장음표시 사용
301쪽
- 297 functi logica nec merus arbitratus, sed decisio obligandi vi praedita I). Et sane a.' in civili societate iudicium civile se habet ad legem socialem eo modo, quo in homine individuo iudicium conscientiae se habet ad legem naturalem. Atqui in homine individuo conscientiae iudicium infert obligationem ad illud sequendum. Ergo in civili etiam societate iudicium civile infert obligationem ad standum pSi. Pauca haec sussciant de potestate iudiciali, quae etiam
iurisdictio dicitur. Haec potestas, ut in thesi enunciatione affirmat ut, nequit esse exto seu arbitraria sed Secundum leges, naturalem et civiles exerceri debet, et hoc curare ut iustitia in omnibus triumphet.
I. Praeter potestilles lagi eram ei iudiciariam ill etiam exsequendi principi ciet ili competit. II haese lutetiae alitem potestati doles Silii praesertim res debet esse fidelis, fortis, mi deIIS.I83 DEMONSTRATIO PRIORI PARTIs Ius X Seque id estius procurandi actu exsecutionem legum et sententiarum per potestates legislativam et iudiciariam latarum, eamque procurandi externis etiam vis socialis subsidiis unde dicitur etiam ius cogendi seu potestas coerciti V Vel
Hoc ius principi civili proculdubio competit Etenim
302쪽
ut saepius dictum St, ei competunt iura omnia, quae ad civilis consortii finem assequendum Sunt nec ESSaria. Atqui ad eum finem obtinendum non sufficiunt leges et Sententiae per potestates legiferam et iudiciariam latae, sed requiritur earum observatio ut autem haec habeatur, necessaria est in principe potestas XSecuti Va. Et sane α leges civiles sunt universales C. g. dictant cive pro facultatum quas possident mensura deberetributum solvere, iuvenes valente viribus et idoneos debere certo numero nomen militiae dare etc. Debent
ergo leges civiles ad particularia applicari haec autem applicatio nequit arbitrio singulorum civium relinqui: est igitur reservata actioni supremi reipublicae motoris et ordinatoris I). Insuper j cive Sub legibus manent liberi . . cum physica potestate eas violandi imo haud pauci sive malitia sive contumacia Sive etiam naturali quadam vitii necessitate ad eas contemnenda valide impelluntur. Nisi ergo princep praeter poteStatem legiferam habeat etiam coactivam seu exsecutivam, illud
cum divino poeta a repeti deberet: si Le lege son, tua hipou uano ad Ss, o Sunt leges, sed quisnam se applicat ad eas observandas Oportet ergo ut civeS, aliqui prae- Sertim, applicentur ad obtemperandum legibus. Hoc autem sit a potestate XSecuti Va, quae ciVe pigro Urget, nolente cogit, adhibitis etiam, ut iam diximus, externis vis socialis subsidiis.
I 8 . DECLARATIO ALTERIUS PAR Ti S. Quaenam utcm Sunt exsecutivae huius pote Statis dotes Sunt tres prae
I Hac de causa potestas exsecuti definiri itiam solet, ciuSapplicandi leges ad particularia. f. Tongiorgi Eth. Um. 48j. a Purgat. XVI. 7.
303쪽
1.' Fidelis. - Debet scilicet potestas XSecutiVa non recedere a norma seu praescripto leguna et Sententiarum per potestate legiferam et iudiciariam latarum. Hisce en in cedit, earumque est naturale consectari Um. a.' Foriis. - Potestas enim exsecutiva lao debet efficere, ut lege ObServentur, et quidem ut StirliΠ et co ista iter et a s HHibu observentur. Etenim Sicut recte
ait Liberatore I), si et si mora et interruptio in deliberatione legum sciscendarum, nisi peculiaris necessitas urgeat, incommodum nullum afferat tamen maXime nocivae sunt applicationi legum quae proxime socialem operationem attinet. Iam vero ad id efficiendum opus est, ut in applicatione legum prompte ac plene vincat resistentiam, quam civium incon Stantia et praesertim in)proborum conatu opponunt. Sed eam non vincet, nisi revera sit fortis.
3. ' Prudens. - Ut in sciscendis a), sic in applicandis legibus prudentia ac discretio requiruntur. Hoc scilicet potestas exsecutiva, haud secus ac legislativa, cavere debet, ne gravis nimium et odiosa evadat Curet igitur princeps, ut cives non ob solam vim ac timorem ab extrinseco incussum leges observent, sed X Otivo obligationis et ex amore ordinis socialis virtutumque civilium. Si qua vero adsit iusta cauSa, Utatur poteStatC,
quam habet, dispensandi a legum observatione 3). I 8S. Clio LION. Principes civiles habent sane ius I. ')
i Iu Soc . num. 8. a Cf. s. Thomam in I. 2. q. 96. a. 2. 3 CL eumdem s. Thomam in I. a. q. i. a. d.
