장음표시 사용
381쪽
is est non solummodo fir et rapta x, Sed etiam Sacrilegit S.
Immo a lege XII tabularum vocatur; arri ida si Sacrum Sacrove commendatum qui clepsit rapsitve parricida esto. uod sane debet intelligi non modo de privatis sed etiam de regibus hi, si res Deo sacras audeant expilare, labefactant undamenta reipublicae, nempe re
I. Noli modo iis proprietatis, et generatim omnia totum ill ra, Ilae Uere talia sint, debel princeps civilis lueri, impediendo iniurias ne laus, et Si inferantur reparando. II. Debet insiser clirare commercia, subere industrias, prom0vere aries, pr0vehere cientias, a laqlle adhibere nedia, quae necessaria lint ιι civili societas bono
illo, quod intendit, perfectae vila S lj cientiae plene
perfruatur. 2O9. DEMONSTRATIO. Hoc est principis civilis munus, commissam sibi communitatem adducere ad ea bona consequenda, quae sunt finis proprius ac proXimus consortii civilis. Ea porro bona revocantur ficile ad haec duo nimirum ad externam pacem et ad perfecia 1 vilaesis picientiam I). - Iam vero externa pax includit duo impedire iniurias ne fiant, easque si illatae fuerint reparare a). Perfecta autem vitae Susiicientia ex apta omnium industriarum artium scientiarumque culturae XSUrs it. 1 CL l est in VII de fine societatis civilis proiis m et illi uo. a Vide ea omnia quae de iniuriis diXimus in Vol. II., praesertim in thes XXII XXXIII.
382쪽
Haec igitur omnia debet princeps civilis totis viribus procurare. In iis autem procurandis hoc debet sapiens monitum ob oculos habere si Cuicumque incumbit aliquid perficere, quod ordinatur in aliud sicut in finem, huiusmodi autem est Vitae securitas ac prosperitas, quam princeps civilis debet procurare est enim finis proximus, non vero ultimus, consortii civilis), hoc debet attendere, ut suum opus sit congruum fini sicut faber sic facit gladium, ut pugnae conveniat, et aedificator sic debet disponere domum, ut ad habitandum sit apta. uia igitur vitae, qua in praesenti bene vivimus, finis est beatitudo caelestis, ad regis ossicium pertinet ea ratione vitam multitudini bonam procurare, secundum quod congruit ad caelestem beatitudinem
consequendam ut scilicet ea praecipiat, quae ad caelestem beatitudinem ducunt, et eorum contraria Secundum quod possibile fuerit interdicat I)
2IO SCHOLION. Princeps civilis non solummodo divitum, sed etiam, immo praecipue pauperum providam ac paternam curam habere debet.
Atque inprimis illud patet, non OS se, per Se O- quendo, impediri actum petendi eleemosynam, nec OSSequemquam propter illum puniri. Quamvis enim hac
etiam in re abusus esse queant, qui a publica auctoritate coercendi sunt tamen quemadmodum tribuere eleemosynam, ita eam postulare non est per Se actus ordini sociali contrari US. Pauperes, qui Vere tales Sint, non iam Sunt poena
multandi, sed subsidio iuvandi. Quod subsidium ut in promptu sit, alicubi civibus ditioribus imponitur taxatio
i Ita s. Thomas, de regina. Princ. q. a. c. I S. - f. thesim
LVII. vide etiam pag. II adnot. I.
383쪽
- 379 legalis pro pauperibus. At princeps civilis naelius quam
per legalem hanc taxationem subvenire poterit pauperibus, si in civium animis sensus verae in pauperes caritati Spromoveat. O terit autem facile promovere, tum exemplo Suo, tum alii aptis modis, tum praesertim adiutorem
se praebendo catholicae Ecclesiae, quae tota est in privata caritate fidelium, sive individuorum, sive in societates beneficentiae coalescentium, excitanda et fovenda I).d De supremae potestatis ab usu et 'urpatione. THESIS LXXXVI.
Oui imperandi potestate abusilur 1.' obligandi quidem Oicaret, quotiescumque praecipit aliquid, quod bono disino
aut humano si evidenter contrarium sedis' auctoritatem non a nillit, nisi abusus Sit eiusmodi, qui ipsum possessionis itulum destruat.2II. DEMONSTRATIO. Agemus breviter de tyranno. Hoc nomen, Frannus, per se significat regem seu monarcham, qui plenam habet in subditos potestatem. Nunc tamen fere semper accipitur in malam partem. - Duplex autem distingui solet tyrannus, scilicet regimini et usurpationis. Loquimur in hac thesi de tyranno regiminis hoc nomine intelligentes, principem legitimum qui
inique regit communitatem, i. e. principem qui poteritatem, quam iuste possidet, exercet iniuste. - Duo autem de eo statuimus in duabus, quibus haec thesis constat, partibu S.
