장음표시 사용
81쪽
riorum culpa intereidiSse, exempla tantum ex hoe genere posuisse videatur. Accedit, quod de illis huius generis notis, quas in sine Si 2. diversarum vitae civilis partium ibi commemoratarum propriias dieit, Omnino esse eiusmodi notas dic ore satis habet, ipsas non affert, haud obscure Significans, eas sibi parum curae eSSe, quoniam Videlicet pleraeque Πut priores illae communes in libris Vulgaris eruditorum lectionis, quos ProbuS maxime Spectabat, Velut historicis, usurpabantur, Sed in reconditioribus monumentis delitescebant. At haec ipsa Probi verba male intellecta non dubito fraudi fuisse viris doctis medii aevi, ut Pseudo-Probum hie intrude- rent. Dum enim ea Verba, quibuS ProbuS URSi excusat, cur has notas proprias opusculo Suo non inserat, tanquam no-Vam praefationem accipiunt, quam similiter ut initio Si 2. notarum Seriem liue pertinentium Sequi Oporteat, eam cum non invenirent, excidisse rati, alii opusculum hie finiverunt et sequentes partes denuo inseripto Probi nomine sigillatim descripserunt, alii aliunde Suppleverunt, ubi notas huc fa cientes nullo inseripto auetoris nomine invenerant. Longam QRm eSSe oportere, perSuadebat iis, quod Probus longum illum
indicem curiarum, tribuum, comitiorum, sacerdotiorum et Cetei rorum praescripsisset; et memorabile illud discrimen interclidit intor hunc Pseudo-Probum et ceteras SimileS notarum j colloctiones velut Lindenbrogicam, quod illo Omnium fere, quas index ille refert, rerum notae eontinentur, hae prae primis ad libros iuris civilis spectant. Cum tamen etiam in subpositicia illa Serie notarum magnam partem ex iure Civili petitum eSse Viderent, addiderunt indici verba iuris ciuilis,l quase subditicia esse etiam ΜOmsenum non fugit. Alterum notarum genus, quaS. Supra iuridicaS dixi, etiam ea re a priore differebat artemque quandam prodebat, quod proprio tantum ex singularibus litteris constabat S. 3.). Et
hoc quidem genus maxime Probum SpectaviSse et executum eSSe, ipSa res documento eSt. Vereor tamen in hae opusculi parte non Solum Singulas notas haud paucas excidisse, Sed etiam ipsam eam partem nos integram non habere. Nam Sigo 1. alterum hoe genus verbis in testibus iurisque ciuilis libris significatum erat, video quidem ad leges tanquam fontem iuris civilis cunctas notas Sis 3. 4 et 5. propositas recte referri, cum legis actiones et edicta perpetua tantum rivi quidam Vel propagines ipsarum. legum Sint. Sed notas in iuris ciuilis libris desidero. Num adeo balbutiebat grammaticus, ut legis actiones et edicta perpetua, fortaSSe quin etiam in libris legebantur, libros iuris civilis appellaret 8 ΑΠ Vero non curabat eos, qui proprie Sic appellantur, quique Veterum librorum, quorum emendationi Operam dabat, praecipuam partem constituebant 3 An nullae dum in iis notae
82쪽
adhibebantur 3 Nullum eorum dici potest. Itaque Sic Statuo,
eam opuSculi partem, qua hae notae eXPOSitae erant, interiisse, neque id tam incuria quam nimia cura factum e SSo. Ea enim magno usui erat iis, qui libros iuris civilis transcribebant. Itaque eam ceteris notiS primo neglectis eXSeripSerunt, idque non grammatici sed librarii consilio ac cura, hoc eSt, auctoriS nomine OmiSSO, et ita, ut noviS POStea notarum compendiis accedentibus, collectionem Suam , prout HSuS POSCe- .ret, Rugerent, immutarent, aliuS etiam aliam institueret. In ipso vero Probi libro haec semel ab eo avulS a pars praetermitti coepta est. Hae ratione varias illas notarum collectioneS enatas esSe exiStimo, quae partim anonymae partim Sub certorum auctorum velut Magnonis, Petri Diaconi, Papiae nominibus in codd. mSs. inVeniuntur, quarumque una Singulari fato exeunte medio aevo rursus Valeriano opusculo Sed alia eius parte adsui coepit. ordinem quoque alphabe-ticum a posterioribus illis notarum collectoribus profectum eSSe, non tam certo affirmaVerim: hune enim pro ea, quae
