장음표시 사용
271쪽
vel hos nicidium vel usuras, et in universu na omnis illa quae praecipit vel prohibet aliquid, quod per nece SSariam illationem deducitur ex principiis legis naturalis
tamquam neces Sarium ad morum lionestatem. Alia lex humana est, quae addit obligationem specialem, quae X solis principiis naturalibus deduci non potest, nec Videnter, nec probabiliter, ut est e prohibens ne arma nocte deferantur, vel ne res tale e regia e X trahantur, et similia is Hae autem posteriores lege sunt proprii S-sime lege humana C.
Hinc clarius intelligitur id, quod alio loco iam tradidimus i), videlicet, ius seu legem civilem duobus
modis solere usurpari. Prii is, accipitur Stricte pro eo iure Seu lege, quae St propria niti Scuiusque civitatis aut status. Secundo, accipitur late pro toto illo iure seu lege, qua civitas Vel Status regitur Iam Vero primo modo acceptum ius seu ex civilis distinguitur a iure seu lege naturali 2). Altero autem modo Sumptum ius seu e X
r Vicie super Vol l. thes. I. pag. I. 2 Privatum ius tripartituli est lectum etenim est e naturalibus praeceptis, Ut genti una, aut civilibus. Ius naturale est quod natura omnia animalia docuit. Nam ius istud non humani generis proprium sed Omnium animalium, quae in terra, quae in mari a Scuntur, Vium UOQUE commune est. Hinc descendit maris et seminae coniunctio, quam nos matrimonium appellamus hinc liberorum procreatio hinc educatio. Ius gentium St, quo gente humanae utuntur veluti erga Deum religio, ut parentibu ac patriae paream US,
ut vim atque iniuriam propulsemus. Ex hoc iure gentium introducta bella, discretae gentes, regna condita, dominia distincta, agris termini positi aedificia collocata, commercium, emptioneS, Venditione S, loca tiones, conductiones, obligatione institutae uod quisque populus ipse sibi ius constituit id ipsius proprium civitati est, Vocaturque ius civile, quasi ius proprium ipsius civitati S. M and lib. I. it. I.
272쪽
nat Liralis comprehcinditur Sub ius seu legem civilem: si quidem status quilibet regitur non solummodo iure sibi proprio, sed etiam iure naturali quod plura generatim de societate ipsa civili praescribit. Hoc pacto ius civile aliquando dividitur in ius naturale et ius positivum tunc scilicet altero, quem diximus, modo, UScivile spectat Ur. Quae diXimus, sic clare et apte exponit Aristote
aliud ualltrale est, aliud legit D;ι liii Naturale, quod bique gentium eamdem vim obtinet, non quod ita Vel decretum sit vel non decretum. Legitimum autem, quod ab initio hoc an illo modo fiat nihil refert, quum vero constitutum fuerit, tunc demum refert quale Sti Stud, mina captivum redimere, aut capra sacrificare, non ovibus duabus. - Duo exempla iuris civilis legitimi Philosophus affert. Primum est Lacedaemoniorum apud quos haec lata fuit lex, ut captivi redimerentur una mina seu libra argenti, hoc est centum denariis. Alterum est Thebaeorum in AegVpto, qui Statueriint, ut iis sacrificaretur una capra, non autem duae OVUS. Concludit autem, ea esse universim de iure positivo, quae publicis decretis statuuntur et iuri naturali super- adduntur.
s Etluc. . . f. super. Ol. I. pag. 292. Cf. etiam cibidem pag. 27O. ubi alium Philosophi locum adduXimus.
273쪽
I. iis leges ferendi, ilod principi civili conoelii certis est Ei lilibris circu u scrip illi l. II. Hos porro i uiles legislatioozollis praecipue habet 0 ex parte legis divinae, cui requi adUersari ex parte otii co timuiris, o li debet
conducere c parte alliamDu poleSlalti i a Deo iu- Stilula uiu, qua debet in Suoris i iuriu)ὶ exercilio libera relinquere ex parte subdituru u, quibus debeto re a Secundu H aequalitate u proportionis fouere. I 76. DEMONSTRATIO. Vidimus, principi civili competere ius leges ferendi. Nunc autem de hoc iure duo inquirim US, Utrum habeat , quoS nam liabeat li
I. PARS PRIOR. si Nescio quomodo, inquit Tullius i), nihil tam absurde dici potest quod non dicatur ab aliquo
philosophorum , Quid sane inagis absurdum quam amrmare ius leges terendi, quo princeps ci Vilis pollet, nullis esse limitibus circumscript inrad Tamen non defuerunt, qui id adstruerent, tam admodum C sequCntibus propositionibus in Syllabo a condemnatis patet C Reipublicae Status, utpote omnium iurium origo et On S, iure quodam pollet, nullis circumscripto limitibus. Minime pus est, ut humanae leges ad naturae ius conformentur Civiles lege possunt ac debent a divina et ecclesiastica auctoritate declinare. Falsum est reipublicae Statum Sse omnium iurium
si De divinat. lib. l. c. cis. a Prop. XXXIX. XLVI. XLVII.
