Institutiones philosophiae moralis

발행: 1887년

분량: 499페이지

출처: archive.org

분류:

141쪽

- 37 effusio, propagatio, continuatio patris est quodammodo pars eius, ut ait AriStoteles I), Iπερ 1ερος αυzGU: pater Vivit adhuc superstes in siliis queis dedit esse, iuxta illud Ecclesiastici a), si Mortuus est pater eius et quasi non Si mortuus, similem enim reliquit sibi post se. o Quare bona illa habent dominum in siliis qui supersunt ergo eo vlod pater ab intestato decedat, haudquaquam evadunt nullius 3). Si filii desint, tunc naturaliter eorum loco succedunt gradatim ii, qui erant arctioribus sanguinis vinculis proprietario coniuncti, dummodo ille de suis bonis aliter non disposuerit. Neque enim e naturae lege tenetur alicui providere, nisi illi vel illis, quibus existentiam dedit. Quod si consanguinei desint, tunc quidem succedit societas civilis, ad quam defunctus pertinebat, utpote illi propinquior. - uae Omnia legislatio positiva in naturali tamen iure fundata, Oderatur ac regit. 143. SCHOLION. Hoc in scholio duas solvemus quaestiones, de quibus non est omnino silendum. I. In omni societate civili sunt leges positivae, quae parentibus praecipiunt, ut certam suarum divitiarum partem siliis in haereditatem relinquant Parentes igitur

1 Ethic. VIII. II, et . . a Cap. XXX. V. 4.

3 ob naturalem arctissimam coniunctionem patrem inter et siliuna sit, ut promissione factae patri qua tali nimirum, non qua individuum est, sed qua pater est), defuncto patre, sint implendae filio. - Quin imo etiam cum agitur de successione ad eas digni late seu munera, quae pater erebat ob personalem dexteritatem aut Virtutem aut scientiam, solet ratio haberi naturalis illius coniunctionis quamvis haec non tribuat, ut patet, filiis ius ad succedendum, tamen intuitu ipsius haudraro filii ad successionem in patris munera seu dignitates admittuntur.

142쪽

tenentur osticio positivo, bona sua filiis ex parte transmittendi. - At quaeri potest, utrum illiusmodi os licium non modo sit p0Silibu it, sed etiam naturala, Ortum scilicet ab ipsa naturali lege, quae id parentibus praescribat et e converso, utrum iu siliorum ad paternam haereditatem non modo sit positivum, sed etiam naturais, i. e. ab ipsa naturali lege filiis concessum.

Respondeo cum Tapa relli I): Quamvis sint auctores, qui negent ius filiorum ad paternam haereditatem

dimanare a lege naturali, fateor tamen, me nunqUam potuisse animum inducere ad eam amplectendam Sententiam, contra quam et universalis gentium vocet communis parentum affectus vehementer insurgunt si Debent parentes 1liis thesaurigare 2). Cum autem hoc parentum officium tuemur, non idcirco negam US parentibus ius ubique receptum, filios improbos et pervicaces, ut eliciendi domo, sic etiam X haeredandi. Arguimus I.' ex eo quod ius siliorum ad paternam haereditatem recognoscatur seu vigeat non in hac tantum vel in illa, sed in quavis societate civili Id autem indicium profecto est, ius hoc procedere a lege illa naturali, quae cum Sit naturalis est communis omni civili societati, non vero a lege positiva, quae Varia St

1 Sagrio ecc di SSert. VII. c. H. IS 24. 2 II Cor. XII. 14. - r. s. Thomae comment in h. l. Cum dixerit S. Paulus, si non debent siti parentibus thesauri are Sed parentes s iis , obiectio exsurgit filii quoque debent thesaurigare parentibuS quia debent iis subvenire. Hanc obiectionem ita Solvit S. Thomas, comm. it. praecepto tenentur filii ministrare et Subvenire parentibu in neceSSariis, non autem congregare et theSauri Zare eiS. Nam thesaurigatio et congregatio sit in poSterum. M Pater per Sotenetur providere filiis hi patri succurrere tenentur per accideus CL