inter leges ot libros iuris civilis intercedebat differentia, iam ipse Probus in hac parte adhibuisse poterat. - Licet vero posterioribus istis collectionibus ea quoque notarum parS, quae Probo periit, Saltim maxima ex parte haud dubie contineatur, tamen in animum inducere non potui, ut quae in iis Probi sunt, restituendi ei periculum facerem. Plus enim quam difficile ost, eaS a ceteriS, quae aliunde originem ducant, segregare. Suo igitur iam loco ista farrago
relinquenda est. Ipsum vero Probi opuSculum, quatenuSeXStat, quam emendatissimum potui, iam exhibeo. Qua in re illud maxime tenendum erat, librarios in eo transeribendo non tantum solito more peccavisse, . Sed etiam haud raro denuo notas explicuisse et partim has ex explicationum mendiS partim vice versa interpolasse. Singulorum codicum mSS. notitia, quos singularibus litteris ita notavi, ut communi omnium lectioni hoc signum C id. praefigerem, eX MOm- Seni commentario petenda eSt. Eius quoque UniuS, ut par erat, editionem reSpeXi; de qua praemonendum eSt, MomSenum notas earumque eXplicationes consulto incorrectas reliquiSSe. M. VALERII PROBId e notis antiquis.1. Est etiam circa perscribendas uel paucioribus litteris notandas uoces studium necessarium. 0u id partim pro u0luntate cuiusque sit, partim pro usu publico et obseruatione
communi. Namque apud ueteres cum usus notarum nullus
83쪽
65 esset, 'propter perscribendit 'dissicultatem y maxime in senatu qui scribendo aderant, ut 'celeriter dicta comprehenderent, quaedam uerba atque nomina ex communi consensu primis litteris notabant et singulae litterae quid significarent, in pr0mptu erat. Quod in praenominibus, publicis pontificumque monumentis et in 'legibus 3 'iurisque β ciuilis libris etiamnunc manet. Ad quas notationes publicas 'accessit' 'eL studiosorum uoluntas, ut unusquisque familiares sibi n0tas prou0luntate signaret: quas comprehendere 7 infinitum est. publicae sane tenendae. 2. In monumentis publicis et historiarum libris sacrisque publicis reperiuntur
h) pr0pter scribendi plerique C ld. et ed.: sere scribendi X.: scribendi A. Vilium ex compendio ps pscribendi natum est. ') sa cultatem Od. et ed.; sed di geminandum erat. δ) Refer ad comprehenderent, non ad dicta. Celeritate facto senatusconsulto opuS, uit mox ad alia veniri vel discedi posset. ε) d. et ed. habent tranSyοSitum post praenominibus; vid. praefat. β) et in iuris C. iuri Sque omisso antea et in X. q. β) accedit d. sexcepto A.)et ed. y) Sic recte V. Caeteri d. admodum haec variant. etiam studium et v0lt has iure iam unusquisque familiares Sibi et not3S. Ρro uoluntate sibi quas signant comprehendere ed. A. pomittunt ceteri Udd. et ed. ') A. V.: omittunt ceteri Cdd. et ed.
84쪽
P. B. E. post reges exactos P. C.
patres conscripti S. P. 0. R. Senatus populusque Romanus Ε0. R. eques Romanus
Latini coloniarii S. N. L. socii nominis Latinici 'similia. Secundum haec etiam 3' curiarum nomina, tribuum , comitiorum, Sacerdotiorum, potestatum, magistratuum, praefecturarUm, Sacr0rum, ludo I Um, rerum urbanarum, rerum militarium, collegiorum, decuriarum, 'sast0rum, i 'nummorum, ponderum, mensurarum et similium ceterorum notationes pr0prias habent.
3. 'Litterae 3 singulares in iure ciuili. De legibus et plebiscitis senatusque consultis β 'haech ponimus: Τ
Ρ0pulum iure rogauit Ρ, pulusque iure 'sciuit in soropro rostris 'ex' ante diem pridieiq) similia otium hic C. similia secundum haec M. A. V. similiter etiam hic ed. i) Intelliste dierum fastorum, nefastorum et similium. pagorum Momnis. s. ') numerorum C ld. et ed quod coaluisSe videtur ex num0r. p. erum; nummorum Momnis. o. ') De verbis iuris. ciuilis, quae hic C ld. intrudinit, vid. praefat. 3) M.A. litteras C. δ) Suppletii. Excidit sqciis ob simile antecedens vocabulum scitis. μ) nunc Od. et ed. Sed vide inscriptionesn'. 4. et 5. y) Litteras singulares in iure ciuili de l0gibus et plebisci iis nunc ponimus ecl. ') A. suscepit ceteri C. . ') In lege perlata huic ex proprie nullus locus: sed puto. id interdum exleste per trinundinum p musata postea errore retentum eSSe. Notis Ante Diem et Pridie in eadem lege simul locum non eSSe, vix eSt, quod moneamus. De lectum praescristionibus in uni-
