Institutiones philosophiae moralis

191쪽

ES Suprenia et independens, quando in ordinandis et movendis in commune bonum civium actionibus nulli altiori in eodem ordine auctoritati humanae St Subiecta, ita ut eius determinationes obligativam vim et

efficaciam habeant ex Se non autem e con Sen SV X

presso Vel tacito et ex confirmatione alicuius altioris in eodem ordine potestati humanae, a qua possint etiam

invalidari aut temperari. Ad rem Suare I): si Potestas

aliqua tunc sis rei ra dicitur, quando Superiorem non recognoscit nam O illa Sis re ira negationem superioris denotat, cui alter, qui supremam potestatem habere dicitur, obedire teneatur. D Haec suprema potestas aliis nominibus vocatur, principalus civilis, pri ualus politiciis, nateSla Sis3n ua, lore num tolli iurisdictionis doni in tu u. E quibus patet, quid sit civilis auctoritas dependens et Sub ordinata, quali est ea quae convenit praefectis a), seu rectoribu ciVitatum, municipiorum, pro Vinciarum, e quibu Stalus, Seu societas civilis prorsus sibi sum- ciens atque independenS, coalescit. Iam vero nunc inquirimus de origine aucLoritatis civilis supremae et independentis Undenam ea est uisnam est eius auctor et in Stit ut Orci Sine Deus, an vero sunt homines, qui iam excogitaverunt et induxerunt

i Defens sui. l. III. c. 4.

2 Ut Suare ait, cap. et . it. c. I. si Sub Suprento principatu esse possunt plures gubernatores in diversis provinciae partibus necesSe est autena, ut omnes uni Subordinentur, in quo sit suprema poteStas. Nana Si plures essent, nec inter se nec alteri subordinati, si eri nullo modo posset, ut unitas seu concordia et obedientia cum iustitia et pace conServarentur, ut Sati notum St. Cf. Super pag. 83. Non haberetur certe una Societas nuSque StatuS, Sed tot parvi Status ad summum niti in confoederatione aliqua Sive belli sive commercii cauSa.

192쪽

- Ι 88 per cessionem principi aut communitati Lictam iurium,

quibus pollentes Fuitne civilis haec auctoritas imposita a Deo hominibus, an fuerunt homines ipsi, qui se libero consensu Seu pacto ei submiserunt lIJS DEMONSTRATIO Ut quaeStio haec de origine ci-Vili primatus recte solvatur, distingui accurate debet inter politicum primatum consideratum Secundum Se Veliu genere, et inter politicum primatum consideratum

in concreto vel in particulari I). - Consideratur per Se Seu praecise quando spectatur OteSta ipsa Suprema se ipsum Supremum ius ordinandi atque regendi civiliter rempublicam, per leges iudicia poenas, abstrahendo determinata regiminis forma, si V Simplici, monarchica aristocratica democratica, sive ex his simplicibus mixta, sub qua in concreto Xistit, itemque a subiecto vel persona illa particulari, in qua a parte rei reSidet. Consideratur in particulari seu in c0nc reis, quando pectatur subiectum ipsum Seu ipsa persona, sive hySica

Si V m oralis, quae Supremam auctorit atem OS Sidet,

nec non forma ipsa, qua auctoritas illa possidetur. Hinc quaestio de origine politici principatus est duplex generali altera, altera particularis a). - aestio

1 st Considerari potest haec potestas vel priuaeis et tri st; acti belad certa in spectent politicae gubernationis determi ruta Potest politicus principatus vel per se et praeci Se On Siderari, ut potestaSquaedam regendi civiliter rempublicam, abstrahendo ab lio vel illo modo regiminis tam simplici quam mixto, vel prout determinatus ad aliquam regiminis speciem. Ita SuareZ, p. et . it.

a Simile quid in multis aliis quaestionibus contingit. - . . aliud sane est inquirere modo generali, undenam fiat, ut homines lingua aliqua tantur ad suos conceptus exprimendos aliud autem ei; inquirere in particulari undenam fiat ut honii ne hac in regione

