장음표시 사용
61쪽
sacrificia conficiuntur. quarum rerum principem locum obtinet mensa, in qua epulae libationesque et stipes rep0nuntur. 0rnamenta uero sunt clypei, coronae et huiuscemodi donaria. neque enim donaria dedicantur eo tempore, quo delubra Sacrantur: at uero mensa arulaeque eodem die, quo aedes ipsae, dedicari solent. unde mensa hoc ritu dedicata in templo arae usum et religionem obtinet puluinaris . - Macrob. Sat. 3, 1 I.
Do iure pontificio. 1. Proeuliunt' promittunt ait significare Antistius de iure pontificali l. VIIII. - Fest. v. Proculiunt p. 253. 2. Spurcum uinum est, quod sacris adhiberi non licet , ut ait Labeo Antistius i. X. commentarii iuris pontificii, cui
aqua admixta est, defrutumue aut igne tactum est, mustumile, antequam deseruescat . - Fest. V. Spureum p. 348.
3. Prox bona uox, ' uel ut quidam, proba significare' uidetur , ut ait Labeo de iure p0utificio l. XI. - Fest. V. Prox p. 253. 4. Sistere sana cum in urbe condenda dicitur, significatl0ca in oppido sutur0rum sanorum c0nstituere. quam quam Antistius Labeo ait in commentario XV. iuris pontificii, sana sistere esse lectisternia certis locis et diis habere. - Fest. V. Sistere p. 351.5. - Subigore arietem in se odem libro Antistius esse ait
dare arietem, qui pro se agatur, eaedatur. - FeSt. V. Subigere p. 35 l. 6. Labeo sexagesimo et octauo libr03 intulit, nisi Neptuno, Ap0llini et Marti taurum non immolari. - Macrob. Sat. 3, 10. ) Scripsi; uelut quidam praesignificare edd. Cf. Paul. v. prox. ) Supplevi. δ) Cf. supra L. Cincium 10. ε) An iuris pontificii 'an Omnibus eius libris numeratis, quos quadringentoS fuis e, L. 2. S. 47. D. de Orig. iur. 1. 2. testatur et in quibus etiam libri
iuris pontificii sine dubio digesti erant' Cf. L. 2. S. 44. ib.)
62쪽
Ex iisdem libris, ut videtur. β7. P Hostmerium esse ait Antistius Labeo in I. . . iuris po=itscalis pomerium, id est locum pro muro, qui auspicat0 olim quidem omnem urbem ambibat praeter Auentimum, nunc si otiam intra aediflcia sinitur: estque prosimerium quasi pr0- murium.' - Fest. v. Prosimerium Postmerium) p. 2 9 8. Labeo in commentario iuris pontiflcii ait, nauteam l irubidum quiddam eSSe, quo poniscum uestimenta colorant. J- Fest. v. Nautea P. I 66. 9. Oluatum Antistius Labeo ait esSe mensurae genus.