1 CL verba Leonis XIII super allata Vol. II pag. 37. de modo Vettistissimi pauperes inter et divites dissidii 'oliendi.
384쪽
I. Ad priorem partem Uod attinet, ea est prorsus mani testa ex illis, quae in thesi septuagesima diximus de praeceptis iniustis. Si praecepta Sint iniusta per videntem oppositionem ad bonum divinum, destituuntur vi obligandi, quin imo minime possunt a subditis observari. Si ea sint iniusta per evidentem oppositionem ad bonum humanum, non obligant per Se in foro conscientiae ac provide per se possunt a Subditis non Observari. Quae, cum in praedicta thesi fuse explicata sint, non indigent maiori declaratione. Unum addam huc tandem redire resistentiam illam passivam seu defensiet ani, quam subditi aliquando possunt tyranni legibus evidenter iniustis opponere, quaeque Si tunc ab Omnibus civibus vel a maiori
civium parte real SQ opponatur, eum sane habebit effectum, quod tyrannUS a pote Stati ab usu desistet. II. Ad alteram partem quod Spectat, ab USUS potestatis non semper trahit secum amissionem ipsius auctoritatis fieri tamen potest ut aliquando abusus talem effectum habeat Ratio auten est, quia ut auctoritas regia corrUat, nucesse est quod ipse possessionis titulus evertatur. Atqui ab usu potestati non semper destruit possessionis titulum steri tam en potest, Ut aliquando abusus eum de Struat. Tunc tantum, Sublata caUSa, Ollitur effectus eversa basi, ruit aedificium. - uae cum
generaliter dicta sint, iuverit ea illustrare praeclaris verbis
Hanc quaestionem . Thomas sibi proponit si si rex in tyrannidem diverteret, qualiter OSS et Occurri. D
I De regina. Princ. . . . . Liber prior auius opusculi et
liber secundus Sque ad cap. 4 auctorem certe habent s. Thomam. Cf. ea, quae idem Angelicus Doctor habet in . . q. 42. . . ad 3 ' , et q. 69. a. d. in Orp.
385쪽
Respondet autem distinguendo inter remissam tyrannidem et intolerabilem excessum tyrannidis. Sic vero disserit. Si non fuerit excessus tyrannidis, utilius est remissam tyrannidem blerare ad tempus, quam contra tyrannum agendo multis implicari periculis, quae sunt graviora ipsa tyrannide. Otest enim contingere, ut qui contra tyrannum agunt, praevalere non possint, et Sic provocatus tyrannu magis desaeviat. Quod si praevalere quis possit ad Versus tyrannum, ex hoc ipso proveniunt multoties gravissimae dissensiones in populo, sive dum in tyrannum insurgitur, sive dum post deiectionem tyranni erga ordinationem regiminis multitudo separatur in partes. Contingit etiam, ut interdum dum alicuius auxilio multitudo expellit tyrannum, ille O-teState accepta tyrannidem arripiat, et timens pati ab
alio quod ipse in alium fecit, graviori servitute subditos
opprimat. Sic enim in tyrannide Olci contingere, ut posterior gravior fiat quam praeceden S, dum praecedentia gravamina non deserit, et ipse e sui cordis malitia nova excogitat. Unde Syracusis quondam Dionysii mortem omnibus desiderantibus, anu quaedam, ut incolumis et sibi superstes esset, continue Orabat. Quod ut tyrannus cognovit, cur lio faceret interrogavit. Tum illa: uella, inquit, existens cum graVem tyrannum haberemuS, mortem eius cupiebam, quo interfecto aliquantum durior Successit. Eius quoque dominationem finiri magnum existimabam Tertium te importuniorem habere coepimus rectorem itaque si tu fueris absumptus, deterior in locum tuum succedet. Si sit intolerabilis excessus tyrannidis, UibUS-dam visum fuit, ut ad fortium virorum virtutem pertineat tyrannum interimere, seque pro liberatione mul-
386쪽
plum etiam in veteri testamento habetur. Nam Aioth quidam Eglon regem Moab, qui gravi servitute populum Dei premebat, sica in saxa in eius more interemit, et factus est populi iudex. Sed hoc Apostolicae doctrinae non
congruit. Docet enim nos Petrus, II. et r. . non bonis tantum et Odestis, Verum etiam dyscolis dominis reverenter subditos esse. Haec est enim gratia, si propter conscientiam Dei sustineat quis tristitias patiens iniuste.