304쪽
cous litiuendi uitiliani et disciplinae publicae iii istros 2. )lri-θula et vectigalia exigendi. uoad . '' principes civiles debent tum praecavere et impedire, ne ordo socialis perturbetur sive ab hostibus externis, sive ab inimicis internis, tum redintegrare et restituere ordinem socialem ab illis sive hostibus, sive inimicis violatum. Atqui ad haec duo praestanda,
opus eis est tum militia contra OSte CXterno S, tum
disciplinae publicae ministris contra inimicos internos. Ergo labent ius sibi comparandi militiam et disciplinae
publicae miniStro S. Haec iuverit advertere. - . V Hoc ius Oritur ex nece SSitate, in qua princeps versatur, procurandi sibi media tum ad impediendas ordinis socialis perturbationes, tum ad redintegrandum ordinem socialem violatum, tum generatim ad promovendam publicam prosperitatem secundum finem suum. Ergo non tu patet, quam praedicta pateat necessitas seu utilitas. - .' Hinc si adsit suis ciens numerus militum voluntarior Um, Ut idonei Sint aequum est, ut civilis potestas neminem ad militiam cogat. Si vero non adSit, tunc poteS CXigere, Ut certu Sociorum numerus nomen militiae det ad tempus. Modus autem eligendi milites aptus est, Si per Sortem
determinentur 1). Milites porro sic delecti, per Se 0-
luendo, nequeunt militiae se se subtrahere, neque illam ante determinatum tempus deserere. -3.' Quod attinet ad magno exercitus permanentes, quos nostris diebus liabemus, hoc est quidem malum, Sed neceSSarium quod tolli non posset nisi per communem omnium nationum
i Exemptiones, si revera fiant ob bonum totius societatis, non Sunt iniustae imo, Si bonum societatis id exigat, exemptio fieri debet.
305쪽
Quoad a.' civilis potestas debet, ut modo dictum est, habere milites et disciplinae publicae ministros, qui congruo sunt stipendio donandi debet iudices habere ac
magistratus, qui tu Stitiam exerceant, debet procurare arma, munition CS arceS praesidia debet etiam erigere aedificia publica, construere pontes, via publica Cic. Atqui haec omnia tum vergunt in bonum commune, tum nequeunt a ciVili potestate praestari, nisi cives de
bonis suis aliquid contribuant. Ergo civilis potestas habet ius tributa et vectigalia a civibus exigendi.
Haec animadVertantur. O.' Hoc ius oritur e necessitate, in qua civili pote Sta Ver Satur, procurandi sibi media, quae requiruntur ad rectam Societati gubernationem, tutelam ac prosperitatem. Ergo hoc ius non plus patet, quam praedicta pateat necessitas Seu utilitas. - 2'. In huius iuris exercitio seu in imponendis taxis servanda est aequalita illa proportionis, de qua superius diximus I). Generatim loquendo, satiu est
imponere taXa directas, quae nempe praescribuntur pro rata fundorum, quos ciVes possident, Vel redditu S, quem percipiunt, quam taxa iudirectuS, quae nempe certis mercium generibus imponuntur. Quod si laxae hae indirectae assignantur, non debere ut imponi rebus maxime neceSsariiS, ne pauperes magi quam di Vite graventur.
De his aliquid innuisse sussciat.
Inter iura, quibus constat civilis auctoritas, principem tenet locum ius ferendi leges. Hoc ius consequuntur duo alia iura . . iudicandi et exsequendi quae iura sunt quidem necessaria, sed ius ferendi leges praesupponunt et ab eo dependent.
