장음표시 사용
121쪽
1034s ham sit , i th; tamsinti, seriptis in orbem Seruis liber id
data sit, quia nullus ordo manumissionis inuenitur, nulli liberi erunt: quia lex Furia Caninia, quae in fraudem eius lacta sint, rescindit. sunt etiam specialia senatuscotis ulta, quibus rescissa sunt ea, quae in si audem eius legis excogitata
47. In summa sciendum est, quod lege Aelia Sentia
cautum ' est, ut creditorum fraudandorum causa 'manu
missi 3 liberi n0n fiant, etiam hoc ad peregrin0s pertinere,' quia i senatus β ita censuit ex auctoritate ' diui)' Hadriani : celera uero iura eius legis ad peregrinos n0n per-
48. Sequitur de iure personarum alia diuisio. nam quaedam personae sui iuris sunt, quaedam alieno iuri sunt subiectae. 49. Sed rursus earum pers0narum, quae alieno iuri subiectae sunt, aliae in potestate, aliae in manu, aliae in mancipio sunt. 50. Videamus nunc de iis, quae alieno iuri subieetae sint: ' ' nam i ' si cognouerimus, quae istae per-
epistolis aut quibuscumque aliis rebus seruis suis pluribus quam per testamentum licet, conferre uoluerit libertates et sub tempore mortis hoc fecerit, hi, qui prius manumisSi fuerint, uSque adnumerum superius constitutum liberi erunt, qui uero post statulum numerum manumissi fueΥint, Servi Sine dubio permanebunt. 4. Nam Si incolumis quoscumque diuerso tempore manumisit, inter eo8, qui per teStamentum Manumissi Sunt, nullatenu8 computentur Ex his tamen Epitomator ea, quae 33. 3. 4. continentur, aliunde quam ex Gaio sumsisse videtur. 3 cum)' ed. Bo. δὶ sit aut Sched. sit . ut qui ed. M. Sed superscripta nota q qui), quae essecit, ut etiam posti voci manumissi superscriberetur Sint
mea Sententia ex errore huc translata est Sive ex antecedente vereu, ubi deSideriatur quod Sive ex D. S., ubi quia ante v. Se 3
122쪽
sonae sint, simul intellegemus, quae sui iuris sint. 51. Aeprius dispicia inus de iis, qui in aliena potestate sunt. 52. In potestate itaque sunt serui dominorum . quae quidem potestas iuris gentium est: nam apud omnes peraeque
gentes animaduertere p0ssumus, dominis in Seruos uitae ne cisque potestatem esse, et qu0dcumque per Seruum adquiritu p. id domino ' adquiri. 3' 53. Sed hoc tempore neque ci-N. uibus i Romanis, nec ullis aliis hominibus, qui sub imperio
p0puli Romani sunt, licet supra modum et sine causa in seruos Suos saeuire: nam ex constitutione sacratissimi imperatoris Ant0nini qui sine causa seruum suum occiderit, noti mi nus teneri iubetur, quam qui alienum seruum 0ceiderit. sed et maior quoque asperitas domin0rum per eiusdem principis constitutionem coercetur: nam consultus a quibusdam praesulibus prouinciarum de his seruis, qui ad sana deorum uel ad statuas principum confugiunt, praecepit, ut si int0lerabilis uideatur dominorum saeuitia, cogantur SerU0S Su0Suendere. et utrumque recte sit: male enim nostro iure utin0n debemus: qua ratione et prodigis interdicitur b0norum su0rum administratio. 54. Ceterum cum apud ciues Roma-n0s duplex sit d0minium sitam uel in bonis uel ex iure se uiritium uel ex utroque iure cuiusque seruus esse intellegitur' ita demum seruum in p0 testate domini esse dicemus, si ii bonis eius sit. etiamsi simul ex iure seviritium eiusdem non sit: nam qui nudum ius 0uiritium in seruo habet, is potestatem habere non intellegitur.55. Item in p0 testatu u0stra sunt liberi n0stri, quos iuStis nuptiis procreauimus. quod ius proprium ciuium Romanorum est: sere enim nulli alii sunt homines, qui talem in silios suos habent potestatem, qualem n0s habemus. id-
123쪽
