장음표시 사용
371쪽
- 36 clesiasticae et civilis, directione in sinis sibi proprii
consecutionem per media licita contendebant.
II. Verum, ut plurimum, valde ab iis diversae sunt opificum societates, quas nostris diebus habemus. Eae, omni religionis principio amoto, hunc habent scopum,
l opposisione de lasor contro ii capitala Scilicet, divites
in opificiis instituendis ingentem pecuniae Summam impendunt Pauperes autem suam operam in iis opificiis locant, et ne a divitibus opprimantur, societatem ineunt ac Se obligant, ad cessandum una simul a labore, si
hic aut diutius quam par est protrahatur, aut proportionato pretio non retribuatur.
Quando vero a societate cessatio a labore indicitur, socii plerumque non modo a labore ipsi abstinent, sed alios etiam, qui non sunt societatis illius membra, minis ac vi compellunt, ut pariter a labore desistant. Hinc otiosi in tabernis immorantur, urbem per c UrSant, in platea conveniunt, a demagogis incitantur ad turbas, saepe etiam damna pacificis civibus inferunt, terroremqUe
Spargunt. Praeterea societate hae Sunt, ut plurimum,
societates a Catholica Ecclesia societate civili praecellentiori approbatas, in quibus secundum Christi ipsius institutionem consilia perfectionis evangelicae observantur. Itaque non Solum iura ipSius naturae, sed etiam iura Ecclesiae violantur, si religiosae familiae a civili potestate destruantur. Cf. Taparelli, saggio ecc. not. LXXXV. Perpende etiam propositionem in Syllabo condemnatam sub num. LIII. st Abrogandae sunt leges, quae ad religiosarum familiarum Statum tutandum, earumque iura et Officia pertinent; immo potest civile gubernium iis omnibus auXilium praestare, qui a SUScepto religiosae vitae instituto deficere ac solemnia vota frangere Velint; pariterque potest religiosas easdem familias perinde ac collegiatas Ecclesias et beneficia simplicia etiam iuris patronatu penitus Xtinguere, illorumque bona et redditus civilis potestatis administrationi et arbitrio subiicere et vindicare. M
372쪽
- 368 dependentes ab altior societate, quae internali03ralis est,
et cessationes a Libore indicere potest, non tam ut
operariis consulat, quam ad alio fines, atque etiam ad socialis ordinis VerSionem. Huiusmodi societates ob perturbationem, quam facile politico consortio asserunt, nequeunt a principe civili approbari. Tantummodo ob temporum ac locorum conditiones poterunt aliquando tolerari certos tamen intra limites, ita ut iniuriarum aut seditionum periculum quantum fieri pote S amoVeatur. Huic inter dominos atque opifices colluctationi remedium est sane a principe civili asserendum. Multiplex quidem remedium excogitari potest praecipuum tamen debet a vera religione repeti. Oportet, ut domini christiana caritate operarios diligant, eos liabendo ut proximos immo fratres in Christo, non autem ut mera in StrUmenta ad suas divitias augendas Oportet ut opifice ex principiis religionis virtutem hauriant ad laboriosam vitam patienter tolerandam. Ex quibus confirmatur illud, de quo iam saepe diximus, basim seu fundamentum civilis societatis esse in verae religionis praxi reponendum ac proinde nihil principi civili magis cordi esse
debere, quam verae religionis tutelam et adiumentum. III. Nunc temporis operarii ineunt cum capitalistis ut hac voce utamur contractum locationis Operae Scullaboris pro congruenti pretio no Stris diebus sic ressere semper peragitur inter capita istas et OperariOS. Sunt qui proponunt alium modum peragendi hanc rem opifices ineant contractum societati cum ipsis capitalistis, hac ratione, ut capitalistae conferant capitale, operarii operam et laborem, omnes autem, non iam in
eodem prorsus gradu seu mensura sed Secundum aequa-
373쪽
- 369 litatem proportionis, percipiant fructu S. ESSetne, Uaerunt, lic agendi modus illicitus Si ius naturae dumtaxat consideretur, illiu Smodi
contractu societatis non videtur esse iuri naturali contrarius. Illud certe est animadvertendum, quod Opifices non OSSunt cogere capitalistas neque alios etiam perarios ad ineundum contractUm societati potiUS,NUam contractum locationis operae et laboris quemadmodum ne capitalistae quidem possunt cogere operarios ad On- tractum locationi potius, quam contractum societati Sineundum. Re non nisi e mutua utriuSque parti con- Ventione peragi potest. - De ais in oeconomia politica data opera agit Ur.