Fest. v. filuatum p. 205. 10. Pullia saxa esse ad portum, qui sit secundum Tibe-Jrim, ait Fabius Pictor: quem locum putat Labeo dici, ubi
fuerit Ficana y uia 0stiensi ad lapidem undecimum. - Fest. d. 250. 11. Secespitam esse Antistius Labeo ait cultrum thi reum, oblongum, manibmo eburneo, rotundo, Solido, uincto ad ea-pulum auro argentoque, fixum clauis aeneis, aere Cyprio, quo flamines, flaminicae, uirgines pontiflcesque ad sacrificia utuntur. - Fest. V. Secespitam p. 348.12. Septem dies uel simpliciter septem calo , Antistius Labeo ait, proclamare magistratum publicum, Si Nonae Septimanae futurae Sunt. - Fest. V. Septem dies p. 3 8.13. Scriptum lapidem esse ait et ita uocari Antistius La-Posterius malim existimare. δ) In his Labeonem nostrum etiam de diis egisse et per se verisimile est et constat ex fr. 15. 19. At etiam Cornelius quidam Labeo hoc a 'stumentum theologica potius, ut videtur, ratione, compluribus libris executus erat, de quibus vid. Macrob. Sat. 1, 12. 16. 18. 3, 4. Et hic quidem hunc Labeonem addito Cornelii nomine ubique a nostro accurasse discernit. Postea vero saepius Labeo simpliciter laudatur sententiarum auctor, quae pleraeque magis Cornelii quam Antistii rationi convenire videantur, videlicet a Serv. ad Aen. 3, 168., Fulgentis de pr. serm. 4., Augustino de civ. dei 2, 11. coll. 8, 13) 14. 3, 25. 9. 19. 22, 28. , Lyd. de menS. 4, 1. 20. de Ostent. 3. : quos locos idcirco indicasse satis erit. β) In multis
ab Ursini et Mulieri supplementis deflexi. Cf. libr. meum oliv. I f. p. 100. y) Itaque sacri tum ibi videtur ab Anco rege
63쪽
- Fest. V. Scriptum p. 348.14. Septimontio , ut ait Antistius Labeo, hisce montibus seriae: Palatio, cui sacrificium quod sit, Palatuar dicitur: Veliae, cui item sacrificium: Fagutali, Suburae, Cermalo, 0ppio ' Caeli0i' monti. - Fest. v. Septimontium p. 348. 15. Penatis singulariter Labeo Antistius posse dici putat, quia pluraliter Penates dicantur, cum patiatur proportio etiam
Penas dici, ut optimas, primas, Antias. - Fest. V. PenatiSp. 253.16. P0pularia sacra sunt , ut ait Labeo, quae omnesciues laciunt, nec certis familiis adtributa sunt: Fornacalia, Parilia, Laralia, porca praecidanea . - Fest. V. Popularia p. 253. 17. Prop. . . . stati dolia ait dici Labeo, quia . - Fest. p. 253.
18. . . . a quo priuS Secures habitae sunt, eum et in augure legendo priorem esse . ait Antistius Labeo, idque in auSpiciorum qu0que lege significari, cum maior consul inauspicando dicitur, ut ei augur in auspicio sit. ip - Fest. V. Remiss0 p. 290. 19. Cliuiam quoque auem ab antiquis nominatam animaduerto ignorari: quidam clamatoriam dicunt, Labeo prohibitoriam. - Plin. Η. N. 10, 14. Seet. 37.
ιστορηκε , του παρορμῶν Oρ ταρι λεγουμενου, την οἱονCur Hortae templum Semper apertum antiqui habuerunt 'An quia, ut Antistius Labeo tradidit, cum παρορμῶν hortari dicatur, inde tanquam ad bona incitantem et hor-
derat in 1 post -ino). ') saceret G. edd. Erat fortasse sacrum gentile gentis Nostiliae publice susceptum. Dionys. 3, 1. tq) Deleri vult Mulier. Sed sedem tantum mutasse videtur; nam, cum Sola Subura mons non sit, Iegendum puto Suburae in Caelio. Cf. Varr. de L. L. 5, 8. S. 46. U) Ane prope a sta Τ ut haec pertinuerint ad fulminis expiationem. Cf. die Iguv. Tasem p. 404. δ) Partim Mulieri supplementis usus restitui. Cf. Supra L. Cae-
64쪽