193쪽

- Is prior generalis huc redit undenam factum sit, ut inhumano genere extiterit et existat haec Suprema potetas seu hoc ius supremum regendi civiliter rempublicam, seu ut in humano genere extiterint semper et existant Supremi rectores et principes civiles. Quaestio altera particularis est haec quaenam Sit cauSa, quae praedictam poteStatem seu iis actuavit in hoc particu hiri subiecto, potius quam in illo, e g. in Petro potiti quam in Paulo, sub hac determinata ferina, potiti quam Ubilia, . . monarchica potius quam aristocratical

Politicus principatus, si secundum se ei in genere sn Sideretur, est murediate ab ipso De naturae auctore stilus et institulus, eiusque divina naturali lege existil. IS9. DEMONSTRAHO. Ad generalem de origine politici principatus quaestionem solvendam hac in thesi accedimus, statuimuSque eum, Si praecis tantum et abstracte spectetur, esse immediate ab ipso Deo naturae auctore, eiusque divina naturali lege Xistere. I. Argumentum praecipuum duobus innititur principiis, iam in superioribus thesibus praestitutis. Primuin

hac lingua, in illa vero alia regione lingua illa alia tantur. Priori quaestioni nemo non respondet, id oriri immediate ab ipsa natura. Ad alteram vero solvendam quaestionem respondendum erit, id non pendere immediate ab ipsa natura secus enim nulla foret diversitas, sed omnes ubique eadem lingua uterentur, cum natura Sit in omnibus ubique eadem), sed ab aliquo facto historico vel thnographico immediate dependere.

194쪽

principium est, societatem civilem esse societat cm naturalem, ab ipso Deo volitam atque institutam I) alterum principium est, ab ipsa natura societatis civilis omnino Xigi supremam auctoritatem a). Ex his enim

sarincipiis ita arguitur 3).

Ille, qui est immediatus auctor et institutor societatis alicuius est eo ipso etiam immediatus auctor et institutor eorum, quae ab ipsa illius Societatis, cuius auctor est, natura prorSUS Xiguntur. Atqui Deus est immediatus auctor et institutor societatis civilis, quippe quae

est societa naturali a natura Vero civilis societatis exigitus Suprema auctorita S. Ergo Deus est etiam immediatus auctor et institutor supremae civilis auctoritatis in se spectatae. Dixi, i i se Specialae ES enim auctor

et institutor politici primatus e modo, quo auctor Stet institutor civilis societatis sed est auctor et institutor immediatus societatis civilis in se Spectatae ergo est etiam immediatus auctor et institutor politici principetus in se considerati.

1 CI. super the S. XL et V. 2 Cf. Super thes XXXVIII 3 Sic breviter argumentum proponit Bellarminus, de Laicis,

L III. c. I. Politica potestas in univerSum OnSiderata, non descendendo in particulari ad monarchiam, aristo cratiam, vel dena o cratiam, immediate S a Sol Deo. Nam con Sequitur necessario naturam uimanam is Et SuareSius, defens fidei l. III. c. I. num . . u Hanc potestatem esse immediate a Deo facile concluditur, quia quae con Sequuntur naturam, immediate dantur a proprio et immediato auctore eiusdem naturae. Sed haec poteStas Si proprietas quaedam conSequen humanam naturam, ut in unum politicum corpus congregatam. Ergo datur immediate a Deo, ut est auctor et proVi Sor tali naturae O argumentum saepius inculcat sive in

opere citato, sive in libro III de legibus, illo innixus principio, qui dat formam ut conseq/seulia ad somnum.

