장음표시 사용
91쪽
impetravit; sed tantum ut ovans ingrederetur Pridie imjussu senatus in monte Albano triumphavit cinde ovans multam prae se praedam in urbem intulit. Cum simulacro
captarum Syracusarum perlata Sunt multa urbi ornamentst,
nobiliaque signa, quibus abundabant SyracuSaeri quae omnia is aedem Honoris atque Virtutis contulit; nihil in suis aedibus, nihil in hortis posuit. Insequenti anno iterum advorsus Hannibalem missus est umulus erat inter unica et Romana caStra, quem occupare Marcellus cupiebat; at prius locum ipse explorare voluit. Eo cum paucis equitibus pro Ioficiscitur; sed in insidias delapsus est, et lancea transfixus occubuit. Mannibal invenium Marcelli corpus magnifice se
17. Hasdrubal, frater Hannibalis, ex Hispalii prosectus 15 cum ingentibus copiis in Italiam trajicere parabat Actum erat de imperio Romano, si jungere se Hannibali potuisset. Itaque Roma profecti sunt duo consules, Claudius ero et Livius Salinator hic in Galliam Cisalpinam ut Hasdrubuli ab Alpibus descendenti occurreret ille vero in Apuliam, ut so Hannibali se opponeret. Fuerant Livio cum Nerone veteres inimicitiae tamen ubi ei collega datus est, injuriae, quamo gravissim acceperat, oblitus est, et amicitiam cum eo
junxit, ne propter privatam discordiam respublica male administraretur Ea gratiae reconciliatione laetus euatus di 25 gredientes in provincius consules prosecutus est porro id in mente habebant ut uterque in sua provincia hostem o tineret, neque conjungi aut conferres in unum vire pa
18. Inter haec Hasdrubal Italiam ingressus, quatuor equi alte cum literis ad ΙΙannibalem misit qui capti ad Neronem sunt perducit. Consul, cognito Hasdrubalis consilio, audendum aliquid improvisum ratus, cum delectis copiis proiectus est nocte, et inscio Hannibale, se ii totam Italiam emensus sex dierum spatio ad castra Livii pervenit amboque colla-35tis signis Hasdrubalem apud Senam vicPrunt. Ca Sa Sunt eo praelio quinquaginta sex hostium millia ipse Hasdrubal, ne tantae cladi superesset, concitato equo se in cohortem Romanam immisit ibique pugnans cecidit Nero ea nocte, quae pugnam Secuta est, pari celeritate, qua venerat, in ca As
92쪽
tra sua rediit, antequam Hannibal cum discessisse sentiret. Caput Hasdrubalis, quod servatum cum cura attulΘrat, projiciante hostium stationes jussit. Hannibal, viso ratris occisi capite dixisse sertur Agnosco fortunam Carthaginis.V
ls. ublius Corneliu Scipio, nondum annos pueritiae
egreSSus, Patrem Singulari virtute servavit nam quum is, in pugna apud Ticinum contra Hannibalem commissa, graviter vulneratus esset, et in hostium manus jamjam ventur u eSSet,
id filius, interiecto corpore, cenis irruentibus se opposuit, et patrem periculo liberavit. Quae pietas Scipioni postea, sedilitatem petenti, favorem populi conciliavit quum obsisterent tribuni plebis negantes rationem ejus esse habendam, quod nondum ad petendum legitima aetas esset Si me, i inquit Scipio, ' omnes Quirites aedilem facere volunt, Satis annorum habeo. anto inde favore ad suffragia itum est, ut tribuni incoepto destiterint. 20. Post cladem Cannensem, Romani exercitus reliquis Canusium perfugerant quumque ibi tribuni militum
se quatuor SSent, tamen Omnium consensu ad ublium Scipionem, admodum adolescentem, Summa imperii delata est.