143쪽

in variis politicis consociationibus I). Lex ergo positiva non creat vel efficit his hoc, sed illud a naturali lege accipit, declarat, confirmat, determinat. Arguimus a.' ex illa, de qua paulo ante diximus,

naturali arctissimaque coniunctione, quae XStat parentes inter ac filios. Exinde argui diversimode potest, praecipue vero in launc modum Debemus sane diligere alios homines sicut nosmetipsos a) eoque magis, quo arctiori vinculo ii sunt nobiscum coniuncti Atqui coniunctio inter parentes ac siilios est arctissima. Ergo parentes debent amore maximo filios prosequi ita ut si quoad ceteros homines ad naturale mutuae dilectionis praeceptura implendum sit sussciens si ii iii do dilectionis, haec non videatur suis ciens quoad filios : pater debet filios diligere, non iam prorsus eadem, sed paulo inferiori intensitate affectus, fere qua illi in seipsum. Sed amor importat communicationem bonorum, quae transmitti posSUnt, nominatim vero bonorum fortunae. Quare debet

pater, dum vivit, filios admittere ad suarum divitiarum participationem, in morte autem debet suos haeredes constituere 3). Haec omnia Si non sunt argumentum efficax ad colligendam existentiam praescriptionis naturalis, imponentis parentibus ossicium transmittendi bona sua filiis, his au -

1 Vide locum Aristotelis allatum super. Ol. I. pag. 292. quo in loco Philosophus distinguit ius civile in uaturale et eritisnum CL

ea quae diximus Super Vol. II pag. 22.

2 CL super vol. II. thes XXXIV. 3 Hinc autem assertionis, quam hac in thesi defendimus, veritas evidentius apparet Filii, vivente patre, habent ius ti rem Quare si pater ab intestato moriatur, filii in dominium paternorum bonorum Succedendo non tam acquirunt novum ius, quam ius, quod habebant ad rem, complent a iure ad in fit ius in re.

144쪽

tum concedentis ius ad paternam haereditatem proculdubio praebent firmam validamque basim in qua postea fundetur legislatio positiva ad rationabiles hac de rei Cctasque praescriptiones condendas I). II. Dicendum nunc est de quae Stione alia: utrum magis sit iuri naturali congruum, quod primogenitu Sprae aliis filiis bona paterna maiori in copia seu mensura accipiat in haereditatem Assirmant multi en ea,

quae ita de quaestione habet ouin a): si Ius primogeniturae multiplici ratione fieri potest legitimum. Apud Hebraeos viguit, Deo sic disponente,

quia necessarium erat ad tribus et similias conservandas. In aliquibus civitatibus forma civilisque constitutio a quibusdam familiis pendebat, penes quas originari erat suprema auctoritaS. Reipublicae intererat conservatio harum lamiliarum, quae propterea iure primogeniturae opus habebant. Id ipsum habebatur in eis dis, quae in origine erant dona a principe facta, cum onere seu dum accipientibus imposito ei auxilium in bello praestandi. Hisce donis apposita erat conditio ut ad primogenito Stransirent cum iisdem obligationibus. Donis enim suis princeps has conditiones adiungere poterat. v Nostris temporibus ius primogeniturae et maioratus multis invisum est, et variis in locis abolitum, eo qUOd, ut putant huius iuris fores liae inaequalis bonorum distributio cedat in reipublicae perniciem, atque

I Sic enim stiepe natura se gerit potiusquam Verum ac Stabile praeceptum imponat, praebet basim Supra quam suas praeScriptioneSconstruat legislatio positiva. - Haec animadversio ob oculos debet esse in pluribus quaestionibus, eisque Solvendis aptari. a Philos mor pari. III. l. IV. cap. 4. - Cist. Taparcili l. c.

145쪽

offendat ius naturale et prolis aequalitatem. equum enim non videtur illis, ut ceteris filiis unus praeferatur, quia pater aequaliter omnium siliorum pater St, ac proinde aequalem erga omnes debet affectum ostendere, paresque eis haereditatis partes tribuere. Experientia tamen Stendit, aequalem divisionem bonorum potius in perniciem reipublicae converti. Quia fundis tam crebra divisione concisis, agri cultura paulatim languescat necesse est. Plures quidem habentur, qui fundos possident, Sed cum isti, saepe in partes divisi, de die in diem brevioribus limitibus definiantur, vix posses Soribu S

tatile eSSe pos Sunt, ViXque potest societas civilis tributa

talibus undis imposita augere. Experientia teSte, exaequalis divisionis haereditatum populationis augmento

osticit, quia parentes haereditatem inter numer OSam prolem dividere nolunt. Proles divitum, spe haereditatis paternae a qua excludi non possunt, otio ficile indulsent et saepe haereditatem dissipant antequam eam adierint. Vincula etiam inter membra eiusdem familiae facilius solvuntur, cum maXimo damno societatis civilis, quae ex hac familiarum unione maximam Vim et Stabilitatem haurit; quia coniunctio similiarum, quae proprietates stabile possident, amorem patriae gignit et nutrit. Quod autem familiarum conservationem promovet, non potest dici iuribus familiae oppositum .s Non deSunt tamen graves auctores, qui in aliam abeunt Sententiam. Hi urgent argumentum e eo deductum, quod primogenitus aequali vinculo cum patre adstringitur, a ceteri filii Contendunt insuper ex aequali bonorum inter filios partitione non oriri damna in rempublicam oriri vero ex opposito agendi modo. Illa autem divisa a pro Iudaico populo dispositio non ideo fuit

146쪽

- Statuta, illa a Ure naturae requirebatur sed aliis de causis, quae pro illo tantum populo Valebant. Sed iam de tertia coniunctione, per quam complet Uret perlicitur familia, quaeque luit herilis dici solet, restata agendum. Sit igitur

S. III. De unione herili.

I HESIS LII.