liborisque suis ab eo ciuitatem Romanam petebant, significauit. nec me praeterit, Galatarum gentem credere, in potestate parentum liberos esse. 56. 'Iustas autem nuptias contraxisse liberosque iis procreatos in potestate habere ciues Romani ita intelleguntur , β' si ciues Romanas uxores duxerint, uel etiam Latinas peregrinasiae, cum quibUS CODU-bium habeant: cum enim conubium id es sciat, ut liberi patris c0ndicionem sequantur, euenit, ut 'nali ciues Romani
quibusdam concedi solet princi alibus constitutionibus conubium cum his Latinis peregrinisue, quas prima S p0St miS-siouem uxores duxerint: et qui ex eo matrimonio nascuntur,
et ciues Romani et in potestatem parentum sunt. 58. 'Cum SeruilibuS uero per Sonis ne nuptiae quidem sunt. 58 R. Sed nec liberas omnes nobis uxores ducere licet: nam aquarundam nuptiis abstinere debemus. 59. Inter eas enim per80nas, quae parentum liberorumve locum inter se optinent, nuptiae contrahi non possunt, nec inter eas conubium est, uelut inter patrem et filiam siet matrem et silium uelauum et neptem: et si tales pers0nae inter se coierint, ne sarias j atque incestas nuptias contraxisse dicuntur . et haec 16. adeo ita sunt, ut quamuis per adoptionem parentum liberorumve loco sibi esse coeperint, n0n possint inter se matri-m0nio coniungi, in lautum, ut 'etiam δ dissoluta adoptione idem iuris maneat: itaque eam, quae nobis adoptione filiae
aut neptis loco esse coeperit, non poterimus UXO rem ducere, ut cum Haloandro ad Dio. l. c.) legamus adquiri. β') Restitui. Ipse
librarius lacunam signfcavit duos versus vacuos relinquens. i) Scripsi. non ciues Romani fiant set C. non solum c. B. s. set et) edd. δ) Nursus duorum versuum lacunam a librario relictam, tu Gententiam signidearem, replevi. In his Gaius primo loco servilium per-SOnarum mentionem non habere non potuit. Cf. Ulp. 5, 4. b. IS. 1. 10. f. de nupt. 1, 10 . Si spatium Sciendum autem est non Omnes nobis uxore3 ducere licere' ed. Bo. δ) Ex Inst. et C.
g. 66. Cf. Ulp. 5, 2 seq. g. 57. Cf. tabulas honestae missio-riis, quae adhuc exstant. g. 58 . 59. S. 1. I. de nupt. 1, 10. Cf. Ulp. 5, 6. Paul. 2, 19. S. 6. Collat. 6, 3. g. l.
124쪽
quamuis eam emancipauerimus. 60. Inter eas qu0que per-SOna S, quae ex transuerso gradu cognati0ne iunguntur, est quaedam similis obseruatio, sed non tanta. 61. Sane' enim . inter fratrem et sororem prohibitae Sunt nuptiae, siue eodem patre eademque matre nati fuerint, siue alterutro e0rum: sed si qua per adoptionem soror mihi esse coe perit, quam diu quidem constat ad0ptio, sane inter me et eam nuptiae non possunt consistere: cum uero per emanes- pationem adoptio dissoluta sit, p0tero eam uxorem ducere:
sed set) si ego emancipatus suero, nihil impedimento erit
nuptiis. 62. Fratris filiam uxorem ducere licet: idque primum in usum uenit, cum diuus Claudius Agrippinam, fratris sui filiam, uxorem duxisset: sororis uero siliam uxorem ducere non licet. et haec ita principalibus constitutionibus 17. significantur. Item amitam et materteram uxorem ducere non licet. 63. item eam, quae nobis quondam SocruS aut nurus aut priuigna aut nouerca fuit. ideo autem diximus quondam , quia si adhuc constant eae nuptiae, per qui Stalis adfinitas quaesita est, alia ratione internoS nuptiae essen0n Ρ0ssunt, quia neque eadem duobus nupta esse potest, neque idem duas ux0res habere. 64. Ergo si quis nefarias atque incestas nuptias contraxenit, neque uxorem habere uidetur, neque liberos: hi enim, qui ex eo Coitu na Scuntur, matrem quidem habere uidentur, patrem uer0 I 0n utique,
quos mater uulgo concepit: nam nec hi patrem habere 'ullum' intelleguntur, cum is etiam incertus sit: unde solent
spurii filii appellari, uel a Graeca uoce quasi σπορα dxὶν concepti , uel quasi sine patre silii. 7.