Unde cum multi Romani Imperatores iidem Christi
per Sequerentur tyrannice, magnaque multitudo tam nobilium, quam populi esset ad idem converSa, non reSistendo, sed mortem patienter et animati sustinentes
pro Christo laudantur, ut in sacra Thebaeorum legione manifeste apparet Magisque ioth iudicandus est hostem interemisse, quam populi rectorem, licet tyrannum. Unde et in veteri testamento leguntur occisi fuisse hi, qui occiderunt Ioas regem Iuda, quamvis a cultu Dei
recedentem, eorumque filii reservati secundum legis praeceptum Esset autem hoc multitudini periculosum et eius rectoribus, si privata praesumptione aliqui attentarent praeSidentium necem, etiam tyrannorum plerumque enim huiusmodi periculis magis exponunt se mali quam boni. Malis autem solet esse grave dominium non minus regum, quam tyrannorum, Via Se cundum sententiam Salomonis, Prov. XX. 26: Dissipat impios rex sapiens Magis igitur ex huius praesumptione immineret periculum multitudini de amissione regis, quam remedium de subtractione tyranni Videtur autem
magi contra tyrannorum Saevitiam non priVata praesumptione aliquorum, Sed auctoritate publica procedendUm.
si Primo quidem, si ad ius multitudinis alicuius per-
387쪽
tineat sibi providere de rege, non iniuste ab eadem rex institutus potest destrui, vel refraenari eius poteStas, Si poteState regia tyrannice abutatur. Nec putanda est talis multitudo infideliter agere tyrannum destituens, etiam si eidem in perpetuo se ante subiecerat quia hoc ipse meruit, in multitudinis regimine se non fideliter gerens, ut exigit regi ossicium, quod ei pactum a subditis non reservetur. Sic Romani Tarquinium superbum quem in regem Su Sceperant, propter eius et filiorum tyrannidem a regno eiecerunt, substituta minori, scilicet con Sulari potestate. Sic etiam Domitianus, qui modestissimis Imperatoribus Vespasiano patri, et Tito fratri
eius Succes Serat, dum tyrannidem exercet, a Senatu Romano interemptus est, omnibus quae perVerse Omanis fecerat per senatusconsultum iuste et salubriter in irritum revocatis. Quo factum est, ut Beatus Ioannes
Evangelista dilectus Dei discipulus, qui per ipsum Do
mitianum in Pathmos insulam fuerat exilio relegatus, ad Ephesum per senatusconsultum remitteretur I).u Si vero ad ius alicuius superioris pertineat multitudini providere de rege, expectandum est ab eo remedium contra tyranni nequitiam. Sic Archelai, qui in
Iudaea pro Merode patre suo regnare iam coeperat,
I Cum his conserantur ea, quae e Suaresio attulimu Super. pag. 228. in adnot. - Ut sancti Thomae doctrina recte intelligatur, animadvertantur haec duo. Non loquitur s. Doctor de privato vel pri Vatis aliquibus, qui proprio marte Seu pri Vata praeSumptione audeant id essicere sed de tota civili societate; nec de qualicumque civili societate loquitur, sed de tali societate, ad cuius ius pertineat Sibi providere de rege. Supponit amotum esse periculum, quod ordinis tranquillitas magis adhuc perturbetur, maiusque Xinde detri mentum Societas sit habitura. - Haec omnia lucem haurient ab iis Leonis XIII verbis, quae in fine huius theseo asseremus.
