Institutiones philosophiae moralis

91쪽

Praeter unitatem, ex naturali in coniugio praescribit iudis- soli bilitate ii, ita alia proinde es matrimonii proprietas. I 3O PRAENOTIONES. In tractatu de contractibus, ubi sit quaestio de eoruΠt sol,lli 'ne seu de modis quibus obligatio ex contractu orta tollitur I), haec tradi solet responsio, id duplici potissimum modo fieri posse videlicet ab Xtrinseco et ab intrinseco Primo ab X triu- Se s. i. c. auctoritate Superiori competentiS, qui contractum irritum faciat. - Secundo, ab intrisISecs i. e. arbitrio seu libero consensu ipsorum contrahentium.

De hoc altero modo in Iure a)fit mentio hisce verbis

si ae obligationes, quae consensu contrahUntUr contraria voluntate dissolvuntur. Nam si Titius et eius inter se consenSerint, ut fundum Tusculanum emptum eius haberet centum aureorum, deinde re nondum secuta, id est neque pretio soluto neque fundo tradito, placuerit inter eos, ut discederetur ab ea emptione et venditione, invicem liberantur. Idem est in conductionec locatione, et in omnibus contractibu S, qui X consensu descendunt. Cum igitur matrimonium sit in genere contractilum, hinc de eo etiam oritur quaestio, utrum et quomodo soli i

92쪽

- possit: scilicet, . utruna solvi queat ab exirisISec0, 2.)utrum etiam ab illi hi Seco. Ad priorem quaestionem quod Spectat, certUm St, matrimoniale vinculum posse abrumpi a Deo naturae auctore, cui omnium iura subiiciuntur, atque etiam solvi posse ab humano Principe, cui Deus auctoritatem ad id faciendum expresse communicaverit, intra illos quidem limites, intra quos ei auctoritatem communicaVit.

De lauiusmodi potestate existente in Deo ambigendum non est I). - laeologi autem ulterius inquirunt de exerciti liuius potestatis divinae atque communicationis

eiusdem factae alicui personae scilicet, utrum et in quibus casibus Deus dissolvat reapse matrimonium, et utrum atque pro quibus casibus communicave it personae

alicui potestatem dissolvendi vinculum maritale a).

Altera restat pertractanda qua UStio, utrum coniugium solvi possit ab iitri I seco, i. e. Utrum coniuge pOSSint proprio arbitrio Seu consensu matrimonium semel initum Solvere et abrumpere scilicet, utrum ratio naturalis bene consulta dictet a naturali lege iactam Vere CSSeconiugibus ipsis potestatem faciendi divortium. - Hic autem distinctio est adlii benda. Divortium enim distinguitur dupleX, inperfectis v et perfectis H. Divortium imperfectum consistit in coniugum separatione dumtaxat quoad coabitationem, maritali vinculo permanente Di -

I CL Tongiorgi Eth. num. 39S. Pro tota hac thesi f. Pal ieri,

de matrim thes XVI. Seqq. a Haec praecipue docent Theologi. - Matrimonium ratum Sol vitur XtrinSece per professionem religiosam, tum Sol Vi poteSt auctoritate Romani Pontificis. - Matrimonium inia delium, etiam consummatum, SolVi extrinSece potest cum altero ad fiden conVerso, herrenuit cohabitare, aut non sine iniuria Creatoris aut damno spirituali

fidelis, tum potest e trinsece solvi auctoritate Romani Pontificis.

93쪽

- 89 vortium perfectuna est abruptio vinculi ipsius maritalis, ita ut potestas fiat coniugibus transeundi ad alias nuptia S. Divortium imperfectum potest quandoqile esse licitum, quando nimirum iusta adsit ac vere rationabilis causa. si Venire X. r. poteSt, ita Liberatores I), ut mutuus amor non modo defervescat, sed in odium conVertatur, ita ut tranquillitas vitae et pacifica domus gubernatio haberi amplius nequeat. Tunc certe rati perSuadet, ut coniuges ad tempus Saltem separentur, donec mutuus amor redintegretur Pariter si coniugum alteruter idem matrimonii violet, aut perversa fuga socium deserat, vel

graviter divexet ius alteri erit a nocente discedere, ad se iniusta oppressione liberandum, aut alterius scelus tali separatione puniendum. Id tamen quoad cohabitationem tantum intelligendum est laoc enim sufficit ad malum illud avertendum, nec aliud revera probant argumenta quae a defensoribus divortii fleruntur. DDe divortio igitur perfecto inquirendum St, Utrum

in potestate coniugum sit, vinculum ipsum maritale, Semel iam libero consensu adstrictum, proprio arbitrio seu consensu abrumpere. Cui quaestioni negative respondemus : ratio enim bene consulta videt, naturalem legem coniugibus nequaquam concedere illiu Smodi potestatem, Sed e contrario qua emadmodum unitatem ita etiam intrinsecam indissolubilitatem in coniugio praescribere a).