ἐγκελευ0μενην προς τα κειακώ πα90ρμωσαν λον , ορ- ταν λεγομένην, ωοντο δεῖν soc ἐνεργον αεὶ μηdεποτε μελλειν, ριηδ' αποκεκλεισθω, ιηδε ἐλιννυειν; - Plutarch. 0u. Rom. 46. tantem deam Hortam dictam existimabant oportere ut actuosam Semper nunquam haesitare neque clauSam eSSeneque otiari' 21. Qui de uirgine capienda scripserunt, quorum diligentissime scripsit Labeo Antistius, minorem quam anno S SeX, maiorem quam annos decem natam negauerunt capi fas esse: item quae non sit patrima et matrima: item quae lingua debili sensuve aurium deminuta aliaue qua corp0ris labe insignita sit: item quae ipsa aut cuius pater emancipatus sit, etiamsi uiuo patre in aui potestate sit: item cuius parentes alter am- boue seruitutem seruierunt aut in negotiis sordidis uersantur. Sed eam, cuius soror ad id sacerdotium lecta est, excusationem mereri aiunt: item cuius pater flamen aut augur aut quindecimuirum sacris saciundis aut septemvirum epulonum aut salius est. Sponsae quoque pontificis et tubicinis sacrorum siliae uacatio a sacerdotio isto tribui solet. i) - Gell. 1.12 SS. 1-7.22. In libro Laelii Felicis ad 0. Mucium primo scriptum est, Labeonem scribere, calata comitia esse, quae pro collegio pontificum habentur aut regis aut flaminum inaugurando-rUm causa. Eorum autem alia esse curiata, alia centuriata. Curiata per lictorem curiatum calari, id est conuocari, centuriata per cornicinem. - Geli. 15, 27. 33. 1. 2. Ad duodecim tabula S. 23. Labeo tu libro de duodecim tabulis secundo acria et seuera iudicia de surtis habita esse apud ueteres scripsit, idque Brutum solitum dicere, et furti dampnatum esse, qui iumentum aliorsum duxerat, quam quo utendum acceperat, item
sarem 4. i)) Haec omnia Labeo ita dixisse videtur, ut cuiusque gententiae antiquiores auctores afferret: unde Gellius eum solum ja Se inspectum Ommum ditissentissime de hae re scripsisse dixit. sp
65쪽
24, Praeterea in commentariis Labeonis, quae ad duodecim tabulas comp0suit, ita scriptum est: Virgo Vestalis neque heres est cuiquam intestat0, neque intestatae quisquam, sed bona eius in publicum redigi aiunt. Id quo iure sat, quaeritur . - Geli. I, 12. S. 18. ' 25. Itaque cum eam legem Labeo quoque uester in libris, , quos ad duodecim tabulas conscripsit, non probaret, tum .i3 Linquit, L. Veratius fuit egregie homo improbus atque im- mani uecordia. Is pro delectamento habebat, os hominis
liberi manus suae palma uerberare. Eum SeruUS sequebatUr, i serens crumenam plenam assium: ut quemque depalmaverat, numerari statim secundum duodecim tabulas β quinque et ui- ginti asses iubebat. Propterea , inquit, praetores postea hanc abolescere et relinqui censuerunt iniuriisque aestuman- dis recuperatores se daturos edixerunt . - Geli. 20, 1. S. 13. . Ad edictum praetoris.
26. Praeterea in libris, quos ad praetoris edictum scripsit, inulta posuit partim lepide atque argute reperta: sicuti hoc est, qu0d in quarto ad edictum libro scriptum legimus: So-
ror appellata est, quod quasi seorsum nascitur separaturque ab ea domo, in qua nata est, et in aliam familiam transgreditur . - Gell. 13, 10. S. 3. Cf. N0n. I, 258. p. 52. Incertum, unde petita. 27. Caelius Sabinus in libro, quem de edicto aedilium curulium c0mposuit, Labeonem λ' refert, quid esset morbus, hisce uerbis definisse: Morbus est habitus cuiusque corporis contra naturam, qui usum eius facit deteriorem . - Geli.