306쪽
cipatus quaestionem abSOlVamus, debemus accurate agere de ii re puniendi. Hoc enim ius pervadit triplicem, de qua diae imus, potestatem, legiferam, iudicialem, XSUcutivam. Scilicet, constituti et comminatio poenae Sunt partes potestatis legiferae discussio de veritate et gravitate criminis perpetrati ac sententia de poena, quae attenti omnibus est ab auctore criminis secundum leges luenda, spectant ad potestatem iudicialem irrogatio seu inflictio poenae sit a potestate exsecutiva. - Plura autem sunt demonstrationi huius theseos praemittenda. I.' Inprimis quid est poena et quot dantur genera poenarum ' Poena est malum physicum inflictum mali morali causa. - Malum autem est privatio boni i). Sed bona physica, quae homo maxime diligit et quorum proinde privatio est homini a Xime acerba sunt ita, inco imitas corporis, libertas Sui, bona exteriora, . . divitiae patria et gloria. Hinc octo poenarum genera, ut iam alio loco a diximus, Solent auctore recenSere in syle u per quam O litur vita, Perbera et aliouent ut Scit. Oculurn pro oculo quis perdat per quae amittit quis corpori in colli uitalent, ei Pilute Π et incula per quae
t C s. s. Thom am, in I. 2. q. T. . . ill tarp. a Vide super pag. IS9.
307쪽
per quod perdit diet ilias, igno mutatu per quam perdit
gloria u. a.' Duplex porro est status, in quo poena Spectari debet, alter eumni rationis seu colu uiuationis, alἷer irr0yalioni Seu XSeculioniS. Quem duplicem poenae statum
apte S. Thomas distinguit, ubi ait i) Non enim
poenae Sunt ad correctionem solum quando infliguntur, sed etiam quando determinantur. 3. ' Hinc autem potest solvi quaestio de causa itali poenae. - poena consideretur in statu comminationis, pro sine habet subditos retrahere a viollatione legis. Sin autem spectetur in statu inflictionis, tunc duplicem habet finem, alium quidem p ci uari lim et S Sculi- aletu, alium Vero Secundarium. Primarius et essentialis est redintegratio ordinis moralis per crimen perturbati, seu admissi criminis expiatio a). Secundarius est deterrere a lege infringenda deterrere autem non Semper ipSum
si Suppl. q. 99. a. I. ad . . n et Hunc finem primarium multi ex recentioribus negligunt. Ut de uno tantum auctore loquamur, en qua laabet Rebaudi, a pelia diutorie e gli errori iudi tali re Se a societa potesse ac qui stare altrimenti a certe ZZ assoluta, che impunita non influirebbe sui innovamento dei reati, perderebbe ii diritto di instiggere punigioni ai col-peVOli ... a pena avendo per sine di prevenire a ri pro iugione delreato, deve arres tarsi appen abbia aggiunt queSto intento, io equando a sua minaccia si a Susticiente mente mcace ecc. Ut patet, non consideratur nisi unus tantum sini poenae, et quidem fini secundarius. - Deterrere a simili crimine perpetrando, restituere honestis civibus tranquillitatem, obtinere delinquentis emendationem aliaque huiusmodi sunt flectus, qui possunt omnes intendi in irroganda poena, omnesque procurari debent quoad eius fieri potest sed non sunt essentialis ratio ipsius, ita ut poena debeat ipsis commensurari. Ubi aut aliquis illorum flectuum aut etiam omnes nequeant
308쪽
reum a cri In in iterando, sed etiam alios a pravo eius
exemplo imitando ac simili delicto perpetrando. Hinc in te igitur divisio poenarum in expiatorias seu vindica
tivas, ni ei licinatis et X culptares poena est semper CX-
piatoria, sed si non semper est medicinalis ei qui punitur, sed solum aliis I). 4.' Quaeres, quomodo per poenam sinis ille, quem essentialem et primarium esse diximus, obtineatur Ἀ-gitur de redintegratione ordinis, non quidem p sica neque enim effici potest ut iactum fiat infectum), sed
ruorali. Haec autem quomodo per poenam fiat, potest variis modis declarari. - Sicut crimen est practica proclamati O, posse laominem et prodesse homini obedientiam Deo eiusque ministris custodiam ordinis praecipientibus denegare ita poena est practica amrmatio, debere hominem Deo eiusque ministris se submittere, hominique nocere si debitam hanc submissionem neget a). - - Item homo tantum per poenam deprimitur, Uantum per culpam se extulit contra ordinationem ac legem. Qua in re perpendantur praeclara haec s. Thomae verba 3) Cum peccatum sit actu inor-
obtineri, non idcirco poena desinit esse legitima. Ratio essentialis, ob quam poena imponitur, est restitutio ordinis per crimen violati. Ita S. Thomas, in I. a. q. 87. a. 3. - f. quae de ii iam diximus in vol. I. aientes de sanctione legi naturalis, pag. 36j. 2 Haec Trmatio seu proclamatio, Statim ac notitia perpetrati alicuius criminis spargitur, ab omnibus naturaliter expectatur Ct exquiritur. Hinc entham ipse fatetur, tom. I. p. 72. Spe'ctacle 'un criminet ouissant en ai de fruit de Son crime St...une insulte publique a a justice, a la morale. In I. 2. q. 87. a. I. - Paulo aliter rem exponit Tongi Orgi, eth. Um. 496. si Crimen triplicem ordinem laedit I. di letu in dividi algi in ipso delinquente, cuius o nata Sensile bonum bono
309쪽
- OS dinatus, manifeStum St, quod quicumque peccat, contra aliquem ordinem agit, et ideo ab ipso ordine consequens est quod deprimatur, quae quidem depressi poena St. Unde secundum res ordines, quibus subditur humana voluntas, triplici poena potest homo puniri. Primo quidem enim subditur humana natura ordini propriae rationis. Secundo ordini exteriori hominis gubernantis, vel spiritualiter vel temporaliter, politice Seu oeconomice.
