장음표시 사용
331쪽
fecit malum morale a licet principi civili malum inferre physicum ei qui patravit malum morale. SecUS, Onmodo poena capitis, sed nulla prorSUS poena OSSet irrogari. Illud adverti potest, intentionem principi non quiescere in malo illius, de quo vindictam sumit, sed ferri in aliquod bonum, ad quod pervenitur per poenam malefactoris, e g. in restitutionem ordinis, collibitionem delinquentis, quietem aliorum civium etc. I).6 Homicidium etiam simplex meretur poenam capitis, si cum praemeditatione fuerit perpetratum. Maior quidem poena, i. c. cum maiori infamia aut dolore coniuncta, imponi debet iis, qui plura homicidia aut homicidium qualificatum admiserint. Quod si nequeat id fieri
neque enim Semper omnibu gradibus culpae possunt gradus poenae ad amuSSim commensurari), non idcirco poena mortis iniuste irrogatur pro simplici etiam homicidio est enim homicidio etiam simplici proportio nata. Illud sane recolendum, sanctionem in hac vita initium in altera vita complementum habere quare ii, qui hac in vita minus quam par est puniuntur, poena Sperfecte adaequatas, nisi resipiscant, luent in altera vita. ε Princeps civilis non habet malefactorem Ut rem.
Neque enim disponit de ipsius vita in proprium Ommodum quod est, aliquid habere ut rem), e pacto quo in nostram utilitatem disponimus de vita brutorum
bruta quidem sunt propter hominem, cives autem non sunt propter principem. At civi est propter Deum, Si propter ordinem seu legem moralem, cuiu princepScivilis, Deo ipso sic disponente, est naturali custo ac vindex. igitur civis servat ordinem, laudem ac prae
332쪽
- 28 mium a Dei ministro habebit verum sivi Ohit, labebit reprehensionem ac poenam. Sic autem agendo, princeps habet civem, non ut rem sed ut membrum societatis, ut subditum Deo atque ordini ab Ipso statuto ab hoc ordine civis mediante principis ministerio deprimitur . per poenam, Si contra ipSum per culpam insurgit. Ius ad vitam est quidem Ongenitum. At potest Deus naturae auctor finem Vitae imponere et reapse finem omnium vitae imponit ut autem imponit etiam innocentibus per agentia alia ph3sica, ita imponit scelestis per principes ci Vile S, tamquam per suos ministro ac
vindices, quemadmodum aflirmat s. Paulus in epist ad Rom. cap. XIII. Quare parricida non habet ius ad vitam reSpectu principis, qui a Deo ipso potestatem habet puniendi parricidas proportionati poenis. η Princeps habet ius puniendi atrociora crimina poena capitis. Id tamen non impedit, quominus aliquando possit poenam illam commutare in aliam mitiorem. Si rationabili de causa id faciat, et nullum exinde sit communitati nocumentum pertimescendum, laudari etiam poterit ut clemens I).6 Cur ergo sapientissimus Solon ne in ipsos quidem
parricidas obiit poenam capitalem constituere Solon nullam poenam, nedum morti S in eos constituit. Cur autem id fecerit, et utrum in ioc se gesserit Sapienter, accipe ex Tullio a) Prudentissima civitas Athe niensium, dum ea re rham potita est, fuisse traditur: cius porro civitatis sapientissimum Solonem dicunt fuisse eum, qui leges, quibu laodi quoque Utunt Ur,
i Vide quae diximus in fine thesis praecedenti pag. IO. De
sa In Orat pro Sext. Rosci, Amer.
333쪽
- 29 scripserit. I cum interrogaretur, cur nullum supplicium constituisset in eum qui parentem necasset respondit, se id neminem facturum putasse. Sapienter fecisse dicitur, cum de eo nihil sanxerit, quod antea commissum
non erat: ne non tam prohibere quam admonere videretur. Quanto maiore nostri sapientius, qui cum
intelligerent, nihil esse tam sanctum, quod non aliquando violaret audacia I), stipplicium in parricidas singulare
CXcogitaVerunt ut, quo natura ipSa retinere in ossicio non potuisset, ii magnitudine poenae maleficio summoverentur a) insui voluerunt in culeum Vivos, atque
ita in flumen deiici 3). O singularem sapientiam, Iu
dices Nonne videntur hunc hominem e rerum natura sustulisse et eripuiSSe, cui repente caelum, Solem, aquam, terramque ademerunt ut qui eum necasset, unde ipse natus esset, careret ii rebia Omnibus, ex
quibus omnia nata esse dicuntur ). Noluerunt feris corpus obiicere, ne bestii quoque, quae tantum scelu attigissent immanior ibius uteremur non sic nudos in flumen deiicere ne, cum delati S Sent in mare, ipsum polluerent, quo cetera, quae Violata Sunt, Xpiari putantur. Denique nihil tam Vile, nec tam Vulgare St, cuiu partem ullam ueliqtierint. Etenim quid tam est
i En id, quod paulo ante asserebam VS, enape nec CSSarium CSSe constituere leges atrociora crimina prohibentes sub comminatione poenae capitalis nihil enim est tam Sanctum, quod non aliquando violet audacia. 2 En optime Xpressus 1 ni poenae in Statu comminationis. 3 Neque in hoc statuendo supplicio possunt vocari midele s. Nam si crudeles, ait Seneca de clemcnt. II. . Vocantur, qui puniendi
causam habent, modum tamen non labent. De crudelitate cf. S. Thomam, Q. . . , . . . ad . ' et q. I, 9. I Adnotes curam in servanda proportione culpam inter et poenam.