125쪽
65. Aliquando autem euenit, ut liberi, qui Statim quidem ut nati δ' sunt, parentum in potestate n0n fiant, ii p0stea tamen redigantur in potestatem. 66. Itaque si Latinus ex lege Aelia Sentia ux0re ducta filium procreaverit, aut Latinum ex Latina aut ciuem R0manum ex ciue Romana, non habebit eum in potestate: 'Sed poStea causa probata ciuitatem Romanam i consequitur cum Latino fllio: ' simul
ergo eum in p0 testate j sua habere incipit. 67. Item si ciuis 18.
Romanus Latinam aut peregrinam ux0rem duxerit per ignorantiam, cum eam ciuem Romanam esse crederet, et silium procreaverit, hio non est in p0 testate, quia ne quidem ciuis Romanus est, sed aut Latinus aut peregrinus, id est eius condicionis, cuius et mater fuerit, quia non aliter quisquam ad patris condicionem accedit, quam si inter patrem et matrem eius conubium sit: sed ex senatusconsulto permittitur causam err0ris probare, et ita uxor quoque et filius ad ciuitatem Romanam perueniunt, et ex eo tempore incipit filius in potestate patris esse. idem iuris est, si eam per ignorantiam uxorem duxerit, quae dediticiorum numero est, nisi quod uxor n0nsit ciuis Romana. 68. Item si ciuis Romana per err0rem nupta sit peregrino tamquam civi Romano, permittitur ei cau-Sam erroris probare, et ita filius quoque et maritus ad ciuitatem Romanam perueniunt, et aeque simul incipit filius in potestate patris esse. idem iuris est, si peregrino tamquam Latiuo ex lege Aelia Sentia nupta sit: nam et de hoc specialiter senatusconsulto cauetur. idem iuris est aliquatenus, si ei, qui dediticiorum numero est, tamquam civi Romano aut
Latino e lege Aelia Sentia nupta sit: nisi quod scilicet qui dediticiorum numero est, in sua condicione permanet, et ideo filius, quamuis fiat ciuis Romanus, in potestatem patris
tur linea viacua. β') Eae Inst. Sed sequentium causa addidi quidem', ut et Theophilus legisse videtur. ') Scripsi. In C. g. 65. S. 13. I. eod. g. 66. Cf. Ulp. 7, 4. Supra g. 29. g. 67. Cf. Ulp. 7, 4. 5, 9. infra 2, 142. 3, 5. 73. Collat. 16 2. S. 5. 16, 3. 33. 7. 15. Supra S. 26. Hoc senatuSconSultum antiquius fuisse alio sub Hadriano facto, apparet ex 2, 112. 143. g. 68. Cf. Ulp. 7, 4.
126쪽
110n redigitur. 69. Item si Latina peregrin0, quem Latinum l9. esse cret deret, 'se lege) Aelia Sentia μ' nupserit, potest ex se- natusconsulto silio nato causam erroris probare, et ita omnes fiunt ciues Romani, et silius in potestate patris esse incipit. 70. Idem iuris omnino est, si Latinus per errorem peregrinam quasi Latinam aut ciuem Romanam e lege Aelia Sentia uxorem duxerit. 71. Praeterea si ciuis Romanus, qui Se credidisset Latinum. 'duxeriti Latinam, permittitur ei si fio nato erroris causam probare, tamquam si ex lege Aelia Seu-tia uxorem duxisset. Item 'iis, qui cum ciues Romani essent, peregrinos Se esse credidissent et peregrinas uxores duxissent, permittitur ex senatusconsulto filio nato causam err0ris probare: quo facto peregrina ux0r ciuis R0mana stit et filius, ' qui item est peregrinus , - non solum ad ciuitatem Romanam peruenit, sed etiam in potestatem patris redigitur. 72. 0uaecumque de silio esse diximus, eadem et de silia dicta intellegemus. 73. Et quantum ad err0ris causam pr0bandam attinet, nihil interest, cuius aetatis filius siue silia sit, 'cum senatuSconsulto nihil de ea re caueatur: nisi forte 3 l Latinus ' uel Latina proponatur. β qui 'ex lege Aelia