274쪽
oris: incna ct intcn4. Ut enim suo loco victimus 1), omnium iurium origo et Ons non est nisi Deus iusque aeterna lex a). Ius igitur civile est ius a Deo recepi lia; et participatum. Cum tale sit, est eo ipso li uitalu u et simitu M. Ius quidem divinum, cum non sit ab alio, non habet a quo limitetur aut mensuram accipiat, ac proinde manet illimitatum in amplitudine sui conceptus e contrario ius civile, et generatim ius quodvis humanum, cum sit a Deo, limitatur Ucundum modum, quem ei imponit divina sapientia lit re quidem vera ius humanum illimitatum foret ius ita participans ius divinum, ut magis participari nequeat. Xinde autem sequereturius divinum esse ius linitum. Us enim, quod ita parti patur, ut magi participari nequeat, est ius limitatum eo pacto, quo finitu e S lon S, e quo ita aqua hau ritur, ut magi hauriri nequeat. Falsum est lio consequens ergo illud etiam anteceden S, e quo tale On
sequens legitime descendit, est falsum 3). PARS ALTER A. Cum ius, quod principi civili competit
ferendi leges sit proculdubio suis circumscriptum Onsmiis seu terminis, de hisce limitibus quaeritur, quinam
ii sint. Sunt autem praecipue quatuor SEqUentUS. si Vide vol. II. thes. IV.
2 Lex aeterna est suprema lex. - Aiunt quidem, voluntatem popilli pl/blica, quam dicu it, opi ii0 te die alia ratione mauisestutam constiliter supremam legem ab omni dii in humanoque iure Solutam. Si hoc verum esset, voluntas populi in qua, ut adStruit ouSSeata consistit essentialiter Suprema potestas, a suberainete esset fons omnium iurium et ossiciorum. Sed id est apprime falSum est error, quem confixit Pius X in epist. enc. Ouanta cura. 3 Vide quae de iuris, ut vocari Solent, attributis diximus, quorum primum est limitatio : cf. Ol. II pag. a. Seqq.
275쪽
Primum limitem ex civilis invenit in lege diviva,
cui scilicet nequit adversari si si in aliquo a lege naturali discordet, iam non erit lex, sed legi corruptio 1). , Et sane si ab ea discordaret et nilhilominuste esse non desineret, hoc haberemus, quod lex inferior praevaleret contra legem altiorem. Idem evidenter etiam colligitur ex eo, quod vidimus in thesi praecedente, nimirum legem civilem, quae talis revera Sit, derivari a lege naturali vel per modum conclusionis vel per modum determinationis, seu esse vel declarat Oriam vel determinativam legis naturalis. Alterum limitem ex civilis invenit in fine consortii
civilis, cui scilicet debet conducere. Eatenus enim, Ut pariter in thesi praecedente vidimus, praeses civitati Sliab et a Deo potestatem Seu ius imponendi leges, quatenus habet a Deo olscium Seu munus adducendi communitatem sibi commissam ad finem, quod munus sine tali potestate seu iure non potest implere. Tertium limitem ex civilis invenit in aliis pote Statibus, quae ab ipso Deo Sint institutae. Quamvis aliquid conducat aut etiam necessarium sit ad sinem civilis consortii obtinendum, tamen si pertineat ad ordinem altiorem, si ipsius cura sit a Deo directe commissa
alicui alteri potestati e g. ecclesiasticae vel domesticae), iam de illa re non poterit princeps civilis suis legibus directe disponere a). Recta . . matrimonii ordinatio
confert ad sinem consortii civilis. Sed matrimonium, cum a Christo Domino sit elevatum ad rationem et dignitatem sacramenti, pertinet ad ordinem altiorem i.
at Vide quae de hac re dixi imis super hoc vol pag. 128.
