ii minis ad hominem, omniumque ad Deum, origo est ac land
. XII. Haec vera, Deoque digna et liomine. Sed non ex propria ratione vel sensu ea didicit Adam, nec nos didicimus, sed ex Dei ipsius, deinde ex historica scriptorum auctoritate. Ergo
neque ratio, neque sensus intimus vel communis, sussciens r
serunt criterium veritatis: sed hominis initia, Dei facta et imp ria, societatis constitutio, religio, hominum et Saeculorum .vices, nisi labellis et perpetua pueritia delectemur, ex certa historia
Sunt repetenda. Quomodo autem certa, quae rerum creationem
et finem spectant, nisi Deus ab initio revelassetΤ Quomodo, quae tantae sunt necessitatis ad intelligendam atque instituendam h
minum naturam, certo ap tuto ad nos pervenissent, nisi Deus rexisset scribentem Demum, quomodo mundana haec innotui Set hominum vocatio, aliaque ultromundana, qu3m universa e pectat natura, nisi Deus edixisset Τ Quorum problematum sol 'tio, quum ad societatem intelligendam, regendam ac perficie dam, plane atque in universum necessaria sit, concludimus hostminem ac societatem duo esse mysteria naturalistis vel ration listis, externam revelationem despicientibus. Revera, ab hac recedentes Vicus aliique, nihil ingerunt nisi labellas et commenta. XIII. Si quaeras cur acerrimi ingenii vir ita hallucinatus
suerit, quae sentio, cdndide proferam. Vicus paganorum figmentis nimium indulgens, ea ad catholicam sapientiam nectere i rito conatu nisus est. Inde haeret, pugnantia loquitur, tenebris
obvol itur inextricabilibus. Hinc quoque, ipSa auctoris aetate,
87쪽
pugnantia de sellantia noxa iudicia. Verum, gratia quum hisce temporibus, agente Victorio Cousinio, apud Galliae idea listas. rationalistas ac panitieistas invenit, nimiam eum iis amnitatem declarat. Haec de italo auctore, aliis numeris nobilissimo, erant animadvertenda. Scholae hujus magistris, Baconis effatum commendamus: Non alae, sed pIumbum sa). XIV. Humanam naturam ac societatem. mysterium esse r velationem despicientibus, probant eorum commenta. qui e r velationis tramite discesserant. Hominem ex silvestri vita vel ex bruto animante, quasi papiliunculum, per tentamina et succe sivas immutationes ad hunc statum pervenisse. Non ratione vel nobili quopiam instinctu, sed tonitru vel caedum timore, soci tate inventa, sine sima ac indita lege imperia quoque invenisse.
sal vera historiae philosophia parentes veneratur s. Augustinum in maximo opere de oritate Dei. et Bossuetum in libro: Dismura auri histoire universine. Quum labentis Imperii mala, Gentiles qui supererant, in christianam religionem conferre solerent, quasi ipsa Deos expulisset quibus Imperium steteral; potissimum recruduerunt infidelium querelae, cum, regnante II norio. Gothi summam cladem Romae intulissent. Tuuc incredibili erud line et ingenii vi, Augustinus historiam complexus omnium saeculorum, mirandam sane gentium ac regnorum vicibus rationem ae lucem attulit, causas rerum evolvit, theologus simul, philosophus, legislator et politieus. Illo nihil solidius, nihil uberius vel excelsius. Ilaec rerum summa: Mundus una simulque divina lege gubernatur: sed mortalium corda duplex exercet amor, caelestis vel terrenus. Hinc duplex veluti civitas, in testis una, altera terrena. Duce Deo, militat in terris civitas illa caelestis, donec in aeternitatis sinu tota colligatur et conquiescat.Sed dum, rebus seeundis, animi luxuriantur ac resillant Deo in civitate terrena, ab illo refrenantur medicinalibus poenis. Haec monitoria Divinitatis. Ilisce purgantur iusti ac persciuntur, mali admonentur vel plectuntur: in utri que, providentiae ac iustitiae ordo servatur ae fulget. Brevi: iustus Deus; homo liber. Expleto rerum ordine utraque civitas colligetur ad praemium vel ad poetiam, in aevum mansura .llaec Augustinus. iassuetus vero, strictiori at fulgentissima oratione, gentium atque imperiorum facta quasi in tabula assabre depingens, alio licet ordine et forma, Augustini vestigia est prosecutus. Illic humanitas, quanta est, conspicitur ; illic imperiorum origo et casus, cum suis causis et rationibus; illic humani generis quasi numen prae oeulis excurrens, ac desuper Numen ipsum, singulis rependens iusta, omniaque in sui et iustorum gloriam convertens. Bossuetum carpit Cousinius, quod naturae humanae cursum non sola rationis lance, sed subernaturalis quoque Providentiae interventu perpenderit; quasi id esset quod aiunt: Deus eae machina . Verum Bos- suetus, amplissima comprehensione, qua valde minores sunt naturalistae, humanae gentis naturalia et supernaturalia ita complectebatur, ut dilucidam ac sublimem rerum humanarum historiam simul et demostrationem conficeret. dua nihil discentibus utilius, doctis autem nihil suavius prae manibus cedit. 4Si vera historiae philosophia, ex Tacito illa est, quae ita enarrat ac discutit, ut a non modo casus, eventusque rerum, sed ratio eliam, caussaeque noscantur a fuist. , I, 4. ; nemo hactenus ad dramaticam Bossuetiveritatem et dignitatem aetessit.