I. Ser Pilus non est illicita, si non descendat in olu u homine u Sed tu e con Sistat, quod aliquis Suarum virium usum Seu aliqlla spera sila ordine ii bo lum allerius, a quo congruam Sit retributionem accepιurus. II. Mullo vero minus est illicita uni Seu vera Societas herilis, in eo sita, isod quis primitii is alicuius a miliae me n-bri adnumeretur, ut una cum iis sit heri regimine conspire in domus ordinem, plaudorem ac prosperi- talem de Ilu 9Sιeu et is Se ita is in alii in proportionato aliqllo radi participet huiusmodi enim herilis societas est natura is, S apilliu fami liae co/uplementum seu perfectio est dignitali naturae humanae satis

I DEMONSTRATIO. Huius theseos duae sunt distinctae partes utramque Se Or Sim demonstrabimus. I. PARS RlOR. Ut in hac satis implexa quaeStione, de SerVitule, apte et ordinate procedamus, debemus inprimis inquirere in vim atque sensum harum OcUm, dominus ac Servus i. e. debemus haec duo perpendere, quid significet esse dona Dium, quid e Se Serblim.

Primum illud significat, ordinare ad proprium bonum:

147쪽

hoc pacto dicimus, aliquem esse equi dominum, si potest de equo disponere in proprium commodum. Alterum ero Significat, ordinare seipsum ad bonum al

Ianavero, estne hoc iuri naturali oppositum Seu repugnans, quod aliqui in proprium bonum ordinet alium hominem, qui e converso ordinet seipsum ad bonum illius Huic quaestioni respondemus adhibendo distinctionem. - uod aliquis ad se suumque bonum ordinet totaliter seu quoad ipsum esse alium hominem, qui e converso se sitim seu quoad ipsum esse ordinet in bonum alterius, id proculdubio repugnat iuri naturali hoc pacto belluas et res inanimatas ordinamus ad nos, disponendo de iis totaliter et pro libito in nostrum commodum. Sed, quod aliquis in suum bonum ordinet Secu Idum quid seu quantum ad aliqua operationes aliumla Ominem qui e converSO lira illi ad aliquid seu quoad aliqua opera ordinet se in bonum alterius, id sane non adversatur iuri naturali. Et explices distinctionem. Primum illud repugnat iuri naturali. Nam homo per esse alia virdinatur immediate ad Bonum infinitum, in cuius consecutione debet quaerere suam felicitatem. Ergo nequit ordinari quoad ipsum suum esse ad bonum ullius

hominis ac proinde nequit esse lotaliter servus alteriuSentis praeter Deum. Sub hoc respectu, i. e. qu0ad ipsum eSS Seu quantum ad naturam, omne Sumus suSerbi eiusdem supremi domini Dei, omnes sum hi pr0Ximi, i C. Omne in eodem gradu sumus, omnes aeque tendimus ad fruendum Deo. Aliter profecto sentiendum est de creaturis irrationalibus. Hae quantum ad ipsum esse ordinan-

1 CL s. Thomana. I. p. q. 96. a. 4.

148쪽

tur in bonum lio minis: ic proinde sunt totaliter obnoxiae servituti hominis. Apte Seneca 1): si Errat, si quis exi- timat servitutem in olum laominem descendere v. Qui id existimat, deprimit dignitatem naturae laumanae hominem aequipara bruto, cum in eodem censu habet ac res ipsas inanimatas. In hoc dignitas naturae humanae consistit, quod sit facta seu ordinata immediate ad Deum tamquam finem suum ultimum a).

Illud, quod intellexit Seneca, philosophi veteres fere

omnes non intelleXerunt, ethnici legumlatores fere omnes non admiserunt. Ipsa Romanorum iuris prudentia, quae ratis scripta appellata est, pro aequis habebat laec statuta SerVUS, tamquam crimini re US, Occidi, Vendi, donari, legari, Vel OXae dari potest Servile caput nullum ius habet, nullius iuris est capaX, imo nullam personam habet. Quomodo haec et alia his similia statuta pro aequis possunt haberi, niSi quatenus admittatur, quod Servis noti est o uti, quod servi et liberi in natura dis ei si minc apud Iuvenalem 3 dominus, cum

iussisset poni crucem SerVO, cum qile interrogaretur UOcrimine serVUS meruisset crucem, qui teSti adeSSet,

quis detulisset, sic respondet deme nil la s rvus honio est. Nil fecerit esto. Sic volo, sic iubeo, Sit pro

ratione voluntaS. Db At alterum illud minime repugnat iuri naturali.