85쪽
E. H. L. N. R. S. R. L. B. I. C. 0. O.
C. E. C. 0. E. R. F. E. D. L. I. D. A. C. V. D. P. R. L. P. A. A. A. F. F.
eius hac lege nilum rogatur δ' SirempS lex, res, ius causaque omnibus omnium rerum esto iLatini Prisci, ciues Romani municipibus eius municipii dare damnas esto colonis eius coloniaequ0d eius recte sactum esse dicetur
lox Iulia de adulteriis coercendis unde de plano recte legi possit
aere, drgento, auro sando, seriundo iustis nuptiis quaesitos, quae Sitas si quid 'sacrosanctum est,' 'quodue ius non sit 'r0garier, 3 eius hac lege nihil rogatur ueteri possessori redditum βUeterano assignatum 'Senatus consultum, plebi scitum
verSum G. RitSchel. praef. ind. schol. Bonn. hib. 1860. 'q) Cdd. et ed. ante L. lege addunt: O. omnibus, idque in sequenti nota, ubi testantibus lepe Rubria et lege sevinctia Mus. philol. Rhen. VIII. p. 298. 457 Sq.) iustuS efuS locuS eSt, omittunt, ut appareat, ex inferiori nota in superiorem id male irrepsisse. Τ) Varie
Ci . hanc formulam corrumpunt. Momms. ed. I Si rem lex rex iuS causaque Omnium rerum esto. 9uod siremps notamur duabus litteris S. R., factum videtur secundum etymologiam M. Catonis, a similis res ' eam vocem derivantis. Fest. s. v. ') Sacrosancti Q; sacri sancti ceteri Cdd. et ed. Vid. Cic. pro Balb. 14. δ) 0. N. I. quod non iure C id. quod iure non unus A., ut tam ante I. quam post littera singularis lecta eSse videatur, Aquam N. acceperunt, quae vero ante erat V. Sunt duae exceptiones, quarum altera Spectat ad ea, quae ne quis rogaret, multa tantum similive poena sancitum erat. ) r0gulum Od. Cf. Alenete ad Leg. Servil. p. 94. δ) V. veteri omittunt C. M. idque Momnis. docte interpolatum putat ex Suet. Bom. 9. quo dubito. β) In C . sequitur notaV.F. uSuS fructuS, quam interpretationem ΜommS. recte pro interpolata habet: Probum scripsisse uerba fecerunt. Sed malim existi-mGre , ωSam notam, quae paulo post, ut videbimus, excidit, ibique signincat ve serant, huc translatam et male explicatam eSSE.Sane eandem etiam post notam S.C. P. S. excidisge, ubi signidem
86쪽
. D. E. R. F. P. D. Ε. R. V. I. C. 0. F. E. I. S. F. D. C. S. S. 0. M. D. E. R. A. P. P. V. 'L. δ' O. E. C. P. T. P. 0. N. S. 0.
S. F. S. 'quid 7 de ea re fieri placeret, de ea re uniuersi ita censuere' quom sactum est, in senatu fuerunt
de consilii sententia si quid 'magistratus' de ea re ad 90-pulum plebemue latii opus est, con-Sules, praet 0res, tribuni plebis, qui nunc Sunt, 'quibus eorum uidebitur, ad p0pulum plebem'ue serant: δquod si non tulerint, 'c0nsules 'praetores, tribuni plebis, qui de incepserunt, 'quibus eorum uidebitur, ad p0pulum plebemue serant sine fraude sua 4. In legis acti0nibus haec
. N. S. S. 0. P. 0. N.A. N. N. E. I. M. C. V. S. N. S. b.
