Institutiones philosophiae moralis

71쪽

enim explicanda de translatione domini in proprium corpus

in ordine ad generationem, unde coniunctio seu maritale Vinculum XSurgit, in quo vinculo matrimonium reVera in facto esse consistit. Hinc sub priori respectu matrimonium desinitur a) viri et mi alteris coniunctio maritalis inter legitimas personas, individuam Vitae consuetudinem ei VanS. Huius de mitionis singula Verba perpendenda Sunt. Dicitur, viri et Hllieris. - uibus Verbis exprimitur, quae ira H sinu perSOHae contra eriles. Illa etiam matrimonii dos insinuatur, quae in unitate consistit, et quidem unitate

e parte triuSque coniugiS. Sequitur, 'Niti Vclis. - Multa in matrimonio perfecto reperiuntur: con SonSUS interctus, pactio Xterna Verbis aliisve signis Xpressa, obligatio seu Vinculum e praedicta pactione Ortham, copulati coniti tam qua matrimonium OnSUmmatur.

Ex his illud, quod matrimonii vim et rationem proprie habet, est obligatio illa seu ille nexus, qui coniunctionis

Vocabulo denotatur. - uare essentia matrimonii tu facto esse considerati non consistit proprie in consensu hic enim eSt causa ipsius es ectriX. Neque eadem proprie consistit in 1lSil hic potest Separari a dominio seu poteState, quam in proprium Orphi coniuges per consensum Verbis de praesenti CXpressum sibi invicem tradunt 3) Subiungitur, laritalis. - uae Vox additur, ut seponantur alia pactionum genera, quibus Viri et mulieres solent

i De sacrana. l. II. p. II. c. 4.ca Haec desinitio est Magistri sententiarum, in .m dist. I. Vel potius codicis iustinianaei. - Eam fecit suam Catech Rom. l. it., brevem addens et claram explicationem, cui nos adhaeremus. 3 CL Perrone prael theol de Sacr. mair ab init.

72쪽

- obligari ad nitituana operam sibi praestandam, Vel pretii scilicet vel alterius rei causa. Si qua ex huiusmodi contractibus Xurgat unio, haec tamen non est illa, quae coniugium appellatUr. Illa deinde adduntur verba, liter legitiinas perS0naS.

Leges enim a maritali coniunctione omnino excludunt aliquos C. g. eo qui intra Uartum gradum propinquitate sunt coniuncti, itemque puerum ante decimum quartum annUm, puellam ante duodecimum. Hi matrimonium inire non poSSunt: Si ineant, matrimonium non est validum. Tandem dicitur, individuana vitae conSuetudine u ei Varib uae verba declarant, hoc esse maritalis huius vinculi

proprium, Videlicet quod Sit tremum atque indissoli bile. 124. SCHOLION. Ad ea, quae diXimus, illustranda iuverit

aliqua adnotare. I. In quo proprie consistat natura et ratio matrimonii, in fael esse considerati, diximus in Vinculo maritali consistit Consensu est effectrix illius Vinculi causa neque enim obligatio illa seu ille nexus potest aliunde oriri, quam a pactione SeUconsenSU. Hic porro OnSenSUS, Ut talem Vim habeat, debet esse internus, Xternus, de praesenti, lituus, deliberatus I) Non sustici consensus interior, sed requiritur consensus exterior Verbis aut quandoque Verborum loco nutibus aliisVe signis), quae intimum conSenStam aperte indicent,

Verbi de praesenti, 1. e. quae praesenti tempori significationem habeant. Nam matrimonium non est simplex donatio ait nuda promissio, sed abalienatio, qua Vir mulieri et Vicissim mulier viro potestatem sui corporis reipsa tradit. Uare VerbiS, quae tempus futurum significent, non efficitur

I CL super Vol. II. thes XXVII. in qua de contra tibiis egimus, et speciatim de consensu ad contractuum validitatem requisito.