1 Ius at pari. . num. 3. 2 Nec putes, hanc esse . arvi momenti quaestionem, parumque

referre, Utrum matrimonium sit Xtrinsece tantum an vero etiam

sit intrinsece solubileta quocumque enim modo res Se habeat, manet semper solubile. - Etenim magnum inter duo illa intercedit discrimen. Si coniugium vere est intrinsece Solubile, subiicitur voluntati

94쪽

13I DEMONSTRATIO. I. Id tutem ratio pi Milo colligite inspectis naturalibus coniugii finibus. - Hoc enina est inprimis manifestum unionen coniugalem debere e naturae lege es Se diuiti Grai I, seu tam diu Saltem perdurare debere quamdiu physica et moralis saliorum educatio quae educatio e naturae lege ab utroque parente in solidum seu coniunctis una curis est praeStanda sit rite convenienterque absoluta Atqui educatio haec filiorum pili 'm inquam dum enim nus ducatur filius, alter secundum normalem naturae cur Sum

gignitur atque alter, qui omnes filii iisdem curis parentum indigent naturaliter non absolvitur, nisi quando

parente pro Vectam aetatem attigerunt: tunc autem naturali necessitati procreationis filiorum et educationis ipsis impertiendae succedit naturalis necessitas mutui auxilii et solatii sibi praebendi, in quo situs est secundarius matrimonii sinis 1). Ergo ratio bene consulta

dictat, unionem coniugum non modo illi lim ΗΠ esse debere sed etiam ad 33iortet; usque aherutriti cs liti i S.

Haec igitur perpetua atque in dissolubilis unio exigitur

ia Ominum, tuae mutabilis est et pravis agitata cupiditatibus. Si vero est solubile tantummodo extrinsece, subiicitur soli Auctori natu rae, cuius lege vel delegata potestate solvi tantummodo potest. Est igitur magni momenti quaestio : ut in tractatu de Polo magni O- menti St, expedire quae Stionem, utrum votum De nuncupatum solvi queat auctoritate privata ipsius voventis, an vero tantum Dei

ipsius auctoritate vel alicuius, qui nomine Dei agat. s. Palmieri l. c. I Cf. Tapa relli, sarrio ecc. disS. . . . num. I, 29. Ubi inter alia habet haec si I parenti col procedere de ii anni a quante anno Soggetti inferinita di corpo e di mente, che rendon o ali imo deidue or anche ad latrambi necessario uno at sussidio per parte si dei figli si dei consorte... a famiglia si comincia o matrimonio, si pro Segue col educagione e si finis e colPassistere alla ecchiata s

95쪽

a sinibus, quos natura in coniugio intendit. Quod autena est huiusmodi id sane a natura praecipitur quemadmodum, id quod naturalibus coniugii finibus et convenienti eius perfectioni opponitur, prohibetur. Ergo naturae lex in dissolubilitatem in coniugio praescribit, nulloque prorsus pacto coniugibus potestatem facit abrumpendi maritale vinculum, si velint, et transeundi ad alias nuptia S. In hoc argumento uti patet distinguimus inter unionem illi limia H ad is Igilii leti is et unionem perpetua uad mortem usque alterutrius coniugis 1). Prior illii omnino exigitur a fine ipso coniugii principali, qui est procreatio Simul et ducatio tum physica tum moralis filiorum hinc praescribitur ipsis primis naturalis legis praeceptis Altera vero, si non a principali certe exigitura sine coniugii secundario, qui est domestica societaS,

mutuum subsidium, et communicatio operum quae ad vitam necessaria sunt hinc praescribitur, Si non primis, certe Se Iludis naturalis legis praeceptis. Itaque naturaliter coniugium non nisi morte alterutrius coniugis dirimitur tunc tantum iterum nubendi sit facultas. II. Huic argumento, quod praecipit Um CSt, OSSUnt plures In agni roboris confirmationes addi quae hoc probant, matrimonium, ut bene convenienterque Sit, debere esse intrinsece in dissolubile aliquas isteremus.

a Quidquid infirmat seu debilitat mutuam illam

amicitiam, quae est societatis coniugalis fundamentiam,

i Eamdem adhibet distinctionem s. laomas, conir stent. l. II.

c. 2 l. i quis autem recte consideret praedicta ratio non Solum ad hoc pertinere videtur ut societas maris et seminae in unaana natura, quam matrimonium appellamus, si dii ii m a sed etiam Sit per lolira i Pitarit. ν