276쪽
e religi Ostina ct sacrum. Statuere conditiones ne
cessario implenda ut licite ac valide contrahatur, itemque iudicare utrum valide contractum fuerit necne, Spectat, non ad potestatem civilem, Sed ad potestatem ecclesiasticam, cui ordinis religi OS et Sacri cura est commissa. Si illiusmodi conditiones princeps civilis vellet Statuere et illiusmodi ferre iudicia, iam suae potestatis ambitum excederet. Similiter institutio et educatio filiorum a lege altiori, i. e. a lege ipsa naturali directe et proprie commissa est parentibus. Ergo nequit princeps civilis munus illud directe sibi assumere, nequit leges ferre, nae impediant quominus parentes munus illud sibi directe a natura commissum libere impleant.
Quartum quoque limitem ex civilis invenit in ipsis
subditis, a quibus exigere quidem poteSt, ut concurrant et adlaborent ad bonum commune, Sed diversimode pro diverso gradu facultatum seu virium quibus sunt in- Structi, ita ut aequalitas proportionis, quam iustitia distributiva Spectat, Servetur Aequalita autem proportionis duo eXigit et ut onera ii omnibus imponantur, ad quos materia legis pertinet, nisi rationabili de causa exceptio fieri conveniat ut Onera, . . tributum, iisdem imponantur secundum aequalitatem non arillimeticam, Sed geometricam, laabita nempe ratione virium et lacultatum uniuscuiusque adeo ut si alicui habenti Vires ut mille onus imponatur ut decem, alteri habenti
facultatem ut centum, Onus imponat Ur Ut Unum.
Hi sunt praecipui limites intra quos principi civili confertur a natura ius ferendi leges. Hos limites nequit princeps civilis praetergredi in legibus ferendis debet
277쪽
I. Leges tolles. Si princeps i i iis ferendis praescriptos suae polestalis limiίes non praeter rediatur, ceu seri debent
iustae II. Ouando auten si ut iustae, mi ale Π inducunt
obligatione u oue tisi id quod praecipiunt, et illud quod prohibent o uillendi. III. Laede v, si id susicientere rituunt, reddunt actunt ut alidunt et irritu u. IV. Nec solum leges mixtae dari possunt, Sed etiam itere poenaleS.
ciatione liquet, quatuor quaestiones solvit. I. Quaeritur pri/li 0 quando nam leges civile M sint iustae, quando vero iniustae. χ Bonun est ex integra causa malu In EX UOViS delectu . Quare leges civiles tunc sunt tu Stae, quando in nullo deficiunt, ac proinde quando divinae legi non adversantur, in civilis consortii conducunt, ambitum poteStatis ferentis non excedunt, Onera subditi secundum aequalitatem proportionis imponunt. Tunc scilicet sunt tu Stae, quando in iis ferendis princeps civilis nullum praetergreditur ex iis limitibus intra quos a natura potestas legislativa ei conceditur. Inde autem naanifeste patet, quando nam C Ontrario leges civiles sint iniustae Apte s. Thomas I) u Iniustae sunt leges dupliciter . Uno modo per contrarietate u ad 0 iti u uiuanum vel ex iue, sicut cum aliqui Spraesidens leges imponit onerosas subditis, non perti
278쪽
- nentes id utilitatem communem, sed magis ad propriam utilitatem vel gloriam vel etiam X alictore Sicut cum aliquis legem fert ultra commissam sibi potestatem vel etiam X 0mita, puta cum inaequaliter onera multitudini dispensantur, etiamsi ordinentur ad bonum Om-nuine. . . Alio modo leges OSSunt eSSe iniuStae per o ἱ-trarietate u ad miris ii dii illis ii, sicut leges tyrannorum
inducentes ad idololatriam vel ad quodcumque aliud,
quod sit intrinsece malum. II. Quaeritur Secuti is, utrum leges civiles moralem inducant obligationem.