Tertio subditur universali ordini divini regiminis. Qui
libet autem horum ordinum per peccatum per Vertitur, dum ille qui peccat agit et contra rationem, et contra legem humanam, et contra legem divinam. Unde triplicem poenam incurrit: unam quidem a Seipso, quae est con Scientiae remorsus, aliam vero ab homine, tertiam
a Deo. uodnam vero est motivum, quo homo adlio Ordines pervertendos ac perturbandos impellitur' Omne peccatum, respondet s. Thomas I), procedit vel ex inordinato appetitu alicuius boni vel ex inordinata fuga alicuius mali , Ergo ordinis aestitutio fiet,
iiiiuria alteri illata ac demeritum in illum, Vel demeritum in societatem: . ordinem internum iudiciorum, qui est ordinis Yterni sun damentum pravum enim exemplum sensim facit, ut delictum par vi pendatur, praesertim si in delinquentis utilitatem cedere perspiciatur Poena igitur hunc triplicem ordinem restaurat. ReStaurat ordinem individualem quia Voluntatem quae boniana SenSile a quo eat stinere iuxta rationem debebat prosecuta est, privat sensili boni quo iuxta rationem frui poterat. Re Staurat Ordinem Socialem externum nam eum qui malum alteri intulit, cogit malum pati. Restaurat denique ordinem iudiciorum quia omnibus manifestam facit delicti deformitatem, Oninibusque Suadet illud utile non esse: quo pacto impulsum omnem ad crimen elidit, atque adeo a peccando homines deterret is Lege etiam Taparelli suggi ccc diss. q. cap.
310쪽
si homo quantum boni inordinate appetiit, tantum mali seu passionis per Sentiat I). Sic ordo redintegrabitur, etiam ex parte malefactoris, si hic poenam acceptet atque de perpetrato crimine sincere doleat, saltem ex parte societatis, Si maleficior nolit scelus detestari. Sic habebitur e tali seu purgati, a), semper e parte societatis, in qua crimen perpetratum St, et non raro etiam ex
parte ipsius malefactoris, qui scelus admisit. - Ut idem s. Thomas 3 ait, si persona, cui est illata iniu
ria, recompen Sationem accipit per quamdam restitutionem honoris in poena iniuriantis Illud porro patet, hanc criminis expiationem et ordinis redintegrationem non haberi, nisi poena sit iusta . . debitam ser
vans cum delicto proportionem ) S.' Ea, quae diximus, chirius adhuc intelligentur,
si inter se comparemus haec tria defensione u contra iniuStum aggre Ssorem, reparationem damni per iniuriam
1 Cf. ea, quae S. Thomas habet, . . q. 93.a6. In malis quantum deficit ex parte actionis Suppletur X parte passioni S prout scilicet intantum patiuntur, quod lex aeterna dictat de eis, inquantum deficiunt facere quod legi aeternae convenit etc. M a Expiare est idcin ac purgare, videlicet efiicere purum ac mundum, a piUS. 3 In . . q. 67. a. d. ad 3. n d Recen auctor, quem paulo ante citavimus, ait: a pena
mira a ristabilire ' ordine, a far in ascere, cloe, et animo deglionesti a fiducia delia tutela dei loro diritti s Recte assirmatur, poenam tendere ad restitutionem ordinis. Sed non bene explicatur, in quo Ordini restitutio consistat. Ea enim, quae adduntur, Verba Significant duo haec in crimine nullam aliam esse deordinationem Socialem, ni Si timorem, quem crimen in proborum animi eXcitat poenae munus non SSe nisi hoc, civium animis timore perculsis tranquillitatem reddere. - Non in eo tantum consistit restitutio ordinis sed maxime in iis, quae in textu Ssigna 'in'US.