88쪽
religionem et paeta. Motu quodam recto vel cireulari omnia agi. quem progressum appellant naturae et humanitatis. Mulieres viris coaequandas, carnem a lege spiritus emancipandam, familiae vincula exsolvenda, ut non alia quam generis humani familia habeatur. absoluta omnium aequalitate. Aerumnosam, quam ha mus societatem, ex naturae praecepto iam iam in aliam esse convertendam, in qua politica regimina absolutissimae libertati, labor gaudiis, paupertas divitiis cedant. Hisce gaudiis homines ad alia sine sine gaudia immigraturos. usquedum universum genus humanum. cum ipsa tellure, ad caelestem naturam sua vi immigret. vel communi vortice rapiatur. XV. Haec docet multiplex pantheistarum genus: radix v ro atheismus, cuius surculi socialismus et communismus. Quae si olim in libris et scholis agebantur, hisce temporibus in comventiculis ac triviis ab esserato quodam populo discutiebantur,ut ad executionem perducerentur. Scilicet, cum ipsa revelatione qua naturae humanae sinis ac dignitas constant. naturae rationalis et menta ac iura expulsa sunt: uno relicto materiae cultu, quo ii mo ad brutorum infirma convertitur. Sed praestat errorum origines delibare, amnitates, atque incrementa. XVI. Primo. semota divina historia. vel ductis ab ea traditionibus, unde hominis creatio. iaspus et redemptio, cum suo statu praesenti vel sutum, unice dignoscuntur; summum Scie tiae ac societatis reficiendae imperium rationi conserebatur. Inde. quot capita, tot rationes; et quot rationes, tot systemata de naturae et societatis constitutione. Tunc tenebrae, tunc somnia. Quum enim nequeat homo inquirere sollicite unde sit. quid in terris, quid sibi vel sui similibus debeat, quoque seratur vel ter dat: ablegata revelatione. et deficiente ratione. sigmentis saltem erat indulgendum. Sed magna res homo, ad meliora conditus. et divinitus restauratus ad sublimiora. Hoc retento naturae niSu. sed expunctis rationibus propositum finem contingendi, excogitatus est progressus indeficiens, viribus naturae adipiseendus a 3. XVII. Hinc seriens naturalistarum labor. Poluiei novis r giminum formis ad laborant: proserendis commodorum et diviti rum sontibus. oeconomistae: societatem et proprietatem landitus resormandam suscipiunt qui inde appellantur socialistae. Verum formae politicae nihil sunt ex seipsis: despotismus. ipsaque tyrannis, cum monarchia vel aristocratia vel democrata, Progressum naturae indeficientem, ex eo tuentur nunnulli, quod ipsi errores et gentium tempestates, in aliqua societatis bona convertatitur. corporea ne valitudine proficit homo, qui hausto veneno, eius vim eX- peritur Equidem, sapientissima Numinis providentia, bona eliciuntur ex malis. At nos verbis atque ideis illudimur: non enim tunc naturae progressus indeficiens; verum, erranti atque deficienti naturae. indesciens eminet Providentia, cuius praesenti consilio res nostrae diriguntur ac tem
89쪽
tia aeque consociantur. Nec inde progressuq indeficiens: omneqonim populi, revoluto orbi te, adem ratia ad monarchiarn, quasi ad naufragii tabulam, reversi sunt. Si ergo nutet vel laboret societas, si instauranda vel reficienda sit hominum se licitas, aliunde quam a sormis et accidentibus erit incipiendum. Eademque ratione, societatem satiscentem exornant non restaurant oec nomistae. Socialistae vero, pro naturali societate. imaginariam ct absurdissimam esserentes, eidem solvendae aptissimos. novae autem constituendae ineptissimos se exhibent. Omnes in eo peccant, quod Deum auctorem et legislatorem extra societatem abi gantes, societatem ipsam extra hominum naturam, eiusque leges ac fines. adstruendam constituant. XVIII. Hoc igitur vitio, tamquam a capite, infirmatur et concutitur genus humanum. Homo, cuius divina imago, divinamentis similitudo, divinus finis, ac propterea divina lex qua vitae cursus in finem dirigatur, divinam a se ferme expulit naturam. Olim a Deo edoctus, Deum loquentem ac docentem sprevit: ratio, a divino lumine abstracta. exaruit: deiecta mentis celsitudine. sensus insurrexerunt, et rationi a Deo emancipatae, emancipatio earnis a rationis lege successit. Hinc . simplicissimis ac suavissimis naturae legibus despectis, lacatis illudimur