4, 2. S. 3. 28. Labeonem respondisse aiunt, redhiberi posse sc. eunuchum quasi morbosum: sues etiam seminas, si sterilae
lum edd. th) Ob sequens listic malim labularum legem. iβὶ Fr. 27-29 eae libris Labeonis ad edictum aedilium curulium scriptis
66쪽
essent et uenum issent, ex edicto aedilium p0sse agi Labeo- unem scripsisse. De sterili autem muliere, si natiua sterilitate 'sit, Trebatium contra Labeonem resp0ndisse dicunt. Nam cum redbiberi eam Labeo quasi minus sanam putasset, negaSSe ii aiunt Trebatium ex edicto a gh posse. - Gell. 4, 2. SS. 7-10. 29. Εum uero, cui dens deesset, Seruius redhiberi posse 'respondit, Labeo in causa esse redhibendi negauit: nam et imagna , inquit, pars dente aliquo carent, neque eo magis plerique homines morbosi sunt, et absurdum admodum est dicere, non sanos nasci homines, quoniam cum insantibus ii in simul dentes gignuntur . - Gell. 4, 2. S. 12. 30. Mortis causa stipulatio existimatur fieri , ut ait An- itistius Labeo, i y quae ita sit, ut morte promissoris confirme- ltur . - Fest. V. Mortis causa p. 161. 31. Potitus seruitute ab antiquis dicebatur, qui , ut ait ly Labeo, seruitutem seruit. 'cuiusmodi dictiones i) pro- ixim a e Graeci moris sunt. eodem modo dicebatur ab antiquis lpotitus hostium Τ. - Fest. v. Potitus SerVitute p. 250.
Labeonis aequalis, qui lamen ei Supervixit . is
Coniectaneorum. J1. Cum librum VIII. Ateii Capitonis c0niectaneorum legeremus, qui inscriptus est de iudiciis publicis, decretum tribu-norum uisum est grauitatis antiquae plenum. Propterea id meminimus. Idque ob hanc causam et in hanc sententiam scriptum est: Aulus Hostilius Mancinus aedilis curulis suit. L Is Maniliae meretrici diem ad populum dixit eo, qu0d e tabu-ilatu eius noctu lapide ictus esset, uulnusque ex eo lapide ostendebat. Manilia ad tribunos plebi pr0u0cauit. Apud eos dixit, dominessatorem Mancinum ad aedes suas uenisse: eum sibi recipere non fuisse e re sua: sed cum ut irrumperet, la- pidibus depulsum. Tribuni d0creuerunt, aedilem ex eo l000i iure deiectum, quo eum uenire cum corollario n0n decuisset.l
67쪽
. Propterea ne cum populo aedilis ageret, intercesserunt . -
Gell. 4, 14. 33. 1 6. 2. Appi namque illius Caeci silia, a ludis, qu0s speetaue rat, exiens, turba undique c0nfluentis fluctuantisque populi iactata est. Atque inde egressa cum se male habitam diceret: quid me nunc sactum esset', inquit, quantoque artius pressiusque conflictata essem, si P. Claudius, frater meus, nauali proelio classem nauium cum ingenti ciuium numero non perdidisset Τ certe quidem maiore nunc c0pia p0puli 0ppressa intercidissem. Sed utinam', inquit, reuiuiscat frater aliamque classem in Siciliam ducat atque istam multitudinem perditumeat, quae me male nunc miSeram conuexauit . Ob haec mulieris uerba tam improba ac tam inciuilia C. Fundanius et Tiberius Sempr0nius aediles plebei multam dixerunt ei aeris grauis uiginti quinque milia. Id factum esse dicit Capito Ateius in c0mmentario de iudiciis publicis bello Poenic0 prim0. Fabio Licino et Otacilio Crasso consulibus. - Gell. 10, 6. 33. 2-4.3. Sed qu0d ait se. Varr0 , senatusconsultum duobus
modis fieri s0lere, aut conquisitis sententiis aut per disces-Sionem, parum c0nuenire uidetur cum e0, quod Ateius Capito in coniectaneis scriptum reliquit. Nam in libr0 ' scol) VIIII. λTuberonem dicere ait, nullum senatusconsultum seri possen in discessione facta, quia in omnibus senatusconsultis, etiam in iis, quae per relationem fierent, discessio esset neceSSmia. idque ipse Capit0 uerum esse affirmat. - Gell. 14, 7. 33. 12. 13. 4. M. autem Varro in quarto epistulicarum quaesti0num et Ateius Capito in coniectaneorum scol VIIII. y ius esse praesecto sq. urbi Latinarum causa relicto) senatum habendi dicunt: deque ea re adsensum esse Capito Varro nem Tube-
Τ) Sic nunc ed. Hertz. CCLVIIII vel ducentesimo quinquagesimo nons edd. antiquiores. Criticam expositionem exSyectamuS. In sola numeri magnitudine horum librorum nulla videtur eSSediffliculta9. Coniectaneorum enim eadem poterat eSSe Significatio, ut Digestorum, in quae plerique otii libri, suis titulis insigniti, coniicerentur, sicut et liber VIII. erat de publicis iudiciis num. 1). Cf. not. 4. ad M. Antistium Labeonem. Et quantum ScripSerit Ateius Capito diversimodae doctrinae, etiam eae Plinii indicibus librorum existimare licet.