73쪽

seu adstringitur matrimonium, sed spondetur. Qui coniugium spopondit, debet sane praestare idem quod si non faciat, violatae fidei reus convincitur. At qui matrimonium

contraXit, etSi postea poeniteat, tamen haudquaquam potest quod factum est infectum seu irritum reddere. c Illud etiam ex dictis patet, consensum alteri u tantum non susscere ad coniungendum matrimonium, sed duorum inter Se i tutuli H esse debere. - Tandem consensus debet esse deliberalis S agitur enim de iure, et

tali quidem iure alienando et de obligationibus, iisque

tam gravibus suscipiendis si Ad matrimonium, ut docet s. Thomas I), non susscit quodcumque Voluntarium, sed voluntarium complete quia debet S se perpetu Um, et ideo per violentum mixtum impeditur. II. Duplici porro ratione potest matrimonium con Siderari nimirum, ut est naturalis coniunctio seu os ciuinnaturae ut St Ecclesiae Sagramentum a Christo Domino institutum. Hac alia ratione matrimonium considerant

theologici nos in philosophia matrimonium priori modo

spectamus, Simpliciter ut est in officium naturae. III. De sinibus autem praecipuis matrimonii haec X

angelico doctore 2 accipe Matrimonium habet pro sine

i In Suppl. q. 47. a. H. ad 2. a Suppl. q. S. a. I. - f. tiam C. ard. Cllarminunt, controV. de Sacr. matrim. l. I. c. o. Fini primariu est Susceptio et educatio prolis . . . Alter finis est domestica societas et communicatio operum, quae ad vitam necessaria sunt. Nam, ut Aristoteles docet l. VIII l illic. cap. 2. Vir et Xor non iunguntur Solum ad procreanduna, ut cetera animalia, sed etiam ad cohabitandum, ut simul familiam regant et officia domestica inter se partiantur alia enim munia viro alia uXori Ouveniunt. . . Tertius finis est ut it coniugium in remedium contra concupiscentiam . . . Quartu sini est, ut Sit Sacramentum Christi et Eccle Si a C. . λ

74쪽

priueipali prolis procreationem et educationem. Qui quidem sinis competit homini secundum naturam sui generis : unde et aliis animalibus est communis. sic bonum matrimonii assignatur prole S. - Sed pro sine secundario habet in hominibus solis communicationem OpCrtim quae Uni neces Saria in vita. Et secundum hoc dent sibi invicem debent quae est unum de bonis matrimonii. - Habet ulterius alium sinem, inquantum inter si deles est, scit significationem Christi et Ecclesiae. Et sic bonum matrimonii dicitur Sacra Hreniti R. - Unde primus sinis respondet matrimonio hominis inquantum Stanimal secundus, inquantum est homo : tertius in JUantum est id clis.

THESIS XLIV.

pulis o uiuibus ulla tu uis oui proprie dictatu oblis ali0uei coii trahendi uatri uo niuiu aut procurandae prolis. I 2b DEMONSTRATIO. Duas haec the is, ut X eius enunciatione liquet complectitur partes. Prior veritatem Statuit omnibus apprime manifestam. Altera ioc solvit dubium : utrum inclinatio naturae ad coniugium sit talis ac tanta, ut proprie dicta naturae obligalis censeri debeat. I. Matrimonium est apprime naturale. - Hanc Veritatem s. laomas I sic demonstrat.

i Suppl. q. I. a. I.