Tunc Scipioni nunciatum est nobiles quosdam vene de ab Italia deserentist conspirare Statim in hospitium Metelli, qui conspirationis erat princeps, e contulit Scipio quum-as que concilium ibi juvenum, de quibus allatum erat, inveni
Set, Stricto Super capita consultantium gladio Iurate,' inquit, vos neque rempublicam populi Romani deserturos, neque alium civem Romanum deserere passuros; qui non
juraverit, in se hunc gla lium strictum esse sciat.' Haud a Secus pavidi, quam si victorem Hannibalem cernerent, jurant omnes, custodiendosque semetipsos Scipioni tradunt. 2 l. Quum Romani duas clades inmispania accepi Ssent, duoque ibi summi imperatores cecidissent, placuit exercitum augeri, eoque proconsulem mitti nec tamen quem mitteas rent Sati constabat. a de re indicta sunt comitia rim populus expectabat, ut, qui se tanto dignos imperio crederent, nomina profitQrentur sed nemo audebat illud imperium suscipere. oesta itaque civitas erat, et prope consilii
, anops, Subito Cornelius Scipio quatuor et viginti sermo
93쪽
nooti v. Mannos natus, professus est se petere, et in superiore, unde conspici posset, loco constitit in quem omnium ora Conve
Sa Sunt. Deinde ad unum omnes Scipionem in Hispania proconsulem esse jussorunt. At poStquam animorum impetu resedit, populum Romanum coepit facti poenitere AEtati Scipionis maxime dissidebant. Quod ubi animadvortit Sci- Pio advocata concione, ita magno elatoque animo disseruit de bello quod gerendum erat, ut homines cura liberaverit, speque certa impleverit.
22. trossctus igitur in Hispaniam Scipio Carthaginem onovam, qua die venit, expugnavit. Eo congestae erant omnes paene Africae et Hispanias opes, quibus potitus est. Inter captivos ad eum adducta est eximiae formae adulta virgo. Postquam comperit eam illusu loco inter Celtiberos natam, principique ejus gentis adolescenti desponsam suisse, arces 15 sitis parentibus et sponso eam reddidit Parentes virginis, qui ad eam redimendam satis magnum auri pondus attulerant, Scipionem orabant, ut id a se donum reciperet. Scipio aurum poni ante pedes jussit, vocatoque ad se virginis sponso Super dotem,' inquii ' quam accepturus a sosocero es, haec tibi a me dotalia dona accedent; P aurumque tollere ac sibi habere jussit. Ille domum reversus, ad reserendam Scipioni gratiam, Celtiberos Romanis conciliavit. 2 3. Deinde Scipio Hasdrubalem victum ex Hispania ex 25pulit. Castris hostium potitus, omnem praedam militibus Concessit captivo Hispanos sine pretio domum dimisit; Afros vero vendi jussit. Erat inter eos puer adultus, regii generis, forma insigni, quem percunctatus est Scipio, quis et cujus esset, et cur id aetatis in castris suisset Respondit sopuer: umida sum massivam populares vocant orbus a patre relictus apud avum maternum, Numidiae regem, educatu sum cum avunculo asinissa, qui nuper subsidio
Carthaginiensibus venit, in Hispaniam trajeci prohibitus
propter aetatem amasinissa, nunquam ant praelium inii mEo die quo pugnatum est cum Romanis, inscio avunculo, clam armis quoque sumpto in aciem exivi ibi prolapso equo, captus sum a Romanis. V Scipio eum interrogavit,
velletne ad avunculum reverti Id ver cupere se dixit puer, effusis gaudio lachrymis Tum Scipio eum annulo Maureo et equo ornato donavit, datisque, qui tutb deducerent,
94쪽
24. Quum ubi ius Cornelius Scipio se erga Hispanos
olementer geSsisset, circumfusa muhitudo eum regem ingenti consensu appellavit a Scipio silentio per praeconem facto, dixit: momen imperatoris, quo me mei milites appellarunt, mihi maximum est regium nomen alibi magnum, Romae intolerabile est. Si id amplissimum judicatis qliod regale est, vobis licet existimare regalem in me esse animum; sed Oro Vos, ut a regis appellatione abstineatis.' Sensere etiam barbari magnitudinem animi, qua Scipio id aspernabatur, quod
Io caeteri mortales admirantur et concupiscunt.