334쪽
- 33 commune, quam Spiritu Vi Vi S terra mortuis, mare navigantibus, litus eiectis Ita vivunt, dum possunt, ut ducere animam de caelo non queant ita moriuntur, ut eorum Ossa terra non tangat ita iactantur fluctibus, ut numquam abluantur : ita OStrem eiiciuntur, ut ne ad saxa quidem mortui conquieScant. D
I. Ad olestiue fere id leges, ill dica id et exsequendi i frasus re nae civili auctoritalis uerit revocantur. II. Haeire potestales a pluribus separati v tibiecti possunt tildeseratae ac dependente haberi et exerceri Ueruiu, ut ordi- uariae atque independentes, debent coniuncti H esse in uno Subiecis, a M la Hi qua u a radice seu fonte o unis sit delegati repetenda, scilicet in illo sive ho uiue sive hs uiuit u coelu, qui lolius Societati est princeps supretuli S. I9I DEMONSTRATIO PRIORi PARTIS. Quod iura supremae auctoritatis ad triplicem illam, ferendi leges, iudicandi et XSequendi potestatem reducantur, omnes facile
Ratio autem est, quia per triplicem illam potestatem Suprema auctoritas sufficienter tum dirigit tum tot et in finem multitudinem socialem Scilicet cum Suprema auctoritas ad hoc sit instituta a natura, ut Sociali multitudo dirigat fir et efficaciter moveatur in finem si hoc munia Suum per triplicem illam potestatem sufficienter
CXSequitur, concludendum St, eam non CSSe instructam
1 Hac de re iam di X inaus aliqua Super pag. I. UN4. Is I.
335쪽
alia potestate, quae ad aliquam ex illis tribus nota reducatur. Quemadmodum enim natura non deficit in necessariis, ita etiam, ut dici solet non abundat in superfluiS. Quae ratio confirmatur, comparatione facta inter per Sonam moralem et hominem individuum. Tria inli omine individuo ad sui gubernationem requiruntur et sussciunt nimirum, generale legis naturalis dictamen, quod habetur per syndere sim, huius generalis dictaminis applicatio ad casum particularem, quae fit per iudicium conscientiae, ac demum applicatio facultatum ad exsequendum id quod lex et conscientia dictant. Sic igitur in persona morali seu societate tria haec requiruntur et sufficiunt nempe, generale legis socialis dictamen, particulare iudicium et Sententia, quae generalia legis dictamina ad casus Speciale applicet, quaeque desiniat quid secundum statutas leges Sit in particulari sentiendum aut faciendum, ac tandem is quaedam actiVa, quae generalium legum et iudiciorum particu
larium eXsecutionem curet, urgendo bSer Vationem, praeveniendo et impediendo violationes, easque vindicando. Confirmatur adhuc, si consideremti cetera potestates, quae in medium asserri possent inveniemus enim eas Vel non pertinere ad auctoritatem gubernatricem, de qua proprie nunc loquimur, cuiuS modi S e. g. ius constituens I), vel ad praedicta tria iura revocari, cuiusmodi est . . ills lGriendi a) Itaque tripartita haec divisio functionum seu iurium
supremae auctoritatis censeri Ole S adaeqllata.
si Vide super pag. 289. a Vide stiper pag. 382.
336쪽
I92. DEMONSTRATIO ALTERIUS PARTIS. Sunt auctores,
qui cum Montes quieu I contendunt, tres illa pote
st: ites, quas diXimus politicum constituere principatum, i. e. legislativam iudiciariam et XsecutiVam debere esse, non in uno eodemque subiecto coniunctaS, Sed in pluribus separatis subiectis divisas. Secus enim, inquiunt, lubrica ac praeceps patet in ad tyrannidem. Quare coniunctionem trium illarum potestatum in una per Sona reformidant, propter periculum tyrannidis approbant autem earumdem divisionem in pluribus personis, tamquam neces Sarium contra tyrannidem remedium. Hac in sententia latet aequivocatio, quae dissolvitur,
sequenti adhibita distinctione.