utopiis, et quo magis socialis libertas praedicatur, populorumque felicitas, eo magis r cedit libertas civilis, et populi ab ipsis reformaloribus ita legibus divexari caeperunt, ut vix liberi remansissent halitus et suspiria. Interim egentium turba fremens ac minans, cui subductum est extremum patientiae ac virtutis effugium, religio. Progressus, quo rapimur, ultima periodus, socialismus vel communismus: quo, nisi Deus adsit, foedissima omnium tyrannide laetabitur genus hi manum, usquedum, ut naturalistae augurantur, in quid divinum per generis transmigrationem convertatur. XIX. Haec magnarum quandoque mentium deliramenta, qui sit naturalistarum progressus, horrenda nimis ratione commonstrant. Duplex igitur progressus: verita is et erroris . Natura semper eadem manet cum sua originali bonitate. et superaddita perversitate: at qui eamdem naturam induunt homines ac gentes, pro eorum libertate, modo in bonitate. modo in congenita perve sitate progrediuntur. Sed nationes infirmantur et convaleseunt. Si ergo in errore versemur, quod humanae est infirmitatis, ad veritatem et sapientiam redeamus, inditam naturae legem secta tes, et lassas mentis animique vires supernae lucis atque religi nis auxilio reficientes. Diqiligod by Corale
90쪽
MAGΝUM ILR GENTIUM, RE LlGIO. I. Religions, natura servatur vel reficitur. II. lam Deo ligati, iterum religamur. li I. Lex amplior, sublimior ac potior, religio. IV. Ergo summum ius gentium est religio tota atque integra. V. Eius existentia atque omela evincuntur. VI. Ipsa legum et societatis sundamentum. VII. Nulla auctoritas, vel imperium, sine religione; VIII. inaniaque verba aequitas naturalis . lex, poenae vel praemia. IX. Brutorum grex, non civile consortium. X. Nobis faventes, Volterii et nousseavit ratiocinationes. XI. Religio vere socialis, a Deo immediate expectanda. XII. Religionis naturalis infirma vis demonstratur ex lactis. XIll. Ansi divinam rescere religionem. Omnem pene e cordibus expunximus. XIV. Attrita religione, ius et libertas evanescunt. XV. uua pergimus via
Ι. Quemadmodum e clariori luee egressis obscurior nox omlanditur: ita nobis contigeret, corrupto naturali lumine, et supernaturali depulso M. Ne igitur humanitate expolita et divini- tufi restaurata natura. ad caecitatis et corruptionis ima deiiciatur, lege ac religione sanctissimo Numini est religanda. II. Lege ligamur ad ea quae honesta conspiciuntur: religione vero, ad ea quae erga Deum imum, erga n08, erga ceteros i sta sunt, iterum religamur. Est igitur naturae progressus a Iege ad religionem, qua propius ad Deum accedimus, eique simius
III. Lex est ius cordibus insculptum, sed obscuratum intemdum, anceps. naturae limites non excedens: religio vero quae a sola natura est, licet iisdem angustiis assiciatur, se tamen extulit si externa revelatione compleatur. Haec enim idem naturae ius pertractat, pervulgat et desinit securius, sublimiora effundens lumina et auxilia, omniaque certiori firmans sanctione et auctoritate. IV. Ergo si ius naturae est prima gentium lex et constit tio; religio naturalis et supernaturalis, tota simulque integra qua-iαὶ Naturalis, ex. gr. aequalitas et fraternitas, quarum tanta est laus in Evangelii, Me depulso, a quo illae reguntur, ad socialismi et communismi extrema delaberentur. Ipsa libertas evangelica turpiter in omnim dam licentiam est conversa. Sublimis atque amplissima vis ac dignitas quam Evangelium mentibus atque animis attulit, in latiorem 'seret ruinam, si modo ab evangeliea norma desciscamus. Unde omnium pestilentissima seret barbaries, quae ex corrupta enasceretur christiana civilitate. ibi Non placet Ciceronis sententia, religionem a relegendo dictam existimantis i De nat. Deorum. II, 72. . Rectius a religando, quod eius vinculo religali et obstricti Deo simus: . Hac conditione gignimur, ut generanti nos Deo iusta et debita obsequia praebeamus; hunc solum noverimus, hunc sequamur. Iloe vinculo pietatis obstricti Deo et religati sumus. Unde ipsa Religio nomen accepit. non, ut Cicero interpretatus est, a relegendo etc. iLAGANT. , Dio. Inst. , IV, 28. Vid. SERvius, ad Aeneid. Vill, 349. - S. Tisov. , I, lI, q. 8l, a. l; id. opusc. 19, c. l.