68쪽
roni contra sententiam Iunii refert: 'nam et tribunis , inquiti plebis senatus habendi ius erat, quamquam Senator nolessent ante Atinium plebiscitum . - Gell. 14, 8. S. 2.5. Legi adeo nuper in Capitonis Ateii coniectaneis senatu decretum uetus C. Fannio et M. Valerio Messalla consulibus factum, in quo iubentur principes ciuitatis, qui ludis Megalensibus antiquo ritu mutitarent, id est mutua inter sese do minia agitarent, mrare apud consules uerbis conceptis, n01 amplius in singulas cenas sumptus esse facturos, quam centenos uicenosque aeris praeter olus et sar et uinum, ne qui uino alienigena, sed patriae usur0s, neque argenti in conuiui plus pondo quam libras centum Maturos. - Geli. 2, 24. S. 26. Esse etiam dicit Capito Ateius edictum, diuine Augustan Tiberii Caesaris non satis c0mmemini, quo edicto per uaria: sollemnitates a trecentis sestertiis adusque duo sestertia sumptus Cenarum propagatus est, ut his saltem sinibus luxuriae esseruescentis aestus coerceretur. - Geli. 2, 2 . S. 15. 7. Nos autem in Capitonis Ateii coniectaneis inuenimus siticines appellatos, qui apud sitos canere soliti essent, hoo est uita lanctos et sepultos, eosque habuisse pr0prium genui tubae, qua canerent, a ceterorum tubicinum disserens. - Gell20, 2. S. 3. tris uli l
ontificio iure. h8. Propterea uerba Ateii Capitonis ex quinto librorum i qu0s de pontificio iure c0mp0suit, scripsi: I ib. Coruncanici spontisci maximo seriae praecidaneae in atrum diem inaugura- itae sunt. Collegium decreuit, non habendum religioni, quin i r eo die seriae praecidaneae essent'. - Geli. Φ, 6. S. 10. I9. Mundus , ut ait Capito Ateius in I. VII. pontificali. iii ter in anno patere solet diebus his: postridie V0lcanalia et antsi diem III. Non. Oct. et ante diem VI. ld. Ν0u.: qui quid ita dicatur, sic refert Cato in e mentariis iuris ciuilis: th Mundo nomen impositum est ab eo mundo, qui Supra Π0S a est: forma enim eius est, ut ex his, qui intrauere, cognoscere potui, adsimilis illae ': eius inferiorem partem ueluti c0nSe-
69쪽
co Seleratam dis Manibus clausam omni temp0re, nisi his diebus, qui supra scripti sunt, mai0res censuerunt haben am, quos dies etiam religiosos iudicauerunt ea de causa, quod quo tempore ea, quae occultae et abditae religionis deorum Manium essent, ueluti in lucem quandam adducerentur et pateferent, nihil in eo tempore in rep. geri u 0luerunt: itaque per eos dies non cum hoste manus c0nserebant, non exercitus Scribebatur, n0n c0mitia habebantur, non aliud quicquam in rep. nisi quod ultima necessitas admonebat, administrabatur . Fest. V. Mundus p. 157. 10. Si uolentibus uobis erit, inquit, in medium pr0se P0, quae de hac eadem causa apud Ateium Capilonem pontificii iuris inter primos peritum legisse memini: qui cum nefas esse sanciret, deorum sormas insculpi annulis, eo usque pr0ceSSit, ut et, cur tu hoc digito uel in hac manu gestaretur annullis, non laceret. Veleres inquit, non ornatus, sed signandi causa annulum secum circumferebant. Unde nec plus quam unum habere licebat, nec cuiquam nisi libero. 