Potestas Suprema, Et generatim potesta aliqua,
solet duobus modis haberi, videlicet vel ut ordinaria vel ut deserata. - Habetur ut ordinaria, quando habetur vi ossicii, quod quis gerit, et cui potestas illa est adnexa quatenus sine ea ossicium impleri non potest. E. g. Ο- testas iurisdictionis tum in principe totius regni tum in praefecto alicuius particularis urbis aest ordinaria:
I Uesprit de Iois t. I. l. XI. . . ait uando in perSOna eadem Vel in eodem magistratuum collegi potestas legislati Va cum eXSectiti 'a coniungitur libertas plane Xulat siquidem timendum tunc St, ne Monarcha aut Senatus leges condat VrannicaS, CaSque
tyrannice XSequatur. Similiter libertas deest, quando poteSta vidi candi ab utraque illa potestate legislativa et XSecuti Va, non Separratur. Si iuncta concipitur cum potestate legislativa, ita in Vitam et libertatem civium erit arbitra tum iudex enim esset etiam legi Sia' tor. Si cum potestat. exsecutiva conulatur, iudec facile in OppreS' S rem degenerabit. Omnia corraerent, si idem Oimo, aut idem cor- p b Optimatum, vel nobilium. vel populi huiusmodi re parte potestatis Xercerent, condendi leges exsequendi publicas deliberationeS, iudic-ndi delicta, vel priv as civium contentiones. λ
337쪽
suprema quidem et independens in principe, sub ordinata autem et dependens in praefecto I). - Habetur ut delegata, quando non habetur vi ossicii, sed ut demandata seu commissa ab habente potestatem ordinariam, Commissio autem seu delegatio potest duobus modis fieri Uno modo, ut commissio sit tantum ad examinandum et iudicandum, utrum c. g. le de uita promulgatione agitur sit iusta et necessaria, aut quibus verbis ferenda sit. Alio modo, ut vere demandata sit ipsa poteStas, . . bc Ulta ipS Verum ac proprium imponendi praeceptum, quod Vina ac robur habeat absque alia confirmatione ci approbatione delegantis a). Patet autem
potestatem delegatam es Se Semper dependentem. - Hisce praemissis, duo Statuimus. I. Tres illae potestateS, quae Supremam auctoritatem componunt, sunt delegabiles utroque illo de quo nunc dicebamus modo immo moraliter necessarium est quod priori praesertim modo delegentur, et quidem ita ut pluribus separatis personi demandentur et Xercendae committantur 3). Etenim α diversae sunt menti animique dotes, qua exercitium uniuscuiusque ex tribus illis potestatibus expostulat, et ita diverSae, Ut, attenta humanae naturae infirmitate, vix umquam in uno eodemqU Subiecto reperiantur coniunctae. Insuper o fieri nequit, ut uni perSOnae Suppetat otium et mentis tranquillitas
i Item potestas iurisdictionis est ordinaria in Romano Ponti fice et in ceteris Episcopis suprema quidem et independens in Illo
in iis auten subordinata et dependens. - De distinctione potestatis in si preluatu et libordi rata ii diXimu Super pag. I 8 P. et CL Suare η, de leg. l. III. c. I. Um. 9. SCqq.
338쪽
ad triplicem illam potestatem recte CXCrcendam. Hinc I cives securitatem de prompta iurium tutela atque constanti ordinis conservatione habere vi possent, si unus idemque per seipsum Xerceat tria simul mu
nera legislatoris iudicis et exsecutoris. - Adde ὀ quod facilior et gratior evadit gubernatio, quando in eius
partem maior civium numerus ad Vocatur. - Unde ε)in societatibus etiam parvis obtinuit semper aliqua earum potestatum delegatio, et consequenter quoad exercitium
Alier autem die sedit Moyses, ut iudicaret populum qui a S Si Stebat Moysi a mane usque ad vesperam. Quod cum vidisset cognatus eius, nania scilicet quae agebat in populo, ait: Quid est hoc, quod facis in plebe Cur solus sedes, et omnis populus praeStolatur de mane usque ad vesperam Cui respondit Movses Venit ad me populus quaerens sententiam Dei. Cumque acciderit eis aliqua disceptatio, veniunt ad me ut iudicem inter eos, et Stendam praecepta Dei et leges eius. At ille: Non bonam, inquit, rem facis Stulto labore OnSumeri et tu, et populus iste qui tecum est ultra vires tua est negotium, solus illud non poteris sustinere. Sed audi verba mea atque consilia, et erit Deus tecum. Esto tu populo in his, quae ad De Una pertinent, ut referas quae dicuntur ad Deum ostenda Sque populo caeremonia et ritum colendi, iamque per quana ingredi debeant. Provide autem de omni plebe viros potentes et timentes Deum, in quibus sit veritas et qui oderint avaritiam, et constitue X eis tribuno et centuriones et quinquagenarios et decanos, qui iudicent populum omni tempore quidquid autem maius fuerit, referant ad te, et ipSi minora tantummodo iudicent leviusque sit tibi, partito in alios onere. Si hoc feceris, implebis imperium Dei, et praecepta eiu poteri Sustentare et omnis hic populus revertetur ad loca uacum pace. Quibus auditis, Moyses fecit omnia, quae ille SuggeSSerat. Et electis Viris strenuis de cuncto Israel, constituit eo principe Spopuli, tribunos et centuriones et quinquagenarios et decanos. Qui iudicabant plebem omni tempore quidquid autem graVius erat, reserebant ad eum faciliora tantum iudicantes.