I. Fals0 a perniciose asseritur, ex lege dumtaxat civili dimanare ac pendere iura omnia parentum in lios, cum primis vero ius iusillulis uis educalioutSque curandae. II. Hoc enim ius est vere ac proprie naturale quod proinde princeps ciet ilis, nou iam potest sibi usurpare, Sed debet tueri, adiutiare et ad commune suum
coordinare. 2O6. DEMONSTRATIO. Vt perspicuo latet ex nun ciatione theseos, duae sunt Ciu part CS.I. Sunt auctores, qui huic adhaereant et subscribant propositioni: si Societas domestica seu familia totam Suae existentiae rationem a iure dumtaxat civili mutuatur proindeque e lege dumtaxat civili dimanant ac pendent iura omnia parentum in filios, cum primis
374쪽
vero ius institutionis educationisque curandae , Haec assertio est falsa eamque merito Pius X in encyclica Q ι aula cura condemna Vit. Falsum est principium, quod fundamenti loco adstruitur nempe, Societatem familiarem totam suae existentiae rationem mutuari a iure dumetaxat civili. Manifeste enim non civitas est ratio cur Xistat familia, sed e contrario familia est ratio cur civitas CXi Stat qua
de re aliis locis egimus I). Cum falsum sit principium illud, filsa quoque sunt
corollaria, quae exinde deducuntur. Multa sunt iura, quae ipsa naturalis ex directe parentibus largitur inprimis autem ius instituendi educandique filios. De quibus etiam cum alio loco fuse dictum sit a), non est cur plura addam US. II. Cum hoc ius sit vere ac proprie naturale, princeps civilis non potest vel ex toto vel ex parte ius illud directe sibi usurpare seu arrogare. Non pote St, inquam, sibi it Sili pare. Nam multa Sunt, qua non USUrpatio illius iuris, sed adiumentum sunt ad ius illudeXercendum quaeque proinde potest princeps civilis atque etiam debet praestare. Exempli gratia, aperire Scholas, quae sint reapse puri fontes veri lionestique, nulla tamen in parentes violentia adhibita, qua O-gantur ad eas recurrere scholas), id sane nullo pacto est, sibi arrogare educationem, sed subsidium offerre 3). Est quidem offerre subsidium, si duae, qua clare
I Cf. super thes XL et VI. a Cf. oramino ea, quae iis, data opera, diximuM Super. thes. XLVIII 3 obiectiones opponi solent plures sed ea iam accurate Sol
375쪽
- TI assignavimus, conditiones adsint, et illa praesertim, quod scholae sint reapse puri fontes veri honestique. Tales autem non sunt, si pueri prava in iis videant exempla vel falsis et pravis principiis imbuantur aut etiam si ab iis omnis religiosa institutio Xc idatur, vel ea tantummodo tradantur, quae ad religionem mere naturalem, pertinent.
Reprobandae enim sunt scholae, quae dicuntur c0ΠDuunes, quae Scilicet ad omnes cuiusvis sectae religiosae pueros destinantur. Hae scholae non sunt utiles a catholicis, et sunt catholicis perniciosae. Non Sunt utiles catholicis siquidem adiumento is non sunt ad veritatem catholicae Ecclesiae dignoscendam. Sunt perniciosae catholicis pueri enim in iis scholis instituti, et ignorabunt ea, quae ad fidem catholicam pertinent, et valde proclives erunt ad incredulitatem aut indisserentiam in negotio religionis I). Id autem damno erit, non modo ipsis pueris, sed etiam familiis, civili societati, ac maxime catholicae Ecclesiae. Hoc igitur curet princeps civilis, ut sub directione catholicae Ecclesiae plena de religione institutio in scholi tribuatur.
I Haec perpendantur.- I. Magistri magnam in discipulos auctoritatem exercent, eorumque agendi rationem discipuli facile imitantur. Si ergo discipuli videant magistros esse a religione alienos, aut erga religionem indifferentes, evadent et ipsi iis similes. - .' Suffciens educatio religiosa, nisi in scholis tradatur, deerit pueris, tum quia
pueri naagna diei parte in scholis versantur, tum quia Saepe parente aut ob negotia aut propter inscitiam nequeunt eamdem praebere. - .' Nec contra tale magistrorum Xemplum et religiosae institutionis defectum sunt remedium sum ciens scholae, qua Vocant, dominicillas. Neque enim satis est, semel in hebdomada ad breve tempus religiosas doctrinas pueris tradere. - Vide propositiones in Sullabo condemnatas sub ium XL sit.