'quod eos solos siles doceret, quae signacul0 continetur, i deo ius annUl0rum famuli ii in habebant. Imprimebatur autem 'sculptura materiae annuli, siue ex serro siue ex auro foret: et gestabatur, ut qui Sque uellet, quacunque manu, quolibet digito. Postea , inquit, usus luxuriantis aetatis signaturas pretiosis gemmis c0epit insculpere, et certatim haec omnis imitatio lacessivit, Ut de augmento pretii, quo sculpend0s lapides parassent, gl0riarentur. Ilinc sactum est, ut usus annulorum exemtu S dexterae, quae multum negotiorum gerit, in laeuam relegaretur, quae otiosior est, ne crebro m0 tu et officio manus dextrae pretiosi lapides frangerentur. Eiectus autem , inquit, ' in ipsa laeua mauu digitus minimo pr0ximus quasi aptior ceteris, Cui commendaretur annuli pretiositas. Nam p0llex, qui n0men ab e0, quod p0llet, accepit, nee in sinistraces Sat, nec minus quam tota manus semper in ossicio est. Unde apud Graec0s αντιχειρ , inquit, ' uocatur, qua Si manu S altera. Polliei uero uicinus nudus et sine tuitione alterius appositi') qu0s pro q e0s, ut puto) 80l08 sides deceret decerneret al. discer
70쪽
uidebatur: nam pollex ita inferior est, ut uix radicem eius excedat. Medium et minimum uitauerunt , inquit, ut ineptos, alterum magnitudine, breuitate alterum, et electus est, qui ab utr0que clauditur et minus ossicii gerit et ideo seruando annul0 magis accommodatus est . Haec sunt, quae lectio p0ntificalis habet. - Macrob. Sat. 7, 13.11. Praeterea Capito Ateius scriptum reliquit, neque eius
legendam filiam sc. virginem Vestalem , qui domicilium in Italia non baberet, et excusandam eius, qui liberos tres haberet. β - Geli. I, 12. S. 8.12. Λια τί ό ιερευ του Cur flamen fialis uinore Λιὸς απ0θανουσης αυτῶ τῆς mortua, staminio decedit 'γυν κος, απετίθετο την αρ- sic enim Ateius tradidit.
13. Cuius se. Ateii Capitonis uerba ex libro primo sacrificiorum haec sunt: Itaque Ioui tauro, uerre, ariete imm0larii non licet . - Macrob. Sat. 3, 10. 14. β Propudianus porcus dictus est , ut ait Capito Ateius, 'qui in sacrificio gentis Claudiae uelut piamentum et exs0lutio omnis c0ntractae religionis est . - Fest. V. Propudianus p. 238. 15. Porcam auream et argenteam dici, ait Capito Ateius quae etsi numero hostiarum nun Sint, nomen tamen earum habere, alteram ex auro, alteram ex argento factam adhiberi sacrifici 0 Ceriali. - Fest. V. Porcam p. 238.16. Rutilae canes, id est non procul a rubro colore, immolantur', ut ait Ateius Capit0, 'canari 0 sacrificio pro frugibus deprecandae saeuitiae causa sideris caniculae . - Fest. v. Rutilae p. 285. De ossicio senatorio. 17. C. Caesar in consulatu, quem cum M. Bibul0 gessit, h) Haec quoque eae libris iuris pontifcii esse, verisimile est. q) V
dubitandum, quin fr. 14-10. ex iisdem sacris. lib)'is desumpta sint.