195쪽

Ad hoc illustrandum argumentum Verbi Utem Ur Leonis XIII in epistola encyclica, Dil tumiiιm illis i teterrimumque bellum Homines in civili societate vivere

natura iubet, Seu Verius auctor naturae Deus: quod perspicue demonstrant et maxima societatis conciliatri loquendi facultas et innatae appetitiones animi perplureSet res necessariae multae magnique momenti, qua SO-litari assequi homines non possunt, iuncti et OnSΟ-ciati cum alteris assequuntur en primum principium, hominem ab ipsa natura esse ordinalum ad societatem civilem eantque proinde esSe Societatem naturalem). Nunc vero neque existere neque intelligi Societas potest, in qua non aliquis temperet singulorum Voluntates, ut Velut num fiat ex pluribus, easque ad commune bonum recte atque

ordine impellat en alterum principium, Supremam p0seStalem exigi a natura societatis ciet ilis . Voluit gitur Deus, quod in civili socictate essent, qui multitudini

imperarent , Et in alia eiusdem Summi Pontificis epistola encyclica, immortale Dei, haec leguntur: si Insitum homini natura est, ut in civili societate vivat cis enim neceSSarium Vitae cultum et paratum, itemque ingenii atque animi perfectionem cum in solitudine adipisci non possit, provisum divinitus est, ut ad coniunctionem, congregationemque hominum nasceretur cum dome-Sticam, tum etiam civilem, quae suppeditare vitae Susicientiam perfectam sola potest en primum de quo diximus, principium). Quoniam vero non potest Societas ulla consistere, nisi si aliquis omnibus praesit, efficaci similique movens singulos ad commune propositum impulsione, efficitur, civili hominum communitati neces-

Sariam esse auctoritatem qua regatur quae non Sec US

ac Societas, a natura proptereaque a Deo ipso oriatur

auctore en alterum principium). X quo . illud conse-

196쪽

quitur, potestatem publicam per se ipsam non esse nisi

Hinc vides, quo sensu intelligendum Sit, potestatem supremam politicam, Si in se consideratur, esse immediate ab ipso Deo, seu, quod perinde St, Deum esse immedia tam causam et auctorem primatus civilis in se spectati. Non hoc significatur tantummodo Deum, tanquam primam causam et universalem, tribuere illam potestatem : Sed hoc praeterea significatur, Deum esse

cauSam proXimam, Sua Voluntate conferentem talem

potestatem : non quidem potestatem dando per specialem actionem vel donationem a creatione distinctam, sed eam dando ut ex natura rei neceSsari connexam cum natura societatis civilis, quam Deus ipse vult et condit, seu per modum proprietatis consequenti naturam, eo modo quo dando formam dat consequentia ad

1 Quae breviter innuimus, sic fusius a Suaresio traduntur, deffidei l. III c. 2. num. 2 seqq. si Declarare oportet, quid Sit, poteStatem aliquam esse immediate a Deo, Seu quod perinde est, Deum SSe

immediatam cauSam et auctorem alicuius potestatis. q. Inprimi Senim requiritur, ut Deu Sit causa proxima, Sua voluntate conferens talem potestatem. Non enim Sati est, ut Deus tamquam prima cauSae universalis potestatem tribuat nam licet illo etiam modo possit Deus aliquo modo dici immediate eis cere vel donare, quidquid ab ipso tamquam a prina causa pendet, sive ratione proximae virtutis Sive ut immediatum Suppositum, ut lailosophi distinguunt nihilominus hic modus immediatae effectionis in praesenti non Satis St. via nulla est potestas, quae hoc modo non sit a Deo, ut a prima causa, ac proinde immediate in illo genere atque ita potestas etiam data immediate ab hominibus, a Rege vel Pontifice, datur etiam a Deo ut prima causa immediate influente in illum flectum, et in actum voluntati creatae, per quam proxime donatur. At vero talis