376쪽
I. erilale reste aberra i uti linis lae e Socialistae, iiDu i colu uuiritali X clusio altribilli i do uiuit iure ruit stabilium, ii qui latui concedunt qua uda uvel illi 0 uuis oleuitatu in prio ala ciet illiu do uiuia, de quibus scilice possi se luper e pro libito disponere. II. Licita ut v su i do uiuia privata erunt elia uola-b illiu ac prorsus allii alia cillae proinde princeps ciet ilis, non a u potes direcbe inpetere aut Oiolare, Sed debet suis legibus tueri, ad illo a re et ad 9 Hur in bo)Hi uco ordiuare. 2OT DEMONSTRATIO. Haec etiam thesis trias, ut ex eius inunctatione manifeste liquet, continet parte S.I. Privata rerum stabilium dominia impugnantura duplici adversariorum acie, nimirum magi aperte a Communistis, et minu aperte, non tamen minus peri
Communistae dominium rerum stabilium exclusio eat tribuunt communitati. Socialistae autem societati seu Statui attribuunt omnipotentiam quamdam in privata civium dominia, ita ut de iis Supremus imperans possit pro arbitrio disponere, et valide semper disponat, quidquid sectat et quamvis absque causa faciat a).
1 Saepe tamen in sermone familiari confunduntur simul Communistae et Socialistae. - Nec immerito nam duo haec Systemata ad unum eumdemque finem tendunt, et Si reciperentur unum Um-demqUe gignerent effectum, destructi item ito i ii iii privati diverso tramite, eumdem Spectant terminum. I Vide super pag. G2. adnot. I. 'η, Ut pag. 3. adnot. I. R
377쪽
Utraque sententia, ut iam alio loco demonstravimus, est falsa. Et sane falsum est principium, ex quo Om-m UniStae arguunt, nimirum, proprietatem privatam es Se contra naturae intentionem, seu esse latrocinium. Itemque falsum est principium, ex quo arguunt Socialistae, privata civium dominia oriri a politica auctoritate tamquam a fonte, seu ab ipsa procedere tamquam a prima caia Sa
eis ciente. Sed de his iam alio loco fuse disputavimus i)
opus igitur non est, ut in iis refutandis immoremur. II. Cum privata civium dominia sint omnino licita ac prorSUS naturalia, quaeritur, quidnam princeps civilis possit circa ea praestare Non potest ea directe impetere aut violare, sed potest ac debet 1. ' legibus suis tueri et adiuvare, .' ad bonum commune coordinare. I. ' Potest ac debet ueri proprietatis ius ne laedatur simulque illud adilli are ut liberius seu facilius exerceatur. Natura enim ad hoc praecipue instituit politicam potestatem, ut individualia ac domestica civium iura inter quae proprietatis ius est Omnino connum Crandum tueatur et adiuvet. Si igitur privatum civium Ominium violet et opprimat, re civilis potestate sibi a
lius a) In primis videndum erit ei, qui rempublicam
administrabit, ut suum quisque teneat, neque de bonis privatorum publice deminutio stat , Et paulo inferius inquit ui se populares volunt, ob eamque causam
aut agrariam rem tentant, ut possessores suis sedibus pel- I Recolantur attente vol. II. thes XXV et XXIX. a De ossiciis, II. I. - Paulo post subdit re Hanc ob causam
maXime tit sua leuerent, respublica civitatesque constitutae Sunt. Nam etsi duce natura congregabantur homines, tamen . custodias graim Suarmu, urbium praesidia quaerebant.
378쪽
primum, quae SSe non potest, ubi aliis adimuntur, aliis condonantur pecuniae deinde aequilaletu, quae tollitur omnis, Si habere suum cuique non licet id enim est proprium civitatis atque urbis, ut si libera et non Sollicita stiae rei cuiusque custodia D h. e. ut eo, quod quiS-que sibi recte acquisivit, frui queat secure et palam sine metu raptoris et invasoris cuiuslibet, sive raptoris
qui persona privata sit, Sive raptoris qui, quod peius e St, sit per Sona publica si Si, inquit s. Thomas I), aliquid principes indebite extorqueant per violentiam,
rapina St, Sicut et latrocinium .... Unde ad restitutionem tenentur, Sicut et latrones et tanto gravius peccant quam latrones, quant periculosius et communius contra iustitiam agunt, cuius custode Sunt OSiti. D2.' In Super potest sane ac debet supremus imperans ius hoc proprietatis cos dinare ad frium csmmune, i. e. ad publicam quietem seu prosperitatem dirigere. Inde autem plura sequuntur, quae principi civili profecto competunt ex his iuverit aliqua breviter innuere. Princeps politicus intuitu boni communis, ac proinde e causa iusta omnino ac rationabili, pote Si Statuere legales formas, quae si in occupatione aut mutuiS contractibus non serventur, iam illi actus sint illiciti
atque etiam invalidi ad rei proprietatem acquirendam a). Item, si privati alicuius dominium in rem aliquam,
I In . . q. 66. . . ad 3. M a Ut iam diximus in vol. II. thesi XXVII'. sunt conditiones
e ipso naturali iure necessariae ad validitaten contractuum. His auctoritas socialis potest addere conditiones alias quae ut addantur bonum commune e Xigat vel suadeat.