aio, te mihi dare oportere quando negas, te Sacramento 'quingenario uel quinquagenario β prou000 quando neque ais neque negas 'ex iure manum consertum ' uocauiti Si negat, sacramento quaerito
bat uerba fecerunt. verisimile est. δ') quod C. . et ed. ') quod Od. et ed. Cf. Oreli. 37S7. ') mee vel meae vel me Od. Erat opinor mag. Momns. G.: melius . Deest haec vox in Cic. ad fam. 8. 8. S. b. δ') V. V. ceteri Ci ., factum Sc. eae corruptela ualeto. i) A. ualeto ceteri. g) qu0d eius C. . ex parum erudita interpolatione: nam quod ferrent, certe potestaS non dabatur magistratibus. Cf. Cic. l. c. δ) A.: plebis serant M. In ceteris hae voces Om. Cf. not. 26. δ') Ε. eos C ld. ed. 3, Animad0erte, etiam Gai. 4, 14. prius de perSonali actione astere. β) quingenario M. : quinquegenario C. p quinquagenario A. Vestigium voculae vel eSt, quod in nota C. habet 0. V. P. pro Q. P. β) 0. Λ. N0. N. quando ais neque negas Solus A. Male, r/t puto. Hac actione utebatur actor, si adversa iug tacuerat. y) u0carit A. V. Sed aut voco aut vocasii aut oeneraliter vocare legendum videtur. Vid. Cic. pro Mur. 12. ') querito E. M.: quieto C. quingenario MovimS. o. Frustra: pertinet haec formula ad publicam legis actionem, in
qua actor adversarium Sacramento no)r provocabat, Sed interat O-
87쪽
I. D. P. S. P A. L . AE. Secundum Suam causam, Sicuti dixi, ecce
quando in iure te c0n Spicio, p0Stulo,' anno suas 3' auctorte praetor iudicem arbitrumue p0stulo uti des in diem tertium siue perendinum arbitrum liti aestimandae 5. In edictis perpetuis haeo:
0. B. F. I. D. P. I. D. C. 0. R. F. E. V. V. B. Α. D. M. F. V. C. I. D.
quare b0num factum δi urse dicundo praeerit iuris dicundi causa quod recte factum esse uidebitur uiri boni arbitratu dolo malo fraudisve cauSaturis dictio uel iudicium dabo
0. E. R. g. T. P. I. R. D. T. 0. P. D. T. 943 D. P. F. 0. S. S. S.I. C. E. V.
N. I . C. quanti ea res erit, tantae pecuniae iudicium recuperatorium dabo tostibusque publice dum taxat 'decem denuntiandi ' potestatem laciam hquae Supra Scripta sunt iusta causa esse uidebitur
non calumniae causa gabat. Vid. Fest. p. 344. Muli. et nos ad Gai. 4, 14. HOt. 11. y' Supplevi eae Gai. 4. 16. uindicta Cdd. ') an sas C. anne sarm. an sa S A. an ne sat V. ante si es Ernstii C. i) PR. C . Sed singularis littera requiritur eae Probi strictiore ratione nam alii et binas litteras admittebant. Fest. v. Nota). Ab initio videamus ne littera A. abs ob antecedentem notam, quae hac littera clauditur, perierit. ') Cf. Kelier Civilproc. S. 17. not. 230. δ) Cdd. et ed. hanc notam in fine Si antecedentis praebent; Sed eam edictorum esse, ubi fere exordium faciebat, docet Brisson. de form. 3, 1. ) Sic M. A. V.; om. ceteri et ed. mmmS., qui dubitare non debebat, in hac notandi ratione etiam numeralia initiali littera notari. Similiter Pondera duodecim PDDCnotata leges apud Petrum Diaconum. β) A.; potestas sacit E.
88쪽
C. C. si insilium 'cepit 3β uel causa cognita F. C. fraudare creditores uel fiduciae causa uel fidei e0mmissum P C. pactum conuentum uel pecunia e0nstituta
C. E. D. conuictum esse dicetur H. S. haec sic ΤC. V. Centum uiri 'S. T. A. sine tutoris auctoritate T. A. tutore auctore F. E. D. factum esse dicetur 0. A.
quemadm0dum . M. quo modo uel qu0 magis P. P. L. V. pr0 praede litis uindiciarum I. S. 'iudicatum' s0lui' B. E. E. P. P. V. 0. P. 'bona ex edicto possideri proscribi ue-
claruit Vespasiano, Tito et Domitiano imperantibus). Ad si dictum aedilium curulium.1. Cadlius Sabinus in libro, quem de edicto aedilium curulium composuit, Labeonem refert, quid esset m0rbus, hisce uerbis desinisse: 'M0rbus est habitus cuiusque corporis e0Η-tra naturam, qui usum eius facit deteri0rem . Sed morbum alias in toto corp0re accidere dicit, alias in parte c0rp0ris. Totius c0rporis morbum esse., ueluti sit phthisis aut febris, partis autem, ueluti sit caecitas aut pedis debilitas. Balbus
potestatem facit C. M. V. p0lesias si et ed. q) A.: c00pit M. X. capit C. et ed. 7) uel hora secunda addunt Od. ed. β) uel clarissimi uiri addunt C ld. ed. ') A.: iudicium plerique Od. et ed. δ') Haec solus V. servavit, ut tamen litterarum P. P. V. interpretationi spatium tantum relinquatur, et quattuor ultimae litterae Sic explicentur quod reperimn est, unde apparet, in Fne notae Ε. pro I.) olim lectum esse. Momms. p. 127. explicuit: b0na ex edicto possideri pr0Scribo uenireque iubeb0.