339쪽
divisio quare ni ulto magis obtinere debet in magna et perfecta Societate, qualis est civita S. II. Verum ut ordinariae et independentes, debent eae potestate reperiri Simul coniunctae in supremo societatis rectore. Sine supremo hoc principe, qui sit principium unitati et ordinis, Societas non potest consistere I). Supremus autem princeps est ille, qui praedictas tres potestates in se habet, easque habet ut Ordinarias et independentes. Et Sane α princeps non Stille, qui caret potestatibus ad munus principis implendum requisitis eae vero tres pote States Sunt Omne et singulae ad munus principis exsequendum prorSUS necessariae. Princeps non est, Sed minister principis, qui eas potestates habet, non iam ordinarias, sed ab alio sibi delegatas. Qui vero 7 eas habet ut ordinarias, sed modo dependenti, is princeps quidem St, non tamen princep Supremus. Hoc unum triplicis illius iuris principale subiectum diversis dependenter tamen a SeipSO, utetur ministris ad Xercendam triplicem illam pote- Statem, quae e Se pullulat, quamque in se continet, tamquam in radice una et uno fonte ViX Ophl est, ut moneam VS, nos de unitate loqui, sive physica sive
I Cf. super thes XXXVIII. - Qua in thesi Stendimu S, nullam Societatem, multo vero minus societatem persectam, posse Ub- Si Stere absque ιuo Supremo rectore, qui Sit velut anima societatis,
ac primum in ea unitatis et ordinis principium. a Admittamus obiicere hoc solent Sententiam Veterum circa primam politici principatus originem Auctoritas est immediate a Deo in communitate. Communitas, ut eam potest ibi totam retinere, ita poterit etiam eam separatim dare tribus distinctis subiectis, i. e. dare uni subiecto potestatem legislativam alteri a priori distincto iudiciariam, tertio executivam. Respondeo. Scilicet, in tali hypo-
340쪽
Montes quieti, si quod unice ad partem ue alivam auctoritatis contemplandam se con Vertit, I 0 , illi VIM Vero, quae praecipua est et fundamentum pSiti parti negati Vae, omnino neglexit Nimirum considera Vit . elusito ire abit
Slls ne hilum quidem cogitavit de uitale ordiuis et vitae, quam auctoritas multitudini, ut animus corpori impartitur. Si partes singulae auctoritatis autonomae omnino es ciantur et a nullo principio Vere uno dependente ; quomodo consensus et harin Onia Xsurget in motu socialia Consensus hic casuali erit et fortuitus, et plerumque inde proveniet, quod una pars astutia aut vi alias subigat, et ad factum quod pertinet, sola in ceteras dominetur ud etiam advertendum contra Montes quieta, divisionem potestatum ad eius mentem praestitam non uiscere ad tyrannidis periculum avertendum, ut fac 1le consideranti patebit a). Hisce finem imponimus disputationi de iuribus politici principatus quaenam Scilicet Sint morale pote States, quas in ionum communitatis princeps labet.
test comm ita non alienaret seu perfecte largiretur auctoritatem, sed tantummodo delegaret. Quare auctorita remaneret, tamquam in suo principio seu fonte, in ipsa communitate tria autem illa subiecta haberent potestatem vel legiferam vel iudiciariam vel exsecutivam tamquam delegatam, eamque cum dependeDtia a communitate Xercerent. - Veteres tamen non hoc pacto rem concipiebant, quando affirmabant, communitatem trans erre potestatem in principem. Intelligebant enim translationem, Uae CSSet, non iam tantum delegatio, sed alienatio seu perfecta largiato totius potestatis quae prius erat in communitate i Ius Soc. Um. I. a Cf. Tongiorgi, Cill. Um. 49 I.