Sentia matrimonium contraxerint; nam tunc sal fine, si iminor anniculo sit silius sitiaue, causa probari non p0test. nec me praeterit, in aliquo rescripto diui Hadriani ita esse constitutum, tamquam quod ad erroris quoque cauSam pr0-
fuerit: S' postea e phaia c. r0m. l conse ii lusino sit. β') Sensu exigente reddidi. Puto vero primum litteris e ege) ob vicinus litteras creder- ut olim omissis, ceteras a. s. ad marginem aliquando suppletus pervenisse in S. 69. . ubi nunc v. 20. ante e lege A. S. in C. teuuntur, ab edd. omissae sunt. i) duxisset' edd. ') In
C. fuerit: iis qui c'; lus qui licet edd. δ) Restitui. Puto enim scriptum fuisse: q it e seg vel pegr). Additur hoc, quia et
uxorem dixerat peregrinum. Sensus explicandi causa restitui, notis scriptum arbitratus cum', consulto nihil' et caueatur'. β) Item restitui notis ni ibilis in uel' et proponatur'. q) Item restitui, nolis adhibitis in Aelia Sentia matrimonium', contra', num tunc'. 7) ni si Sched. nisi ed. B9. g. 72. Cf. supra 32'. Ulp. 3, 3. g. 73. Cf. supra g. 29.
127쪽
bandam 'anniculum filium siclum necesse sit: ly 'sed non semper uideri debet stenerale rus mdulcium, cum ' imperator
' epistulam ad quendam Τ' dedit. J 74. 'At peregrino quoque 20.
nuptiis per errorem contractis cauSam probare licere, re- LS.
scripto signisica itur. quippe quodam caSu acciderat, ut peregrinus ciluem Romanam, quass eum Latinum credebat, eae lege Aelia Sentiali uxorem duxisset et silio nato alias ciuitatem Romanam consecutus esset. deinde cum quaereretur,
an causam probare poSSet, reScripsit imperator Antoninus, perinde p08se eum cauSam probare, atque Si peregrinus mansisset. ex quo colligimus, etiam peregrinum causam probare posse. 75. ysiae iis, quae diximus, apparet, Sive errore siue Scientem peregrinus ciuem Romanam uinorem duxerit, eum, qui eae eo matrimonio i naScitur, 'peregrinum δ nasci; sed si quidem per errorem cum eo i matrimonium contractum fuerit, ' causam sex senatuSconsulto 3 probari posse lSecundum ea, quae Superius disimus: Si uero nullus errori
interuenerit, sciente 'ciue Romana β condicionem mariti sui, lnullo casu mariti uel β Flii statum mutiari. 76. Illud plane constat , inter ciuem Romanum et per figrutiam, Si quidem eam, cum qua conubium habeat, yux0rem duxerit, sicut Supra quoque ducimus, iussum matrimonium contrahi. et tunc ex iis qui nascitur, ciuis R ima nus est et in potestate patris erit. 77. 'Itemque si ciuis
β') Restitui secundum ductus Sche f., quoS interpretor I anniculum siliu sact. necesse sit. Loitur v. attinet' omissa est, ut fleri Solet 1, 136. 4. 80 . ') Ductus Sched. ServanS tanquam notaS non continentes restitui. 7q) Similiter restitui erat: epistula). luendam ex Blum. Sched. edd. Sed Goescheno prima littera incerta visa est. i) Ad sentemtiam et ad ductus Schedarum resti- . tui, notatum fuisse ratus quo i ue) et fidam. Edd. initio praebente Item peregrino. δ) Lacunas omnes totius Si explevi, cuius sensum Holmegius, Singula non pauca idem et GOSchemi S monStra-υePunt. Meorum quae notata fuisse putavi, indicavi. δ) pereg. cui ex sc. h) ca rom. β) d. 7) Ad senteretiam Gos henum fere SecutuS restitui. Noliatum erat pelgrina. β) Em Lachm.
g. 74. Cf. supra S. 68. g. 7b. Cf. S. 68. g. 76. Cf. S. 56.
g. 77. Cf. Liv. 23, 2. S. 6. 31, 31. S. 11. 38, 36. S. 6.