I De benes. l. 3. cap. O. ab init. f. super Vol. II. thes III. Schol. ac praeSertim pag. I. adnot. . , ubi de discrimine inter SerVitutem brutorum et servitutem hominum diximus. a Vide, quae paulo ante pag. 34 diximu contra ROUSSeau ad explicandum quo sensu homo sit essentialiter independens. 3 Sat. I. V. 223. seqq. - sis. Audisio Iur nat pri V. et Publ. fundamenta l. I. it. XIV. Seqq.

149쪽

Res enim eo tandem redit, ut qui cum non OSSit Suam felicitatem ac media ipsa ad conservandam vitam magiS necessaria alio meliori modo sibi procurare, ordinet Sum suarum Virium seu aliqua opera in commodum alterius a quo tamquam debitam retributionem recipiat ea, quae ad vitam convenienter feliciterque ducendam sunt ei necessaria. Est sane licitum homini, suam exquirere felicitatem exserendo Suas vires suasque facultates quod

hae non directe, sed indirecte in felicitatis propriae copum CXSCrantur et e Xerceantur, hoc sane haudquaquam

est illicitum. Et re quidem vera, curnam id esset illicitum '

Dices: quia amittuntur iura naturalia. Nego: SerVUS retinet esse bo uiui seu naturatu se uiuis, et proinde iura omnia quae esse illud Vel eam naturam con Sequuntur. Dices: quia amittitur personalitas. Neg0 Ser u manet principium completum Suarum operationum, in UOconsistit personalitas. - Dices: quia impeditur assecutio

sint ultimi. Nego servus potest multa immediate dirigere in finem ultimum, et illa ipsa quae ordinat immediate in bonum alterius hominis, potest mediate ordinare in Unem ultimum non potest adigi ad malum, neque impediri quominus bona spiritualia mediis a religione praescriptis sibi procuret, aut quominus ossicia omnia erga Deum erga se et proximum impleat. - Dices quia Venditur seu alienatu libertas, quae est in alienabilis. Distinxtis ipsa facultas naturalis, quam vocamus liberum arbitrium seu libertatem, est in alienabilis conc libertatis USus seu exercitium in hoc iboris genere eligendo potius quam illo, in opere exsequendo hac ratione potiti Squam illa, in operis directione ad hunc immediatum

scopum potius quam illum aeque indifferentem eg0. Huiusmodi exercitium possum alienare; i. e. OSSUm

150쪽

illi renunciare, seu contentus e Sse, quod alter pro me seligat ac milii assignet genus laboris, modum tenendum in operis XSecutione, scopum immediatum in quem opus sit dirigendum. Hoc vivendi modo esse contentum et aliis liberioribus vitae rationibus renuntiare, iam est exercitium libertatis Apposite Lessius I) Homo liber potest seipsum vendere, quia est dominus suaelibertatis, sicut famae et pecuniae. Ergo eam potest libere abdicare. Quod confirmatur exemplo, tum S. PaU- lini, qui se vendi in servum voluit ut filium viduae redimeret, tum eorum ni religionem ingrediuntur, qui non solum bona externa sed etiam libertatem suam abdicant propter Christum, quamvis hi non efficiantur Ser Ui, eo quod hoc non faciant in commodum Praelati temporale, Sed suum spirituale s Religiosi ad nutum superioris in tale munus incumbunt, tali in loco degunt, tali modo operantur. Nemo autem dicit, eos idcirco aut non esse homines, aut alienare seu Vendere ipsam facultatem naturalem, quae est liberum arbitrium eius usiιi, in illo quem explicavimus en Su, tantummodo renuntiant sinunt se regi et ordinari, cum ceteroquin essent sui iuris, ac possent ipSi e regere ac gubernare.

Errant igitur ii qui arbitrantur Servitutem, UΟ-

cumque tandem Sensu a sumatur, a naturae lege reprobari. - id nomine servitulis intelligi: Si intelligis

alienationem totius hominis belluae aut mercis instar, natura contra eiusmodi servitutem Vehementer insurgit. Sin autem servitutem appellas aliqualem venditionem USUS propriarum virium factam alteri tamquam domino, qui eam Secundum iustam proportionem retribucre tene-

1 De iust et iure l. II, cap. S. Ubit. 4.

SEARCH

MENU NAVIGATION