89쪽
autem , inquit, et atypus uitiosi magis, quam morbosi sunt, et equus mordax aut calcitro uitiosus, non m0rbosus est. Sed cui morbus est, idem etiam uitiosus est. Neque id lamen contra sit: potest enim, qui uitio SuS est, non morbo SUS esse. Quam ibi em cum de h0mine morboso agetur, 'aeque , λ inquit, ita dicetur QVANΤΟ OB ID VITIVΜ ΜINORIS SIT '. - Geli. , 2. 33. 3 5. 2. Ρilleatos seruos uenum solitos ire, quorum n0mine uenditor nihil praestaret, Laelius Sabinus iurisperitus scriptum reliquit. Cuius rei causam esse ait, quod eiusmodi conditionis mancipia insignia esse in vendundo deberent, ut emptores errare et capi non possent, neque lex vendundi opperienda esset, Sed oculis iam praeciperent, quidnam esset mancipiorum genus: sicuti , inquit antiquitus mancipia iure belli capta coronis induta ueniebant et idcirc0 dicebantur sub c0rona uenire. Namque ut ea corona signum erat captiuorum uenalium, ita pilleus impositus demonstrabat, eiusmodi ser-U0S uenundari, quorum nomine emptori uenditor nihil prae
1. Id etiam memini legere me in libro Aristonis iureconsulti, haudquaquam indocti uiri, apud ueteres Aegypti 08, quod genus h0minum constat et' in artibus repperiendis sollertes extitisse et in cognitione rerum indagandarum Sagasse S. surta omnia suisse licita et inpoenita. -- Gell. 11, 18. 16.
Scripsi; neque C ld. ed. Hertz., quod sensus loci ferre non videtur: nequam vel nequaquam alii. An aeque tui tamen Τη) Vix dubitandum, quin sellius haec ex eodem libro SumSerit. . Zimmern hol. iur. Rom. T. I. g. 87. not. 6.ij I id. est de hoc Ian. lusi. Enschede de P. Aristone Icto
90쪽
Ad 0. Mucium.1. In libro Laelii Felicis ad Q. Mucium primo scriptum
est, Labeonem seribere etc. cs. supra M. Antistium Labeonemn. 22. . y Iisdem c0mitiis, quae calata appellari diximus, et sacrorum detestatio et testamenta seri solebant. Tria enim genera testamentorum fuisse accepimus: unum, quod calatis c0mitiis in populi contione seret, alterum in procinctu, eum uiri ad proelium faciendum in aciem uocabantur, tertium persamiliae mancipationem, cui aes et libra adhiberetur. - Geli.
15, 27. 33. 1 3. 2. In stodem Laelii Felicis libro haec seripla sunt Is,
qui non 'uniuersum populum, sed partem aliquam adesse iubet, non comitia, sed concilium edicere debet. Tribuni autem meque adu0caut patricios, neque ad eos 'serre 3 ulla de re possunt. Ita ne leges quidem proprie, sed plebisscita appellantur, quae tribunis plebis serentibus accepta sunt: quibus rogationibus ante patricii n0n tenebantur, donec 0. Hortensius dictator legem tulit, ut eo iure, quod plebs statuisset, Omne S uirites tenerentur . - Geli. 15, 27. S. 4.3. Item in eodem libro h 0c scriptum est: Cum ex generibus hominum suffragium seratur, curiata comitia esse; cum ex cenSu et aetate, centuriata, eum ex regionibus et locis, tributa. centuriata autem comitia intra p0merium seri nefas esse, quia exercitum extra urbem imperari oporteat, intra urbem imperari ius non sit. Priapterea centuriata in eampo Martio haberi exercitumque imperari praesidii causa solitum,
ij Sequor communem opinionem eorum, qui hunc eundem Laelium esse statuunt, cuius in L. 3. D. si pars hered. 5. 4.) mentis st: quanquam in hoc Scriptore omnia incerta sunt, et ipSum nomen. quotieS commemorulur, in libris mss. variatur. Cf. Zimmern. hist. iur. Rom. L S. 89. et Interpr. ad Gell. 15, 27. y) Naec quoque ex eodem libro Petita esse, vix dubitabit, qui sententia rum nexum ipsumque rei, de qua agitur, argumentum rePNta
xerit. δ) ut uniuersum ed. Nertet. μ) Scripsi; referre Gil. edd.