75쪽

Aliquid dicitur esse uat frate dupliciter I). - Uno

modo sicut e principiis naturae CX necessitate cauSarum ut moveri sursum est naturale igni. Et sic matrimonium non est naturale, nec aliqUid eorum, quae

mediante libero arbitrio complent ar Alio modo dicitur naturale, ad quod natura inclinat, sed mediante

libero arbitrio completur: sicut actus Virtutum Vel Virtutes dicuntur naturales. Et hoc modo matrimonium est

naturale quia ratio naturalis ad ipsum inclinat dupli

si Primo quantum ad principalem eius sinem qui est sullii prolis. - Non enim intendit natura solum generationem proli S, Sed traductionem et promotionem usque ad perfectum statum hominis, inquantum homo est, qui est virtuti Status. Unde secundum Philosophum a tria a parentibus habemus, scilico esse, Illi i- te illi it et disciplina in Filius autem a patre educari et instrui non posset, nisi determinatos Ct certo parente Shaberet quod non esset, nisi esset aliqua obligatio viria i mulierem determinatam, quae matrimonium ficit. si Secundo, quantum ad secundarium sinem matrimonii, qui est uuluuii obsequiuiu ibi a coniugibus tu rebus do uesticis inpensu; i. - Sicut enim naturalis ratio dictat, ut homines simul cohabitent, quia Unus non Sufficit sibi in omnibus, quae ad ipsam vitam pertinent, ratione cuius dicitur homo naturaliter politicus ita etiam

1 De duplici laoc modo quo aliquid dicitur alumile, saepius iani diximus in praecedentibus thesibus. Haec enim distinctio frequenticSt usui in plurium quaestionum Solutione. a Ethic. l. VIII. c. 2. G' ΥΣ Ξ Σ. Rχ: γα ' Σ'. χῖT O , 'Rχ IEVO: hi G: GJ Tχυζ290i υχ .. Sunt Cnina parente causa, et ut silii nascantur et alantur, et ut an cons Ormati instituantur.

76쪽

eorum, quibus indigetur ad vitam humamina, quaedam

Opera sunt competentia Viris quaedam mulieribus. Unde natura OV et, ut it quaedam associatio viri ad mulierem, in qua est matrimonium. iras duas causas ponit

Philosophus I).

II. Non omnia, ad quae natura inclinat, quaeqUe proinde merito dicuntur naturalia, Sunt etiam naturae lege praecepta Hinc Oritur quaestio, utrum natura ita

inclinet ad coniugium ut imponat proprie dictam obli

gationem ipsum contrahendi aut procuranda pro S.

Hanc quae Stionem idem angelicus doctor 2 sic solvit :

Homo enim magis ad coniugium factus est a natura, quam ad Societatem civilem et tanto quidem magi S, quanto prior magisque necessaria est domus quam civitas, quantoque filiorum procreatio omni animantium generi communior est. Atque in ceteris quidem hactenus progreditur communitaS, quod procreationis causa coniunguntur 'omines autem non Solum ad procreandos liberos communi domo utuntur, Sed etiam ut eorum, quae ad Vitam pertinent, maiorem habeant facultatem. Statim enim descripta ac divisa sunt eorum officia, aliae que sunt viri, aliae mulieris partes. InServiunt igitur alter alteri, sua Uterque in commune conferentes eamque ob rem in hac amicitia et utilitas inesse videtur et voluptas. - Et per haec clarius intelliguntur ea, quae e Bellarmino paulo ante in adnot. retulimus.

pliciter aliquid est debitum Uno modo, ut impleatu ab uno et hoc debitum sine peccato praeteriri hon potest. Aliud autem est debitum implendum a multitudine et ad tale debitum implendum non tenetur quilibet de multitudine. Multa enim sunt multitudini necessaria, ad