25. Scipio, recepta Hispania, quum jam bellum in ipsam
Africam transferre meditaretur, conciliandos prius regum et
gentium animos existimavit. Syphacem Maurorum regem, primum tentare statuit Eusi, regem totius Ahicae opu- 1 lentissimum, magno usui sibi sore sperabat. Itaque legatum cum donis ad eum misit. Nyphax amicitiam Romanorum se accipere annuit, sed fidem nec dare nec accipere, nisi cum ipso coram duce Romano, voluit. Scipio igitur in AD ricam traJecit Forte incidit, ut eo ipso tempore Hasdrubala ad eundem portum appelleret Syphacis amicitiam pariter petiturus. Uterque a rege in hospitium invitatus Coen tum simul apud regem est, et eodem lecto Scipio atque ila drubal accubuerunt. Tanta autem inerat comitas Scipioni,
ut m Syphacem modo sed etiam hostem insensissimum,uam rubalem, sibi conciliaverit. Scipio, foedere icto cum Syphace, in Hispaniam ad exercitum rediit. 26. Masinissa quoque amicitiam cum Scipione jungerBjamdudum cupiobat. Quare ad eum tres umidarum principes misit, ad tempus locumque colloquio statuendum. a Duos pro obsidibus retineri a Scipione voluit, remisso te tio, qui Masinissam in locum constitutum adduceret Scipio et Masinissa cum paucis in colloquium venorunt. Cep rat jam ante Masinissam ex fama rerum gestarum admiratio Viri, sed major praesentis veneratio cepit erat enim in vultu 35 multa majestas accedebat promissa caesaries habitusque corPoris non cultus munditiis, sed virilis vere ac militaris, et florens juventa. ropo attonitus ipso congressu Numida gratias de filio fratris omisso agit: amrmat se ex eo tem-POre eam quaesivisse occasionem, quam tandem oblatam non omiserit cupere se illi et populo Romano operam a Me. Laetus eum Scipio audivit, atque in societatem recepit.
95쪽
27. Scipio deinde Romam rediit, et ante annos consulsactus est. Et Sicilia provincia decreta est, permissumque est, ut in Africam inde trajiceret. Qui, quum vellet ex r-tissimis peditibus omania trecentorum equitum numerum complere, nec posset illo statim armis et equis instruere, id Prudenti consilio perfecit. Trecentos juvenes ex omni Sic ita nobilissimos et ditissimos legit, velut eos ad oppugnandam Carthaginem secum ducturus, eosque jussit qukm celerrim armis et equos expedire Edicto imperatoris paruerunt juvenes, sed longinquum et grave bellum resermida Iobant. Tunc Scipio remisit illis istam expeditionam, si arma et equo militibus Romanis vellent tradere Laeti conditionem acceperunt juvenes Siculi. Ita Scipio sine publica impensa suos instruxit ornavitque equites. m. Tune Scipio ex Sicilia in Africam vento secundo 15 prosectus est Tantus erat militum ardor, ut non ad bellum duci viderentur, sed ad certa victoriae praemia. Celeriter naves e conspectu Sicilis ablatae sunt, conspectaque brevi Africae litora. Expositis copiis Scipio in proximis tumulis castra metatus est Ibi speculatores hostium, in castris de Mprehensos et ad se perductos, nec supplicio affecit, nec de consiliis ac viribus Poenorum pereontatus est; sed circa Omnes Romani exercitus manipulos curavit deducendo dein interrogavit, an ea satis considerassent, quae uasi erant speculari tum prandio dato, eos incolumes dimisit. Qua ussu fiducia prius animos hostium, qukm arma contudit. 29. Scipioiii in Africam advenienti Masinissa se conjunxit cum parva equitum turma Syphax vero a Romanis adicenos defecerat. Iasdrubal Poenorum dux, Syphaxque se Scipioni opposuerunt: at Scipio utriusque castra una sonocte perrupit et incendit Syphax ipse captus est, et vivus ad Scipionem pertractus. Quem quum in castra Romana
adduci nuntiatum esset, omnis, velut ad spectaculum triumphi, multitudo effusa est praecedebat is vinctus sequeb in nobilium umidarum turba. Movebat omnes fortuna 35
viri, cujus amicitiam olim Scipio petierat. Regem aliosque captivos Romam misit Scipio masinissam, qui egregie rem
Romanam adjuverat, aurea corona donavit.