197쪽

Porro nullum habet robur id, quod ad allati argu

menti vim infringendam solet Obiici nempe, argumentum nimis ac proinde nihil probare. Cum enim sic

obiiciunt de ratione cuiusvis societatis sit auctoritas, posset idem argumentum institui de quacumquo societate, . . litteraria etiam aut mercatoria, ac de ea a D

potestas non dicitur simpliciter es Se immediate a Deo, sed solum secundum quid nam proxime ab omine datur et ab illo pendet. Tunc ergo dicitur potestas absolute data immediate a Deo, quando solus Deus per voluntatem Suam est causa proXima et per Se donans talem poteStatem et hoc modo in praesenti loquimur, alioquin frivola et inutilis esset disputatio. 2. Imo ulterius duos modo di-Stinguere oportet, qui bii Deus potest et solet immediate, id est sola

sua potentia et Voluntate, aliquam potestatem conserre. Unu modus est dando poteStatem, ut ex natura rei neccSSario connexam cum

aliqua natura rei, quana Deus ipse condit, quod in physicis taculiatibus facile potest considerari: nam Deus creando animam dat illi immediate intellectum et voluntatem, quia licet huiusmodi potentiae

ex anima ipsa naturaliter fluant, tamen quia soliis Deus animam immediate creat, dicitur Deus etiam immediate conferre potentias, quae illam consequuntur. Idem ergo est servata proportione in morali potestate, nam poteStas patris in filium moralis est, et a Deo ipso ut auctore naturae immediate consertur, non ut peculiare donum a natura omnino distinctum, sed ut necessario consequen illam supposito generationis fundamento: sicut e contrario subiectio filii ad patre uinaturali est et a Deo immediate, non e peculiari institutione addita naturae, Sed ut nece Ssario consequens ad talem naturam rationalem Sic productam. Eo naodo datur a Deo immediate potestas per se ut ita dicam et peculiari donatione, non ut nec CSSario connexa cum alicuius rei creatione sed ut voluntarie a Deo superaddita alicui naturae vel personae. Cuiusmodi poSSUmus X empla quasi

play Sic et moralia adhibere: nam potesta proxima faciendi miracula quasi physica est, et tamen Deus illam immediate conseri, cui vult, non ex aliquo debito, sed ex consilio voluntatis suae. Potestas quoque iurisdictionis, Petro . . data moralis suit, et tamen Deu

198쪽

- I94 firmari, quod auctoritas ipsius propria est immediate a Deo nimium profecto est, id as Serere. - Responsio patet. Argumentum, quod attulimus, duplici principio

innititur: scilicet, non in eo tantum, quod de ratione civilis societatis est auctoritas, sed etiam, immo maXime in eo, quod civita est Societas naturalis. Quare idem argumentum nequit eodem modo aptari iis societatibus, quae sunt liberae seu paclitiae, quamVi eae quoque nequeant Sine propria auctoritate consistere. De auctoritate harum artisicialium societatum propria dici potest, quod ea sit a Deo tamquam a prima causa et Univer

sali cuiuslibet potestatis. Potest utique illud idem argu mentum repeti eodem modo de fantilia, quippe quae

est et ipsa societas naturalis. II. Argumentum, quod attulimuS, O te St alida confirmatione roborari. Haec enim thesis, ait Suare I), si declaratur maxime e potestate, Uam princepS O- liticus habet ad vindictam de malis sumendam, etiam

illam immediate directe ac per se contulit Ratio autem distinctionis non est alia nisi quia potestate ipsae OSSunt SSe di VerSarum rationum, vel ordinum, et Deus poten CS ad operandum et connatu rati et praeter vel supernaturali modo. v f. etiam decies l. III. c. . num. S., ubi haec habet si Haec politica potestas datur a Deo per modum proprietati consequenti naturam, eo modo quo dando formam dat consequentia ad formam. Probatur: quia Deus non dat hanc potestatem per Specialem actionem Vel conceSSionem a creatione distinctam alias de tali concessione deberet per revelationem conStare, quod falsum esse conStat alioquin non esset poteStakn turaES. Ergo datur ut proprietas conSequens naturam, nimirum, medio dictamine rationis naturali ostendentis Deum sussicienter providisse humano generi, et consequenter illi dedi Sse potestatem ad Suam con-SerVationem et conVenientem gubernationem neceSSariam n 1 Desens sid. l. III. c. I. . .