77쪽

u Natur: inclinat ad aliquid dupliciter. - Uno modo

sicut ad id quod est necessariun ad perfectionem unius. Et talis inclinatio quemlibet obligat quia naturales perfectiones omnibus sunt communes. - Alio modo inclinat ad aliquid, quod est necessarium ad perfectionem multitudinis. Et cum multa Sint huiusmodi, quorum unum

impedit aliud ex tali inclinatione non obligatur quilibet

homo per modum praecepti alias quilibet homo obligaretur ad agriculturam et aedificatoriam et ad huiusmodi ossicia, quae sunt necessaria communitati humanae sed inclinationi naturae Satis sit, cum per diversos diversa de praedictis complentur. Cum ergo ad perfectionem humanae multitudinis sit necessarium, aliquos contemplativae Vitae in Servire, quae maxime per matrimonium impeditur, inclinatio naturae ad matrimonium non obligat per modum praecepti, etiam Secundum phi

losophos. Unde Theophrastus probat, quod Sapienti non

expedit nubere. Deus scilicet sines suos obtinet in mundo, non solum per praecepta, Sed etiam Sine praeceptis per naturale S,

quae implenda unus non sufficit sed implentur a multitudine, dum unus hoc, alius illud facit. Praeceptum igitur legis naturae datum de

comestione, neceSse est quod ab unoquoque impleatur: aliter enim individuum conservari non posset. Sed praeceptum datum de generatione respicit totam multitudinem hominum, cui neceSSarium est, non solum quod multiplicetur corporaliter, sed etiam quod spiritualiter proficiat. IEt ideo sus cienter providetur humanae multitudini, si quidam carnali generationi operant dent, quidam Cro ab hac abstinentes, contemphitioni divinorum vacent ad totius humani generis pulchritudinem et salutem. Sicut etiam in exercitu quidam castra cuStodiunt, quidam signa deserunt, quidam gladiis decertant quae tamen omnia debita sunt multitudini sed per unum impleri non poSSunt. f. etiam Contr. ent. l. III. c. 36. quo in capite refelluntur ii, qui perpetuam continentiam impugnant.

78쪽

quas tulit, inclinationes. Ut in comparatim ne a s. I laoma adhibita sistanuis, cum Deus velit societatem civit Um, dic eiulum prosccto est, cum hoc etiam Velle quod nunquam in ipsa desint agricolae, artifices, sacerdote S, U- dices cita paucis, ossicia illa sine quibus, ut iam paulo ante diximus I) civitas nequit consistere. Iam VCro laoc, quod est civitati necessarium quodque proinde Deu vult,

quonam modo divina providenti essicit Id absque praeceptis obtinet per naturales habitudines, quas diversas

in diversis inserit, accedente arietat occaSionum, Ut commodi lucri fimae complexionis et O , in quibus singuli diversimode reperiuntur. Simili igitur pacto, si in humana

communitate oportet Ut sint successores, hoc absque

praecepto divina essicit providentia per Vehementem naturae instinctum seu propensionem ad nuptias, quae in plurimis sese explicat atque in actum redigitur ob opportuna aptaque adiuncta, in quibus plurina homines versantur a).

1 Cf. super thes XL. Schol. 2 Iuverit haec alia . Thomae, in suppl. q. I. a. . ad 4. Verba afferre in Natura humana communiter ad diversa ossicia et actus inclinat. Sed quia est diversimode in diversis secundum quod individuatur inlio vel in illo, unum magis inclinat ad unum illorum ossiciorum et alium magis ad aliud, ex diversitate complexionum diversorum individuorum. Et ex hac diversitate simul cum divina providentia, quae omnia moderatur, contingit quod unus eligat unum ossicium, ut agri culturam, et alius aliud. Et sic etiam contingit, quod quidam eligant matri naonialem vitam et quidam contemphati 'am. Unde nullina periculum imminetis, quod scilicet multiplicatio generi humani, eo quod non cadat pro singulis sub praecepto, sit desitura. Hac de re nullum profecto periculis imminet. Etenim virginitas, ut apte s. Hieronumus respondit Ioviniano haeretico est res dissicilis, et proinde re rara pauci sunt qui habeant anim una illam complectendi. Est lilii in inter spinas Cant. I. I.): a pini ne pungantur, plerique ipSum lilium relinquunt. Est Elium Super epi Stylii sive capitella colui inari in templi