128쪽
Romana peregrino 'nupserit, conubio eae iure peregrinii populi interueniente, qui eae eis nascitur, peregrinus et iustus pultrisy' filius est, tamquam si eX peregrina eum procreas-21. set. l h0c 'lamen ' tempore e senatusconsulto, quod auctore divo Hadriano factum est, etsi n0n fuerit conubium inter ciuem Romanam et peregrinum, qui nascitur, iustus patris filius est. 78. 0u0d autem diximus, inter ciuem Romanam peregrinumque matrimonio contracto eum, qui nascitur, peregriniιm ' naSci, etiam conubio non interuenientel ualet, idque per legem nensiam iam antea effectum est. i eadem
' ei 3 conubium non sit, uxorem duxerit ciuis RomanuS, peregri inus ex eo coitu nascatur. et in priore quidem specie neceslsaria lex Mensia fuit: nam alioquin conubio inter i patrem et matrem non interueniente is, qui natuS i est, Secundum iuris gentium regulam matris, non patris conldicioni accedit. β qua parte autem iubet lex, e ciue Romano et per-elgrina peregrinum naSci, nihil ρὶ oui introduxit: l nam etiam sine ea lege e regula iuris gentium idem l suturum erat. 79. Adeo autem hoc ita est, ut 'etiam ex Lalina et ciue Romano qui naScitur, matris condicioni accedat: nam lex Mensia ad hunc caSum non pertinet: suae quidem non peregrinos tantum comprehendit, ' sed etiam qui Laltini nominans. itaque Sched. pro ite que). Τ') Sensus explicandi causa restitui. Similiter Gos h. et Lach . 8 Gos h. s. ii 1 pro tui)Sched. ' Ad sensum restititi, paullo aliter utque Gosch.
yὶ Sequentia usque ad illa 'condicioni accedit' ex Gosch. sensus restitutione recepi. δ) parius C. edd.; correxit Gos h. sc. ex peregi . fuctum). Ut eam vocem teneas, yOSsis tentarer eadem
lege id. de nuptiis e tuis) R 'mani) cauet' ut sol scilicet) partus
ei' c' qua ei conubium non sil. matri accedat id e est) ut peregrinus et . Vele eadem lege cauet ur), ut si e tui) Πωmano) edit us) ex uxore sit purius inis qua et conubium non Sil. matri accedat , id e st), ut etc. Sed et haec correctionem desiderant et
minus commoda Sunt, nec Gaius in hac materia ut Ulpianus. partus vocem unquam adhibuit. ε) Ex Gos h. s. et C. edd. δ) Sequentes lacunas ex mea restitutione repletii. β) Sententiam re-
g. 78. Cf. Ulp.79. Cf. IS. 29. 22. Ulp. 3, 3.
129쪽
111 tur: sed ad alios Latin0s pertinet, qui proprios popul0S propriasque ciuitates habebant et erant peregrin0rum numero. 80. Eadem ratione ex contrario ex Latino et ciue Romana qui nascitur, ciuis Romanus nascitur. fuerunt i tamen, qui 22. putauerunt, ex lege Aelia Sentia contracto matrimonio Latinum nasci, quia uidetur eo casu per legem Aeliam Sentiam et Iuniam conubium inter eos dari, et semper conubium es- scit, ut qui irascitur, patris condicioni accedat: aliter uero contracto matrimonio eum, qui nascitur, iure gentium matris condicionem sequi: at 'uero hodie nihil interest: sed i hoc iure utimur, 'quod et senatusconsulto auctore diuo I adriano significatur, ut omnimodo ex Latino et ciue Romana natus ciuis R0manus nascatur. 81. His conuenienter etiam illud senatusconsulto divo Hadriano 'auctore signiscatur, ut ex Latino et perestina, item contra ex peregrino et Latina qui nascitur, matris condicionem sequatur. 82. Illud quoque his conueniens est, quod ex ancilla et libero iure gentium seruus naseitur, et ex libera et seruo liber nascitur. 83. Animaduertere tamen debemus, ne iuris gentium regulam uel lex aliqua uel quod legis uicem optinet, aliquo casu commutauerit. 84. Ecce enim ex senatusconsulto Claudiano p0terat ciuis Romana, quae alieno seruo uolente domino eius coiit, ipsa ex pactione libera permanere, Sed Seruum procreare : nam qu0d inter eam et dominum istius serui conuenerit, 'eo'' senatusconsulto ratum esse iubetur. Sed p0Stea