96쪽

quam alter sui ipsius facit alteri, id opponitur convenienti statui ac perfectioni coniugii. Atqui talis reapse est intrinseca matrimonii solubilitas sola enim cogitatio vel suspicio typothesis obventurae obvenire autem

posset etiam per Se i. c. absque vitio e culpa alteri u Sconiugis de rescissione vinculi maritalis mutuum illum amorem et Omnino Xtingueret vel certe valde debilitaret. Ergo intrinseca matrimonii solubilitas aperte Opponitur convenienti statui et perfectioni matrimonii ac proinde non admittitur ab illa naturali lege, quae Vult coniugium bene convenienterque esse I).b Insuper, ut contractus maritalis bene ac convenien ver se habeat, oportet ut sit quemadmodum insuperiore thesi iam diximuS e parte utraque, tum viri tum mulieris, aequali S. Atqui, posito matrimonio solubili, iam praedicta illa aequalitas in contractu maritali non haberetur. Nam primo, mulier non OSSet Virum dimittere quia mulier naturaliter est subiecta viro

tamquam gubernatori si Non est autem, ait s. Thomas a), in potestate eius, qui alteri subiicitur, ut ab eius regimine discedat. Contra naturalem igitur ordinem SSet, si mulier Virum deserere posSel. D Ergo tantummodo vir posset deserere mulierem. Sed tunc, pergit idem S. Doctor, si non esset aequa societas viri ad mulierem, sed servitus quaedam e parte mulieriS. DPraeterea Sec Iliado, post divortium conditio mulieris non

re eadem ac conditio viri. Hic enim inveniret facile,

i Huc acit illud s. Thomae eonir gent. l. III. c. 23. Ami

citia quanto maior est, tanto debet esse firmior et diuturnior Inter virum autem et uxorem maxima amicitia esse videtur o a Loc nup. cit.

97쪽

cui iterun nuberet. At mulier iuventutis siore orbata ac praerogativa virginitati carens vi posset novas inire nuptias. Quare maneret destituta solatio illo et auxilio, quo mulier multo plus quam vir indiget eoque destituta maneret tunc, quum e Subsidio magis indiget i).c Neque praetermittendum S argumentum, UOderuitur ex bono societatis civilis, cuius domestica societas est pars naturali S. Cum scilicet familia sit naturaliter ordinata ad maiorem societatem, quae civitas dicitur, efformandam, non debet ita esse constituta, ut

maiori illi societati sit impedimento, quominus finem

suum proprium, qui in pace Securitate ac prosperitate vitae consistit, conVenienter SSequatur. Atqui sic esset

semilia constituta, semel admissa liceitate divortii seu intrinseca coniugii solubilitate Divortia enim Saepe, immo quotidie fierent quodlibet autem divortium foret inter coniuge et utriusque coniugis propinquos discordiarum Semen frequentes igitur ac graves in civili societate dissensione ac lites exsurgerent a).

1 Miseram mulieris a viro dimissae conditionem describit s. Ana broSius, in Luc. VIII. ., hisce verbi S cum parvulis foeta di mittitur Quo titubanti vestigio grandaeva detruditur Durus, si eXcluda parentem, pignora teneas, ut ad contumeliana caritatis addas etiam pietatis iniuriam Durus, Si propter matrem etiam filios simul pellas, cum magis redimere a patre liberi debeant culpam parentis. Quam periculosum, si fragilem adoleScentulae aetatem errori offerast Quana impium, Si eius destituas Senectutem, cuius defloraveris iuventutem Ergo inhonorati stipendiis et veteranum imperator dimittat inglorium, atque imperii Sui posseSSione detrudat, et rusticum laboris sui effoetum agro Suo propulset agricola An quod in subditos nefa eSt, in comparem fas est s a Ut ait Taparelli, cors elam ecc. num. 347. ra gli argo menti, che si arre cano per Pindissolubilita de matrimonio, urgentissimo e Par- omento sociale... La dissolubilita et matrimonio e sonte di discordie

98쪽

III. Assertio, quam uel liui , dc intrinscca contu , ii in dissolubilitate adluic magis confirmabitur, si praecipuas quae opponi Solent, illi cultates examinemus et

solvam US.

Obiectio 1. In separabilitas matrimonii si contrabo illi; prs liS i. c. contra principalem matrimonii linum. Quandoque enim aliquis Vir non potUS EX SUI UXOre prolem accipere, qui tamen bene X alia accipere posset UXO quoque cum ali viro posset esse occunda. Ergo

inseparabilitas matrimonii magis est contra legem naturae, quam de lege naturae I). Respo isto. Scilicet, inseparabilitas matrimonii confert immo est necessaria ad ioc, ut lilii qui ex coniugiis ordinarie habentur gaudeant convenienti educatione,

ut coniuges se se mutuo ament vivantque pacifice atque in rectam domus gubernationem incumbant, ut UXor non tamquam Ser Va Od tamquam Socia habeatur,