79쪽

ui a nuptiis abstine: int, ii erunt semper relati V perpauci et ii pauci liomines non modo nullum mn in nocumentum afferent ipsi humanae communitati, sed eidem e contrario emolumento maximo erunt. Namque soluti a

continua illa occupatione et sollicitudine, quam hi, qui coniugio utuntur, habent de uxore, de filiis, de rebus pro familia necessariis acquirendis et conservandis aliis operam dabunt ossiciis, puta militiae aut studio scientiarum aut contemplationi aut divino cultui promovendo, quae Ossicia apprime Sunt necesSaria societati, ut eadem bene sit, et tranquillam seu vacuam a domesticis curis mentem postillant.

Itaque, ut pauciS Verbi Omnia concludamus, in exordio quidem humani generis primi homines naturali lege tenebantur ad coniugium ineundum siquidem per eos sol in poterat humana sobole propagari. Postea vero id non est amplius necessarium. uapropter licitum cuique est nubere, ac licitum etiam cuique est caelibem manere I). I 26. SCHOLION. Matrimonium, ut modo dicebamus, est licitum et honestum. Status quoque Virginitati et caelibatus est licitus et honestus. Quod si inter utrumque statum comparatio at dicendum profecto est, statum virginitatis et caelibatus praestare statui coniu-

Iali. III. Reg. VII, 6.): pauci sunt qui animum i ibeant conscendendi,

ut eius pulchritudine ruantur. 1 Quod a Deo dictum est ut e Gen. I. constat, creScite eloniti tiplicam iiii, id eo spectat, ut significetur, quem ob finem seu cuiuS rei gratia matrimonium fuerit institutum, non autem ut singulis hominibus moralis necessitas seu obligatio imponatur matrimonium contrahendi. - Pro altera huius theseos parte s. Palmieri, de matrim. thes V.

80쪽

da i). - ii Duplex distin qui debet caelibatus, alter qui vocari potest /iere ne alio HS ait Ur qui dici potest 13s Silii Im . Prior ille situs est in sola absentia stabilis vinculi maritalis cum hoc negativo caelibatu consi Stere potest vita, ut a nuptiarum oneribus libera, ita etiam licentiae flagitiisque dedita. Alter autem in eo situs est, quod quis a nuptiis alienus sincere ac firmiter statuat ducere vitam a carnalibus voluptatibus immunem, simulque piis bonisque operibus intentam. De hoc altero caelibatu Sermo nobi est, cum C tam esse meliorem coniugio assirmamus. - Meliorem autem esse dicimus in ratione, non bonitatis cuius libet, sed perfectionis roralis. Haec moralis perfectio sita est in custodia legis divinae et exercitio virtutum, seu ita est in coniunctione cum Deo per cognitionem et amorem eam qui possidet, is in statu reperitur, qui magis accedit ad statum perfectae beatitudinis et huius est initium ac pignus. - Fit auten comparatio inter ipsos latus, non Vero inter personas, quae in hisce statibus reperiuntur. Comparatio scilicet sit, non quidem inter perfectiones, quibUS eae personae ex propria virtute Vel industria praeditae esse possunt, sed inter ea quae e propria natura Statui utrique competunt a). - Nec proprie instituitur

I De his quatuor vide Palmieri, de matrim illes. IV. Qui iocaliud apte animadvertit uod matrimonium Sit Sacr II IEII ill)u, sa-cit id quidem, ut gratia ex opere operato coniugibus conferatur, gratiaeque actuales neceSSariae dentur pro operationibus eorum Statu S: Sed non facit ut eorum operationes Sint perfectiores ei quae propriae Sunt alterius status nec impedit quominus gratia sanctificans eademque uberior ex opere operantis virginibus acquiratur Persectio autem et beatitudo status in perfectione propriorum actuum et in ipsa posse S Sione gratiae, non in modo quo ea acquiritur, ita St. n 2 Ad rem . Tliomas c. gent. l. III. c. 137. si Persectio alicui US