diuus Hadrianus, tuiquitate rei et inelegantia iuris motu S, restituit iuris gen tium regulam, ut cum ipsa mulier libera 23. permaneat, liberum pariat. 85. 'Item e lege Latinat lex an
stitui. Sunt fere tres versus. Alii paulo aliter. 'Τ) Eae Lachm. o. uero hodie ciuis Romanus est; scilicet ed. Bg. β) ex senatus conSullo g. i. e. quod) C. ex Senatusconsulto quo edd. Mihi igitur tranSposita videtur nota q. ' s sacratissimo Gosch. hic librarius posuit ex errore, ut puto, iam incipiens vocem Significatur; quare omisi. 'q) ex. C. edd. i) Restitui. Librarius hic g. 82. Cf. infra SS. 88. 59. Ulp. 5; 9. Paul. 2, 24. 1-3. pr. f. de
ingen. 1, 4). g. 83. Cf. L. 24. D. de statu hom. 1, 5). g. 84. Cf. Paul. 2. 21 A. 4. 10. S. 2. ibique not. L. 3. Th. C. ad SC. Claud. 4.9). infra 33. 91. 160. . g. 8b. Cf. L. 2 pr. D. ne de statu def. 40
130쪽
cilla et libero poterant liberi dasci: nam ea lege cauetur, ut si quis cum aliena ancilla, quam credebat liberam esse, coierit, siquidem masculi nascantur, liberi sint, si uero seminae, ad eum pertineant, cuius mater ancilla suerit. sed et in hac specie diuus Vespasianus, inelegantia iuris motu S, restituit iuris gentium regulam, ut omnim0do, etiamsi masculi nascantur, Servi Sint eius, cuius et mater suerit. 86. Sed illa pars eiusdem legis salua est, ut ex libera et seruo alieno, quem Sciebat Seruum esse, serui nascantur. itaque apud quos talis lex non est, qui nascitur, iure gentium matris condicionem sequitur et ob id liber est. 87. 0uibus autem casibus matris et n0n patris condicionem sequitur qui nascitur, iisdem casibus in potestate eum patris, etiamsi is ciuis Romanus sit, non esse plus quam manifestum est. sit ideo superius rettulimus, quibusdam casibus
per errorem non iusto contracto matrimonio senatum interuenire et emendare uitium matrimonii, eoque modo 'plerumque 'δ efficere, ut in potestatem patris filius redigatur. 88. Sed si ancilla ex ciue Romano e ceperit, deinde manumissa ciuis Romana facta sit, et tunc pariat, licet ciuis Romanus 24. sit qui nascitur, i sicut pater eius, n0n tamen in potestate
patris est, quia neque eX iusto coitu conceptus est, neque ex ullo senatusconsult0 talis coitus quasi iustus constituitur. 89. 0u0d autem placuit, si ancilla ex ciue Romano c0n-
Spatium quattuor litterarum reliquit, quod explevi Item.' Deinde vero e l. latina' ob similitudinem cum sequenti ex ancilla facile omittere potiat. Lestem enim hanc Romanam non fuisSe, Gpparet tam ex sine quam ex initio Si 86. collato cum SC. Claudiano. Neque vero alius populi perestrini legem HVespasianus facile mutasset, qui contra in iure Latinorum tantum innovavit, ut qui sente eum Latii ius obtinuissent, Larini veteres dicerentur Tacit. A. 4, 5 et infra not. ad 1, 95). Denique lege Latina' i. e. iure
Latino tiliquid obtinere Gaius perinde dicere poterat, atque Tryphoninus L. 12. g. l . D. de captiv. 09, 15) dixit lege nostra' e. iure Romano. Vid. etiam 1, 193. 3, 90. ' Cf. S. 6S. 15 . L. 3. C. Sol. mair. 5, 18). ζ. 87. Cf. XI. 67 seq. g. 88 Cf. L. 46. D. de adopt. l. 7 . g. 89. Cf. Ulp. 5. l0. L. 18.24. D. de Statu hom. 1, 5). 0uintil. I. O. 3, 6. S. 25. L. 1. S. 2.L. 9. D. ad munio. 50. i).