ut vigeat in societat in civili iac CD securitas paucis

tr i te parentele de due coniugi Or a societa lia bisogno di concordia tra socii. Dunque abbis agna deli 'in dissolubilita is Qua de re audiatur Barruet Leitres fur e divorce a uia depute de Passem bicenationale j bonii eur de petat est dans la ai et a concorde des citoyens, dans a boniae intelligence de diverses familles Lemari age unis sant eu epou rapproche es parenis, es allies : en salsant detix leui euX, it sera vingi amis. e divorce viendra it fera Ving ennemi morteis it suscitera es parenis, es amis de Pepou se contre epouX, contre a famille et contre se amis. e maria geavait consondu es intereis, affermi es fortunes le divorce viendra diviser es intereis, renuerser es fortunes, eleve de discussions susciter de proces, ne anti de testament et e tribunati ne retenti rotat plus que de laintes contre P epouX, qui ais se a P epou se apre S VOir consume a fortune contre P epou se, qui ais se a P si pou en redemandant e qu 'elle aura dissipe. Hanc difficultatem sibi obiicit S. laoma S, Suppl. q. P. a. I.

99쪽

- verbis, nseparabilitas matrimonii est necessaria ad hoc, ut in tuto sit honestas et felicitas coniugiorum, Xqua totius humani generis prosperitas dependet. Separabilitas autem matrimonii, Omnia quae enumeraVimus

bona impediendo, ad hoc adduceret, ut mulier illa aut ille vir qui filiis carent eis non destituantur, ut tali privationi seu malo, Udd p γ accidens priis advenit, non sub sint Iamvero quid e naturalis in matrimonio prohibeat, quid autem permittat, diiudicandum quidem est praecipue e bono pr0lis, sed e bono prolis sit ipliciter atque in co/η ulini, non e bono prolis ii particillari seu in hoc se in illo otii ine. Nimirum, perpendendum praecipue est, quid Sit neceSSarium ad hoc, ut proles quae ex coniugiis Su Scipitur recte educetur, ut pa et ordo sit in familiis, securitas et tranquillitas in ciVitate et c.,

et exinde est iudicium ferendum de legis naturalis praescriptionibus non attendendo ad aliquod detrimentum, quod per accidens X inde hic aut ille pati potest

ut foret in nostro casu care ilia prolis ob sterilitatem mulieris), in quo detrimento vel nullum malum est, vel malum tantummodo indi id uale, quod non praeponderat bono communi, quodque ab iis quibus advenit, patienter ferendum est, ut patient Cr ferenda sunt mala multo graviora quae in nullo ita genere seu instituto non Occurrunt I).

r Nonne ex civilis quae prohibet pri Vatis ne arma gerant, Stiusta rationabilis necessaria, ob inspectum conamune bonum Exinde tamen fieri potest, ut quis inermis ab aggreSSOre iniusto vulneretur. 2 Loc nunc cit. - Hoc loco reseram illa, quae Valerius MaX.

l. I. c. I. n. I. habet Repalium inter Xorem et virum in con

100쪽

propter hoc ratio non equitur D.

Obiectio a. Saepe contingit, ut coniuges ab initio quidem se se mutuo ament, a Ullatim Vero odium seu stidium succedat amori. PoSit autem in dissolubilitate matrimonii, quisnam non Videt quot in praedictis casibus locum habeant inconvenientia seu mala Responsio. Haec inconVenientia Seu haec mala I. λ)sunt minora, et quidem multo minora ii malis, quae ex intrinseca coniugii solubilitate Statim orirentur. Praeterea 2.')sunt incommoda singularum personarum dum illa alia essent plus minu damnum Seu pernicie ipsius generis humani, a quo scilicet, admiSSa divortii liceitate, una cum

honestate et felicitate coniugiorum, omni pa exsularet et prosperitas. In Sta perci.' ea personalia incommoda vel mala non per Se Xi Stunt, Sed pendent e prava voluntate

hominum, qui cum sint liber praediti arbitrio possunt ea impedire, e quibus Originem ducunt dum illa alia

Sequerentur per Se e Solubilitate ipsa coniugii. Adde . hea mala personalia OSSe ab Unde compensari immo etiam superari bono ali perSOnali, cuiusmodi est Xercitium virtutis. Quid, inquies, ad virilitent recurris in hac re, quae voluptati caUS SUScipitur ' Respondeo, in quaestione de coniugio non SSe prae oculis habendit Urbe usque ad vicesimum et quingentesimum annum nullum interceSSit Primus autem p. Carvilius uxorem sterilitatis causa dimisit. Qui quamquam tolerabili ratione motu videretur, reprehen-Sione tamen non caruit, quia ne cupiditatem quidem liberorum coniugali fidei praeponi posse arbitrabantur n