30. Haec clades Carthaginiensibus tantum terroris intulit, ut Hannibalem ex Italia ad tuendam patriam revocave Mrint qui frendens, gemensque ac vix lachrymis temperans,
96쪽
mandatis paruit. Respexit Meph Italiae litora, semet aco sans quod non exercitum victorem statim a pugna Cannensi Romam duxisset. Jam Zamam venerat Hannibal quae urbs quinque dierum iter a Carthagine abeat, inde nuntium ad Scipionem misit, ut colloquendi aecum potestatem saceret. Colloquium haud abnuit Mihio. Dies locusque constituitur. Itaque oongressi sunt duo clarissimi suae aetatis duces. Steterunt aliquandiu mutua admiratione defixi. Quum vero de conditionibus pacis inter illos non conveniami, ad suos
a se receperunt, renunciantes armis rem eam dirimendam.
Praelium commissum est, victusque Hannibal cum quatuor tantum equitibus fugit. 3l Carthaginienses, metu perculsi, ad petendam pacem oratores mittunt triginti soniorum principem qui, ubi in ca
1 tra Romana venerunt more adulantium procubuere. Conveniens oratio tam humili adulationi uiti Veniam civitati petebant non culpam purgantes, sed initium culpae in Hannibalem transferentes. Violia leges imposuit Scipio. Mati,
quum nullas conditiones recusarent, Romam profecti sunt, s ut, quae a Scipione pacta essent, ea patrum ac populi auctoriatate confirmarentur. Ita pace terra marique parta, Scipio, exercitu in naves imposito, Romam reversu est. Ad quem advenientem concursus ingens actus est Effusa non ex urbibus modo, sed etiam ex agris, turba via obsidebat Sobs pio inter gratulantium plausus, triumpho omnium clarissimo, urbem est invactus, primusque nomino victae a se gentis est
nobilitatus, Africanusque appellatus. 32. Hannibal a Scipione victus sui qu invisus, ad An tiochum, Syriae regem, confugit, eumque hostem Romanis a secit. issi sunt Roma legati ad Antiochum, in quibus frat Scipio Africanus, qui, cum Hannibale collocutus, ab eo quaesivit, quem fuisse maximum imperatorem crederet iram spondit Hannibal Alexandrum, acedonum regem, maximum sibi videri, quod parva manu innumerabiles exercitusas sudisset. Interroganti deinde, quem secundum poneret,. Pyrrhum, inquit, quod primus castra metari docuit, nemoque illo elegantius loca cepit, et praesidia disposuit Sciscitanti demum, quem tertium duceret, semetipsum dixit. Tum ridens Scipio: Quidnam,' inquit, igitur tu diceres, si 4 me vicisses me vero,' respondit Haunibal, et ante
Alexandrum et ante Pyrrhum et ante alios omnes posui
97쪽
sem Ita improviso amentationis genere, Scipionem egrege imperatorum, velut inaestimabilem, secernebat. 33. Decreto adversus Antiochum bello quum Syria provincia obvenisset Lucio Scipioni, quia parum in eo put batur esse ahimi, parum roboris, senatus belli hujus gerendi s uram mandari volebat collegae ejus Caio Laelio. Surrexit tunc Scipio Africanus, stam major Lucii Scipionis, et illam familiae ignominiam deprecatus est dixi in fratre suo au-mam esse virtutem, summum consilium, seque ei legatum
stre promisit; quod quum ab eo esset dictum, nihil est de IoLuci Scipionis provincia commutatum itaque frater natu major, minori legatus, in Asiam prosectus est, et iamdiu eum consilio operaque adjuvit, donec ei triumphum et cognomin Asiatici peperisset.