199쪽

illos vita privando, si oportuerit: nam hoc sine divino nutu 1eri non potuisset, cum solus Deus sit dominus vitae hominis, et hoc significavit Paulus 1 dicens, 3io I siue callSa gladium portat, Dei enim minister est, vi ι deae in iram ei lsi uale agit. DEtenim, ut iam arguebamus a contra Hobbesium qui principi civili non denegat ius etiam gladii contra malefactores), privatus non habet ius puniendi alios, nec poenis medicinalibus ad eos corrigendos, nec poeni eXem pluribus ad ceteros deterrendos, nec poenis e latoriis ad ordinem violatum redintegrandum. Potest quidem defendere se ac bona sua contra in tu Stum aggreSs Orem potest Xigere restitutionem seu reparationem damni

illati. Sed, ut iam diximus alio loco 3), haec tria pu-

uilio violationis ordinis, defensio contra iniustum aggressorem, reparatis damni illati differunt et magnopere differunt inter se. Si igitur privatus caret, princeps habet ius puniendi, quomodo potesta in principe residens est a privatis ' quomodo nil aliud est nisi summaturium ut Hobbes, Loche, RouSSeau eorumque SSOctae contendunt), quae privatus quisque libero consensu vel pacto iis se iuribus ultro eXspoliando, remittit seu cedit principi aut communitati a Nonne igitur alia debet esse origo huius iuris puniendi i Hoc scilicet ius est a Deo et si hoc ius puniendi est a Deo, erunt etiam a Deo iura cetera quae in se continet politicus primatus. Quae ratiocinatio maiorem adhuc habet vim, si loquamur ii specie de iure puniendi poena capitis, seu de iure gladii. Hoc ius principi civili inesse, ostendemus

1 Rom. XIII. . a Vide super. thes XLI. pag. 46. Seqq. 3 Vide super vol. I. thes VII. praesertim Schol.

200쪽

suo loco. Tali autem iure admis So, ligo ipsius debet sane repeti a conceSSione non hominum I), qui non habent dominium in propriam Vitam nemo autem concedit aut dat id, quod non habet), sed Dei, qui solus est dominus vitae hominis. Ipse est, qui cum ius gladii essentialiter habeat, eo armat principem civilem in legis

suae tutelam ac Vindictam.

Sunt qui, duce Locke a), ad huius argumenti vim

eludendam asserunt, quemlibet hominem in statu na-llirae eaeli asociali 3 fuisse tutorem ac vindicem legis naturalis. In eo, quem ipsi con singunt Statu unicuique commissum erat, ut Scelerato puniret. Hoc iure, quando e statu naturali libere transiit ad Statum civilem. quisque e spoliavit, illudque concessit communitatii Nil ergo mirum, si inter iura, UOrtim Summa conStituit primatum politicum, reperitur quoque ius puniendi Scelestos, etiam poena capitis. Hoc ius non est explicandum aut repetendum e cessione iuris quod quisque haberet in suam vitam, sed e cessione iuri quod ante societatem civilem libere conflatam quisque habebat in impios ad eos puniendos de naturalis legis violationibus. Sed primo quidem nequit admitti status naturae extras ocialis natura enim ipsa, Ut fuse ostendimus, de

s Iam Super pag. 46. verba adduximus Beccariae si hi e maicolui, che abbia voluto lasciare ad altri arbitrio di ucciderio 3.... se ci furiatio, come si accorda uia a principio coli altro che Puomo non e adrone 'uccidersi E doveva esserio, se a potui dare al-trui questo diritto o alia societa intera n Hinc Beccaria, qui cum Hobbe et Rousseau censet iura principis esse a populo, denegat

principi civili ius gladii.