α Quod attinet ad leges iniustas, et quidem per
contrarietatem ad bonum seu legem divinam, eae destituuntur prorsus obligandi vi nullus enim legislator inferior et dependens potest praevalere et Obligare contra legem et voluntatem legislatoris Supremi, a quo poteStatem obligandi accipit), immo non possunt a subditis observari praevalet enim lex altior divina, cuius vim obligativam non tollit contraria lex inferior humana,
ea ratione, qua e regis praevalet Supra contrarium praeceptum praetoris, cui Sane non possunt cives Obedire contra mandatum regis). si Tale leges, inquit s. Thomas I), nullo modo licet observare, quia Sicut dicitur Act. IV. Obedire oporte Deo uagis italu 0 uinibus s a de re en praeclara prorsus s. Augustini verba a):
si ui resistit potestati, Dei ordinationi resistit 3). Sed si illud iubeat, quod non debeas facere Hic sane
contemne potestatem. Timendo poteStatem ipsos huma-
I Loc. nunc cit. 2 De veri, Dona. in V. Sec. Matth. Urm. m. 3 S. Paulus in epist ad Rom. cap. XIII. V. Q.
279쪽
ianarum rerum gradus advertite. Si aliquid iusserit curator, nonne faciendum Sti Tamen si contra proconsul iubeat, non Utique contemnis potestatem, sed eligis
maiori servire Nec hic debet minor irasci, si maior praelata est. Rursum si aliquid ipse proconsul iubeat, et aliud iubeat imperator, numquid dubitatur, illo contempto, isti esse serviendum Ergo si aliud imperator et aliud Deus, quid iudicatis Solve tributum est mihi in obsequium. Recte, sed non in idolio. In idolio prohibet. Quis prohibet Maior potestas. Da veniam tu
carcerem, ille gehennam minitatur.
Quod autem spectat ad lege iniustas per contrarietatem ad bonum humanum, si huiusmodi, ait s. homas I), magis sunt Violentiae quam leges quia, sicuts Augustinus dicit a), lex esse nou videtur, quae iusta non erit. Unde tales leges non obligant in foro conscientiae, nisi forte propter vitandum scandalum vel turbationem propter quod etiam homo iuri suo cedere
debet secundum illud Matth. V., selli angariaverit e mille
passus, vade cun eo alia duo, ei lii abstulerit ibi li uicatu, da ei et altilian. Ut autem recte monet Suare 3), si necessarium est, ut de iniustitia legis certo Oraliter constet. Nam, si res est dubia, praesumendum S pro legiStatore, tu in quia habet altius ius et illud possidet, tum etiam quia regitur altiori consilio et potest habere rationes universales subditis occultas, tum etiam quia tunc subditi sumerent nimiam licentiam mon parendi
280쪽
- 276 legibus, quia vix possunt S Se tam iustae, quin possint ab aliquibus per apparentes ratione in dubium vocari.
Sed iam de legibus iustis loquamur. Hae inquits Thomas I), si liabent vim obligandi in foro con
scientiae a lege aeterna a qua Cri Vantur, Secundum illud Proverb. VIII. Per te rege ree Iani et les ii H COH- litores ill Sla deceminui.
Veritatem hanc probat Suare 2 quatuor rationibus. - . ' Etiam legislator civilis fert legem ut minister Dei, et per potestatem ab pSO acceptam. Ergo obligat in conscientia ad parendum Patet consequentia. Quia qui resistit ministro regis in eo, in quo ministerest, et quatenti reprae Sentat per Sonam regi S plane censetur resistere ipsi regi ut patet e conSensu omniumla ominum, et ex illo Reg. LI. Non te abiecem in Sed me. Ergo in trangressione talis legis intercedit l)ei ossensio et iniuria ergo laeditur conscientia ergo ex ipsa in conscientia obligabat 3). -- .' Ius divinum et naturale dictat, servandas esse iustas leges a legitimis principibus positas. Ergo qui illas non Ser Vat, agit contra divinam voluntatem iuxta verbum Petri Haec est uini
1 Loc iam Saep. cit. I, De e g. lib. III. cap. I. Um. i. Seqq. 3 Hanc Suare sibi obiicit difficultatem Dicet aliquis Potestas civilis non est immediate a Deo, sed a communitate hominum. J rgo potuerunt homines conferre hanc potestatem limitatam, nempe ad serendas leges cogentes alio modo, non tamen in con Scientia Obligantes , Sic autem respondet Respondetur primum etiam admisso illo casu, non deesse icii tali republica potestatCm ad feren da leges abligantes in conscientia, sed illam permansisse in tali communitate, et non fuisse translatam in principem. Inde vero Otiu sequitur, in illo casu eum non esse principem perfectum, neci 4 abere potestatem gubernati vana absolute et simpliciter. Sed tantum