34. Eodem bono filius scipionis Africani captus suit, et is
ad Antiochum deductus Benignh et comiter adolescentem rex habuit, quamvis ab ejus patro tunc finibus imperii peli retur Quum deinde pacem Antiochus a Romanis peteret, legatus ejus Publium Scipionem adiit eique filium sine με- tio redditurum regem dixit, si per eum pacem impetrasso saCui Seipio respondit 'Abi, nuntia regi me pro tanto
munere gratias agere; sed nunc aliam gratiam non o sum referre, quum ut ei suadeam bello absistere, nullamque pacis conditionem recusare. Pax non convenit Antiochus taman Scipioni filium remisit, tantique viri majestatem asvenerari, quis dolorem ulcisci maluit. 35. Victo Antiocho, quum praedae Asiaticae ratio a dum bus Scipionibus reposceretur, Africanus prolatum a ratredimerpsit librum, quo acceptae et expensae summae continebantur, indignatus scilicet ea de re dubitari, quae sub ipso MIegato administrata fuisset, et ad eum modum verba fecit: 'Non est quod quaeratis, Patres conscripti, an parVam pecuniam in aerarium retulerim, qui antea illud Punico auro repleverim, neque mea innocentia potest in dubium vocari. Quum Africam totam potestati vestrae subjecerim, nihil ex asea praeter cognomen retuli. Non igitur me unicae, non fratrem meum Asiaticae gazae avarum reddiderunt; sed uterque nostrum magis invidia ulim pecunia est onustus. Tam constantem desensionem Scipionis universus senatus
comprobavit. Mas. Deinde Scipioni Africano duo tribuni plebis diem
dixerunt, quasi praeda ex Antiocho capta aerarium fraud--
98쪽
set ubi causae dicendae dies venit, Scipio magna hominum frequentia in forum est deductua. Iussus causam dicere, sine ulla criminis mentione, magnificam orationem de rebus a se gestis haebuit mac die,' inquit, Carthaginem vici: eamus in Capitolium, et Diis supplicemus.' Ε soro statimi Capitolium ascendit. Simul se universa concio ab accusatoribus avertit, et secuta Scipionem est, nec quisquam praeter praeconem qui reum citabat, cum tribunis mansit.
Glebratior is dies favore hominum fuit, qukm quo trium- 10 phans de Syphace rege et Carthaginiensibus urbem est ingressus. Inde, ne amplius tribunitiis injuriis vexaretur, in Literninam villam concessit, ubi reliquam egit aetatem sine
ui bis desiderio. 37 Quum Scipio Africanus Literni degeret, complures
1 praedonum duces ad eum videndum sorte confluxerunt Scipio, eos ad vim faciendam venire ratus, praesidium servorum in tecto collocavit, aliaque parabat quae ad eos repellendos Fus erant. Quod ubiis aedones animadverterunt abjectis
armis, anus appropinquant, nunciamque se non vitae ejus is hostes sed virtutis admiratores venisse, conspectum tanti viri expetentes Proinde ne graveretur se spectandum prae-bero. Id postquam audivit Scipio, fores reserari eosque introduci jussit. Illi postes janus tanquam religiosissimam aram venerati, cupide Scipionis dexteram apprehenderunt, is ac diu deosculati sunt deinde positis ante vestibulum donia, laeti quod Scipionem videre contigisset, domum reVerterunt. Paul post mortuus est Scipio, moriensque ab uxore petiit
ne corpu suum Romam referretur.
99쪽
LUCIUS SCIPIO, SURNAMED ASIATICUS.