379쪽
3PS etsi legitimo iam ficto acquisitum, veniat in conflictum cum Ono communi, potest ob iustam hanc boni communis causam I illi, ut dici solet, praeiudicare. Hinc auctores distinguunt duplex dominium, hu nila et altum. Humile est dominium privatorum in res legitimo facto sibi acquisitas. Altum est ius, quod habet Suprema auctoritas disponendi aliquando de bonis privatorum ob necessitatem boni communis. In quo iure exercendo debet princeps haec cavere adesse reapse debet necessitas boni communis rationem necessitati non debet excedere: vitare debet acceptionem personarum illata damna, quoad eius fieri potest, compen Sare. - Eodem pertinet, Uod, publica quiete ac securitate id exigente, rem alienam,
praescripto temporis spatio bona fide possessam, decernat fieri illius seu adiudicet ei, qui eam obtinet, quia navis deinde tempore praescriptio iis peracto in Veniatur, titulum primitus seu ab origine fuisse invalidum a). Id scilicet publica quies ac securitas NXigit,
I Iusta ire causa boni o ni nuuis omnino requiritur, Ut actus,
quo princeps politicus praeiudicat privati alicuius dominio, sit validus. - Nam princeps civilis, qui vinculum iuris naturalis abrumpit aut modificat, se habet ad modun inferioris e potestate ibi concessa dispensantis in lege superioris. Atqui talis inferior dispensans sine iusta causa in lege superioris, lihil facit. Etenim .' lex illasnperior non est te sua; ' potestas ei delegata non intelligitur concessa ad patrandum malum. Aliud est de ipso conditore legis, qui etiamsi sine causa dispenset, cum tamen id faciat in lege Sua Valide facit quamvis possit et ipse agere illicite. - Ergo princeps civilis praeiudicans dominio privati alicuius in iusta causa boni communis, nec licite agit nec alide. a Conditiones ad praescribendum necessariae sunt quinqlle - .' ut res sit praescriptibilis - .' possessio - .' titulus te napus requisitura H .' bona de S.
380쪽
- 376 ne iura remaneant semper incerta, et sic iurgiis ac litibus ansa detur. Haec autem aliaque eiusmodi quod si rite considerandum non iam sunt actus proprietatis aut Om- proprietatis, quam rex politicus habeat in privata civium dominia, sed sunt exercitium iuris politici, quod natura regi dat, Simulque osticii, quod eidem imponit, curandi totis viribus, ut omnia in communitate recte et pacifice peragantur, Sicque ordo et prosperitas Stabiliantur, con- Serventur ac magi magisque florescant. Exinde vero nil profecto sequitur in favorem sententiae Socialistarum attribuentium principi civili plenam in privata civium dominia potestatem. 2O8. SCHOLION. Dominium, quod natura etiam privatis in res proprias concedit, complectitur quoque ius
testandi. Hac de re iam alio loco I disputavimus contra Communistas, qui ius illud reiiciunt, et Socialistas qui ex sola legis civilis dispositione illud derivant. Quare hoc etiam ius princeps civilis debet maxime
revereri, id curando, ut voluntas ultima testatoris sancte impleatur. Quaedam porro sunt, quae hac etiam in re, intuitu semper boni communis supremae auctoritatis subiecto competunt. Sic potest determinare conditiones seu legales formas a civibus implendas, ut testamenta recte aut etiam valide fiant. Item potest determinare, quae et quanta bonorum pars sit a parentibus ex praescripto relinquenda filiis in haereditatem. Hoc etiam addam. Homines senserunt ita atque officium ab ipsa ortum natura, quasdam e rebuS UiSDeo in religionis ossicies dicandi ui has rex expilet,