388쪽
paternam malitiam imitantis Iudaei contra eum querimoniam ad Caesarem Augustum deferentibus, primo quidem potestas diminuitur ablato sibi regio nomine, et medietate regni sui inter duos fratres suos divisa: deinde cum nec sic a tyrannide compesceretur, a Tiberio Caesare relegatus est in exilium apud Lugdunum Galliae civitatem. uod si omnino contra tyrannum auxilium humanum haberi non potest, recurrendum S ad regem omnium Deum, qui est adiutor in opportunitatibus in tribulatione. Eius enim potentiae SubeSt, Ut cor tyranni crudele conVertat in mansuetudinem, secundum Salomonis Sententiam Proverb. XII. I. regis in manu
Dei, quocumque voluerit, inclinabit illud. Ipse enim regis Assueri crudelitatem, qui Iudaeis mortem parabat, inmansuetudinem vertit. Ipse est, qui ita Nabuchodonosor crudelem regem convertit, quod factus est divinae potentiae praedicator Nunc igitur, inquit, ego Nabuchodonosor laudo, et magni ico, et iuri sic regent caeli, quia opera eius vera e viae eius iudicia, et gradientes in superbia potes huiuiliare, Daniel. IV. 3 . Tyranno Vero, UOS reputat conversione indignos, potest auferre de medio, vel ad infimum statum reducere, secundum illud Sapientis, Eccl. X. 17. Sedem ductim Superborum destris xii Deus, et sedere fecit mi es pro eis. Ipse est qui videns afflictionem populi sui in Aegypto, et audiens eorum
clamorem, Pharaonem tyrannum deiecit cum exercitu Suo in mare. Ipse est qui memoratum Nabuchodonosor priu Superbientem non solum eiecit de segni solio, sed etiam de hominum consortio in similitudinem be-Stia commutavit. Nec etiam abbreviata manu eius e St, Ut populum suum a tyrannis liberare non OSSit. Promittit enim populo suo per Isaiam, requiem Se da -
389쪽
turum a labore et confusione, ac servitute dura, qua ante servierat et per Exech. XXXIV. o. dicit Liberabo metiangrege H de re si uin, scilicet pastorum, qui paScunt Se ipsos Sed ut hoc beneficium populus a Deo consequi mereatur, debet a peccatis cessare quia in ultionem peccati
divina permissione impii accipiunt principatum, dicente Domino per Oseam XIII. 11. Dabo libi rege in tu urore mes, et in Iob. XXXIV. O. dicitur, quod regnare
facit hominen hypocritam propter peccata populi Tollenda
est igitur culpa, ut es Set tyrannorum plaga. DThesim hanc absolvam, verba addendo Leonis XIII., ex epist. enci, Ouod Apostolici iuueris quandoque
contingat temere et ultra modum publicam a Principibus poteStatem exerceri, catholicae Ecclesiae doctrina in eos ins Urgere, proprio marte non sinit, ne ordinis tranquillitas magis magisque turbetur, CV Societa maiUS e X inde detrimentum capiat. Cumque res eo deVenerit,
ut nulla alia spes salutis affulgeat, docet christianae patientiae meritis, et instantibus ad Deum precibus remedium esse maturandum. Quod si legislatorum ac principum placita aliquid sanciverint aut iusserint, quod divinae aut naturali legi repugnet, christiani nominis dignitas et ossicium atque apostolica sententia SH ad Cnt, Obediendum esse magis Deo quam hominibus , HiSce VerbiS, ut patet, prohibetur, ne quis proprio marte in tyranno insurgat, itemque ne quid fiat, e quo maior Ordinis perturbatio sequeretur aut maius societati damnum adveniret I). Commendantur autem chri Stianae Virtutes et praesertim debita principibus etiam 3 scolis
I Hoc sane multis in quaestionibus, ad eas recte solvendas, haberi ob oculos debet, inairum, quaenam communitati oriantur mala, an graviora iis, de quibus impediendis vel reparandi agitur.
390쪽
- 386 submissio, in iis hi idem, quae divinae uit naturali legi
Qui si et dolo in supre uae polesιalis possessionem iniuste devenit, neque eiu vult is deberet legitimo principi
restituere is .' ne iovi crimitiis se reum ociat, ferre debet leges ad pacem ordinemque scialem OH ducentes, iisque legibus a. ' debent cives se Submillere. Et quamvis 3.' numquam pussin cive ipsam Sur pationis iniusιiliam directe approbare aut recogns Scereati stabilire tamen .' ea proceSsu tempori contingere psSSunt rerum adiuncia, in quibus eum ti principem accipere liceat e reo ereri. 212. PRAENOTIONES. Quum de usurpatore sermo est, debent duo distingui tempora. - Primum tempuS St, quando usurpator in supremae auctoritatis possessionem nondum pervenit, sed vi illata nititur legitimum principem Suprema auctoritate spoliare, eamdemque sibi Usurpare. Tunc possunt ac debent subditi usurpatorem, vi etiam adhibita repellere, ac suum principem legitimum pro viribus defendere atque adiuvare, ne Supremam auctoritatem, quam iure possidet, amittat. - Alterum tempus St, quando usurpator iam principem legitimum Suprema potestate spoliavit, et in iniustam eiusdem p OSSCSSionem ipse pervenit, eamque iam tranquille ac pacifice possidet. Hoc altero tempore princeps legitimus non amplius possidet de facis supremam auctoritatem, etsi habeat ius sitam recuperandi usurpator Utem SU'premam auctoritatem de facto possidet, quamvis ius uu