I. A. U. 56I-585. A. C. Is I-IM. Lucros Solvio, frater Africani, infirmo erat corpore tamen consul legato se tre, contra Antiochum mimus est. Quum in Asiam adveni aet, ad duo serme millia ab hoste castra posuit Antiochus coepit aciem instruere, nec Scipio detrectavit certamen. Quum autem duae acies in conspectu ement, coorta nebula caliginem dedit, quae nihil admodum Romanis, eadem plurimum regiis nocuit; nam humor gladios aut pila Roman rum non hebetabat arcus vero, quibus Antiochi milites ut bantur, fiandasque et jaculorum amenta emollierat. Itaque Issisus est regis exercitus fugatusque. Ipse Antiochus, cum paucis fugiens, in Lydiam concessit. Tum Asiae urbes victori se dediderunt Lucius Scipio, Romam reversus, ingenti gloria triumphavit, et Asiatio cognomen accepit. 2. Postea Lucius Scipio simul cum s atre accusatus est is acceptae ab Antiocho pecuniae, et quamvis contenderet omnem praedam in aerarium fuisse illatam, damnatus tamen est, et in carcerem duci coeptus. Tunc Tiberius Gracchus, Ii- ω Scipionis inimicus, dixit sibi quidem esse cum Scipione simultatem, ne se quidquam gratiae quaerendae causa iacere; sed non passurum Ochini Scipionem in carcere atque in vinculis esse, jussitque eum dimitti Gratiae ingentes a s
natu actae sunt Tiberio Graccho, quod rempublicam privatissimultatibus potiorem habuisset Mias deinde quaestor scin domum Scipionis nullum pecuniae regiae vestigium repere a runt Lucio Scipioni collata est ab amicis propinquisque ea pecunia, qua aetatus fuerat eam vero Scipio noluit ac ieipere.
100쪽
3. Publius Scipio Nasica, patrui Scipionis Africani filius,
quum adolescens sedilitatem peteret, manumque cujusdam civis Romani rustico opere duratam, more candidatorum, apprehendisset, jocans interrogavit eum; um manibus solitus esset ambularet' quod dictum a circumstantibus exceptum ad Populum manavit, causamque repulsae Scipioni attulit. Namque omnes rusticae tribiis, paupertatem sibi ab eo exprobratam judicantes, iram suam adversus contumeli a sum ejus dicterium xercuerunt. Quae repulsa nobilis ad lescentis ingenium ab insolentia revocavit, eumque magnum et utilem civem secit. 4. Quum Hannibal Italiam devastaret, responsum oraculo editum esse serunt hostem Italist pelli vincique posse, si 15 mater Idaea alessinunte Romam advecta foret, et hospitio apud civem optimum reciperetur. Legati ea de re ad Attalum, Pergami regem, missi sunt. Is egatos comiter ac intos essinuntem deduxit. Quaerendus deinde sui vir, qui eam rit hospitio exciperet Publium Scipiqnem asicam so senatus judicavit virum esse in tota civitate optimum. Idem consul imperatoris nomen a militibus, et triumphum a se- nutu oblatum recusavit, dixitque satis gloriae sibi in omnem vitam eo die quaesitum esse, quo vir optimus a senatu judicatus fuerat hoc titulo, etsi nec consulatus nec triumphusus addatur, satis honoratam Publi Scipionis Nasicae imaginem
5. Scipio asica, censor iactus, graVem Se a Sev Num praebuit. Quum equitum censum ageret, equitem quendam vidit obeso et pingui corpore, equum vero ejus trigosum et a macilentum Quidnam causae inst,' inquit censor, cursis tu, quis equus, pinguior Quoniam,' respondit eques ego me ipse curo, equum ver Servus. ' inus verecundum visum est responsuma itaque graviter objurgatus
eques, et muta damnatus Idem Scipio Nasica cum Ennio m poeta vivebat conjunctissimh. Quum ad eum venisset, eique ab ostio quaerenti ancilla dixisset Ennium domi non esse,' Nasica sensit illam domini jussu dixisse, et illum intus sae. aucis post diebus quum ad Nasicam venisset Ennius, et eum a janua quaereret, exclamavit ipse Nasica domi non esse. Tum Ennius Quid i ego non